Buoåi hoïp baùo cuûa toång thoáng Bush chieàu toái ngaøy Thöù Naêm 6 thaùng 3 naêm 2003 chuaån bò cho buoåi hoïp cuûa caùc ngoaïi tröôûng caùc nöôùc coù chaân trong Hoäi ñoàng Baûo an Lieân hieäp quoác (HÑBA) taïi truï sôû Lieân hieäp quoác ôû New York ngaøy hoâm sau ñeå nghe hai oâng Hans Blix vaø Mohamed Elbaradei (quan troïng nhaát laø oâng Blix) töôøng trình keát quaû thanh tra vuõ khí ôû Iraq theo quyeát nghò soá 1441 cuûa HÑBA coù hai ñieåm ñaëc bieät.
Thöù nhaát, toång thoáng Bush xaùc ñònh roõ raøng vò trí vaø laäp tröôøng cuûa Hoa Kyø. Laäp tröôøng ñoù toùm taét nhö sau: “Iraq khoâng chòu huûy boû vaø coøn taøng tröõ vuõ khí gieát ngöôøi taäp theå, vaø khoâng ai coù theå choái caõi ñöôïc ñieàu ñoù. Do ñoù, nöôùc Myõ ñang bò ñe doïa vaø chuùng toâi phaûi haønh ñoäng. Chuùng toâi khoâng theå chôø ñôïi laâu hôn, vaø chuùng toâi khoâng caàn söï chaáp thuaän cuûa baát cöù ai. Toâi khoâng thích chieán tranh, khoâng ai thích chieán tranh, nhöng neáu theá giôùi khoâng haønh ñoäng luùc naøy thì moái nguy trong töông lai coøn to lôùn hôn.”
Ñöùng vaøo vò trí cuûa nöôùc Myõ, ngoaûnh nhìn laïi cuoäc taán coâng khuûng boá ngaøy 11 thaùng 9 naêm 2001 gieát moät luùc hôn 3000 ngöôøi voâ toäi, ai cuõng thaáy söï höõu lyù trong söï quaû quyeát cuûa toång thoáng Bush. Neáu trong thaâm taâm nhöõng nhaø hoaïch ñònh chính saùch dieàu haâu taïi toøa Baïch OÁc coù ñeå cho caùi moài kho daàu cuûa Iraq caùm doã trong haønh ñoäng chieán tranh cuõng khoâng ai coù theå ñaët thaønh vaán ñeà lôùn (ngoaïi tröø ñaïi dieän cuûa Iraq) ñeå chæ trích chính saùch cuûa toång thoáng Bush. Lôøi môû ñaàu ñöôïc chuaån bò cuûa toång thoáng Bush vôùi thaùi ñoä chòu ñöïng, vöøa cöông quyeát vöøa khoå taâm ñaët oâng vaøo moät tö theá toát cho cuoäc hoïp baùo, coù leõ laø cuoäc hoïp baùo quan troïng nhaát cuûa oâng.
Nhöng kyø laï thay. Ngaøy hoâm sau, taïi truï sôû Lieân hieäp quoác khi Hoa Kyø, Anh quoác vaø Taây ban nha ñeä naïp döï thaûo nghò quyeát môùi ra haïn cho Iraq giaûi giôùi tröôùc ngaøy 17 thaùng 3 nghóa laø trong voøng 10 ngaøy tôùi, söï phaûn ñoái chieán tranh cuûa HÑBA trôû neân maïnh hôn. Ba trong naêm nöôùc coù quyeàn phuû quyeát laø Phaùp, Nga, Trung quoác cöùng raén hôn. Caùc thaønh vieân khaùc khoâng coù quyeàn phuû quyeát (Angola, Baûo gia lôïi, Cameroon, Chí Lôïi, Guinea, Ñöùc, Meã taây cô, Pakistan, Syria vaø Taây ban nha) do döï hôn ngoaïi tröø Taây ban nha. Noäi boä, ñaûng Daân chuû leân tieáng maïnh hôn, khuyeán caùo toång thoáng Bush deø daët. Vaø tæ soá daân chuùng Hoa Kyø ñoàng yù vôùi laäp tröôøng cuûa Bush suït giaûm.
