Tuesday, September 4, 2012

LEO TOLSTOY * ĐẤT VÀ NGƯỜI

ñÃt Và NgÜ©i
` Nguyên tác: Leo Tolstoy
DÎch giä: NguyÍn Væn Sâm


NgÜ©i chΠljn thæm cô em gái ª vùng quê. ChÒng cô chÎ bán tiŒm ª
thành phÓ, chÒng cô em là m¶t nông phu trong làng. Khi hai chÎ em
chuyŒn trò bên tách trà, cô chÎ b¡t ÇÀu khoe khoang vŠ tiŒn l®i
cûa Ç©i sÓng thÎ thành, vŠ quÀn áo ÇËp cûa h† và con cái, chuyŒn
æn ngon uÓng sܧng, chuyŒn Çi coi hát hò, dåo chÖi, giäi trí...
NgÜ©i em bÎ ch†c tÙc nên phÌ báng låi Ç©i bán tiŒm và biŒn h¶ cho
Ç©i sÓng cûa ngÜ©i ª thôn quê:
- Em không Ç°i cách sÓng cûa em lÃy cách sÓng cûa chÎ Çâu. Có th‹
em sÓng kham kh° Çó, nhÜng ít ra em không vܧng bÆn lo âu. ChÎ có
cu¶c sÓng khá hÖn nhÜng phäi bon chen, nên thÜ©ng Ç‹ mÃt nh»ng gì
Çã có. ChÎ bi‰t mà, tøc ng» nói "vào l‡ hà ra l‡ h°ng" cho nên kÈ
giàu "nÙt ÇÓ Ç° vách" hôm nay æn mày tØng håt cÖm ngày mai xäy ra
hà rÀm. ñ©i chúng em an toàn hÖn. Làm nghŠ nông thì không giàu
chÌ Çû Çút l° miŒng, nhÜng th†. Tøi em không th‹ giàu xø, giàu hú
ÇÜ®c, nhÜng bao gi© cÛng ÇÀy Çû, có æn có Ç‹.
NgÜ©i chÎ khinh khÌnh:
-ñÀy Çû à? ­! Tøi bây ª chung ª ln v§i heo v§i bò thì có. MÀy
Çâu có bi‰t lÎch s¿ sang tr†ng là cái giÓng gì Çâu? M¥c dÀu th¢ng
chÒng mày làm quÀn quÆt cách mÃy Çi n»a, tøi bây cÛng së ch‰t
theo cách tøi bây sÓng, trong s¿ dÖ dáy bÅn thÌu, và lÛ con cûa
tøi bây sau này cÛng vÆy mà thôi.
-¯! VÆy thì có sao? Cô em trä l©i. Dï nhiên công chuyŒn ª Çây c¿c
nh†c khó khæn Çó, nhÜng mà bù låi nó ch¡c ch¡c. ChÒng em không
phäi quy løy ai h‰t. Trong khi Çó anh chÎ ª thành phÓ bi‰t bao
nhiêu là cám d‡, bây gi© thì có th‹ m†i chuyŒn ÇŠu tÓt ÇËp Çó,
nhÜng mà bi‰t Çâu ngày mai ma ÇÜa lÓi qu› dÅn ÇÜ©ng anh sa vô tÙ
Ç° tÜ©ng thì tÃt cä së tan tành h‰t.
ChÎ bi‰t mà, mÃy chuyŒn Çó xäy ra nhÜ cÖm b»a.
Pahom ngÜ©i chÒng, n¢m trên nóc lò, l¡ng tai nghe mÃy ngÜ©i Çàn
bà nói tÀm xàm tÀm lj, nghï thÀm:
- Phäi. TØ nhÕ t§i l§n ÇÀu t¡t m¥t tÓi cày sâu cuÓc bÄm tøi tui
Çâu có thì gi© nghï t§i mÃy chuyŒn tr©i Öi ÇÃt hªi Çó. ChÌ lo là
không có Çû ÇÃt Çai Ç‹ trÒng tr†t thôi. N‰u mà có nhiŠu hä, chÃp
luôn QuÌ SÙ - BiŒt cºa s®!
MÃy ngÜ©i Çàn bà uÓng xong tuÀn trà, nói thêm ba ÇiŠu bÓn chuyŒn
vŠ quÀn áo, giày dép rÒi d†n dËp Çi ngû.
NhÜng có m¶t con Qu› SÙ Çang núp ª ngoài sau cái lò sܪi nghe tÃt cä
nh»ng ÇiŠu Pahom vØa nói. Nó khoái chí khi thÃy bà v® cûa Pahom
Çã dÅn d¡t ông chÒng vào câu nói phách lÓi r¢ng là n‰u h¡n có
thÆt nhiŠu ÇÃt Çai h¡n së không s® chính ngay cä qu› sÙ. "ñÜ®c
rÒi" con qu› sÙ nói thÀm, chúng ta làm m¶t cu¶c thách ÇÃu. Ta së
cho nhà ngÜÖi ÇÃt Çai ÇÀy Çû và b¢ng sÓ ÇÃt Çai này, ta së Ç¥t mi
dܧi quyŠn l¿c cûa ta.

2.
Cånh làng có m¶t ngÜ©i Çàn bà, chû m¶t mänh ÇÃt trung trung
khoäng 300 mÅu. Bà sÓng hòa thuÆn v§i nông dân trong vùng cho t§i
khi bà Ç¥t m¶t ngÜ©i lính giäi ngÛ vào vai trò quän lš cÖ sª cûa
mình. Lão này phåt vå dân chúng luôn. M¥t dÀu Pahom cÓ g¡ng cÄn
tr†ng nhÜng mà khi thì con ng¿a cûa anh dÅm vào Çám lúa kiŠu måch
cûa bà ta, khi thì m¶t con bò låc chân vào vÜ©n, khi thì cä Çàn bò
bæng ngang ÇÒng cÕ khi‰n anh ta luôn bÎ phåt vå.
Pahom Çóng tiŠn phåt, nhÜng anh ta càu nhàu rÒi vŠ nhà v§i b¶ m¥t
cáu kÌnh g¡t gÕng v® con. SuÓt trong mùa hè, Pahom g¥p r¡c rÓi vô
cùng v§i lão quän lš này cho nên khi mùa Çông ljn thì anh vui vÈ
v§i viŒc bÀy súc vÆt Çã có chuÒng Çàng hoàng. M¥c dÀu anh phäi
thêm công viŒc cho súc vÆt æn khi chúng không th‹ thänh thÖi g¥m
cÕ trên ÇÒng nhÜng ít ra anh cÛng Çã thoát khÕi nh»ng lo âu bÆn
bÎu.
Mùa Çông có tin ÇÒn vŠ bà chû ÇÃt s¡p bán mi‰ng ÇÃt và m¶t
ngÜ©i chû quán tr† miŠn trên Çang trä giá. Khi các nông dân trong
vùng nghe chuyŒn, h† Çã vô cùng lo l¡ng.