Söï kyø laï naøy coù theå giaûi thích baèng söï sôï haõi chieán tranh. Nhöng coù theå giaûi thích höõu lyù hôn baèng tranh chaáp tieàm taøng giöõa hai luïc ñòa AÂu Myõ, dö aâm cuûa chieán tranh laïnh, söï vöôn mình leân cuûa Trung quoác vaø söï böïc boäi vì thaùi ñoä coi thöôøng caùc nöôùc nhoû cuûa Hoa Kyø, söï thieáu teá nhò cuûa toång thoáng Bush trong söï phaùt bieåu chính saùch (coâng khai chæ maët nöôùc khaùc laø ma quyû; khoâng ñuû nhaïy caûm vôùi cuoäc ñaáu tranh laäp quoác cuûa ngöôøi Palestine khi tuyeân boá raèng chieán tranh dieät Iraq xong Trung ñoâng seõ coù hoøa bình vì khoâng coøn ai cung caáp tieàn baïc cho nhöõng vuï ñaùnh bom cuûa ngöôøi Palestine choáng Do thaùi; noùi huîch toeït raèng Hoa Kyø khoâng caàn pheùp cuûa HÑBA tröôùc khi haønh ñoäng ...). Xung khaéc treân theá giôùi ñang tieán gaàn ñeán traïng thaùi baõo hoøa ñeå coù theå giaûi quyeát baèng luaät leä vaø cô cheá quoác teá hieän höõu.
Ñieåm ñaëc bieät thöù hai: Ñoái vôùi daân chuùng Hoa Kyø, maëc duø toång thoáng xaùc ñònh laäp tröôøng roõ raøng, oâng khoâng thuyeát phuïc ñöôïc nhöõng ngöôøi coøn nghi ngôø vaø nghi ngaïi chieán tranh vì oâng khoâng beùn nhaïy khai thaùc caùc caâu hoûi cuûa kyù giaû trong cuoäc hoïp baùo ngaøy 6/3/03.Toång thoáng Bush coù theå qua caùc caâu hoûi cho ngöôøi daân Hoa Kyø thaáy raèng daân AÂu chaâu bieåu tình choáng chieán tranh vì hoï khoâng bò tröïc tieáp ñe doïa. Thí duï neáu nhoùm khuûng boá Al Qaeda thuû ñaéc ñöôïc vuõ khí gieát ngöôøi taäp theå cuûa Iraq chuùng seõ duøng ñeå ñaùnh caùc thaønh phoá Hoa Kyø chöù khoâng ñaùnh Paris hay Berlin. Toång thoáng Bush coù theå ñaët moät caâu hoûi cho nhöõng ngöôøi Myõ coøn choáng chieán tranh raèng: “Neáu Hoa Kyø khoâng haønh ñoäng ñeå cho moät vuï 11 thaùng 9 khaùc xaåy ra vaø laàn naøy coù con caùi hay chaùu chaéc cuûa quí vò cheát quí vò coù thoáng traùch toâi ñaõ khoâng haønh ñoäng tröôùc hay khoâng? Hay quí vò vaãn chòu ñöïng cho raèng toâi khoâng haønh ñoäng laø ñuùng. Toâi chaéc quí vò seõ thoáng traùch toâi. Vaø toâi khoâng muoán nghe söï thoáng traùch ñoù”.
Thaäm chí coù moät caâu hoûi cuûa moät kyù giaû khoâng thuoäc söû hoûi raèng: “Thöa toång thoáng, haèng trieäu ngöôøi Myõ coøn nhôù hoaøn caûnh - trong thaäp nieân 1960 - khi laõnh ñaïo cuûa hai ñaûng nhaát trí trong söù maïng thay ñoåi cheá ñoä taïi Vieät Nam. Keát quaû 50 ngaøn ngöôøi Myõ hy sinh. Cheá ñoä Haø noäi vaãn toàn taïi vaø trong 30 naêm qua keå töø khi chieán tranh chaám döùt ñeán nay cheá ñoä ñoù ñaõ khoâng laøm haïi hay ñe doïa baát cöù moät coâng daân Myõ naøo. Vaäy toång thoáng seõ noùi gì vôùi con caùi nhöõng chieán só töøng chieán ñaáu taïi Vieät Nam raèng toång thoáng seõ khoâng ñöa xöù sôû naøy vaøo moät cuoäc phieâu löu nhö cuoäc phieâu löu Vieät Nam?”
Toång thoáng Bush, thay vì chæ ra raèng trong cuoäc chieán Vieät Nam laõnh ñaïo Hoa Kyø chöa bao giôø nhaém muïc tieâu thay ñoåi cheá ñoä taïi Haø noäi (traùi laïi laø khaùc, Hoa Kyø - vì ngaïi phaûn öùng cuûa khoái coäng saûn - luoân luoân xaùc nhaän khoâng coù muïc ñích laät ñoå cheá ñoä Haø noäi maø chæ muoán Haø Noäi chaám döùt cuoäc xaâm laêng mieàn Nam Vieät Nam) vaø söï khaùc bieät cuûa boái caûnh quoác teá trong hai tröôøng hôïp thì oâng laïi cho ñoù laø moät caâu hoûi ñaùng giaù! (oâng Bush noùi nguyeân vaên: “It’s a great question”), vaø oâng traû lôøi chung chung raèng cuoäc haønh quaân naøo cuõng coù moái nguy cuûa noù, nhöng muïc tieâu cuûa Hoa Kyø laø giaûi giôùi Iraq, coâng vieäc coù theå hoaøn taát nhanh choùng ... vaân vaân vaø vaân vaân ...
Haïn choùt ñeå Saddam Hussein giaûi giôùi laø ngaøy 17 thaùng 3. Ñeâm 17/3 nhaèm ñeâm raèm thaùng hai aâm lòch laø ñeâm traêng troøn vaø ít nhaát trong ba ñeâm sau ñoù veà khuya traêng saùng raát thuaän lôïi cho caùc cuoäc oanh kích môû maøn cuoäc chieán. Troáng haønh quaân ñaõ ñieåm. Chieán tranh vuøng Vònh ñaõ leân daøn phoùng. Trong 12 naêm Saddam Hussein khoâng giaûi giôùi thì trong 10 ngaøy voûn veïn duø Saddam muoán giaûi giôùi cuõng khoâng coøn kòp nöõa.
Cuoäc chieán vuøng Vònh laàn naøy seõ ñöa theá giôùi vaøo moät khuùc quanh môùi. Noù seõ khoâng deã daøng nhö traän “Baõo Sa Maïc” (Desert Storm) naêm 1991, vaø seõ khoâng nhanh choùng nhö cuoäc chieán Afghanistan naêm 2001. Heä luïy cuûa cuoäc chieán tranh giaûi giôùi ñeå choáng khuûng boá naøy seõ ñöôïc thaáy treân ñöôøng phoá Hoa Kyø ít nhaát trong moät thôøi gian tröôùc khi boä An Ninh Noäi Ñòa (Home Security Department) thi haønh nhöõng chính saùch ngaên chaän ra ngoaøi saùch vôû coù theå ñuïng chaïm ñeán nhöõng nguyeân taéc vaø quan nieäm veà töï do vaø nhaân quyeàn.