H† nghï. N‰u mà anh chàng chû quán tÆu ÇÜ®c mi‰ng ÇÃt, chúng mình
së bÎ phåt vå còn n¥ng hÖn cái lão quän lš cûa bà chû cÛ n»a.
Chúng ta tùy thu¶c mi‰ng ÇÃt này mà.
Vì vÆy, tÃt cä nông dân, nhân danh H¶i ñÒng Làng yêu cÀu bà chû
ÇÃt ÇØng bán cho lão chû quán, h† ÇŠ nghÎ mua ÇÃt v§i m¶t giá cao
hÖn. Bà ta ÇÒng š chuyŒn này. H†, k‰ Çó cÓ g¡ng dàn x‰p H¶i ñÒng
Làng mua cä mi‰ng ÇÃt Ç‹ toàn th‹ nông dân cùng làm chû. H† hi
h†p hai lÀn Ç‹ thäo luÆn ÇiŠu Çó, nhÜng vÅn không giäi quy‰t ÇÜ®c
vÃn ÇŠ. Con qu› sÙ gieo r¡c mÓi bÃt hòa gi»a m†i ngÜ©i nên dân
làng không Çi ljn ÇÜ®c m¶t thÕa thuÆn nào. CuÓi cùng h† quy‰t ÇÎnh månh ai nÃy mua phÀn mình tùy theo túi tiŠn. Bà chû ÇÃt cÛng ÇÒng š v§i
chÜÖng trình này.
M§i Çây Pahom nghe r¢ng lão láng giŠng Çang mua næm mÜÖi mÅu, bà
chû ÇÃt Çã ÇÒng š nhÆn m¶t nºa tiŠn m¥t, cho chÎu phÀn còn låi
ljn sang næm.
Pahom cäm thÃy tÙc tÙc.
H¡n nghï thÀm: BÕ mË, ÇÃt bÎ lÃn lÀn mòn, rÒi ta không có mi‰ng
nào cho coi! H¡n bàn v§i v®:
H† mua ÇÃt, mình cÛng phäi mua Ƕ 20 mÅu ch§! Cu¶c sÓng trª nên
khó khæn rÒi. Lão quän lš Çang làm bÀm làm giÆp mình v§i mÃy cái
vø phåt vå.
V® chÒng vùng nhau bàn thäo cách mua. H† Çã Ç‹ dành ÇÜ®c m¶t træm
rub. H† bán m¶t con ng¿a con, nºa sÓ ong mÆt, Ç® m¶t th¢ng con
lÃy tiŠn trܧc, mÜ®n phÀn còn låi tØ ngÜ©i anh em c¶t chèo, tÃt
cä góp låi ÇÜ®c nºa sÓ tiŠn mua ÇÃt.
Xong, Pahom l¿a m¶t mi‰ng ÇÃt Ƕ 40 mÅu, m¶t phÀn có nhiŠu cây
cÓi, rÒi ljn bà chû ÇÃt thäo luÆn. Hai Çàng cuÓi cùng ÇÒng š
nhau, h¡n b¡t tay bà ta Ç‹ giao k‰t, Ç¥t m¶t sÓ tiŠn c†c rÒi cùng
nhau ra tÌnh kš b¢ng khoán. Theo kh‰ ܧc, anh trä phân nºa tiŠn
trܧc, phÀn còn låi trä trong vòng hai næm.
Bây gi© Pahom có ÇÃt Çai cûa riêng mình, anh vay håt giÓng, gieo
trÒng trên mãnh ÇÃt Çã mua. Mùa màng thu hoåch khá, trong vòng
m¶t næm thì Pahom Çã trä ÇÜ®c tÃt cä n® nÀn cä cho chû ÇÃt lÅn
ngÜ©i anh c¶t chèo... Gi© Çây Pahom nghiÍm nhiên thành chû ÇÃt,
cÀy x§i, gieo trÒng trên ÇÃt mình, c¡t rÖm trên ru¶ng mình, ch¥t
cây trên ÇÒng cÕ mình. Khi ra ÇÒng v« ÇÃt hay nhìn luÓng b¡p Çang lên
ho¥c ngó thäm cÕ xanh trên ÇÒng, lòng h¡n r¶n rã. CÕ m†c, hoa nª nÖi
Çây ÇÓi v§i h¡n có vë gì khác v§i cÕ hoa nÖi khác. Trܧc Çây khi Çi
ngang qua cÛng mãnh ÇÃt này, tâm trång h¡n dºng dÜng nhÜ khi Çi
qua bÃt cÙ mãnh ÇÃt nào khác, nhÜng nay lòng h¡n khác h¤n.
3. Cho nên Pahom rÃt b¢ng lòng, và m†i chuyŒn së ti‰p tøc tÓt ÇËp
n‰u ngÜ©i ta chÌ viŒc ÇØng Çi bæng qua ru¶ng lúa hay ÇÒng cÕ cûa
h¡n. PhÀn l§n h¡n phän ÇÓi h† lÍ phép, nhÜng mà h† chÙng nào tÆt
nÃy: b»a thì tøi chæn bò Ç‹ bò cûa làng Çi thÖ thÄn trong ÇÒng
cÕ, b»a thì ng¿a dÅm nát rÅy b¡p, Pahom lÀn nào cÛng Çu°i súc vÆt
Çi và bÕ qua, trong m¶t khoäng th©i gian thÆt dài h¡n nhÅn nhÎn
không truy tÓ ai. NhÜng sau cùng h¡n mÃt kiên nhÅn và kiŒn ª Tòa
Án ÇÎa phÜÖng. H¡n bi‰t r¢ng chuyŒn này xäy ra vì mÃy ngÜ©i nông
dân Çó cÀn ÇÃt, và không có š xÃu xa trong vø này, nhÜng rÒi h¡n
nghï: "Không th‹ bÕ qua vø này ÇÜ®c, n‰u không h† së phá nát h‰t
cÖ nghiŒp cûa mình. H† phäi ÇÜ®c dåy cho ‡t bài h†c". Vì vÆy h¡n
m©i h† ljn, giäi thích cho h†, m¶t lÀn, hai lÀn, rÒi thì vài
ngÜ©i bÎ phåt vå. Sau m¶t th©i gian, nh»ng ngÜ©i láng giŠng cûa
Pahom ác cäm v§i h¡n vŠ chuyŒn Çó, thÌnh thoäng h† cÓ š Ç‹ cho
súc vÆt dÅm vào ÇÃt cûa h¡n. Ngay cä m¶t ngÜ©i nào Çó Çêm ljn
xông vào rØng cûa h¡n ÇÓn ngã næm cây chanh còn non. M¶t hôm
Pahom Çi qua rØng, nhÆn thÃy có khoäng trÓng. H¡n ljn gÀn hÖn và
thÃy mÃy thân cây Çã tróc vÕ n¢m læn lóc dܧi ÇÃt cånh Çó trÖ trÖ
mÃy gÓc còn sót låi. Pahom n°i cÖn tam bành:
"N‰u chÌ ÇÓn räi rác thì cÛng ÇÜ®c Çi, Ç¢ng này th¢ng Ç‹u Çó ÇÓn
cä m¶t lùm. Tao mà bi‰t ÇÜ®c th¢ng nào hã, tao trä ÇÛa liŠn,
không nhÎn Çâu".