Khung caûnh theá giôùi seõ ñoåi thay. Toång thoáng Bush moät maët noùi khoâng caàn söï ñoàng yù cuûa Lieân hieäp quoác tröôùc khi haønh ñoäng, moät maët höùa vaãn ñöa nghò quyeát aán ñònh ngaøy giaûi giôùi 17/3 ra cho Lieân hieäp quoác bieåu quyeát seõ ñöôïc hieåu laø moät thaùch thöùc. Tröôùc thaùi ñoä cöùng raén cuûa Hoa Kyø 15 nöôùc trong HÑBA seõ tính toaùn lôïi haïi laïi vaø coù theå Hoa Kyø seõ coù ñuû 9 phieáu thuaän, nhöng Phaùp vì töï aùi seõ phuû quyeát vaø voâ hieäu hoùa quyeát ñònh cuûa ña soá. Khoâng ai ñoaùn ñöôïc Lieân bang Nga vaø Trung quoác seõ boû phieáu theá naøo. Ngöôøi ta ñoaùn Trung quoác choïn thaùi ñoä “trai coø tranh nhau, ngö oâng ñaéc lôïi” vaø seõ boû phieáu traéng. Keát quaû laø söï raïn nöùt giöõa Hoa Kyø vaø Phaùp, cuõng nhö söï nguoäi laïnh giöõa Hoa Kyø vôùi Lieân bang Nga vaø Ñöùc.
Cuoäc bieåu quyeát cuûa HÑBA laàn naøy laø veát nöùt quyeát ñònh vaän maïng cuûa Lieân hieäp quoác. Boán möôi naêm sau ngaøy thaønh laäp (1945) hai nöôùc baïi traän laø Ñöùc vaø Nhaät trôû thaønh hai löïc löôïng kinh teá khoång loà treân theá giôùi, vaø khoái Hoài giaùo trôû neân moät khoái kình choáng ñaùng keå vôùi khoái Taây phöông thì söï caáu taïo quyeàn haønh cuûa Lieân hieäp quoác vôùi 5 nöôùc Myõ, Nga, Trung quoác, Phaùp vaø Anh coù quyeàn phuû quyeát moïi quyeát ñònh cuûa Lieân hieäp quoác trôû thaønh baát oån. Phaùp vaø Anh quaù yeáu ñeå haønh xöû quyeàn naøy. Anh coøn khaû thöù vì döïa vaøo Myõ. Rieâng Phaùp chæ coù söï töï haøo laø lôùn ñeán ñoä kieâu caêng nhöng tuùi thì roãng. Tuy nhieân naêm nöôùc Myõ, Nga, Trung quoác, Phaùp vaø Anh vaãn lôïi duïng Lieân hieäp quoác ñeå hôïp phaùp hoùa nhöõng haønh ñoäng coù taàm voùc quoác teá coù lôïi cho mình. Gaàn ñaây nhaát, nghò quyeát 1441 buoäc Iraq baùo caùo tình traïng vuõ khí cho HÑBA, nhöng baùo caùo cuûa Iraq bò Hoa kyø chaän tröôùc, loïc boû nhöõng ñieåm lieân quan ñeán kyõ thuaät saûn xuaát vuõ khí gieát ngöôøi taäp theå môùi ñöôïc chuyeån ñeán cho caùc thaønh vieân khaùc trong HÑBA. Söï thaän troïng naøy cuûa Hoa Kyø laø caàn thieát, nhöng laø moät baát thöôøng trong toå chöùc cuûa Lieân hieäp quoác baùo hieäu giôø caùo chung cuûa noù.
Khoái NATO cuõng khoù yeân laønh. Ñöôïc thaønh hình töø naêm 1949 ñeå baûo veä AÂu chaâu tröôùc söï ñe doïa cuûa khoái Xoâ vieát, khoái NATO ñaõ bieán thaùi vaø baây giôø thu nhaän caû moät soá nöôùc tröôùc kia trong khoái Xoâ vieát. Nhieäm vuï cuûa noù khoâng coøn ñeå choáng Lieân bang Nga nöõa maø ñeå duy trì hoøa bình taïi AÂu chaâu laø chính. Sau cuoäc bieåu quyeát soùng gioù saép tôùi taïi HÑBA, söï ñoaøn keát cuûa caùc nöôùc trong khoái NATO khoù duy trì. Tröôùc thaùi ñoä baát thaân thieän cuûa Ñöùc, Hoa Kyø seõ khoâng thaáy thoaûi maùi ñeå duy trì binh lính treân nöôùc Ñöùc.