H¡n n¥n óc nghï coi ngÜ©i nào. Sau cùng h¡n quy‰t ÇÎnh, chÌ có
cái th¢ng Simon thôi, hÕng ai vô Çó ÇÜ®c. RÒi h¡n ljn tråi cûa Si
mon Ç‹ quan sát, nhÜng không thÃy gì, låi thêm gây ra cãi vã Çôi
co. Tuy nhiên bây gi© thì h¡n ch¡c nhÜ m¶t v§i m¶t là hai là
Simon Çã làm chuyŒn này và h¡n ÇÜa ÇÖn khªi tÓ. Simon bÎ m©i ra
hÀu tòa. Vø kiŒn xº t§i lui nhÜng rÓt cuc Simon cÛng ÇÜ®c tr¡ng
án vì không có Çû y‰u tÓ bu¶c t¶i. Pahom còn cäm thÃy bÃt bình
hÖn, h¡n trút n°i giÆn h©n cûa mình lên ÇÀu mÃy vÎ bô lão và các
quan tòa. "Tøi bây æn xôi chùa nên ngÆm miŒng, h¡n c¢n nh¢n, n‰u
tøi bây thanh khi‰t thì Çâu có Ç‹ cho th¢ng æn tr¶m ÇÜ®c t¿ do
Çâu".
Và Pahom cãi vã cä mÃy ông quan tòa lÅn mÃy ngÜ©i hàng xóm. Có
l©i hæm d†a nhà h¡n së bÎ ÇÓt. Cho nên m¥c dÀu Pahom có nhiŠu ÇÃt
Çai hÖn nhÜng mà ÇÎa vÎ cûa h¡n trong c¶ng ÇÒng còn tŒ hÖn trܧc
nhiŠu.
Khoäng th©i gian này có tin ÇÒn vŠ nhiŠu ngÜ©i sºa soån di chuy‹n
ljn vùng khác.
Pahom nghï: "Tao không cÀn Çi Çâu h‰t. Th¢ng nào Çi Ǫ th¢ng nÃy,
rng ch‡, tao mua låi ÇÃt, n§i rnang trang tråi ra. SÓng dÍ thª
hÖn. Bây gi© còn tù túng quá, chÜa ÇÜ®c thoäi mái".
M¶t hôm Pahom Çang ngÒi ª nhà m¶t ngÜ©i nông dân Çi qua làng tình
c© ghé låi nhà h¡n. Anh ta ÇÜ®c cho ngû qua Çêm và Çäi cÖm tÓi.
Pahom ti‰p chuyŒn anh ta, hÕi tØ Çâu t§i. NgÜ©i lå cho bi‰t ljn
tØ bên kia b© sông Volva. ChuyŒn này dÅn qua chuyŒn kia, ngÜ©i lå
ti‰t l¶ có rÃt nhiŠu ngÜ©i sÓng ª Çó. Anh cho bi‰t lš do tåi sao
ngÜ©i làng anh ljn Çó. Ÿ Çây h† gia nhÆp c¶ng ÇÒng m§i, m‡i ÇÀu
ngÜ©i ÇÜ®c t¥ng 25 mÅu ÇÃt. ñÃt Çai rÃt trù phú tÓt ljn n‡i lúa
måch cao khÕi ÇÀu ngÜ©i, dÀy Ç¥c quÖ chØng vài liŠm là ÇÀy m¶t
bó. Có m¶t ngÜ©i nghèo r§t mÒng tÖi ljn Çó, tay không chÜn ÇÃt mà
bây gi© có t§i sáu con ng¿a, hai con bò.
Lòng ham muÓn cûa Pahom ÇÜ®c khêu g®i.
"Tåi sao mình låi chÎu kh° sª ª cái xó xÌnh này trong khi có th‹
sÓng khá hÖn ª ch‡ khác? Mình së bán ÇÃt Çai và trang tråi ª Çây.
V§i sÓ tiŠn Çó mình låi b¡t ÇÀu m¶t lÀn n»a ª ch‡ m§i, mua m†i thÙ
låi. Ÿ cái ch‡ Çng tiên phäi t§i tÆn m¡t coi xem sao cái Çã".
Khoäng hè thì h¡n ta Çã s¤ng sàng ra Çi. H¡n Çi vŠ phía hå lÜu
sông Volva trên m¶t chi‰c tàu, t§i Samara rÒi l¶i b¶ 300
d¥m n»a m§i t§i ch‡. ñúng nhÜ l©i ngÜ©i lå cho bi‰t, nông dân ª
Çây có rÃt nhiŠu ÇÃt: 25 mÅu công ÇiŠn cÃp cho m‡i ngÜ©i Ç‹ cày
cÃy, ngoài ra có tiŠn cÛng có th‹ mua thêm ÇÃt ngoài v§i giá m¶t
rub rÜ«i m¶t mÅu, mua bao nhiêu cÛng có.
Bi‰t ÇÜ®c tÃt cä nh»ng ÇiŠu cÀn thi‰t, Pahom trª vŠ nhà khi mùa
thu t§i, b¡t ÇÀu bán Çi nh»ng gì h¡n sª h»u. H¡n bán ÇÃt có l©i,
bán tråi Ãp, bán trâu bò, rút chân h¶i viên làng, chÌ còn ch© ljn
mùa xuân Ç‹ cùng gia Çình lên ÇÜ©ng th¿c hiŒn m¶t cu¶c ÇÎnh cÜ
m§i.
4. Sau khi Pahom và gia Çình ljn ch‡ cÜ ngø m§i h¡n liŠn xin gia
nhÆp h¶i ÇÒng cûa m¶t ngôi làng to l§n. H¡n ta b® Ǫ các vÎ Bô
Lão và ÇÜ®c cÃp nh»ng giÃy t© cÀn thi‰t. Næm phÀn ÇÃt công cûa
làng ÇÜ®c c¡t cho các con h¡n sº døng: nghïa là 125 mÅu (không
phäi m¶t mi‰ng l§n mà là nh»ng mãnh nhÕ tách r©i nhau) ngoài cánh
ÇÒng cÕ cûa làng ÇÜ®c sº døng chung cho m†i ngÜ©i.
Pahom d¿ng nhà cºa, mua trâu bò. ChÌ riêng ÇÃt thôi, h¡n Çã có
gÃp 3 lÀn ª ch‡ cÛ mà ÇÃt låi rÃt thích h®p v§i lúa mì. H¡n Çã
thâu huê l®i mÜ©i lÀn nhiŠu hÖn trܧc. H¡n có rÃt nhiŠu ÇÃt trÒng
tr†t cÛng nhÜ ÇÒng cÕ nên có th‹ nuôi bao nhiêu trâu bò tùy š.
Ban ÇÀu, trong tình trång l¶n x¶n cûa viŒc xây d¿ng trang tråi
m§i và °n ÇÎnh ch‡ æn ª, Pahom vØa lòng v§i tÃt cä m†i chuyŒn,
nhÜng sau khi Çã quen nܧc quen cái, h¡n b¡t ÇÀu nghï r¢ng ch‡
này cÛng không Çû ÇÃt cho h¡n. Næm ÇÀu h¡n trÒng lúa mì trên ÇÃt
công ÇÜ®c chia, mùa màng thu hoåch rÃt khä quan. H¡n muÓn ti‰p
tøc trÒng lúa mì n»a, nhÜng låi không Çû ÇÃt công, ÇÃt næm ngoái
không th‹ sº døng låi ÇÜ®c liŠn vì lúa mì phäi gieo trÒng trên
ÇÃt m§i hay ÇÃt hÜu canh. Trong m¶t hay hai næm thì phäi cho ÇÃt
nghÌ cho ljn khi cÕ hoang m†c phû tràn rÒi m§i trÒng ÇÜ®c. Ai
cÛng thích ÇÃt m§i nên không Çû cho m†i ngÜ©i, ngÜ©i ta cãi nhau
loån xå. Nh»ng ngÜ©i ÇÜ®c mùa Çòi ÇÜ®c ÇÃt Ç‹ låi trÒng lúa mì,
kÈ thÃt mùa Çòi giao ÇÃt cho ngÜ©i trung gian Ç‹ có th‹ lÃy tiŠn
trä thu‰. Pahom muÓn trÒng lúa mì thiŒt nhiŠu và mùa màng thiŒt
là tÓt tÜÖi. NhÜng ÇÃt låi ª quá xa làng, lúa mì phäi chª vŠ xa cä
chøc d¥m. Sau m¶t th©i gian, Pahom nhÆn chân r¢ng mÃy ngÜ©i nông
dân trung gian sÓng ª các trang tråi räi rác dÀn dÀn trª nên giàu
có.
H¡n nghï bøng:
"N‰u ta mua vài mi‰ng ÇÃt ngoài và cÃt trang tråi trên Çó, chuyŒn
Ç©i së khác h¤n. Không cÀn phäi chª t§i chª lui xa xôi". ChuyŒn
mua ÇÃt ám änh h¡n ta thÜ©ng tr¿c.
H¡n ti‰p tøc cách làm æn cÛ trong 3 næm, mܧn ÇÃt và trÒng lúa
mì. Mùa màng tÓt tÜÖi, huê l®i dÒi dào cho nên h¡n b¡t ÇÀu Ç‹
dành tiŠn. H¡n có th‹ sÓng m¶t Ç©i thoäi mái nhÜng h¡n låi chán
chuyŒn phäi mܧn ÇÃt cûa thiên hå h¢ng næm, chán luôn chuyŒn
tranh giành Ç‹ ÇÜ®c mܧn. Ÿ Çâu mà có ÇÃt tÓt thì nông dân Ç° xô
vŠ chp lÃy ngay, cho nên phäi Çánh hÖi thiŒt giÕi, n‰u không thì
không ÇÜ®c mi‰ng nào. Næm thÙ ba h¡n và m¶t ngÜ©i trung gian
chung nhau mܧn m¶t cánh ÇÒng cÕ cûa vài ngÜ©i nông dân, xong vø
cÀy x§i ÇÃt thì chuyŒn cãi vã xãy ra và mÃy ngÜ©i nông dân Çem
t§i tøng Çình. TÃt cä chuyŒn làm æn Çó dËp bÕ luôn, bao nhiêu
công sÙc bÕ ra trª thành công cóc. Pahom nghï, n‰u ÇÜ®c ÇÃt cûa
mình, thì Çâu có bÎ lŒ thu¶c ai, Çâu có mÃy chuyŒn b¿c mình b¿c
mÅy này. RÒi Pahom b¡t ÇÀu ki‰m mua ÇÃt. H¡n ta ljn m¶t ngÜ©i Çã
có 1300 mÅu, gi© Çang g¥p khó khæn nên muÓn bán rÈ. Pahom trä giá
lên xuÓng v§i ông ta, sau cùng hai bên ngã giá 1500 rub, trä
trܧc b¢ng tiŠn m¥t m¶t phÀn, phÀn còn låi trä sau. TÃt cä m†i
chuyŒn thu x‰p xong, chÌ còn ch© k‰t thúc b¢ng giÃy t© thì m¶t
ngÜ©i con buôn mÍ cÓc Çi ngang qua làng tình c© ghé låi nhà Pahom
m¶t ngày Ç‹ cho ng¿a æn. Anh ta dùng trà v§i Pahom và hai bên
chuyŒn vãn v§i nhau. NgÜ©i thÜÖng nhân cho bi‰t anh ta vØa m§i
trª vŠ tØ vùng ÇÃt cûa ngÜ©i Bashkirs, rÃt xa, ª Çó anh ta mua 13
ngàn mÅu ÇÃt chÌ v§i giá m¶t ngàn rub. Pahom hÕi t§i thì thÜÖng
nhân Çáp: "ChÌ cÀn làm bån v§i thû lãnh cûa h†. Tôi bÕ ra vài món
hàng nhÜ quÀn áo b¢ng tÖ, thäm, trÎ giá khoäng 100 rub, ki‰m thêm
m¶t thùng trà, m¶t sÓ rÜ®u cho mÃy tay ham uÓng, và tôi mua ÇÜ®c
mi‰ng ÇÃt, tính ra không t§i 3 kopeck m‡i mÅu. Anh ta ÇÜa tÃm
b¢ng khoán cho Pahom xem, nói:m¶t thäo nguyên chÜa hŠ ÇÜ®c khai
thác trÒng tr†t gì".
Pahom hÕi Çi hÕi låi nhiŠu câu, thÜÖng nhân nói:
-"ñÃt ª Çó h¢ng hà sa sÓ, anh Çi m¶t næm cÛng không h‰t, tÃt cä
ÇŠu thu¶c vŠ ngÜ©i Bashkirs. H† hiŠn nhÜ ÇÃt cøc, ta có th‹ mua
ÇÃt v§i giá rÈ måt".
Pahom nghï thÀm. Hùm! V§i m¶t ngàn rub tåi sao mình chÌ tÆu ÇÜ®c
có 1300 mÅu mà låi còn gánh n®. N‰u t§i Çó mua ÇÃt, mình có th‹
có hÖn mÜ©i lÀn, cÛng v§i sÓ tiŠn Çó...
5.
Pahom hÕi kÏ lÜ«ng vŠ cách t§i ch‡ Çó. LiŠn sau khi thÜÖng nhân
mÍ cÓc tØ giä, h¡n ta sºa soån ra Çi. H¡n Ç‹ v® ª nhà lo chuyŒn
nông tråi lên ÇÜ©ng v§i m¶t ngÜ©i giúp viŒc. Trên ÇÜ©ng Çi, h†
ngØng låi mt thành phÓ mua thùng trà, m§ rÜ®u, thêm vài món quà
theo l©i chÌ dÅn cûa gã buôn bán mÍ cÓc.