Theá chieán löôïc treân baùn ñaûo Trieàu Tieân cuõng khoâng theå giöõ nguyeân traïng. Bò toång thoáng Bush lieät vaøo haøng ma quyû, Baéc haøn thaáy khoâng coøn hy voïng gì ñoùng vai hieàn laønh giaû vôø hoøa giaûi vôùi Nam haøn vaø bieát raèng sau khi giaûi quyeát xong Iraq, Hoa Kyø seõ chieáu coá ñeán mình neân ñaõ xeù boû moïi cam keát vôùi Hoa Kyø naêm 1994, ñuoåi thanh tra nguyeân töû quoác teá ra khoûi nöôùc, cho chaïy laïi caùc loø nguyeân töû coù khaû naêng saûn xuaát chaát lieäu cheá taïo bom haït nhaân, vaø ruùt ra khoûi thoaû öôùc khoâng phoå bieán hieåu bieát veà nguyeân töû (Non-Proliferation Treaty). Baéc haøn laøm aàm ó leân vôùi hy voïng ñaït ñöôïc moät thoûa öôùc baát töông xaâm vôùi Hoa Kyø trong khi Hoa Kyø ñang baän taâm vôùi Iraq.
Nhöng Hoa Kyø khoâng maéc möu Baéc haøn. Trong cuoäc hoïp baùo ngaøy 6/3/03 toång thoáng Bush noùi ñoù laø chuyeän ñòa phöông, caùc nöôùc Nhaät baûn, Nam haøn, Trung quoác vaø Lieân bang Nga coù traùch nhieäm giaûi quyeát chung vôùi Hoa Kyø. Toång thoáng Bush bieát Kim Chính Nhöït chæ doïa vaø sau nöõa caùc nöôùc Nhaät vaø Nam haøn seõ khoâng theå khoanh tay truùt traùch nhieäm cho Hoa kyø neáu thaät söï Baéc haøn saûn xuaát haèng loaït bom nguyeân töû.Treân thöïc teá neáu Baéc haøn coù vuõ khí nguyeân töû söï vieäc naøy cuõng khoâng nguy hieåm cho Hoa Kyø baèng kho vuõ khí nguyeân töû cuûa Pakistan maëc duø Pakistan ñang laø ñoàng minh cuûa Hoa Kyø. Pakistan laø moät nöôùc Hoài giaùo, daân Pakistan ña soá choáng Myõ. Tính ñoàng minh cuûa Pakistan chæ coù tính caùch giai ñoaïn vaø coù theå thay ñoåi khi tình hình theá giôùi thay ñoåi. Khaû naêng vuõ khí nguyeân töû loït vaøo tay Al Qaeda töø Pakistan cao hôn töø Baéc haøn. Neáu Baéc haøn coù bom nguyeân töû caùc nöôùc bò ñe doïa laø Nhaät baûn vaø Nam haøn.
Trong cuoäc ñoâi co naøy oâng Roh Moo-hyan taân toång thoáng Nam haøn beânh vöïc Baéc haøn. Khi phaûn löïc cô Baéc haøn uy hieáp maùy bay trinh thaùm cuûa Hoa Kyø ngoaøi khôi bieån Nhaät baûn, oâng Roh Moo-hyan chæ trích Hoa Kyø thay vì toá caùo Baéc haøn khieâu khích. Ñaõ ñeán luùc Nam haøn thaáy khoâng caàn quaân ñoäi Hoa Kyø ñoùng treân ñaát nöôùc mình. Tröôùc tình huoáng naøy moät söï taùi phoái trí quaân löïc Myõ taïi Thaùi Bình Döông - cuõng nhö taïi AÂu chaâu - laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi.
Ñoù laø böùc tranh cuûa theá giôùi tröôùc vaø sau khi Iraq bò giaûi giôùi. Khoâng ai coù theå tieân ñoaùn nhöõng gì seõ xaåy ra trong naêm hay 10 naêm tôùi.
Nhöng “cuøng taát bieán, bieán taát thoâng.”
March 8 – 2003
BinhNam@earthlink.net
http://www.vnet.org/tbn
No comments:
Post a Comment