H† Çi, Çi mãi, hÖn 300 d¥m, ljn ngày thÙ bäy cûa cu¶c hành trình
h† ljn ch‡ ngÜ©i Bashkirs d¿ng lŠu. ñúng nhu ngÜ©i kia nói, dân
ª Çây sÓng trên m¶t thäo nguyên, cånh sông, trong nh»ng túp lŠu
phû nÌ. H† không trÒng tr†t cÛng không æn nh»ng thÙ làm b¢ng b¶t
mì. Møc súc và ng¿a cûa h† æn cÕ trên ÇÒng hoang. Ng¿a con ÇÜ®c
c¶t sau lŠu, ng¿a cái ÇÜ®c dÅn ljn cho bú m¶t ngày hai lÀn. H†
v¡t s»a ng¿a cái làm kumiss. ñàn bà làm kumiss, h† cÛng làm
phó-mát n»a. ñàn ông chÌ viŒc uÓng kumiss, uÓng trà, æn thÎt cØu,
hút thuÓc. H† rÃt cÜ©ng tráng và vui vÈ. Trong suÓt mùa hè h†
không bao gi© bÆn tâm làm bÃt cÙ chuyŒn gì. H† thÃt h†c, không
bi‰t ch» nghïa nhÜng vÓn là nh»ng kÈ tÓt bøng.
Khi thÃy Pahom, tØ trong lŠu h† chåy túa ra vây quanh. M¶t ngÜ©i
thông ngôn ÇÜ®c m©i t§i. Pahom cho bi‰t h¡n ljn Çây vì chuyŒn ÇÃt
Çai. NgÜ©i Bashkirs tÕ vÈ vui thích, dÅn h¡n ta vào cái lŠu ÇËp
nhÃt, m©i ngÒi xuÓng m¶t cái gÓi Ç¥t trên thäm, h† ngÒi vây
quanh. Pahom ÇÜ®c Çãi kumiss và trà. H† cÛng gi‰t cØu m©i h¡n
n»a. Pahom lÃy quà và trà ra chia cho m†i ngÜ©i. H† vô cùng hÙng
khªi, nói chuyŒn v§i nhau liŠn miŒng, sau cùng bi‹u ngÜ©i thông
ngôn dÎch låi phÀn cÀn thi‰t.
- H† muÓn nói v§i ông h† thích ông, phong tøc cûa chúng tôi là
làm tÃt cä nh»ng gì có th‹ làm ÇÜ®c Ç‹ vui lòng khách và Çáp låi
nh»ng món quà Çã nhÆn. Ông Çã cho chúng tôi, bây gi© ông nói Çi,
ông thích nhÃt nh»ng gì cûa chúng tôi, nói Çi, có th‹ chúng tôi
së t¥ng cho ông.
Pahom trä l©i:"Món làm tôi thích nhÃt ª Çây là ÇÃt Çai cûa các
ông. ñÃt Çai ª vùng tôi Çông Çúc quá và Çã c¢n c‡i, ÇÃt cûa các
ông thì cò bay th£ng cánh, dòm mút m¡t thêm n»a låi phì nhiêu.
Tôi chÜa tØng thÃy ÇÃt nào nhÜ vÆy".
NgÜ©i thông ngôn nói låi v§i ngÜ©i Bashkirs nh»ng gì Pahom Çã
nói. H† bàn cãi v§i nhau m¶t chÆp. Pahom không th‹ hi‹u h† nói
gì, chÌ thÃy h† quá vui và nghe h† reo hò, cÜ©i giªn. RÒi thì h†
yên l¥ng ngó chæm chæm Pahom khi ngÜ©i thông ngôn nói:
-"H† bäo tôi nói v§i ông, Ç‹ Çáp låi quà cáp cûa ông, h† rÃt vui
lòng t¥ng ông ÇÃt, ông muÓn bao nhiêu cÛng ÇÜ®c. Ông cÙ viŒc chÌ
ra, ÇÃt Çó së thu¶c vŠ ông".
Dân chúng Bashkirs låi nói chuyŒn v§i nhau m¶t lúc thì b¡t ÇÀu
bàn cãi. Pahom hÕi xem h† bàn cãi chuyŒn gì, ngÜ©i thông ngôn cho
bi‰t có ngÜ©i muÓn hÕi š ông x‰p, không nên quy‰t ÇÎnh trong lúc
ông ta v¡ng m¥t trong khi m¶t sÓ khác cho r¢ng không cÀn thi‰t
phäi Ç®i ông ta trª vŠ.
6.
Trong khi ngÜ©i Bashkirs bàn luÆn, m¶t ngÜ©i Ƕi m¶t cái nón da
chÒn rÃt l§n xuÃt hiŒn. M†i ngÜ©i yên l¥ng ÇÙng dÆy. NgÜ©i thông
ngôn nói:" ñây chính là ông x‰p cûa chúng tôi Çó".
Pahom liŠn løc ra b¶ quÀn áo ÇËp nhÃt và 5 cân trà dâng t¥ng cho
ông ta. Ông x‰p nhÆn t¥ng phÄm và ngÒi xuÓng ª ch‡ danh d¿. NgÜ©i
Bashkirs tÙc thì b¡t ÇÀu k‹ cho ông ta ÇiŠu gì Çó. Ông x‰p l¡ng
nghe m¶t lúc, b¡t ÇÀu ra hiŒu bäo h† im rÒi nói v§i Pahom b¢ng
ti‰ng Nga:
-"ChuyŒn Çó ÇÜ®c mà. Ch†n bÃt cÙ mi‰ng ÇÃt nào anh muÓn, chúng
tôi có h¢ng-hà-sa-sÓ".
"Sao mình låi có th‹ lÃy bao nhiêu cÛng ÇÜ®c cà?" Pahom nghï
thÀm, "mình phäi Çòi cho ÇÜ®c m¶t b¢ng khoán Ç‹ ch¡c æn, n‰u
không bây gi© h† nói cûa anh Çó sau này h† låi lÃy låi thì cÛng
nhÜ không."
Pahom nói l§n: "RÃt cám Ön vŠ lòng tº t‰ cûa ngài. Ngài có nhiŠu
ÇÃt, tôi chÌ muÓn ít thôi, nhÜng tôi muÓn ch¡n ch¡n mi‰ng nào là
cûa tôi. Ngài có th‹ cho Ço và Ç¥t dܧi quyŠn sº døng cûa tôi
không? Con ngÜ©i sÓng nay ch‰t mai. Quí vÎ tº t‰ cho tôi, nhÜng
con cái cûa quí vÎ bi‰t Çâu låi muÓn Çòi låi sau này?".
NgÜ©i x‰p nói: "Anh nói rÃt chí lš. Chúng tôi së Ç¥t ÇÃt Çai dܧi
quyŠn sº døng cûa anh".
Pahom ti‰p tøc: "Tôi nghe trܧc Çây Ngài Çã cho m¶t ngÜ©i bán
buôn mÍ cÓc m¶t sÓ, và Çã kš b¢ng khoán Çàng hoàng. Tôi xin ÇÜ®c
Ngài làm giÓng nhÜ vÆy".
NgÜ©i x‰p Çã hi‹u.
-"ñÜ®c", ông ta Çáp: ChuyŒn Çó thì ÇÜ®c thôi, dÍ dàng. Chúng tôi
có m¶t bän mÅu, chúng tôi së Çi ra thành phÓ v§i anh và làm b¢ng
khoán theo Çúng thû tøc".
Pahom hÕi: "NhÜng mà giá cä ra sao?".
-Giá cä cûa chúng tôi thì trܧc sao sau vÆy: M¶t ngàn rub m¶t
ngày."
Pahom không hi‹u.
-"M¶t ngày? ño Çåc theo ki‹u gì vÆy? M¶t ngày là bao nhiêu mÅu?".
-"Chúng tôi không bi‰t tính ra là bao nhiêu, ngÜ©i x‰p Çáp, "chúng tôi
bán theo ngày. Anh Çi b¶ vòng quanh trong m¶t ngày. Bao nhiêu ÇÃt
trong Çó së thu¶c vŠ anh, và giá là 1000 rub m¶t ngày."
Pahom ngåc nhiên h‰t sÙc.
"NhÜng mà m¶t ngày Çi vòng quanh nhiŠu l¡m".
NgÜ©i x‰p cÜ©i: "TÃt cä së thu¶c vŠ anh. NhÜng v§i m¶t ÇiŠu kiŒn.
N‰u anh không trª vŠ trong ngày nÖi ch‡ anh khªi hành, anh së mÃt
tiŠn."
-NhÜng mà làm sao ghi Çoån ÇÜ©ng tôi Çi qua?"
-"Này nhé! Chúng tôi së ljn ch‡ anh chÌ ÇÎnh, ÇÙng ª Çó, anh phäi
b¡t ÇÀu tØ Çó và Çi m¶t vòng, mang theo m¶t cái xu°ng. Ch‡ nào
anh thÃy cÀn, thì Çánh dÃu. M‡i ch‡ quËo Çào m¶t cái l‡ và chÃt
m¶t ÇÓng cÕ làm dÃu. Sau Çó chúng ta së Çi m¶t vòng v§i cái cày
våch l¢n nÓi tØ l‡ m¶t. Anh våch cái vòng l§n bao nhiêu kŒ anh,
nhÜng mà trܧc khi m¥t tr©i l¥n anh phäi trª vŠ Çi‹m khªi hành.
Vùng ÇÃt trong vòng anh Çã Çi qua së thu¶cc vŠ anh".
Pahom thích thú không cùng. Cu¶c Çi ÇÜ®c ܧc ÇÎnh vào sáng s§m
ngày mai. H† nói chuyŒn m¶t chÆp, và sau khi uÓng xong m¶t chút
kumiss æn thêm vài mi‰ng thÎt trØu, h† låi dùng trà. Tr©i tÓi. H†
ÇÜa cho Pahom m¶t tÃm nŒm lót lông Ç‹ ngû.
NgÜ©i Bashkirs giäi tán hÙa së h¶i låi sáng hôm sau ngay khi tr©i
m© sáng Ç‹ ljn ch‡ ÇÜ®c ch†n trܧc khi m¥t tr©i m†c.
7.
Pahom êm Ãm trên nŒm lông nhÜng không th‹ d‡ giÃc. H¡n miên man
nghï vŠ ÇÃt Çai.
"RÒi Çây mình së Çánh dÃu m¶t mi‰ng ÇÃt thÆt là b¿. Mình Çi b¶
m¶t ngày 35 d¥m dÍ dàng. Mùa này ngày låi dài n»a. Trong m¶t cái
vòng 35 d¥m thiŒt là khÓi ÇÃt.
NhÜ®ng låi hay là cho tøi nông dân khoäng nào xÃu, gi» mi‰ng ÇÃt
tÓt Ç‹ khai thác. Mua c¥p bò Ç¿c, mܧn thêm vài ngÜ©i phø. BÕ ra
khoäng 150 mÅu làm ÇÃt ru¶ng, phÀn còn låi làm ÇÒng cÕ nuôi møc
súc."
Pahom n¢m trao tráo cä Çêm, chÌ ch®p m¡t chút ÇÌnh trܧc bình
minh. Khó ngû ngon khi n¢m mÖ. H¡n mÖ thÃy mình n¢m trong cái lŠu
này, nghe ti‰ng ai Çó cÜ©i vui ª ngoài. H¡n không bi‰t là ai nên
ngÒi dÆy Çi ra, thÃy ông x‰p cûa dân Bashkirs Çang ngÒi trܧc lŠu
ôm bøng cÜ©i ng¥t nghËo. ñ‰n gÀn ông ta. Pahom hÕi:
"Ông cÜ©i gì vui vÆy?. NhÜng h¡n thÃy ngay Çó không còn là ông
x‰p n»a mà là ngÜ©i buôn mÍ cÓc m§i Çây Çã tØng ª nhà h¡n, Çã
mách cho h¡n vŠ chuyŒn ÇÃt Çai. Trܧc khi Pahom kÎp hÕi ông ta
ljn Çây lâu chÜa thì Çã không còn là ông ta n»a mà là ngÜ©i nông
dân ljn tØ sông Volga tØ lâu l¡m, ª nhà cÛ cûa h¡n. RÒi thì h¡n
thÃy Çó cÛng không phäi là ngÜ©i nông dân Çó n»a, bây gi© låi là
con qu› sÙ v§i Çû cä móng chân và sØng, ngÒi cÜ©i vui, và trܧc
m¥t nó, n¢m phû phøc trên m¥t ÇÃt m¶t ngÜ©i chân không, chÌ m¥c
m‡i cái quÀn và cái áo thung lá. Vía cûa Pahom nhìn kÏ hÖn Ç‹ xem
coi ai n¢m Çó, h¡n thÃy ngÜ©i này ch‰t, mà chính låi là h¡n.
Gi¿t mình kinh hãi, h¡n thÙc dÆy.
"Chiêm bao kÿ cøc thiŒt!". H¡n càu nhàu trong bøng.
Nhìn quanh quÃt, qua cánh cºa mª h¡n thÃy bình minh Çang ló dång.
H¡n nghï thÀm: "T§i gi© Çánh thÙc tøi nó dÆy rÒi. Phäi b¡t tay
vào viŒc". H¡n ÇÙng dÆy, Çánh thÙc ngÜ©i làm (Çang ngû trong xe)
bi‹u h† th¡ng yên cÜÖng và g†i ngÜ©i dân Bashkirs dÆy:
-"ñã t§i gi© ljn ch‡ Ço ÇÃt".
NgÜ©i Bashkirs thÙc dÆy, tø tÆp. Cä ông x‰p cÛng ljn. H† b¡t ÇÀu
uÓng kumiss, m©i Pahom dùng trà, nhÜng Pahom không th‹ Ç®i ÇÜ®c,
h¡n nói: "ñi! T§i gi© rÒi. TrÍ quá!".
8.
Nh»ng ngÜ©i Bashkirs Çã s¤n sàng, tÃt cä cùng lên ÇÜ©ng: ngÜ©i Çi
ng¿a, kÈ lên xe. Pahom lái chi‰c xe nhÕ v§i ngÜ©i giúp viŒc, Çem
theo m¶t cái xu°ng. Khi h† ljn khu ÇÃt, m¥t tr©i ÇÕ bình minh
chi‰u r†i nh»ng tia n¡ng ÇÀu tiên. H† leo lên cái ÇÒi nhÕ (ngÜ©i
dân Bashkirs g†i là Shikkan), xuÓng xe, xuÓng ng¿a tø låi m¶t ÇÎa
Çi‹m.
NgÜ©i x‰p ljn gÀn Pahom dang tay vŠ phía cánh ÇÒng th£ng t¡p nói:
-"Coi nè, tÃt cä ª Çây, xa t§i mút m¡t anh, ÇŠu thu¶c vŠ anh. Anh
có th‹ ch†n phÀn nào anh muÓn".
M¡t Pahom ng©i sáng, tÃt cä thäo nguyên, b¢ng ph¤ng nhÜ lòng bàn
tay, Çen nhÜ håt dÈ, trong nh»ng ch‡ ÇÃt lòng chäo nhiŠu loåi cÕ
m†c cao ngang t§i ng¿c.
NgÜ©i x‰p l¶t cái nón b¢ng da chÒn xuÓng, Ç¥t trên m¥t ÇÃt nói:
-ñây làm dÃu ch‡ này. B¡t ÇÀu tØ Çây và trª låi Çây. TÃt cä vùng
ÇÃt bao gÒm ª trong ÇÜ©ng anh Çi qua së thu¶c vŠ anh".
Pahom lÃy tiŠn bÕ vô nón. H¡n cªi áo khoác, chÌ Ç‹ låi cái áo
thung lá không tay. H¡n mª dây nÎch c¶t ch¥t phía dܧi bøng, bÕ
vô trong áo m¶t gói nhÕ bánh mì, c¶t m¶t chai nܧc vô dây nÎch,
kéo Çôi lûng lên cao, gi¿t lÃy cái xu°ng tØ tay ngÜ©i làm, ÇÙng
trong tÜ th‰ s¤n sàng khªi hành. H¡n dòm quanh quÃt m¶t lúc Ç‹
coi Çi vŠ phía nào cho có l®i - bÓn phía ÇŠu có vë hÃp dÅn, m©i
g†i.
-"Không cÀn", h¡n quy‰t ÇÎnh, mình Çi vŠ phía m¥t tr©i m†c'.
H¡n quay m¥t vŠ hܧng Çông, làm vài Ƕng tác dän gân cÓt trong
khi ch© m¥t tr©i nhú lên khÕi chân tr©i.
"ñØng mÃt thì gi©" h¡n nghï. "Khi tr©i còn mát, Çi là tÓt nhÃt".
Nh»ng tia n¡ng lóa lên khÕi chân tr©i lúc Pahom vác xu°ng
trên vai Çi xuÓng ÇÒi vŠ phía thäo nguyên.
Pahom b¡t ÇÀu Çi thong thä. Sau khi Çi ÇÜ®c khoäng 1000 yard, h¡n
ngØng låi Çào m¶t cái l‡, chÃt cÕ lên thành ÇÓng cho dÍ thÃy, rÒi
låi ti‰p. Bây gi© thì h¡n Çã quen, nên Çi mau hÖn. Sau m¶t chÆp
h¡n låi Çào m¶t cái l‡ khác. H¡n dòm vŠ phía sau, ng†n ÇÒi thÃy
rõ ràng trong ánh n¡ng, ngÜ©i lÓ nhÓ lÃp lánh nh»ng vành s¡t bánh
xe. H¡n ܧc lÜ®ng mình Çã Çi ÇÜ®c 3 d¥m. Tr©i Ãp áp hÖn. H¡n l¶t
áo thung ra, v¡t ngang vai ti‰p tøc Çi n»a. Tr©i Ãm. H¡n ngó m¥t
tr©i - ljn lúc phäi æn sáng.
PhÀn thÙ nhÃt th¿c hiŒn suôn sÈ, nhÜng mà còn 3 phÀn n»a. Còn quá
s§m. Pahom ngÒi xuÓng, lt giày, móc vô giây nÎt, ti‰p tøc Çi.
Bây gi© thì Çi dÍ dàng. Mình phäi Çi thêm 3 d¥m n»a, h¡n nghï
thÀm rÒi quËo trái, ch‡ này ÇÃt tÓt quá, bÕ u°ng. Càng Çi sâu vào
ÇÃt dÜ©ng nhÜ càng tÓt hÖn. H¡n Çi th£ng m¶t chÆp và khi h¡n nhìn
quanh, ng†n ÇÒi Çã khó thÃy, ngÜ©i trên Çó ch£ng khác nào nhÜ Çàn
ki‰n Çen, h¡n chÌ thÃy mÃy cái cây gì Çó lÃp lánh dܧi m¥t tr©i.
A há! Pahom nghï: Phía này nhÜ vÆy là Çû rÒi. QuËo ÇÜ®c rÒi. HÖn n»a, mÒ hôi ranhiŠu quá. Khát nܧc rát c° h†ng.
H¡n ngØng låi Çào m¶t cái l‡ l§n. ChÃt cÕ lên thành ÇÓng. Mª cái
chai, uÓng mi‰ng nܧc, quËo g¡t vŠ phía trái. H¡n Çi mãi, trong
cÕ cao dܧi tr©i nóng cháy da.
Pahom b¡t ÇÀu thÃm mŒt, h¡n ngó tr©i. M¥t tr©i Çúng ng†. Nghï cái
Çã.
H¡n ngÒi xuÓng, æn vài mi‰ng bánh mì, uÓng mÃy h§p nܧc, nhÜng
không dám n¢m s® ngû quên. NgÒi ÇÜ®c m¶t chÆp, h¡n ti‰p tøc Çi
n»a. Ban ÇÀu h¡n Çi dÍ dàng, th¿c phÄm tæng thêm sÙc månh, nhÜng
tr©i n¡ng kinh khûng khi‰n h¡n buÒn ngû. H¡n vÅn ti‰p tøc lê
bܧc, nghï bøng ngày nay nܧc båc, ngày sau cÖm vàng.
VŠ hܧng này h¡n cÛng Çi m¶t Çoån ÇÜ©ng dài, khi ÇÎnh quËo trái
n»a thì h¡n thÃy m¶t vùng ÇÃt trûng Äm thÃp. BÕ khu này cÛng
u°ng, trÒng cây Çai ª Çây h‰t sÄy. H¡n Çi qua luôn ch‡ ÇÃt Çó và
Çào mt cái l‡ ª b© bên kia trܧc khi quËo g¡t phía trái. VŠ phía
ÇÒi, hÖi nóng làm cho không gian mÆp m© nhÜ giao Ƕng; qua cái l©
m© Çó, h¡n thÃy ngÜ©i trên Çó m© nhåt, hÜ äo.
Cha! Mình Çi mÃy cái chiŠu trܧc có b¶ hÖi dài, chiŠu này phäi
cho ng¡n låi b§t. H¡n Ço theo chiŠu thÙ ba, bܧc nhanh hÖn. H¡n
ngó m¥t tr©i: Çang xeo xéo vŠ phía chân tr©i mà h¡n thì chÜa Çi
ÇÜ®c 2 d¥m cûa chiŠu thÙ ba này cûa cái hình ch» nhÆt. Còn 10
d¥m n»a m§i t§i Çích. Không ÇÜ®c, ki‹u này mi‰ng ÇÃt cûa mình méo.
Óm mÃt, phäi Çi th£ng ÇÜ©ng m§i ÇÜ®c. Mình có th‹ Çã Çi quá xa
Çó, nhÜng mà ÇÜ®c nhiŠu ÇÃt cÛng Ǫ.
Vì vÆy Pahom Çào m¶t cái l‡ và quËo th£ng vŠ phía ng†n ÇÒi.
Pahom th£ng vŠ phía ng†n ÇÒi nhÜng mà bây gi© h¡n Çi m¶t cách khó
khæn. N¡ng vÆt h¡n mŒt lã, hai bàn chân không giày bÎ c¡t nát,
Çùi c£ng rã r©i. Mong muÓn ÇÜ®c nghÌ ngÖi, nhÜng h¡n s® trª vŠ
không kÎp trܧc khi m¥t tr©i l¥n. M¥t tr©i không Ç®i ch© ai, Çang
càng lúc chìm xuÓng thÃp dÀn.
BÆy, mình Çã ham Çi quá. N‰u trÍ thì hÜ b¶t hÜ ÇÜ©ng h‰t.
H¡n ngó vŠ phía ng†n ÇÒi rÒi ngó m¥t tr©i. VÅn còn xa Çích quá và
m¥t tr©i thì Çã gÀn chân tr©i rÒi.
Pahom ti‰p tøc Çi, Çi khó nh†c nhÜng h¡n Çi càng lúc càng mau.
Tuy v¶i vã, nhÜng h¡n còn xa ch‡ phäi ljn. H¡n b¡t ÇÀu chåy,
liŒng cái áo, vÃt Çôi ûng, quæng chai nܧc, bÕ cái nón, chÌ gi»
låi chi‰c xu°ng làm nån Ç‹ chÓng.
Làm sao bây gi©? Mình chøp quá nhiŠu cho nên hÜ chuyŒn. Không th‹
nào vŠ kÎp trܧc khi m¥t tr©i l¥n ÇÜ®c.
ñiŠu lo ngåi làm cho h¡n càng høt hÖi hÖn. Pahom ti‰p tøc chåy,
Áo quÀn ܧt ÇÄm mÒ hôi dính Çeo vô ngÜ©i h¡n. MiŒng h¡n khô khÓc
khô rang. Ng¿c h¡n phÒng lên xËp xuÓng nhÜ Óng thøt lò rèn, tim
h¡n ÇÆp månh nhÜ búa nŒn, chân h¡n xiêng xËo, nhÜ không thu¶c vŠ
h¡n n»a. Pahom kinh hãi e r¢ng mình së bÎ ch‰t vì cÓ g¡ng quá
sÙc.
M¥c dÀu s® ch‰t, h¡n vÅn không th‹ ngØng låi.
MŒt lÙ ÇØ tØ sáng t§i gi©, bây gi© bÕ cu¶c thì có là ngu.
H¡n ti‰p tøc chåy mãi, ljn gÀn ng†n ÇÒi, h¡n Çã có th‹ nghe ngÜ©i
Bashkirs reo hò c° võ; nh»ng ti‰ng Òn ào này kích thích h¡n hÖn.
H¡n gom tàn hÖi chåy ti‰p.
M¥t tr©i xuÓng gÃp gÀn chân tr©i, Än dܧi l§p sÜÖng mù, trông to
l§n và ÇÕ nhÜ máu. Bây gi©, vâng bây gi©, m¥t tr©i gÀn l¥n rÒi.
M¥t tr©i thÃp thÆt Çó, nhÜng h¡n cÛng Çã gÀn t§i Çích rÒi. Pahom
có th‹ ngó thÃy ngÜ©i ª trên ÇÒi vÅy hÓi h¡n. Có th‹ thÃy rõ ràng
cái nón da chÒn cûa ngÜ©i x‰p trên m¥t ÇÃt, ôm bøng cÜ©i. Và
Pahom nh§ låi giÃc mÖ. Quá nhiŠu ÇÃt, nhÜng mà tr©i có Ç‹ cho
hܪng không? Mình ch‰t mÃt! Mình ch‰t mÃt! Mình không bao gi© t§i
Çó ÇÜ®c.
Pahom ngó m¥t tr©i Çã chåm m¥t ÇÃt, m¶t phÀn Çã bÎ che. V§i tÃt
cä sÙc l¿c còn låi h¡n rÃn t§i, chÒm ngÜ©i t§i trܧc Ç‹ cho khÕi
ngã. Khi h¡n vØa t§i chân ÇÒi thì thình lình tr©i søp tÓi. H¡n
ngó lên, m¥t tr©i Çã l¥n.
H¡n kêu lên công cÓc cä và ÇÎnh dØng låi, nhÜng h¡n nghe ngÜ©i
Bashkirs vÅn còn reo hò nên nh§ låi là h¡n Çang ª dܧi thÃp cho
nên tܪng m¥t tr©i Çã l¥n trong khi h† ª trên ÇÒi nên vÅn còn
thÃy ÇÜ®c. H¡n hít m¶t hÖi dài và chåy lên ÇÒi. VÅn còn ánh sáng
ª Çó. H¡n ljn ÇÌnh ÇÒi và thÃy cái nón. Trܧc nón ngÜ©i x‰p ngÒi
ôm bøng cÜ©i. M¶t lÀn n»a Pahom nh§ t§i giÃc m¶ng, h¡n kêu lên,
chân h¡n høt hÅng, h¡n ngã vŠ Çàng trܧc, hai tay v§i chøp cái
nón. NgÜ©i x‰p kêu lên thÆt to:
-Th¢ng cha này giÕi thiŒt, ÇÜ®c thiŒt là nhiŠu ÇÃt ha!!
NgÜ©i giúp viŒc cûa Pahom chåy lên cÓ Ç« h¡n dÆy, nhÜng miŒng h¡n
Çã trào máu. H¡n Çã trút linh hÒn.
Dân chúng Bashkirs thÜÖng håi ch¡c lÜ«i.
NgÜ©i giúp viŒc lÜ®m cái xu°ng lên Çào m¶t l‡ huyŒt dài vØa Çû
chÙa Pahom, chôn h¡n trong Çó.
Thܧc mÃy, tØ ÇÀu t§i gót là tÃt cä sÓ ÇÃt h¡n cÀn.
Leo Tolstoy

No comments: