CỔ MINH TÂM * HỒI KÝ * NHÀ TRƯỜNG XHCN

”Các ông sẽ biết Sự Thật và Sự Thật sẽ giải thóat các ông.” (Kinh Tân Ước)

Chữa bịnh sai: hại người.
Thầy sai: hại trò
Hiệu trưởng sai: hại trường
Giáo dục sai: hại dân.
Cai trị sai: hại nước.
Tư tưởng sai: hại nhân lọai.



TÔI ĐI HỌC PHỔ THÔNG

Cổ Minh Tâm.

Riêng tặng anh em lớp 12P2 Lê Quý Đôn (niên khóa 86-87).
Phổ biến tự do.

Lởi Dẫn
Qua mấy năm nay, ta thấy:
- Cải cách giáo dục liên tục.
- Sách giáo khoa in sai.
- Chạy trường, chạy điểm, chạy bằng,…
- Bịnh thành tích.
- Thi hộ, thi thuê.
- Mua bán đề thi, “phao thi”.
- Học thêm quá tải.
- Ép buộc phụ huynh đóng tiền “tự nguyện”.
- Khoản thu vô lý: tiền rác, tiền trồng cây, hao
mòn đồ dùng, tiền vở rèn chữ đẹp..
- Học phí leo thang.
- Học sinh bỏ học.
- Trò đổi tình lấy điểm.
- Hiệu trưởng bán trinh học trò.
- Trò đánh thầy nhập viện.
- Trò tạt a-xít thầy.
- Thầy đánh trò trọng thương.
- Học trò thanh tóan nhau đẫm máu.
- Gần nhất là chuyện đại học H.B. tăng học phí, và ép sinh viên mua đồng phục, cặp sách.. do
hiệu trưởng thiết kế, cùng các khỏang thu “tự nguyện” mới được vào học.
- Tiếp đó, có tin, tại Hà Tĩnh, một giáo viên giỏi cưỡng bức học sinh tại trường (4-10-2009).
- Vân..vân..
Các quan ngại trên không của riêng ai. Việc cáo buộc cá nhân nào đã gây ra càng khó hơn nữa.
Tôi nhớ lại quá khứ học tập yên ổn của mình trong thời bị gọi là “bao cấp”…
Khi chưa cải cách, giáo dục rập khuôn cả nước, đúng ngày, giờ đó, là biết rõ bài học nào được dạy. Dù có nghỉ học cũng biết bài hôm đó để học lại. Bài thể dục giữa giờ cũng rập khuôn cả xứ.
Sách giáo khoa chưa thấy ai phản ảnh “in sai”. Thật sự là vậy. Đở khổ hơn khi đàn anh học xong để lại sách cho đàn em học. Kiến thức chúng tôi cũng được dạy đàng hòang mà không bị áp lực.
Bấy giờ ít thấy sự phân biệt giàu nghèo, từ con ông lớn đến con nhà nghèo đều được học chung với nhau, tất nhiên, được miễn phí.
Khỏang 1980 hay 1982, báo Khăn Quàng Đỏ giải đáp cho một độc giả có ghi đại ý: “Nền giáo dục chúng ta là hòan tòan miễn phí, không như nền giáo dục của bọn tư bản nó lấy tiền của học sinh”. Tôi vẫn còn đức tin vào điều đó.
Chỉ một hai lần thấy báo phản ảnh việc học sinh được “xe con” chở đến trường gây sự phân biệt giàu nghèo trong thời kỳ “đất nước đang gặp muôn vàn khó khăn, trăn trở”.
Ít nghe đóng tiền, hay bị ép “tự nguyện” đóng tiền, mà chẳng ai có tiền nhiều để đóng. Sự bình đẳng được xem như đạt đỉnh cao.
Tôi cho rằng “giáo dục bao cấp” bấy giờ vẫn ưu việt hơn hẳn mấy cái gọi là “giáo dục cải cách” dù bấy giờ tôi chưa hẳn sung sướng hơn ai.
Thấy càng cải cách, học trò “càng học, càng thấy càng ngu” vì nhồi sọ, thành tích.. và mất hồn nhiên tuổi thơ vì hết còn giờ chơi đùa như chúng tôi ngày trước.
Ai chửi tôi, tôi chịu. Không thể chối bỏ lịch sử nhứt là khi mình là nhân chứng sống. Sự thật là vậy. Chấp nhận Đối mặt với Sự thật vẫn luôn là điều phải làm dù đó là thử thách lớn.
Tôi ráng nhớ và ghi kể lại tới đâu hay đó với hy vọng giữ đúng cốt lõi sự việc. Vì là hồi ký nên không thể nào có sẵn hình ảnh, văn bản.. làm chứng cứ. Mong tất cả hiểu cho điều đó.

trang 2

Tôi cám ơn nhiều anh em đã nhắc lại và bổ sung ít nhiều chi tiết còn thiếu sót.
Tôi không có khả năng cũng như quyền lực để gióng chuông cảnh báo cái đà xuống cấp phi mã của nền giáo dục cũng như dân trí hiện nay. Hy vọng ai đó đọc bài này rồi suy ngẫm, rút kinh nghiệm tương lai giúp cho thế hệ đời sau đở khổ. Vì:
Chúng ta đã khổ quá nhiều rồi !
Tôi đã từng:
- Nhiều ngày chướng tay gay mắt cảnh giáo dục sai phương pháp làm khốn đốn trò lẫn thầy.
- Nhiều đêm bực bội sau cả ngày bị quần thảo bởi các phong trào không cần thiết.
- Nhiều lúc ân hận vì đã lãng phí thời gian “học các môn tào lao”.
Tôi mừng khi thóat cảnh đi học. Thấy thương nhiều anh em còn vướng “nghiệp”. Tôi đã làm hai bài thơ trào phúng sau để diễn tả thực trạng (xin lổi các anh em trước, mong thông cảm vì cái bực bội của tôi đã điểm trúng huyệt nhạy cảm của nhiều người):
Phận nhà giáo
Nhất y nhì dược đứng đầu ,
Anh văn tin học cũng vào hạng hai ,
Bách khoa kinh tế vui vầy ,
Kinh doanh, quản trị một bầy vẻ vang .
Tội một nỗi cái làng sư phạm
Suốt cuộc đời lận đận lao đao
Học hành khổ sở thế nào
Ra trường một cảnh lao đao khác gì.
Lương thì hẻo, việc thì túi bụi ,
Bổng thì eo, quyền lợi bao nhiêu?
Dạy trò, trò dốt thì nhiều ,
Trò siêng thì ít, trò “liều” thì đông.
Ðộng một tý, “hội đồng” chúng “đả”,
Rủ phụ huynh chửi cả tộc thầy ,
Phận thầy bụng đói thân gầy ,
Sức đâu chịu nổi cối chầy học sinh?
Nó thi rớt, thì mình lãnh đủ,
Hiệu trưởng la, giáo vụ phê bình ,
Chê thầy dạy chẳng hết mình,
Mỉa mai dạy dở, cố tình dập tru.
Bố mẹ chúng lu bù năn nỉ ,
Ðến nhà thầy ôi ỉ suốt đêm ,
Thầy đang gặp lúc túi thèm ,
Gặp tờ xanh, đỏ, thầy kềm được chăng?
Ăn một miếng (nếu quăng thì tiếc!)
Tiếng để đời, được việc hai bên.
Bên thì thi đậu liền liền,
Bên kia thoát cảnh túng tiền kinh niên.
Ðược tiên tiến, được phen nghỉ mát,
Lúc Nha Trang, Ðà Lạt, Vũng Tàu,..
Thầy mừng tưởng số thầy giàu,
Thầy giàu vì chử ngập đầu, hóa điên...
Trò chữ ít, nhiều tiền lắm của,
Xin điểm thầy, thầy “dủa” đã tai,
Trò nghe, chịu khó mặt “chai”,
“Xì” tiền ra đỡ, biết oai chữ thầy!
Gặp phải lúc chương trình cải cách
“Hồn trận mê” như thách cả thầy
Thầy còn ngơ ngác như “nai” ,
Trò làm sao hiểu thế này thế kia?
Gặp bài khó, đi “dìa” làm tiếp !
Nhờ mẹ cha làm kịp cho thầy
Thầy cho điểm tốt, vui thay!
Hai bên có lợi, một bầy vẻ vang.
Thầy tiên tiến, muôn vàn sung sướng,
Trò điểm cao, trò lọt trường “chuyên”
Ðể trò è cổ đóng tiền,
Riêng thầy, thầy lãnh ít tiền thầy rên.
Lối cải cách, học thêm là chính,
Giáo án kia đầy tính “khả thi”
Ðiều nghiên, mắm muối chi ly
Ðể trò tự nguyện “chung chi” cho thầy.
Khi trên lớp, ngồi phây suốt buổi ,
Lúc ngoài giờ, chúi mủi luyện thi,
Thách thằng nào dám không đi,
Hễ không theo học, thầy đì biết chưa?
Ðể ba tháng khi mùa trường bãi
Hết học trò, thầy phải tính sao?
Chèo queo ba tháng như mèo,
Lương “nhà tình nghĩa” như treo đầu mành.
Chờ năm mới, học sinh tề tựu,
Có dạy thêm, mới đủ tiền ăn.
Cầm cu (cự) cho tới nô-văm (November),
Tới ngày nhà giáo, để “ăn cô hồn”.
Cấm quà cáp, bạc luồn bạc lót...
...cho thầy cô để trót thanh liêm.
Tặng hoa thay thế bạc tiền
Như dâng “đồ” cúng tổ tiên ông bà.
Coi thầy giáo như là các-đảng,
Bầy cô-hồn, ngửi chẳng biết ăn!
Hoa dâng thầy đáng trăm ngàn.
Thầy ăn chẳng được, thầy đành lặng thinh.
Thầy mặc-cảm tưởng mình ngạ-quỷ (quỷ đói)
Nuốt sao trôi của khỉ “kính dâng” ,
Khổ thầy bụng đói nhăn răng,
Bị bắt cười gượng, lệ dâng suối tràn…
Nhà báo tưởng thầy đang xúc động,
Viết lăng-xê, bay bổng chúc mừng.
Người xem đọc phải rưng rưng,
Mơ làm thầy giáo, cong lưng dạy đời...
Chán quá ể, nghỉ thì phải tội,
Nghiệp kinh doanh “cháo phổi” quanh năm,
Phẩm hàm “giáo chức” rành rành,
Ngậm cười “dứt cháo” trầm luân một đời.
Cảnh nhà giáo người người như một,
Lương như vòi rỉ giọt lăng tăng,
Thầy mà còn cảnh thiếu ăn,
Tương lai giáo dục tanh bành liên miên.
Thương thầy giáo túng tiền không dứt,
Khổ học trò tổn sức học thêm.
Hỏi “Ông Giáo Dục” mà xem,
Liệu mang trình độ mà đem giải trình:
“Tiên học phí”: mô hình cải cách
“Hậu chạy bằng”: kế sách lâu dài.
“Ðại trà” đào tạo nhân tài,
Cử nhân, tiến sĩ đàn bầy khắp nơi!
Thầy giáo Chợ. (2002)
Mức lương ngày nay (theo thời điểm 2002)
Bán vé số, lời ngày ba chục,
"Ghệ" gốc cây, bảy chục một "dù"
Xe ôm tám chục khoẻ ru!
Bia ôm "xơ múi"mỗi "phùa" một trăm!
"Thầy chùa Lửa" một màn gõ mõ
Trăm ngàn đồng chẳng có khó khăn,
Làm quan chức, mặt chằm dằm,
Hét hò, mấy "vé", mấy trăm dễ dàng.
Nghề người mẫu nhiều nàng uốn éo,
Sẵn dịp thi Hoa-hậu tràn lan,
Chồng giàu, chồng ngoại dễ dàng,
"Lỗ" kia làm "lãi" rõ ràng chẳng sai.
Văn nghệ sĩ: danh hài, cổ nhạc,
Hát cải lương, tân nhạc, phòng trà,
Chạy "sô" hốt bạc thả ga,
"Vớt" đêm bạc triệu người ta phát thèm.
Thầy giáo tỉnh: năm trăm một tháng
Công nhân quèn: chưa đặng sáu trăm
Làm thêm, chấm mút nhì nhằng,
Thêm vài trăm nữa chẵng nhằm vào đâu
"Lò" bác sĩ ào ào tốt nghiệp,
"Xưởng" Bách khoa liên tiếp "xuất" ra
Dược, Anh, Kiến trúc "đại trà"
Được mùa Tin học nhà nhà lủi vô.
Kinh tế, Luật,… xô bồ Quản trị,
Trường hả hê thu phí giàu to,
Thầy cười, cha khóc, mẹ lo
Ra trường, thất nghiệp "chết co" đầy đường.
"Bằng cấp phụ" nhiễu nhương hỗn loạn,
Loại B, C đủ hạng chi chi…
Tháng lương một triệu ra gì?
Xe ôm thu nhập có bề hơn ta.
Tệ hơn cả giống "gà móng đỏ",
(Giá bình dân "ngáp gió" bên đường)
Thảm sầu học vấn đường đường
Hẻo đời thu nhập thua phường lôm côm.

trang 3

Vì thế:
Tôi cầu nguyện
cho đất nước sạch bóng “Nhà giáo máu con buôn”.
Tôi tri ân
những thầy cô giáo tận tụy vì tương lai thế hệ trẻ.
Tôi mong mỏi
các giáo viên được hưởng công lao xứng đáng.
Tôi ao ước
mọi trẻ em được học hành đầy đủ và miễn phí.
Tôi tin tưởng
một ngày tất cả thầy trò được giải thóat khỏi mọi nghịch lý trong giáo dục …
…mà chính TÔI đã từng trải ít nhiều...


Lớp 1

Tôi học lớp 1/6, phòng số 7, trường cấp 1 Lê Quý Đôn (niên khóa 75-76). Học buổi chiều.
Vấn đề đồng phục, mãi tới năm lớp 12, nhà trường chỉ yêu cầu áo trắng, đeo phù hiệu. Cấp 2 yêu cầu thêm nam mặc quần dài, cấm mặc xà-lỏn. Chưa từng bị buộc mua đồng phục do nhà trường độc quyền bán ra. Phù hiệu được bán tùy nhu cầu môi học sinh đăng ký mua.
Sách giáo khoa hàng năm được cho mượn miễn phí.
Trường tổ chức chích ngừa cho học sinh thường xuyên. So với các năm khác sau này thì năm lớp 1 của tôi là thấy được chích nhiều nhứt. Chích nhiều quá rồi cũng không biết là chích ngừa bịnh gì nữa.
Chương trình đơn giản, chưa từng biết học thêm. Về nhà càng không hề biết làm bài bao giờ.
Đầu tiên, 5 điều Bác Hồ dạy được học thuộc kỹ lưỡng.
Các bài học về lể nghĩa được thầy dạy và cho lặp lại cho thuộc. Vì tất cả chưa ai..biết viết.
Ban đầu học viết bằng viết chì. Thời gian sau tập viết bằng ngòi viết và mực tím. Tôi quanh năm mình mẩy,
áo quần đều có vết mực dính không ít thì nhiều.
Khi học hết chương trình đánh vần ở học kỳ 1, chúng tôi học sách tập đọc. Tôi còn nhớ mấy bài:
- Bài “ Trường em”
Trường em mái lá xinh xinh,
Hàng ngày em đến học hành vui chơi,
Em ca, em hát, em cười,
Em chăm học tập nên người trò ngoan.
- Bài “ Tép, Tôm thật thà”
Bà Hai đi chợ mua rau
Cái Tôm, cái Tép đi sau lưng bà,
Tiền bà trong túi rơi ra
Tép, Tôm nhặt lại trả bà mua rau.
- Bài “Nghe lời cha dặn”
Trước ngày đi bộ đội
Cha ôm em vào lòng
Ở nhà con chăm học
Nghe lời mẹ lời ông
Dỗ em khi nó khóc
Cho mẹ đi làm đồng
Em nghe lời cha dặn
Để cha được vui lòng.
- Bài “Bắt giặc lái Mỹ”
Chúng em chơi trò
Bắt giặc lái Mỹ
(quên 1 câu)…
Báo động te te,
Chúng em nhất tề
Súng trường súng máy..
Con ma bốc cháy
Thần sấm lộn nhào
Thằng giặc giơ tay
Cúi đầu chịu tội.
- Bài “Ong đánh Mỹ” : chú Tư gài bẫy giựt dây làm rơi tổ ong vò vẽ để ong đánh giặc Mỹ.
“Hơi hám” thi đua đã được thầy thỉnh thỏang nhắc tới nhưng chúng tôi chưa hình dung là cái gì , thế nào …

trang 4

Con số 0 đầu đời tôi lãnh được với lý do lãng nhách. Hôm đó thầy dạy hát bài “Tự nguyện”. Tôi hát không
thuộc nổi vì quá dài với tuổi tôi. Khi lên hát thì không thuộc được nên thầy cho ăn 0 điểm về chổ !
Ở cổng trường có bày bán mấy món ăn vặt mà ngày nay không còn nữa: ngòai kem, còn có kẹo ú, me, bánh khoai mì xay, nước đá bào pha si rô, bánh bao chỉ, kẹo kéo.. Tôi cũng ưa ăn hàng, nhưng tiền ít nên lâu lâu mới ăn một lần.
Các trò chơi bắn bi, cò cò, đá ngựa, đá gà, nhảy gù, nhảy dây, đánh đáo, đánh trỏng, tạc lon, tạc bao thuốc lá,.. vẫn còn thịnh hành suốt thời gian chúng tôi đi học.
Tôi thèm coi phim họat họa Walt Disney với các nhân vật Mickey, Donald, Pluto.. vốn trước đó trên truyền hình hay được chiếu kèm sau phần “Em yêu khoa học” do ông Lê Đăng Khoa dẫn. Mà lúc này hết tìm thấy lọai phim như vậy do thời cuộc và chính sách thay đổi. Tiếc !
Trong dịp hè, bắt đầu thấy trước nhà, con nít trong xóm tập trung vào ban đêm, xếp thành vòng tròn rồi cùng vỗ tay hát inh ỏi khắp xóm, với 1 đứa bên trong vòng tròn đi vòng vòng:
“Sòn đố mì la fa son, Son đố mì mì la fa sol, Đố rê mi là fa son, Đố rê mi là fa son, Đố rê mi là fa sòn, sòn sòn la fa son, sòn sòn la fa son ” (khi hát gần hết bài thì em đi giữa ngừng tới bạn nào đó rồi cả hai chống nạnh, 2 chân đá qua đá lại với nhau, quay qua quay lại mấy cái. Rồi bạn kia bắt đầu đi vòng vòng ở giửa như em hồi nãy, cứ thế ..ra rả cả đêm. )
Lần khác trong sở thú, tôi chứng kiến đám thanh thiếu niên lớn hơn cũng nhảy như vậy mà hát như sau:
“ Nhìn mặt nhau ta thấy quen quen, thấy quen quen nhưng không phải là quen..(??) ”
Hay là bài (chỉ nắm tay đi vòng vòng đi xuôi đi ngược, hết bài đứng lại vỗ tay mấy cái..): “Vòng tròn có 1 cái tâm, cái tâm ở giữa vòng tròn, đi sao cho đều cho khéo, cho vòng tròn đừng méo đừng vuông” Đó là những ấn tượng sinh họat “tập thể” đầu tiên. Không ngờ sau này tôi bị buộc phải tham gia và .. ghét đến nỗi không ngớt nguyền rủa “thằng nào” điều nghiên đẻ ra cái hạng mục vui chơi quái đản này ! Lổ tai tôi bị thứ nhạc sinh họat quái thai lải nhải “hãm” hết mùa nghỉ hè này sang kỳ nghỉ hè khác.


Lớp 2

Tôi học lớp 2/6 buổi chiều. cô S. chủ nhiệm.
Cô cho chép 10 điều nội quy học sinh. Khuyên ráng học thuộc. Nói chung cũng là những điều phải biết: kính trên, nhường dưới, lể phép, yêu quý giúp đỡ bạn bè, em nhỏ..
Nhưng đó là bài giáo dục về đạo đức chiếm thiểu số trong các “hạng mục khác” của môn đạo đức sau này. Tôi nghe thấy các từ mới mà chưa hiểu nghĩa: hộ khẩu, nhu yếu phẩm, hợp tác xã, tiêu chuẩn, diện ăn theo,
làm chủ tập thể, khắc phục, quán triệt, triệt để ..
Trong lớp học trò hay kể nhau là bộ đội ngòai Bắc vô đây giàu lắm, mấy ổng mua đồ trong Nam nhiều quá trời ! Sau này khi lớn lên tý mới biết là do tình hình trong thời gian vừa sau khi đổi tiền với 500 đồng “Ngụy” lấy 1 đồng “ mới”.
Nhìn mấy anh chị lớp trên đeo khăn quàng đỏ, tôi cũng ham. Chỉ là do thấy lạ mắt, ngộ ngộ vì cái đuôi nhọn nhọn của khăn quàng nhìn từ phía sau cùng với cái nón “măng non” xanh nước biển. Không biết làm sao có được mấy cái “xanh xanh đỏ đỏ” để đeo cho “thằng nhỏ này” mừng.
Tôi chưa biết có 2 hệ đào tạo song song 10 năm (ngòai Bắc) với 12 năm (trong Nam). Lớn lên mới biết. Còn nhớ là thấy một bạn vừa chuyển trường từ ngòai Bắc vô học chung, vài bữa sau thấy trường gọi lên chuyển lên lớp trên trong sự ngơ ngác của chúng tôi.
Mấy năm sau, thằng em học lớp 4 kể lại trong lớp của nó có 1 đứa “ngòai kia vô” học nhảy từ lớp 1 lên thẳng lớp 4 chỉ vì chuyển từ hệ 10 năm “ngòai kia” sang hệ 12 năm “trong này”. Tất nhiên khi vô lớp 4 mà chưa học xong lớp 1, thì nhảy lớp xong sẽ học như thế nào thì không ai biết nổi...
Môn Toán quy tắc hóa với phép tính bằng 2 bước kèm theo dài dòng như: “muốn cộng một số với 2 chữ số, ta cộng 2 số hàng chục với nhau, cộng 2 số hàng đơn vị với nhau, sau đó ta cộng tổng của chúng lại với nhau”…
Với tuổi non nớt 7,8 tuổi như tôi làm sao kham nổi ? Dù tôi đã thành thạo cộng trừ trực tiếp theo kiểu “chồng số” nhưng bị cô rầy do làm sai quy tắc. Mà theo quy tắc như vậy thì tôi bị “lọan” và làm trật để rồi ăn điểm xấu dài dài.
Rõ là mình không học thì thôi mà càng học theo bài bản của trường thì rất dễ bị ngu thêm. Nhứt là rất sợ khi về nhà bị kiểm tra bài vở. Bị điểm xấu về nhà ăn đòn thì con nít ai cũng sợ!

trang 5

Trong các bài tóan đố, các nội dung tuyên truyền được lồng vào trong đề, thậm chí còn dài hơn cả nội dung chính của đề (đại khái là):” Chào mừng ngày…, 2 xã A và B quyết tâm thi đua phong trào giết giặc lập công. Xã A diệt được 25 tên giặc. Xã B diệt được 30 tên. Vậy tổng cộng số giặc bị tiêu diệt là bao nhiêu?” hay “Trong dịp hưởng ứng phong trào trồng cây ngày quốc tế lao động 1 tháng 5 của trường, em Bắc trồng 20 cây, em Nam trồng 17 cây. Vậy Bắc trồng hơn Nam mấy cây ? (Thấy là luôn luôn Bắc phải hơn Nam lẫn nghĩa đen lẫn nghĩa bóng).
Bài tập viết hàng ngày được dạy cho chúng tôi với các từ “mới lạ” : La Văn Cầu, Cù Chính Lan..
Bài làm thủ công thỉnh thỏang với các chữ số: 1-5, 27-7…
Các bài tập đọc có nhớ mấy bài như sau:
- Bài “Trường làng”: mô tả ngôi trường mới xây và sinh họat ở trường sau khi bốt đồn giặc bị tiêu diệt.
- Bài “ cành cây báo động”: em bé dùng cành cây báo động để báo du kích tránh bọn giặc càn quét.
- Bài “Em bé đuốc sống” (viết về anh Lê văn Tám tự tẩm xăng vào mình, vượt qua mặt 2 tên lính gác để
chạy vào đốt kho xăng giặc Pháp). Câu chuyện được lặp nhiều lần trong suốt đời học sinh.
Chưa hết, khỏang 1983, báo Khăn Quàng Đỏ có kể một học sinh hỏi cô giáo: “Chúng em muốn bắt chước giống anh Lê văn Tám thì phải làm sao hở cô?” Khiến cô (chắc cũng hỏang hồn) khuyên bảo: thôi các em lo học tập tốt trước đã... Chứ bây giờ cây xăng nhan nhản, ai liều mạng bắt chước noi gương anh Tám thì cũng xứng đáng được nổi tiếng (!) Báo Công An sẽ ưu tiên nêu tên. Bin Laden sẵn sàng nhận làm..đệ tử. Lớp mầm non Bình Hưng Hòa mở rộng cửa tiếp nhận theo diện đặc cách.
- Bài “anh Kim Đồng” (đội viên thiếu niên tiền phong đầu tiên, hy sinh vì chạy cho giặc bắn theo, để báo động cho cán bộ)
- Bài “Bé lấy súng Mỹ”:
Bé giơ cái ve
Dầu Nhị Thiên Đường
Bé khoe dầu thơm
Cho thằng mỹ ngửi
Mỹ đang lúi húi,
Bé bị mắt ngay
Rồi bé nhanh tay
Xoa dầu túi bụi
Xoa tràn mắt mũi
Mỹ dụi lịa ba
Bé cười hà hà
Nhanh chân chạy mất
Khi mở được mắt
Súng bé lấy rồi
Mỹ mếu ôi thôi
Mắc mưu thằng bé.
(Cuối bài còn có câu ghi nhớ: Bé cũng lấy được súng Mỹ).
- Bài “Trâu đánh Mỹ”: Thằng Mỹ dành với trâu vũng nước để nằm cho mát nên bị trâu húc lòi ruột chết.
- Bài “ Chú bé liên lạc”:
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm húyt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường làng.
- Bài “ Mẹ Suốt:
..Một tay lái chiếc đò ngang
Bến sông Nhật Lệ, quân sang đêm ngày
Sợ chi sóng nước tàu bay
Tây kia ta đã thắng, Mỹ này ta chẳng thua!
Kể chi tuổi tác già nua
Chống chèo xin cứ thi đua đến cùng!
Ngẩng đầu mái tóc mẹ rung
Gió lay như sóng biển tung trắng bờ...
- Bài “Anh hùng lấp lỗ châu mai” (sau này đọc trong tập đọc lớp 5 ghi rõ thêm với tựa là “ Trừ Văn Thố,
Phan Đình Giót của miền Nam).
- Chuyện chị Võ Thị Sáu.
- Chuyện chị Chiên, tay không nhào vô giựt súng thằng Tây rồi kêu du kích bắt gọn hết bọn giặc (?!)
- Chuyện “Anh hùng Ngô Gia Khảm” (tôi không nhớ rõ, hình như là chế tạo thuốc súng rồi bị tai nạn)
- Bài “Ong đánh mỹ”: chú Tư nuôi ong vò vẽ đánh Mỹ, dạy ong phân biệt mùi giặc để tự động tấn công khi có giặc (!).
- Bài “Hiên Ngang”: em bé bị giặc đánh gãy tay vẫn hiên ngang không sợ giặc hăm dọa, khủng bố.
- Chuyện “Em bé câm”: em bé câm ra dấu báo cho hai anh bộ đội tránh ổ phục kích của giặc.
- Chuyện “Em không thèm ăn kẹo Mỹ” (Bọn Mỹ đưa kẹo cho em bé để dụ em chỉ chổ dấu vũ khí nhưng em không thèm kẹo Mỹ).

6

- Chuyện “Bỏ cát vào súng Mỹ” (Hai chị em vào đồn Mỹ chơi rồi lén bỏ cát vào các nòng đại liên. Khi
nghe tiếng nổ, bọn Mỹ dùng súng bắn để tự trấn an thì tất cả súng đều bị cát làm tét nòng ! Khiến
“Bọn Mỹ hết sức kinh hòang” (nguyên văn)).
- Chuyện “ Ôm bom giết giặc: Ngô Mây, chòang khăn đỏ cảm tử, ôm bom phục kích ở bụi rậm, Thấy
tiểu đội lính Âu Phi đi đến hỏi nhau: “Việt Minh đâu ? Việt Minh đâu ?”. Ngô Mây ôm bom lăn xả ra
la lớn: “Việt Minh đây !” (Có sách khác thì kể: Việt Minh đây ! Bố mày đây !”) rồi nổ bom hy sinh
giết giặc, khiến về sau bọn giặc khi thấy chiến sĩ chòang khăn đỏ là phải “ù té bỏ chạy” (!!??)
- Bài thơ “Bác khen cháu”
Bác được tin rằng,
Cháu làm liên lạc
Bị giặc bắt được,
Chạy trốn thóat ngay
Mang hai lính Tây,
Theo về bộ đội
Thế là cháu giỏi
Biết các tuyên truyền
Nay bác động viên
Khuyên cháu gắng sức
Học hành công tác
Tiến bộ luôn luôn,
Gởi cháu cái hôn
Và lòng thân ái.
- Bài thơ “ Gò Đống Đa”
Đống Đa xưa bãi chiến trường
Ngổn ngang xác giặc vùi xương thành gò
Đầu năm mở trận thắng to
Vẳng nghe còn những tiếng hò ba quân.
Hàng năm lể hội tưng bừng,
Quang Trung sống mãi trong lòng chúng ta.
- Bài thơ “Đôi dép thần kỳ”:
Các em đọc cổ tích
Chắc rất thích được gặp
Một đôi dép thần kỳ
Mà cụ già thường đi.. (bài quá dài không nhớ hết)
- Có bài thơ (hình như được ai đó cải biên từ ca dao Việt Nam):
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Bác Hồ hơn mẹ hơn cha
Công ơn đất nước bao la biển trời…
- Các bài nói về đất nước: Sân chim Bạc Liêu, Rừng U Minh lắm cá nhiều chim,..
- Các chuyện cổ tích: Vì sao chàng hiu biết trèo, Thỏ và nhím, Anh nông dân và gấu, cóc kiện trời, Đánh voi vỡ đầu..
Trong trường thỉnh thỏang có bán báo Thiếu niên Tiền phong. Tôi không có tiền để mua thử đọc một tờ nào cho biết. Hơn nữa ở nhà còn nhiều sách cũ dành cho thiếu nhi. Thằng bạn kế nhà cũng có khá nhiều sách. Khi rảnh tôi hay chạy qua nhà nó mượn sách về đọc.
Ở bên ngòai nhà sách Kim Đồng mở khắp nơi. Trong khi “sách cũ” bị cấm bán kể cả sách thiếu nhi như sách lọai Spirou, Luky Luke, Johan & Pirlouit, Asterix, Schtroumpfs.. Mà tôi lại rất mê mấy thứ đó. Báo cho thanh thiếu niên tiếng Việt trước đây, tuy bị đình bản, vẫn còn có thể tìm mượn báo cũ đâu đó: Tuổi Hoa, tuổi Ngọc, hay lọai sách Hoa Đỏ, Hoa Tím .. Tôi chưa “hạp” nên ít đọc, ngọai trừ báo Thiếu Nhi của ông Khai Trí Nguyễn Hùng Trương. Tôi may mắn được đọc trọn bộ. Tới ngày nay tôi vẫn còn đánh giá cao bộ sách này vì tính hấn dẫn và nhứt là tính giáo dục cao. Tới giờ tôi vẫn còn mê đọc nhiều bài trong đó. Vì có nhiều kiến thức bổ ích mà ngày nay ít ai để ý tới..
Vài lần nhà trường tổ chức đi coi phim, ai đi coi thì đóng tiền: Aladdin và cây đèn thần, Em bé tìm cha.. chủ yếu là phim Liên Xô. (chưa có chuyện ép buộc mua vé xem để được điểm thi đua phong trào).
Trên truyền hình, cuối chương trình chủ yếu là phim các nước XHCN. Cũng có nhiều phim nổi tiếng: Đại Úy Claude, Thép đã tôi thế đấy, Trên từng cây số, Thiếu tá Zeman và 30 vụ án, Chiếc cối xay độc ác, 6 người đi khắp thế gian… sau này có thêm: Tầm nhìn qua cửa sổ, Hồ sơ Thần Chết, Cô bé trên trời rơi xuống, ..
Phim Việt Nam có: Nổi gió, Mùa gió chướng, Cánh đồng hoang, Sau tháng Tám, Vùng Trời, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, em bé Hà Nội, cô Nhíp.. Sau này có thêm: Nguyễn Văn Trỗi, Hòn đất, Ngọn lửa thành đồng,..
Cuối tuần có kịch, cải lương, đa phần là loại tuồng “đại úy” (chủ đề chống Pháp, Mỹ) chiếu đi chiếu lại:
Cho tình yêu mai sau, Ánh sáng và bóng tối, Giọt máu oan cừu, Ánh lửa rừng khuya, Trăng lên đỉnh núi,
Tiếng hò Sông Hậu, .. Các tuồng xưa: Bên cầu dệt lụa, Tiếng Trống Mê Linh, Thái hậu Dương Vân Nga...
Kịch Liên Xô lâu lâu có vài tuồng với các tên Ốp, Ép, Va, Na.. cực kỳ khó nhớ!
Đầu chương trình truyền hình, phần “Những bông hoa nhỏ”chủ yếu là phim họat hình cho thiếu nhi. Tôi nhớ các phim: Chú kiến và hạt gạo, Buổi sáng yên lặng, Đêm trăng rằm, Con sáo biết nói, Ong đánh Mỹ, Chiếc hoa năm cánh, Cây đa chú Cuội.. Sau này có thêm ca nhạc thanh thiếu nhi, chương trình “ Bạn nhỏ bốn phương”,.. và được phong phú dần dần thêm.
Chương trình chỉ có vậy và chúng tôi cũng tranh thủ học bài sớm để tới giờ xem. Từ năm 79, có việc cúp điện định kỳ nên phải chạy sang nhà bạn bè nơi khác để xem khi nhà mình bị cúp điện. Ít lâu sau, còn bị thêm trò cúp điện đột xuất. Bị “đứt” phim hay, tức anh ách !
Lần duy nhứt, nhà trường thuê thợ chụp hình chụp từng lớp trong năm, học sinh ai có nhu cầu đăng ký đóng tiền để được một tấm hình về kỷ niệm.
Phong trào thi đua văn nghệ đầu tiên của trường tôi được xem, thấy một đứa lớp trên hát trên sân khấu một bài hát lải nhải riết mấy câu “ thằng giặc Mỹ.. thằng giặc Mỹ…” Bài khá ngắn. Sau này, thằng bạn có chép tập lời nhạc và cho tôi mượn xem thì mới biết bài hát như vầy: Thằng giặc Mỹ nó khoe tài múa mép, rằng hạng nhất máy bay thần sấm sét, các cô chú dân quân ta chiến đấu đêm ngày, cho chúng nó tan thây chúng hóa thành đất sét, Thằng giặc Mỹ nó khoe tài múa mép, rằng hạng nhất máy bay thần sấm sét, các cô chú dân quân ta chiến đấu đêm ngày, cho chúng nó tan thây chúng la hét đêm ngày…
Chưa kể vô số các bài hát chủ đề “chiến đấu”: Vàm Cỏ Đông, Hành khúc ngày và đêm, Tiếng chài trên Sóc Bombo.. rồi nhạc chế “phản động tuyên truyền” phát sinh làm “chết” luôn bản nhạc gốc. Bài “Tình đất đỏ miền Đông” bị lảnh đủ trước (Ai đã từng trải qua thời kỳ ăn độn bo bo khoai mỳ thời khó khăn mới hiểu nổi) sau đó tới phiên các bài Quê em, Cô gái vót chông,...lần lần cũng không tránh khỏi bị mắm muối.
Phong trào “kế họach nhỏ” gom giấy vụn, hủ chao cũ, trồng cây cho vườn trường ngày càng lan rộng . Rồi danh hiệu chiến sĩ kế họach nhỏ, dũng sĩ kế họach nhỏ… được phong tặng khắp nơi. Nó kéo dài cho đến năm 85 khi mà nền kinh tế “quan liêu bao cấp” cáo chung, chuyển sang “hạch tóan kinh tế” (hay bị đùa là tính tóan như “hạch” !)
Tôi vẫn không quên cảnh mọi người chầu chực xếp hàng cầm sổ đi mua gạo,thịt, nhu yếu phẩm, dầu,.. Chưa kể khi xui xẻo “không có hàng” thì tiêu chuẩn của mình, dù là lương thực, cũng có thể bị thay bằng thứ khác: thuốc lá, vải, phụ tùng xe đạp…
Ngòai ra trường còn nuôi mấy chuồng thỏ. Thay vì nộp giấy, chúng tôi có thể đem rau muống vô để nuôi thỏ.
Việc này làm tôi thích thú. Chỉ buồn khi năm sau vào học, bầy thỏ không còn nữa.

Lớp 3

Tôi học lớp 3/7 buổi chiều.
Đây là thời gian đi học đen tối của tôi với kết quả học tệ hại nhứt trong 12 năm đi học.
Môn Tóan với các quy tắc dài dòng khiến mình luôn tính tóan lộn, ăn điểm xấu 1,2,3 thường xuyên. (nếu tính nhẩm thì xong từ lâu, chẳng cần quy tắc, vừa nhanh và chính xác). Nội dung tóan đố vẫn lòng vòng hình ảnh giết giặc, khẩu hiệu, thi đua ..
Tôi ăn điểm xấu tới mức báo động cùng với hơn 10 anh em khác. Khiến cô giáo yêu cầu ở lại sau giờ học để cô dạy phụ đạo. Tôi né không học. Cô cũng không kiếm chuyện bắt học thêm đóng tiền như ngày nay.
Tôi chỉ có học thêm Pháp Văn lớp thiếu nhi của mấy xơ Regina Mundi từ hè năm lớp 2 đến hết năm lớp 5 (vì bị trùng với giờ đi học ở trường)..
Cô giáo vốn khó tính, lúc đi vắng hay cắt cử một trò nữ lên bảng để ghi tên những ai làm ồn. Anh nào xấu số bị ghi tên sẽ bị cô về cho ăn roi rụng tay. Đám con trai không ai thóat cực hình này.
Môn thủ công, hay tập viết vẫn giống như năm lớp 2 với các chữ, ngày của những anh hùng, sự kiện “lạ hoắc” với đám con nít chưa đầy 10 tuổi !
Giờ tập thể dục giữa giờ tôi nhận thấy có những bài rập khuôn với các trường khác (do coi trên truyền hình mới biết) và nó không đổi đến khi tôi học hết lớp 9 ! Nhớ là có mấy động tác sau: Cổ, tay, chân, lưng bụng, xoay người. Mỗi động tác là 2 lần 8 nhịp. Đặc biệt có động tác sau cùng: xoay. Khi xoay 1 tay chống nạnh, xoay người ra sau , tay kia thẳng ra sau lưng như xòe tay xin tiền người phía sau. Tại vậy chúng tôi gọi động tác “xin tiền” là vậy đó.
Vẫn luôn có các bài tập đọc “không bao giờ quên”, thậm chí có phần hấp dẫn với đám con nít chúng tôi. Chủ yếu là đọc để giải trí. Còn hay dở, thiệt giả thế nào thì chưa cần biết nhiều. Nhớ được thì cứ nhớ.

trang 8

- Bài “Có một mùa đông” kể chuyện bác Hồ sống bên Anh làm nghề cào tuyết, đôi tay lạnh cóng. Ở Paris thì ban ngày trước khi đi làm gởi cục gạch trong bếp lò bà chủ nhà, ban đêm lấy cục gạch gói trong tờ báo đặt dưới giường nằm cho đỡ lạnh. Tôi thấy là lạ vì chưa hình dung mùa đông bên đó lạnh ra sao mà phải làm như vậy. Tại vậy mà nhớ không quên bài này tới giờ.
- Bài “ Đốt cháy tàu giặc”: chuyện ông Nguyễn Trung Trực tổ chức giả đòan ghe đám cưới để đánh chìm tàu Pháp.
- Bài “Má Năm”: má Năm cho anh bộ đội ôm đại liên núp dưới bộ ván, má mời bọn giặc vào ăn dưa hấu, “…bọn chúng chẳng đợi má mời. Bất ngờ, má Năm hô “bắn”, lọat đạn nổ vang, bọn giặc chết sạch không còn một tên”.
- Bài “O chọc lưỡi lê vào tổ ong, ong vở tổ bay ra đánh tan tác cả đồn giặc.
- Bài “ Còn nói được còn chiến đấu” nói về anh bộ đội bị thương cụt cả 2 tay, nhất định chiến đấu tới cùng.
- Bài anh Nguyễn Văn Trỗi ra pháp trường, hô to khẩu hiệu, tay giật phắc mảnh băng đen bị mắt.
- Bài “Hòn đất tổ quốc” kể chuyện Bác Hồ khi bước chân về nước qua biên giới Trung Việt, Bác ôm hôn hòn đất và hòn đất này được lưu giữ trong bảo tàng đến ngày nay.
- Bài “bức ảnh quý”: kể về ông già làng khoe tấm hình bác được giấu kỹ, chỉ khi nào mệt quá thì lấy ra nhìn tý cho khỏe, giải phóng rồi thì tha hồ lấy ra “ nhìn cho sướng con mắt, cho vui cái bụng”.
- Bài “ Anh hùng Núp bắn Pháp”: kể chuyện anh Núp ở Tây Nguyên phục kích bắn tên lính Pháp bằng cung tên.
- Bài “ Tiếng mìn anh Nguyển Văn Bé” đã tiêu diệt vô số quân địch.
- Bài “Chị Mạc Thị Bưởi”: kể chuyện Bưởi làm giao liên.
- Bài “ Bẫy đá của anh hùng Bi Năng Tắc” phục kích giặc vô trận địa đá của anh.
- Bài “Lấy thân mình làm giá súng” (chuyện Bế Văn Đàn lấy thân làm giá súng và hy sinh)
- Bài “ Giài phóng quân biết bắn chứ không biết đầu hàng”: anh giải phóng khi bị bao vây gọi hàng đã la lớn câu nói trên và bắn viên đạn cuối cùng trước khi bị địch giết.
- Bài “Đốt thẻ quân dịch..” (Tôi không nhớ chính xác tựa) nói về anh lính Mỹ đốt thẻ quân dịch thà ngồi tù chứ không theo quân xâm lược vào Việt Nam. (Tôi nhớ lại như in bửa đó, cô giáo nói:” Bên VN ta giờ không có đi quân dịch, chỉ có đi nghĩa vụ quân sự mà..thôi !)
- Bài “Chiếc vòng bạc”: kể chuyện em bé miền núi xin bác Hồ chiếc vòng bạc. Sau nhiều năm bác vẫn giữ lời hứa và gọi em đến để tặng vòng.
- Bài “ Cái gì quý nhất?”: kể lại mấy bạn tranh cãi xem vàng, thì giờ, sức khỏe.. cái nào quý nhất; thầy giáo phân xử và kết luận sức: lao động là quý nhất.
- Có nhiều chuyện cổ tích khác thú vị: chiếc búa vàng, con voi bay..
- Các bài như “tai, “mắt’, “da”: dạy học sinh biết giử vệ sinh và phòng ngừa bệnh, tai nạn.
- Bài có chủ đề địa lý: “Đồng bằng Long An” : “Đồng bằng Long An được chia làm 3 vùng rõ rệt, miệt sông, miệt giồng và miệt bưng…”
Còn nhiều bài khác có nội dung tương tự nhưng vì không thể nhớ hết, một phần cũng không đặc trưng như những bài vừa kể trên.
Lần thứ nhì, tôi lãnh tiếp con số 0 điểm ca hát. Buổi đó thi hát, với bài hát tự chọn. Thằng bạn lên hát bài “Bé bé bằng bông” với lời ..“nhạc chế”: “Bé bé bằng bông, hai má bằng đồng, cái chân bằng sắt, cái chân bằng chì..” Cả lớp cười rộ lên. Cô quê quá đuổi nó xuống, 0 điểm ! Tới phiên tôi, vì mãi cười sằng sặc nên sơ ý bước lọt chân vô kẽ giữa 2 bục giảng, chân rút hòai không lên! Cả lớp được nước cười tiếp. Tôi cười hòai không hát được. Tiếng cười cả lớp càng dữ nên cô bực quá đuổi tôi về với con zero y như đứa trước!
Bấy giờ có việc nhà nước kiểm kê nhà dân trong phong trào “cải tạo tư sản”, vào lớp nghe cô dặn dò: các học sinh đừng nghe bọn xấu phao tin đồn nhảm có kiểm kê nhà.. Cả lớp đồng thanh nói: “ Có đó cô, có đó cô !”
Cô hỏi: “Vậy có nhà em nào bị kiểm kê không mà nói vậy?” Một đứa giơ tay phát biểu: “Có cô ! nhà em. Có mấy người tới xét nhà rồi lấy một mớ đồ đi…” Cô không nói gì tiếp..
Lúc này giá giấy, nylon bán ve chai khá cao. Ai cũng tranh nhau thu về phần mình để hưởng lợi. Thậm chí tìm sợi dây thun cũng khó. Phong trào kế họach nhỏ bắt đầu gây khó khăn cho chúng tôi.
Giữa năm học, có tin đồn lấy máu học sinh ở trường để hiến máu cho bộ đội. Nhiều phụ huynh lo sợ và cho con mình tạm nghỉ học mấy ngày. Chuyện thiệt giả thế nào không biết, nhưng khi vô lớp, cô luôn khuyên “cảnh giác trước tin đồn thất thiệt”. Tất cả lời nói của cô chạy qua lỗ tai bên kia của chúng tôi.

Trường mở phong trào viết thư, gởi quà cho các anh bộ đội.. nhưng lớp tôi không thấy hưởng ứng, một phần viết thơ cũng chưa trôi nên không viết. Có lẽ cô cũng có ý không ép.
Kỳ sinh hoạt hè năm đó, tôi nhớ chỉ đi chừng 2,3 buổi rồi thôi luôn. Tuy nhiên mấy bửa sinh họat chỉ có hát mấy bài hát thiếu nhi và tập sơ sịa ít nghi thức đội cho biết, chưa nếm mùi “sol đố mì”. Có đi lao động quét dọn tổ dân phố một lần. Tôi bắt đầu làm quen đọc sách “nhiều chữ” với bộ “Kho tàng chuyện cổ tích Việt Nam”.


Lớp 4

Tôi học lớp 4C buổi chiều. Thầy C. chủ nhiệm.
Hết kỳ nghỉ hè năm 1978, tôi phải chuyển sang trường cấp 1 Trần Quý Cáp vì trường Lê Quý Đôn giải thể cấp 1.
Tôi biết thế nào là “trực lớp”: làm vệ sinh lớp trước giờ học theo phân công. Cũng vui. Chưa đến nỗi cực nhọc. Chỉ chịu khó đi sớm.
Phong trào đóng góp sách cho thư viện trường khiến tôi phải “hy sinh” một cuốn sách được tặng trước đó. Quen được mấy đứa chơi hạp nhau nên chúng tôi hay nói chuyện trong lớp, bị thầy bắt phạt đứng góc lớp hay đứng lên tại chổ là thường.

Tôi bắt đầu biết viết kiểm điểm do có lần không nghe kẻng để ra xếp hàng. (Chuông hư, tiếng kẻng lại quá nhỏ mà lớp tôi ở khuất). Bản tự kiểm cứ viết: Thưa thầy. Hồi nãy, Em có lỗi do không xếp hàng nên xin lỗi thầy em sẽ không làm như vậy nữa, cám ơn thầy… (ký tên) là xong !

Có lần tôi nổi hứng quậy như sau: sau giờ tập thể dục giữa giờ (lấy trống làm nhịp) lúc ra chơi, khi nghe hai tiếng trống kết thúc, tất cả học sinh phải hô “khỏe” rồi tan hàng. Bửa đó tiếng “khỏe” quá nhỏ, Tôi hô “yếu”thiệt lớn, cả trường cười vang, khi tan hàng, không ai biết thủ phạm ! Thóat viết tự kiểm.
Tự nhiên sức học tôi khá hơn hẳn. Lần đầu được đứng hạng 3 tòan lớp.
Môn tóan tôi thành công hơn cả. Có thể là mình có khả năng học thuộc từng quy tắc tóan ? Biết rằng tôi được điểm tóan tối đa rất dễ dàng. Tôi chỉ một lần không thuộc cửu chương và một lần lọng cọng khi đọc không hiểu chử “một trăm linh năm” là số mấy. Nếu ghi là “lẻ năm” thì không gì để nói. Các bài tập đóan đố vẫn rập khuôn chủ đề “giết giặc - thi đua - tuyên truyền”.
Thầy khảo bài liên tục mỗi ngày, không sót một ai. Nên không ai dám lơi lỏng không thuộc bài.
Môn tập viết được phép dùng mực xanh thay vì mực tím nếu muốn. Viết máy được cho phép dùng dần dần trong giờ học. Tuy nhiên môn tập viết vẫn phải dùng viết mực chấm.
Làm thủ công vẫn không khác với lớp dưới bao nhiêu.

Trong lớp có dạy hát những bày hát: Cùng nhau đi Hồng binh, Lá xanh, Chiến sĩ Việt Nam.. Lúc này, tôi học thuộc khá nhanh nên không bị ăn 0 điểm nửa. Tôi thích bài Chiến Sĩ Việt Nam hơn hết, đến giờ vẫn thấy hay.

Sau này mới biết tác giả là Văn Cao.
Môn văn, đạo đức, Khoa-Sử-Địa là những môn học mới, khá đơn giản, dể nhớ, gọi là thú vị.
Môn văn, ban đầu là văn kể chuyện tiếp theo đó là văn miêu tả. Chúng tôi học không khó khăn và không ghét văn như học sinh sau này, thậm chí còn thích thú.
Môn đạo đức được nghe đọc các bài, câu chuyện để làm nền tảng cho thể lọai văn kể chuyện. Tôi chỉ nhớ mấy bài: “Một ngày làm việc của Bác Hồ”, “Chuyện anh Trỗi” và “ Chị gái đảm đang” (viết về con gái lớn chị Út Tịch đảm đang lo việc nhà cho mẹ đi chiến đấu).
Về câu chuyện “Chị gái đảm đang”, tụi nhóc chúng tôi ban đầu không để ý, học để mà học. Sau này lớn lên, nhớ một câu trong đó: “Có khi nó để dành cho mẹ một trái chuối đã chín rục”, và khi biết được là chị Út Tịch ở Trà Vinh, tôi không hiểu tác giả nào bịa đặt ghê gớm bằng cách phỉ báng Miền Nam nghèo mạt. Vì chuối ở miền Nam thời nào cũng rẻ thúi, dân nghèo cũng không ai thèm để dành cho người khác đến chín rục, tất nhiên nhà chị Út Tịch cũng không nằm ngòai số đó.

Môn khoa-sử-địa khá dể hiểu, sách giáo khoa cô đọng không rườm rà nên tôi thích học, không phải bị đôn đốc. Phần địa lý Việt Nam cũng được lồng vào qua các bài địa lý căn bản.
Một hôm học địa lý có nhắc đến Châu Mỹ. Thầy đố thử ai là người đầu tiên tìm ra Châu Mỹ. Có 1 đứa liền giơ tay sốt sắng phát bỉểu một câu xanh dờn: “ Thưa thầy, ông Thiệu !” Khiển cả lớp cười lăn lộn, thầy cũng phì cười.. vì hết ý kiến !

Khỏang thời điểm đó, trong xóm có nhắc hòai đến một buổi họp tổ dân phố. Chuyện kể về một ông trên phường giải thích cho bà con trong tổ: Máy bay ta bay lên cao bao nhiêu cũng như súng đại bác của ta bắn ra biển bao xa thì vùng trời và vùng biển của chúng ta vươn xa đến đấy. Chuyện ngoài lề “hồi đó” nhưng viết ra để cho anh em nghe đổi không khí và biết thêm.
Các bài tập đọc vẫn là những thứ phải kể hết, nhớ tới đâu kể tới đó, tất nhiên là những bài “không quên”:
- Bài (không nhớ tựa) kể lại chị Dôi-a cố gắng thức khuya giải bài tóan khó, kiên quyết không chối chép lại bài của Su-ra, em mình.
- Bài “Lê-Nin đi học”: kể lại Lê-nin khi còn bé học hành xuất sắc hơn người, luôn được điểm 5 và thuộc bài ngay tại lớp.
- Bài “Dũng sĩ Điện Ngọc” kể chuyện anh Nghiêu với “vết thương cạc-bin thù trên má” bình tĩnh chờ xe tăng đến thật gần rồi bắn hạ làm “con thú Mỹ lồng lộn bốc cháy giữa đồng”.
- Bài “Trời đành chịu thua”
Ngày xưa hạn hán cầu trời,

Ngày nay hạn hán người bèn trị ngay.
Trị đêm rồi lại trị ngày,
Cho tên giặc hạn biết tay của người.
Vừa làm vừa thách cả trời,
Có muốn tắm mát thì mời xuống đây.
Trong trong sẵn ở đất này,
(quên 1,2 câu)…
Thách trời cứ hạn nữa nào,
Đồng ta vẫn tốt, hoa màu vẫn xanh.
Chiều chiều nghe tiếng phát thanh:
Người chăm thủy lợi, trời đành chịu thua.
- Bài “ Sài Gòn vừa thiếu vừa dư”
Sài gòn vừa thiếu vừa dư,
Thiếu dư lắm thứ quá ư ngược đời.
Thiếu trường học, dư cao bồi,
Thiếu nhà để ở, dư nơi cầm tù,
(quên một đọan)..
Lại dư tiệm hút, hộp đêm, sòng bài,
(quên một đọan)..
Thiếu nước uống, dư rượu mùi,
Dư phim, dư sách suy đồi lố lăng.
Lao động thiếu mặc thiếu ăn,
Lại dư vủ khí sĩ quan Huê Kỳ.
Nhân dân dù có thiếu gì,
Vẫn còn dư sức kiên trì đấu tranh.
- Chuyện “Tuổi nhỏ diệt xe tăng”: Lai 8 tuổi, liệng thủ pháo vào xe tăng “nhưng nó vẫn chạy”, em rượt trèo lên xe tăng, bỏ trái thứ 2 vào lổ thông hơi nhưng bọn giặc hất ra ngòai, đến quả thử ba cuối, em phải dùng bụng lấp lổ thông hơi để nó không bị liệng ra. Xe tăng nổ tung cùng bọn địch bên trong chết sạch và em cũng hy sinh.
Bài này khi làm văn kể chuyện, tôi nhờ thuộc lòng vì bấy giờ đọc thấy chuyện cũng ngộ ngộ, ghi lại đầy đủ nên được khen là bài luận hay nhất lớp ! Còn có thêm môn chính tả luyện trí nhớ, yêu cầu học sinh học thuộc lòng bài nào đó rồi viết lại cho đúng chính tả.
- Bài “Bà cụ chỉ huy”: bà cụ Yến, bề ngòai lẩm cẩm nhưng còn biết chỉ huy bộ đội phục kích giết giặc.
- Bài “ Dân ta anh hùng”
Dân ta gan dạ anh hùng:
Trẻ làm đuốc sống, già xông lửa đồn.
Chân toạc máu, chân dồn đuổi giặc ,
Tay chém thù, tay sắc như gươm!
Củ khoai, củ sắn thay cơm ,
Khoai bùi trong dạ, sắn thơm trong lòng .
Hớp ngụm nước suối trong dỡ khát ,
Trông trời cao mà mát tâm can!
Chín năm nắng núi mưa ngàn ,
Nắng mưa có Đảng, cơ hàn có nhau .
Nhớ những lúc hầm sâu địch hậu ,
Nhớ những đêm theo dấu đường dây ,
Giặc lùng, giắc quétt, giặc vây ,
Có dân, có Đảng đêm này vẫn vui .
Làng kháng chiến không lui một bước,
Nhổ sạch đồn cho nước ta yên,
Chín năm làm một Điện Biên,
Nên vành hoa đỏ, nên thiên sử vàng!
- Bài “ Voi ơi”:
Voi ơi ta bảo voi này,
Voi đi chiến dịch cả bầy theo ta.

11

Đèo cao ta kéo voi qua,
Sông sâu ta bắc cầu phà voi sang.
(quên một đọan)..
Dù cho ta có đói lòng,
Sọt này vẫn đủ đạn đồng nuôi voi.
Voi ra mặt trận hếch vòi,
Đồn thù rực lửa voi cười ta reo.
(quên đọan cuối)..
- Bài :trồng cây nhớ Bác”
Mùa xuân năm ấy,
Bác dạy trồng cây,
Em làm theo ngay,
Trồng cây cam nhỏ.
Mùa xuân năm nay,,
Bác không còn nữa
Em trồng trước cửa,
Một cây, hai cây..
Chiều chiều ra đây,
Tưới cây nhớ Bác,
Cây non đỏ mắt,
Thương Bác không còn,
Cây ơi hãy lớn,
Nhiều lá tươi xanh,
Cây thương nhớ Bác,
Mọc nhanh, mọc nhanh..
- Bài “ Hòn đá to”
Hòn đá to
Hòn đá nặng
Chỉ một người
Nhấc không đặng
Hòn đá nặng
Hòn đá bền
Chỉ ít người
Nhấc không lên
Hòn đá to
Hòn đá nặng
Nhiều người nhấc
Nhấc lên đặng
Biết đồng sức
Biết đồng lòng
Việc gì khó
Cũng làm xong.
- Bài “Cấy đêm” kể về họat động cấy đêm trong thời chiến, chỉ nhớ một câu: Bến Tre bắn xuống, Mỏ Cày bắn qua”.
- Bài “Gói đất miền Nam” kể chuyện bà mẹ dặn dò nhờ con đem gói đất ra Bắc để tặng cụ Hồ.
- Bài “ Thằng Mỹ ngu”: kể chuyện thằng Mỹ, cậy có đôi giày chống chông, nghênh ngang đi vô vườn hái trái cây bị té hầm chông lòi ruột chết. “Đáng đời thằng Mỹ ngu bày đặt làm tàng. “ (nguyên văn).
- Chuyện chị Lê Thị Hồng Gấm bắn máy bay Mỹ rồi trúng đạn hy sinh.
- Bài “Sau trận công đồn”: kể lại các chi du kích sau khi hạ đồn giặc, khoe nhau chiến lợi phẩm.
- Bài “Chiến đấu đến cùng”: anh bộ đội bị thương nhưng vẫn một tay ôm súng chận đứng các cuộc tấn công địch.
- Bài “đánh vào lòng địch”: kể chuyện đặc công bộ đội phá hủy kho bom Long Bình mặc dù bị địch phát hiện.
- Bài “vùng lên”: tả bà con vùng lên chống bọn ác ôn.
- Chuyện “ bắt giặc lái Mỹ”: em thiếu niên miền núi dẫn đầu buôn làng bắt sống phi công Mỹ vừa nhảy dù xuống rừng núi.
- Bài “Xem phim miền Bắc” (trích từ cuốn tiểu thuyết “ Gia đình má Bảy”).
Tôi có đọc qua vài đọan cuốn này chỉ nhớ đại khái một đọan khá ngộ nghĩnh: thằng con má Bảy nói rằng coi phim thì giống như coi xi-la-ma ở trên tỉnh. Má “hứ” chê con nói nhảm. Vì xi-la-ma của Mỹ chỉ tòan đĩ với bợm nó ôm nhau. Còn đàng này là phim miền Bắc, làm gì giống được !
- Bài “Câu đố mới”: các câu đố lục bát đố về nhân vật : Lý Tự Trọng, Nguyễn Văn Trỗi, Võ Thị Sáu,…
- Bài “Yến”, “Biển Bạc”.. nói về tài nguyên đất nước.
- Chuyện cổ tích: anh nông dân và con cò, Con trâu của Trời, Nàng Nước, Ba hột đào…
Mùa nghỉ hè năm này khá yên ổn, không thấy bị quấy rầy vì đi sinh họat hè.
Tôi bắt đầu đi học violon với thầy Ng.Kh.C. Sau khi thầy đi Pháp, tôi theo học thầy Ng.Kh.H. đến hết năm 12 rồi nghỉ do mắc luyện thi. Quyển Kreutzer học giữa chừng... Anh L.L.S chỉ tôi tập thêm. Năm 1989, anh L.L.S đi Mỹ, mà tôi cũng bận bịu hết hứng tập nên..bỏ luôn. Nhờ tập đờn trong thời gian dài mà tôi học thuộc lòng khá nhanh và .. nhớ dai đủ thứ.
Lúc rãnh tôi hay qua nhà thằng bạn hàng xóm mượn mớ sách cũ còn sót lại đọc giải sầu. Có mượn cuốn tập đọc lớp Nhứt và đọc thuộc nhiều bài thơ khá hay (mà quên tên tác giả). Tôi ghi lại sợ.. mất uổng:
Thú Quê (Chỉ nhớ 2 câu đối cuối bài)
Hóng gió trên cây khi hái quả,
Xem trăng dưới nước lúc buông câu.
Dưới đáy biển
Sau khi mặc bình hơi và mặt nạ
Cầm súng săn tôi hăm hở lặn đi
Êm như mơ vào thế giới lạ kỳ

12

Xanh biêng biếc và lung linh trong suốt
Cá đủ sắc muôn màu bơi lũ lượt,
Tô thêm màu cho những bụi cỏ cây
Ôi, nghêu sò lăn lóc đó cùng đây
Quên săn cá tôi trườn theo cảnh lạ…
Dân nghèo đói bụng nằm mơ
Dân nghèo đói bụng nằm mơ,
Bộ tiêu hóa giận mắng vơ tuần hòan
“anh chỉ việc nuôi thân mà ẩu,
Để xanh xao xương xẩu thế này”..
Dân nghèo: “Oan nó lắm thay !
Muối dưa bỏ dạ chưa đầy, bổ chi .”
Khỏi lo tiền chợ
Có anh chàng nuôi gà bán trứng,
Thời khó khăn giá xuống ào ào,
Rẻ mà có khách mua nào
Đều đều gà đẻ làm sao bây giờ ?
Thôi ăn trứng khỏi lo tiền chợ
Luộc chán rồi thỉ dở nấu canh,
Xào rau cải, tráng, kho hành..
Vẫn dư bèn muối ăn dần về sau..
Chiếc áo rách
Ối trời ơi !
Ối đất ơi !
Cái áo sao mày rách tả tơi
Rách thời mặc vậy
Nào dám sợ ai chê
Nào dám sợ ai cười
Chỉ sợ anh em chúng bạn
Gần chán xa quên chẳng đóai hòai.
Chiếc áo mới
Chiếc áo hàng bông đã rách rồi
Mẹ may chiếc áo mới đi thôi
Con xin gìn giữ không làm bẩn
Chỉ mặc vào trường chẳng mặc chơi.
Chiếc áo may xong đã mấy ngày
Vạt dài thườn thượt rông hai tay
Con nhìn chiếc áo buồn rơi lệ
Mẹ bảo “ trừ hao kẻo chật ngay”.
Giữ gìn mắt
Khốn khó 2 bàn tay
Giàu sang 2 con mắt
Tục ngữ nói không sai
Nên phải giữa gìn mắt
(quên 1 đọan)..
Ra nắng đeo kính râm
Bụi khỏi bay vào mắt.
Bán “khói” trả “keng”
Bên lề, một chị quay chim sẻ
Lão ăn mày vui vẻ lại xin
Bánh mì hơ khói bay lên
Ăn xong chị lại đòi tiền khói quay
Lão bình tĩnh ném ngay bạc cắc
Chị đưa tay toan nhặt lão ngăn:
Rằng “cô bán khói ta ăn,
Thì ta trả lại cô bằng tiếng “keng”.
Về đây
Anh về cho lúa thêm xanh,
Cho cây thêm trái cho cành thêm bông
Cà Mau, Cái sắn mênh mông.. (quên đọan cuối)
Nên chăm học
Ta xem bao nhiêu người

13

Dở dang hư một đời
Nào phải tư chất kém
Bởi xưa không học, lười.
Tư chất ai không tốt
Học lười ai cũng dốt
Thông minh chưa chắc hay
Siêng năng là sự cốt.
Bài thơ ngụ ngôn “Hai con cá” không biết đọc từ sách tập đọc nào, tôi cho là rất hay:
Chú cá bé bên cha bơi lội
Thấy miếng mồi trôi nổi giữa sông
Kìa kìa cha hãy thử trông
Của ngon vứt bỏ phí không hỡi trời !
Cá lớn đáp: “ con ơi, cẩn thận,
Kẻo để rồi ân hận về sau,
Cha trông thấy chiếc cần câu,
Sợi dây oan nghiệt trên đầu chúng ta.
Con nên biết tránh xa cạm bẫy,
Đứng ham ăn, chết đấy không chơi,
Của ngon là bả trên đời,
Vì ham ăn mới bao người chết oan”.

Tôi ấn tượng với cuốn “Quốc Sử” lớp Nhì, lọai sách viện trợ của Mỹ cho Bộ Quốc Gia Giáo Dục VNCH, bìa dày màu vàng nâu nhám, vẽ hình bộ lư phía bìa trước. Các bài lịch sử ngắn gọn viết từ thời Tây Sơn đến 1954. Nội dung từng bài chỉ có những đọan gạch đầu dòng ngắn gọn với ý cốt lõi. Sau mổi bài có hàng chữ in đậm để tóm tắt đại ý, dể học, nhớ lại chẳng hạn như:
- Bài “Quang Trung đại phá quân Thanh”: Binh kiêu căng dễ bị phá.
- Bài “ Vua Gia Long – việc ngọai giao”: Chỉ biết Trung Hoa và không biết Tây phương, chính sách ngọai giao của vua Gia Long thiếu sáng suốt.
- Bài “Biến động dưới triều Tự Đức”: tham nhũng, nghèo đói và thiên tai là mầm móng của loạn lạc.
- Bài “Pháp uy hiếp kinh thành Huế: quân ta thua trận do thiếu vũ khí tối tân.
- Bài “ Cuộc khởi nghĩa Phan Đình Phùng”: Phan Đình Phùng càng đáng được sùng bái bao nhiêu thì Nguyễn Thân đáng bị nguyển rủa bấy nhiêu.
- Bài “ Khởi nghĩa Lạng Sơn”: đế quốc với đế quốc dễ bắt tay với nhau.
Thằng bạn hàng xóm tìm đâu đem về cuốn sách do nxb Kim Đồng in “Từ tuyến đầu Tổ quốc”. Đặc biệt có bài “ Thư Phú Yên” (Tôi nhớ rõ là vì sau này trong sách giảng văn có trích in một đọan). Có đọan bà mẹ bị giặc bắt giử tới trưa mới thả về khiến đứa bé ở nhà khát sữa quá nên bò đến con bò nằm gần đó để bú. Con bò bị sờ sọang nhột nên đá bé lăng quay. Bà con xúm lại để cứu nhưng đến trưa thì bé không còn nữa..
Cũng có lẽ lý do này nên không thấy ma nào dám viết bài bò đánh giặc vì bò vốn đã “phản bội” giết em bé phe ta (?!)
Tiếc không thấy tác giả nào sáng tác hay hơn bằng cách tạo một huyền thọai kiểu La Mã: anh em Remus và Romulus được chó sói nuôi bú. Cứ sáng tác đại là được bò cho bú rồi lớn nên làm anh hùng thông minh xuất chúng. Tôi thấy vẻ thằng bé cũng không hung ác để gây cảnh huynh đệ tương tàn như hai anh em nhà nọ.
Tôi có đọc quyển “tuổi nhỏ anh hùng” kể chuyện các anh hùng: Lý Tự Trọng, Lê Văn Tám, Phạm Ngọc Đa, Vừ A Dính, Võ Thị Sáu, Nguyễn Bá Ngọc..
Khi hết sách “con nít” đọc, tôi cả cuốn “Lịch sách Tử Vi Tiền Phong năm Ất Mão” về nhà. Ban đầu coi tranh vui là chính. Sau tôi thử đọc qua phần” Những con số định mệnh” (numérologie), thấy hay hay rồi tiếp sang
“Coi chỉ tay”,.. dần dần đọc hết cuốn. Chuyện tình “ Cánh chim tung trời” trong đó tôi cũng không tha.
Riết tôi rinh luôn bộ tạp chí “Khoa học huyền bí” của nhà nó mượn về đọc để rồi lớn lên thích nghiên cứu hồi nào không biết..
Tóm lại ban đầu là đọc đỡ buồn để rồi sau này đâm ghiền đọc..đủ thứ.

Lớp 5

Tôi học lớp 5B buổi chiều. Cô M. chủ nhiệm.

14

Đầu năm nhà trường có bán áo sơ mi trắng, ai có nhu cầu thì đăng ký và mỗi người được mua 2 cái. Áo vải, chất lượng trung bình nhưng xài được trọn năm.
Trong lớp đại đa số là con của cán bộ miền Bắc vô hay là con của dân tập kết trở về. Phần đông có bề ngòai cũng như phong cách khác xa với đám bạn học cũ.
Tôi “sanh tật” hay đi lại lòng vòng trong lớp. Bị rầy hòai cũng vậy. Chưa kể có lần bất ngờ bị “đét đít” vì buồn miệng hát ngâm nga trong giờ học, hát lớn tiếng dần hồi nào không biết.
Lớp tôi có một lần vô kỷ luật khiến cô chủ nhiệm nhốt không cho về. Khi phụ huynh đến rước nóng lòng vô tìm con thì bị cô mắng vốn trước khi thả con mình về. Ba tôi lần đó cũng bị nghe cô méc cái tật “ đi lòng vòng” của tôi. Nhiều anh em còn lại thì không biết số phận ra sao, vì có anh đi bộ về một mình. Kẹt ở lại như vậy chắc chết !
Môn học làm tôi chán ngán là môn thủ công. Các bài dạy may vá, thêu dành cho nữ quả là một cực hình với bọn con trai tuổi ưa chạy nhảy. Cô đã từng khuyên các anh em nên học để sau này có đi bộ đội thì cũng biết vá áo quần khỏi phải nhờ vả người khác (!) Bài đem về nhà để năn nỉ nhờ bà già làm giùm riết cũng thấy kỳ.
Gặp bài làm lồng đèn, đóng tập sách.. thì nhờ ông già làm giùm. Có khi ghét qúa nên tôi không thèm làm, để cuối tháng trong sổ liên lạc bị phê là “không làm bài thủ công” và bị tuột hạng.
Chưa hết, có đứa này thấy đứa kia làm đẹp hơn mình rồi ganh tỵ hay chơi xỏ lá méc cô là trò này nhờ ba má làm, trò kia nhờ bạn làm dùm.. Cuối cùng huề cả làng. Biết chắc cô giáo lúc đó cũng chưa chắc làm được cho ra hồn nênchẳng rầy ai được nên rồi cũng làm lơ.
Môn tập viết cũng như mọi năm trước. Tập chính tả có thêm mục “vở sạch chữ đẹp” hàng tháng. Tôi lãnh hạng C (kém do chữ xấu), ráng dữ lắm lết lên được B (trung bình) lúc cuối năm.
Môn Địa lý vô chi tiết hơn, chủ yếu là địa lý VN. Bài dài dần nhưng chưa đến nỗi khó học.
Môn khoa học với những kiến thức căn bản. Tôi nhớ bài đầu năm có tính khẩu hiệu như sau: “Ba sạch” và “Ba diệt”.
Bài đạo đức thì cũng vậy vậy. Có một bài tìm lại được trên mạng ghi lại cho anh em biết:
Chuyện em..
Em tên là Nguyễn Văn Hoà
Mẹ em thì gọi em là cu Theo
Cha đi tập kết nhà nghèo
Sớm khuya tay mẹ chống chèo nuôi con
Chị thì hái củ trên non
Em thì mưa nắng bãi cồn chăn trâu
Đêm nằm hỏi mẹ: Cha đầu?
Mẹ rằng: Mau lớn năm sau cha về…
Đợi hoài, đợi mãi, lâu ghê!
Làng trên xóm dưới, bốn bề ác ôn
Mỹ xây luỹ, Nguỵ đóng đồn
Sáng vây xét hỏi, tối dồn khảo tra.
Mười năm biền biệt tin cha
Một đêm các chú đâu mà thiệt đông
Về làng, súng đạn đầy hông
Chú mô chú nấy mặt trông rất hiền.
Kể từ hôm đó, làng Yên
Bỗng vui như có ông tiên đến nhà.
Ruộng vườn chia lại trái hoa
Xóm thôn lập hội, trẻ già vần công
Mùa chiêm lúa chín vàng đồng
Bát cơm “giải phóng” no lòng từ nay
Mẹ em rạng mặt tươi mày
Em như mọc cánh chim bay tung trời…
Nằn nì xin mẹ: Mẹ ơi
Lên xanh chị đã đi rồi, còn con?
Mẹ ôm em, mẹ cười giòn:
Mi đồ con nít, trứng khôn hơn vịt à?
Đi mô cho ngái cho xa
Ở nhà với mẹ đặng mà nuôi quân!
Mình nghèo, không tạ thì cân
Mít thơm bán chợ, góp phần mua lương.
Mẹ con, một bữa, về đường
Gạo ngon một gánh em sương nặng đầy
Nguỵ đâu xông lại cả bầy
Bắt em, nó hỏi: Gạo này cho ai?
Nó đá đít, nó bạt tai
Đau em, em chịu, chẳng khai một lời
Thương anh, anh giải phóng ơi!
Càng thương gạo đổ gạo rơi xuống bùn…
Chạy về một mạch đầu thôn
Thưa anh xã đội: Cho em luôn theo
cùng…
Anh rằng: Cứu nước, việc chung
Tuổi thơ cũng phải anh hùng, nghe em!
Việc quân chạy suốt ngày đêm
Chỉ mê đánh Mỹ, chẳng thèm chút chi.
Chúng em một đội thiếu nhi
Đứa thì canh gác, đứa thì giao liên
Gió mưa chân lội khắp miền
Khi về Tiên Nộn, khi lên Nguyệt Biều
Giặc kia bom đạn bao nhiêu
Chúng tao gan dạ lại nhiều hơn bay!
Chiều chiều trông ngọn Tam Thai
Thấy quân Mỹ đóng như gai đâm lòng
Phải chi ra trận xung phong
Măng non em cũng sắt đồng chứ sao?
Tuổi mười bốn những ước ao
Buổi đầu cầm súng biết bao là mừng…
Mẹ ơi, súng đẹp quá chừng!
Con đi đánh giặc, mẹ đừng lo chi.
Mẹ cười: Thiệt giống cha mi
Chẳng ăn chi cả, cứ đi đánh hoài!
Sớm hôm, củ sắn củ khoai
Khi đi trinh sát, khi gài mìn chông
Khi ra xung trận giữa đồng
Khi lăn dưới lửa, thoát vòng giặc vây
Súng này càng đánh càng hay
Một tay em chấp mười tay quân thù
Thằng Mỹ vừa ác vừa ngu
Nó như con cọp mắt mù đó thôi
Thằng Nguỵ vừa dại vừa tồi
Nó như con rắn theo đuôi ăn tàn.
Một hôm sương sớm chưa tan
Em đi phục kích, đón đoàn chiến xa
Xe đầu, lính nhép, cho qua
Xe sau, quan tướng ngồi ba bốn thằng.
Tức thì, mìn điện giật phăng
Tướng quan lăn chết nhăn răng một hàng
Xe kia quạy lại bàng hoàng
Chết thêm hai đứa, vội vàng tháo im.
Đánh rồi, lên ngọn đồi sim
Trông mây bay múa, xem chim hót
mừng…
Bỗng đâu từ dưới chân rừng
Mười xe Mỹ đến, đùng đùng giương oai
Nào xem, ai thắng được ai?
Mỹ mười xe thép, em hai chân đồng
Năm giờ vây đuổi uổng công
Băng đồi vượt dốc, ra sông em ngồi
Đợi thằng giặc Mỹ đến nơi
Bắn ngay một phát đi đời, sướng ghê!
Kinh hồn, rút cả mười xe
Hai chân em lại đi về tung tăng.
Súng em càng đánh càng hăng
Chỉ mong mau giỏi, mau bằng các anh.
Xa rồi, lại nhớ trên xanh
Măng tre, môn vót lều tranh mái kè
Tháng ngày ngọn suối bờ khe
Mà vui như hội, bốn bề yêu thương
Tay em một khẩu súng trường
Mà như có cả quê hương đánh cùng
Ôi quê ta rất anh hùng!
Nước non đâu cũng trùng trùng tiến quân
Ầm ầm biển lửa nhân dân
Đẹp như Huế dậy đầu xuân đỏ cờ!
Chuyện em rứa đó, anh nờ
Bấy lâu trong ấy, bây giờ ra đây
Nhớ cha, chưa biết mặt mày
Bác Hồ thương cháu, gọi ngay đến
Người.

15

Bác nghe cháu kể, Bác cười
Bác khen, cháu nhớ từng lời Bác khuyên.
Vui chăng, hỡi mẹ làng Yên!
Thằng cu Theo được về bên Bác Hồ…
Môn sử học từ 1958 đến nay, với các bài đọc riêng lẽ: Tiếng súng đầu tiên của quân cướp nước (1858), Dùng mưu giặc giết giặc (Hòang Hoa Thám), Cuộc biều tình khổng lồ (Xô Viết Nghệ Tỉnh), Thủ đô trong khói lửa (1946), Đội quân tóc dài, Nhằm quân thù mà bắn (Nguyễn viết Xuân), Trận đầu diệt Mỹ lớn nhất (trận Vạn Tường), đánh vào hang ổ giặc Mỹ (trận Mậu Thân)… Nói chung học cũng như giải trí, khi đã nắm quy luật “ta thắng địch thua” càng thấy dễ học bài hơn nữa. Đọc thấy hấp dẫn vì chẳng bao giờ thấy phe ta chết hay bị thương trong khi số lượng tổn thất của địch được ghi rõ rành rành (??). Đến giờ cũng chưa thấy thông tin chính thức nào để cho biết.
Môn Tóan vẫn còn nhan nhản các bài tóan đố có cái “introduction” giết giặc - thi đua - tuyên truyền. Bài không khó nhưng tôi cứ làm ạch đụi trật tới lui. Mất tiên tiến cũng vì môn này.
Môn tập đọc là môn tôi nhớ nhiều nhứt vì cái tật ưa đọc sách không chừa thứ gì. Tuy vậy chỉ còn nhớ cái tựa là chính (do còn ấn tượng cách đặt tên) cũng như đại ý của bài:
- Bài “Xu Lê-Lốc sau ngay giải phóng”: tả sinh họat buôn làng miền núi sau giải phóng.
- Bài “ Học đi mà nhớ mãi”
Học đi mà nhớ mãi
Học đi em
Học đi mà nhớ mãi
Quê hương ta một dải
Từ Mũi Cà Mau
Đến địa đầu Móng Cái
Quê hương ta
Đồng ruộng phì nhiêu
Đủ bốn mùa hoa trái
Núi Trường Sơn vĩ đại
Bờ biển rộng bao la
Có Việt Bắc mồ ma giặc Pháp
Nối liền Đồng Tháp,
Nam Bộ thành đồng
Học đi em
Học đi mà nhớ mãi
Quê ta liền một dải
Như máu chảy trong người
Kẻ nào định chia đôi
Chia lòng ta sao được
Em học đi cho thuộc.
Rằng:
Lòng ta chung một Cụ Hồ
Lòng ta chung một Thủ đô
Lòng ta chung một cơ đồ Việt Nam!
- Bài “Em bé Thừa Thiên”
Chúng giơ súng bắt em
Xé cờ trước mặt chúng
Ung dung em quấn cờ vào bụng
Chỉ vào mũi súng
Chúng mày !
Muốn xé cờ hãy xé xác ta đây
10 ngón tay em
Như tia sáng mặt trời mới mọc..(quên đọan cuối)
- Bài “Hoan hô chiến sĩ Điện Biên”
…Hoan hô chiến sĩ Điện Biên
Chiến sĩ anh hùng
Đầu nung lửa sắt
Năm mươi sáu ngày đêm khoét núi,
ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt
Máu trộn bùn non
Gan không núng
Chí không mòn!
Những đồng chí thân chôn làm giá súng
Đầu bịt lỗ châu mai
Băng mình qua núi thép gai
Ào ào vũ bão,
Những đồng chí chèn lưng cứu pháo
Nát thân, nhắm mắt, còn ôm...
Những bàn tay xẻ núi lăn bom
Nhất định mở đường cho xe ta
lên chiến trường tiếp viện
Và những chị, những anh
Ngày đêm ra tiền tuyến
Mấy tầng mây gió lớn mưa to
Dốc Pha Đin, chị gánh anh thồ
Đèo Lũng Lô, anh hò chị hát
Dù bom đạn xương tan, thịt nát
Không sờn lòng, không tiếc tuổi xanh...
Hỡi các chị, các anh
Trên chiến trường ngã xuống
Máu của anh chị, của chúng ta không uổng
Sẽ xanh tươi đồng ruộng Việt Nam
Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam
Hoa mơ lại trắng, vườn cam lại vàng...
- Bài “Mồ hôi và máu trên nắm thóc”: kể lại lối gặt kiểu du kích (từng nhóm người riêng lẽ âm thầm dùng lược tuốt lúa vô bao lúc ban đêm) hay gặt tập đòan (gặt công khai ban đêm, có du kích đứng gác) để phục vụ kháng chiến.
- Bài “ Tô Vĩnh Diện lấy thân chèn pháo” (sau này khi xem tài liệu về Điện Biên Phủ, thấy cách chèn gỗ dưới bánh xe pháo như vậy thì chuyện khẩu pháo dứt dây bất thần tuột dốc núi là không dễ, còn lấy thân mình chèn pháo..thì miễn bàn !)
- Bài “ Tiểu đội gang thép”: tiểu đội anh hùng bám trụ chận đứng nhiều đợt tấn công của địch.
- Bài “Lê-nin vào tiệm hớt tóc”: Lê-nin một mình xuống phố ra tiệm hớt tóc, cũng giản dị chờ đợi đến lượt như mọi người.
- Bài “Thành phố Mátx-cơ-va”, “Thành phố Bắc Kinh” viết về thủ đô các nước Liên xô, Trung Hoa anh em.
- Bài “Kpa Kơ Lơn” bắn một phát “xiên táo” nhiều tên địch.
- Bài “Gương lão thành” kể ông già miền núi dùng tên ná bắn giặc rồi bị hy sinh.
- Bài “ Trước lúc hy sinh” kể lại chuyện tâm trạng chị Sứ khi bị giặc bắt.

16

- Chuyện “ Bức tranh cụ già ngồi câu cá”: kể việc người dân vùng địch hậu treo bức tranh này kèm bài thơ:
Cụ già thong thả buông cần trúc,
Hồ rộng in trên mặt nước hồng
Muôn vạn đài sen hương bát ngát
Tuổi già vui thú với non sông.
- Chuyện anh Nguyễn Bá Ngọc bò sang nhà hàng xóm để cứu bạn (vừa cặp một bạn, vừa cho bạn khác bám chân để bò về hầm trú , đại khái vậy) và hy sinh vì trúng bom bi.
Tôi vẫn chưa hình dung sao Ngọc có thể bò đi khi vướng hai bạn như vậy.

- Bài “Ong đánh Mỹ” tiếp tục được học lại và được xem là “một trận đánh không tiền khóang hậu” (nguyên văn).
Phải nói các bài tập đọc này “chẳng bao giờ cụng hàng” với những bài trong sách giáo khoa “Tiếng Việt” cho cấp 1 sau này. Kể lại còn có người không tin, tưởng mình xạo.
Tôi bắt đầu biết “đạo văn” do lâu lâu lười làm văn.
Lần đầu tiên tôi “đạo” bài “tả mẹ em” từ mục Bài luận hay nhất lớp trong số báo Thiếu Nhi (bộ 4) kết hợp với vài đọan trong quyển sách dạy làm văn lớp Nhất trước 75. Tôi được điểm cao 8.
Lần khác, từ cuốn sách dạy văn lớp đệ thất, tôi chép lại nguyên văn để cho bài tập làm văn “kể lại một việc tốt đã làm”. Bài tôi cũng được điểm 8 cao nhất lớp.
Môn ngữ pháp có thêm mục “làm thơ lục bát”. Cũng nhờ đọc sách nhiều, tôi cũng làm được thơ nhưng ý chưa hay. Không rớt là may vì gieo vần đúng. Bài yêu cầu tả việc học tập của mình.
Hai năm sau em tôi cũng làm bài này ở nhà (vì chương trình không đổi). Tôi làm dùm bằng cách lục trong một cuốn tập đọc trước 75 một bài thơ gần giống và đổi “Tý” thành “em”, “thầy” thành “cô”. bài thơ cải biên của tôi như sau:

“Luôn luôn đi học đúng giờ
Em là một đứa học trò rất ngoan
Cô khen em viết ngay hàng
Lại khen đọc rõ đánh vần từng câu
Khen em chăm chỉ tiến mau
Tháng nào em cũng đứng đầu lớp em”.
Bài được chấm đậu với câu phê: “tả việc học tập ở lớp dưới, không sát đề”.
Cái đáng chú ý là lấu lắm mới nghe thấy 1,2 vụ đánh nhau nhỏ không đáng kể. Thỉnh thỏang có thấy tai nạn lớn do chơi đùa. Một lần tôi thấy một cô giáo ẵm một em vô văn phòng vì bị thương ở đầu, máu chảy ròng ròng dọc đường đi (hồi tôi lớp 2). Lần khác anh bạn Đ. bạn học cùng lớp 4 bị té chảy máu đầu đầm đìa do chơi “đá ngựa”, nhưng vết thương không nặng. Việc khiến các thầy cô các lớp bắt làm tự kiểm tất cả các học sinh có tham gia hôm ấy.
Đặc biệt lớp tôi (5B) có chuyện một anh H.Th.Ch. lấy đâu khẩu súng k54 vô trường chơi. Nhà trường ngăn chận được và kêu công an “áo vàng” vô tịch thu lập biên bản lập tức.
Kỳ nghỉ hè cuối lớp 5 là thời kỳ chán nản với trò đi sinh họat hè hàng tuần, tập nghi thức, lao động cuối tuần. Lại còn bị kéo đầu thức dậy lúc 4h sáng đi tập thể dục. Mấy đứa nhỏ chi đội trưởng sáng đến từng nhà kêu tên thức dậy cho bằng được khiến cả xóm thức giấc. Mà mãi tới 5 giờ mới gọi ra đủ số, tập 10 phút rồi về. Ai giỏi ráng về ngủ tiếp được thì ngủ. Riêng tôi thì không dễ ngủ trở lại. Quả là một mùa hè “vui, khỏe” cho…ai khác !
Vì đã có ý định theo lớp Pháp văn khi vô cấp 2 nên tới lúc này vốn tiếng Pháp tôi tương đối ổn. Vừa học ở Genina Mundi hết cuốn “Je lis Tu lis”. Vừa học ở nhà ông ngọai dạy với cuốn Mauger, Cour francais élémentaire,..
Máu ghiền đọc sách khiến khi nào thằng bạn hàng xóm có mượn sách gì, tôi cũng năn nỉ mượn về đọc qua một cái. Tôi bắt đầu đọc chuyện Tàu “Tây Du ký”. Tìm được cuốn “Lịch sách Tử Vi Tiền Phong năm Nhâm Tý”, tôi đọc “Phép độn Khổng Minh”, “Đo rùa”.. cho biết. Trong đó chuyên đề “Cô gái bước vào tình yêu”tôi cũng không chừa ! Vì không tìm được sách gì khác để đọc.
Tôi dung nạp kiến thức từ sách bên ngòai nhiều hơn sách nhà trường. Nhiều luồng thông tin đa dạng, cũng như kiến thức phong phú qua sách đã làm tôi ghiền đọc, chủ yếu từ “sách cũ”.

17

Lớp 6

Tôi vô lớp 6A2, lại được chuyển vể trường cấp 2 Lê Quý Đôn, học buổi chiều. (Trường Lê Quý Đôn mở trở lại với cấp 2,3).Ban đầu lớp chúng tôi là lớp Anh Văn. Một hôm cô hiệu phó vô lớp hỏi có ai có yêu cầu chuyển sang lớp Pháp Văn hay không, nhân tiện tôi tình nguyện đổi lớp cho đúng sở trường đã “học trước”. Sang lớp mới, môi trường mới, với đa số từ trường Mê Linh và Hai Bà Trưng chuyển qua. “Dân chợ” ở khu Tân Định là đông nhứt. Lớp học khá vui, quậy dữ dằn nhưng rất đòan kết. Ai trong lớp bị ăn hiếp là anh em kéo ra bảo vệ nhau liền.
Chưa hết, tới giờ tập trung ngồi “truy bài đầu giờ”, mấy tay “xóm nhà lá” rủ nhau kể đủ chuyện đã chứng kiến: đi rình, coi phim chui, đọc sách cấm, kể chuyện tục.. để cười chơi. Đầu óc chúng tôi bấy giờ tuy mang tiếng “đen tối trước tuổi” nhưng vẫn không ảnh hưởng gì đến học hành. Vẫn còn hồn nhiên như xưa ! Chưa sao..
Nghe mấy bạn bè cũ sau này kể lại là người bày đầu mấy vụ là anh D.Q.K. , dân chợ Bến Thành. Tuy bộ vó D.Q.K. nhỏ thó nhưng tội kể chuyện “đầu độc” thì rất lớn. DQK có thời gian chơi rất thân với tôi, do có lúc ngồi cạnh nhau. Tiếc rằng sau này DQK đi Mỹ, mất liên lạc.
Chúng tôi còn chơi một thú vui rất..độc hại: chơi mắt mèo ngứa. Số là trong trường có trồng cây đủng đỉnh mà chúng tôi gọi sai tên là cây mắt mèo. Trái tròn như trái nho, mọc thành chùm đen bóng khi chín. Chúng tôi lượm trái chín rụng và dùng bóp lấy nước màu vàng nâu bôi lên mình người khác. Gần như ai cũng bị ngứa ít nhứt một vài lần. Riêng tôi còn thí nghiệm trên tay mình coi ngứa ra sao. Dạo nọ cả trường rộ lên phong trào phá phách này. Không biết có thầy cô nào bị chưa, chứ học sinh thì bị nhiều lắm. Cò lần chưa có trái chín, chúng tôi dụ anh L.M.H cùng lớp trèo lên cây hái xuống. Báo hại H. bị một trận ngứa hết mình mẩy. Giải pháp duy nhứt bấy giờ là ngồi chịu trận cho hết cơn ngứa. Không có lửa hơ nóng cho hết ngứa như dân quê dạy. Mãi khi chúng tôi học hết cấp 2, cây đủng đỉnh này vẫn chưa bị chặt.
Các thầy cô rất ngán lớp 6P vì tụi này gây ồn ào trong lớp đến nỗi nhiều người không thể nào giảng bài nổi. Lớp tôi nổi tiếng ở trường, luôn bị cảnh cáo hôm thứ 2 chào cờ. Các thầy cô chủ nhiệm cũng nối gót nhau thay thế và ra đi. Kỷ lục 7 giáo viên chủ nhiệm lớp 6P cho niên khóa 80-81:
- Cô Y.Th: dạy Sử, bỏ làm chủ nhiệm vì quản lý không nổi.
- Thầy Ph.: dạy Tóan, 1-2 tháng sau đó xin nghỉ, nghe nói đi đạp xích lô.
- Thầy M.: dạy Tóan, vài tuần sau xin nghỉ. (không rõ lý do).
- Thầy Tr.: dạyTóan, làm chủ nhiệm tạm thời.
- Cô Nh. T.: dạy Tóan. Nghỉ việc vì đi vượt biên nhưng không thành.
- Thầy V.: hiệu phó, dạy Tóan , làm chủ nhiệm tạm thời.
- Cô M.Ng.: dạy Sinh vật.
Vì không có chủ nhiệm nên chúng tôi thường nghỉ tiết sinh họat cuối tuần. Chưa kể có môn học, khi trời chuyển mưa là được nghỉ (Được biết có nhiều cô bận chạy mánh làm ăn để “cải thiện” lương, một phần áp lực giáo án không căng thẳng nên dễ dạy bù tiết sau)
Tình trạng vô kỷ luật trong lớp khiến cô chủ nhiệm có lần phải mời hiệu trưởng xuống coi cho biết. Nhứt là hôm cô kẹt việc nên lên lớp hơi trể..
Tôi nhớ bửa đó, bà Nh. hiệu trưởng mặt tức giận đi vô lớp. Cô T. than thở mới mấy câu, bà Nh. rầy la một chập rồi định bước khỏi lớp…
Cô T. nói bằng giọng Bắc cực kỳ dễ thương: “ Chị ơ…i…i…i…, chưa hết đâu..” rồi cô than tiếp..
Bà Nh. la tiếp trận nữa…
Cô T. tiếp: “Chị ơ…i…i…i…, chưa hết đâu..” rồi cô điểm mặt: anh này..làm thế này.. anh này..làm thế này.. thế này..
Bà Nh. kêu từng anh lên bảng. Riết nửa lớp bị mời đứng lóc nhóc khoanh tay trên đó.
Bà Nh. rầy la và hăm dọa mời phụ huynh vô trường nói chuyện.

18

Cô T. tiếp nữa: “Chị ơ…i…i…i…, chưa hết đâu..! Anh H. này mới ác này! Chị biết không, người ta vừa kể tôi nghe là ảnh đã “vái trời cho cô T. bị xe cán chết bữa nay để lớp mình được nghỉ …(!!!) Chị thấy ghê chưa ?”
Cô vừa nói vừa chỉ H. đang đứng khoanh tay trên bảng.
Bà Nh. đùng đùng tức giận ra lịnh đuổi học lập tức tất cả. Có mấy anh khóc.
Lúc này cô T. mới năn nỉ xin tha cho “chúng nó” một lần và bắt từng anh viết tờ cam kết đưa phụ huynh ký...
Chúng tôi, dù là học trò cưng của cô, đều xanh mắt vì thấy bị bắt lên nhiều quá.
Lần khác trong giờ sinh họat, Cô T. bực bội có hỏi cả lớp: “…Vậy chứ ở nhà ba má có dạy mấy em không?”
Phía dưới có anh H. buộc miệng nói tỉnh bơ: “Dạ thưa cô,… không!”
Cả lớp cười rần. Cô tức giận đuổi thẳng cổ H. khỏi lớp. Tuần sau H. bỏ học luôn.
Cả lớp vốn làm biếng, có lần học giảng văn, khi cô giáo ra lệnh ai không sọan bài thì tự giác đứng lên ra về. Cả lớp, vốn ham chơi, xách cặp ra một cái ào gần hết. Bà Nh. hiệu trưởng nhìn thấy vậy hỏang quá yêu cầu chỉ cảnh cáo thôi chứ không dám cho về đông như vậy. Coi như huề tiền. Vô học tiếp !
Lần khác khi cô dạy hội họa (chúng tôi quên gọi là cô “Họa”) lên lớp trể, cả lớp cố ý trốn về gần hết. Khi cô vào, lớp còn chưa tới 10 người. Vì tự ái, cô cho những ai còn ở lại được 10 điểm khỏi chấm bài nộp hôm đó. Ai trốn về đều bị 0 điểm. Tôi vì còn ngồi lại được 10 điểm khoẻ ru !
Môn Nhạc, với các nhạc lý căn bản cho cô H.V dạy. Vì đã học nhạc trước nên môn này không khó khăn cho tôi. Chúng tôi học môn Nhạc và Họa đến hết lớp 7.
Những năm này, phong trào cấm học trò để tóc dài, hay bỏ áo ngòai quần rất gắt gao. Tôi bị phạt mỗi thứ một lần. Nhiều anh tóc dài bị đuổi về không cho vô lớp hoặc bị thầy nắm “pát” giật tới lui để cảnh cáo.

Chuyện cấm tóc dài diễn ra ở các cơ quan, trường học, kể cả ngòai đường. Người ta hay kể việc đi xe đò bị chận đường bắt hớt tóc rồi mới được đi tiếp.. Dù sau cũng đỡ hơn trước đó 5-6 năm, có cảnh bị chận đường bắt chích ngừa. Có những hình thức kỷ luật học sinh tôi cho là phản cảm: bắt học trò đứng nắng buổi trưa, tự động xét cặp học sinh vi phạm (dù chỉ là vi phạm kỷ luật lớp), giam học sinh qua đêm mà không báo cho phụ huynh biết, tịch thu vợt bóng bàn của học sinh (do cấm học sinh chơi bóng bàn ở bàn bóng bàn bỏ không trong hành lang), xét cặp tòan trường vì có phong trào tịch thu các chuyện tranh “bị gọi là” đồi trụy in bán ngòai cổng trường (mặc dù chỉ là chuyện cổ tích, truyện ma, truyện cười.. không có đồi trụy, phản động, dâm ô, bạo lực
như báo chí buộc tội, trái lại khá hấp dẫn). Các băng nhạc, sách truyện bị phát hiện trong cặp của học sinh đều bị tịch thu sạch. Tôi bị là nạn nhân một lần khi nhà trường bắt mỗi người mua cây kiểng đem vô trường làm vườn cảnh cho lớp. Tôi đem một bụi bông mười giờ đem vô thay vì xin tiền nhà đi mua. Ông hiệu phó không chịu vì cho là không đạt yêu cầu. Tôi bị phạt đứng nắng trưa 2 tiết cùng với khỏang 20 anh chị em khác. Hôm đó chúng tôi bực tức nguyền rủa cái nhà trường cùng ông hiệu phó..trời đánh.

Phong trào “bài trừ văn hóa phẩm đồi trụy” đã tiêu hủy không chừa nhạc nước ngòai, nhạc không lời, kể cả sách tự điển, hay sách khoa học kỹ thuật các lọai. Chuyện chưởng của “ con mụ” Kim Dung bị cấm do đã “đầu độc giới trẻ”bên cạnh các tiều thuyết du đãng của Duyên Anh hay chuyện tranh “Tiểu Lưu Manh”, “Chú Thòong”... Khoảng 1983, có bộ phim Việt Nam “Bài ca không chỉ là nốt nhạc” (Thanh Lan đóng vai chính) có đọan nhắc đến nhạc “đồi trụy ngòai luồng” . Đoạn này đại ý kể một ông khoe bạn băng nhạc “cấm” vừa có được: chỉ là bài Gimmie của Abba ! (trong phim là đọan không lời) Các môn học đa dạng hơn hồi cấp 1. Các bài học, nhứt là môn văn, giảng văn, đạo đức, tóan thấy cũng bớt màu sắc tuyên truyền lố bịch, đúng ra là nghe xuôi tai hơn. Lâu lâu có những bài giảng văn về chuyện cổ tích, thần thọai dân gian nên không khí đa dạng, thú vị, ít buồn ngủ.
Bên cạnh chuyện trâu đánh Mỹ, ong đánh Mỹ. Còn có bài hát “ Con mèo kháng chiến” do cô Th., dạy Địa lý hát cho lớp nghe có câu:“Ngày xưa, nhà em có con mèo.. đánh Tây nát đầu…” Quả là con vật nào cũng biết chiến đấu, căm thù như..người vậy. Ngọai trừ .. “con bò Phú Yên” như đã kể.

19

Môn thể dục lần đầu tiên tôi biết cái chuyện vô lớp chép lý thuyết môn thể dục. Thậm chí đi thi là thi lý thuyết! Bài dài mấy trang, cũng phải ráng học thuộc. Lâu lâu ra sân tập chút chút cho biết. Cô dạy thể dục cũng vốn không ưa gì lớp tụi tôi. Nhiều anh bị cô nhéo lỗ tay, bắt hít đất..mà ghê nhứt là trò “nhéo nách” rồi kéo lên cao khiến nạn nhân phải nhón chân hết cỡ, vừa bị bắt hứa đủ thứ .. rồi mới được về chổ ngồi.
Bài đạo đức đầu tiên mà tôi còn nhớ là “ yêu Đội”. Tiếp theo là những bài “yêu anh bộ đội”, “yêu lao động”, “Nhớ ơn các thương binh liệt sĩ”…
Điều kiện học năm lớp 6 khá tệ hại khi trong lớp chỉ còn một bóng neon đặt ngay bảng là còn họat động.
Nghe đứa bạn kể lại chuyện ở trường H.B.Tr.:Một anh làm bể bóng đèn phải bắt đền. Anh này sáng sớm vô lớp đem bóng đèn chết tráo vô bóng đèn trong lớp còn lại đang họat động. Lát sau, trước mắt ai cũng thấy anh đã bồi thường bóng đèn khác cho lớp đàng hòang. Bóng đèn kia của lớp thấy không cháy được coi như là mới bị hư (!).
Bảng điện mất hết các cầu chì, phải đắp giấy bạc hay buộc dây đồng thay thế. Có phòng, bảng điện sút tắc-kê treo lửng lẳng. Mấy tháng mùa mưa, trời tối đen, học trong bóng tối là thường. Có anh lợi dụng trời nhá nhem, lấy ná bắn rớt cầu chì cho cúp điện hẳn để khỏi học.
Quạt trong lớp xuống cấp, khô dầu gần hết, khi chạy nghe tiếng rột rẹc như (tụi tôi nói) máy xay bobo hay dịch vụ “chà gạo miễn phí, sạch thóc, sạch cám”. Có lần quạt vừa chạy vừa hú khiến cả lớp kinh hòang. Dần dần quạt bị gỡ đem đi đâu hết sạch, quạt mới chẳng thấy thay thế.
Kế họach nhỏ bắt chúng tôi nộp giấy vụn là chính. Có anh ăn gian nhét gạch đá để tăng ký. Tới khi phát hiện lại không tìm ra thủ phạm. Coi như lờ cho qua.
Ngòai trực lớp, hàng tháng có đi lao động quét sân một buổi sáng. Tôi nghe mấy bạn trường khác kể lại có khi đi lao động bằng cách đi cạo vỏ trúc xuất khẩu, nhổ cỏ mộ liệt sĩ, gom sắt vụn, hủ chao, ve chai.. tùy theo trường.
Những ai còn chưa vô Đội đều bị bắt đi học đối tượng Đội, trong thiểu số đó có tôi. Học thắt khăn quàng lần đầu không quen, thắt gút gỡ không ra khiến thầy phải gỡ giúp. Không biết sao, việc này lại để chìm xuồng sau đó. Và tôi may mắn không là Đội viên đến hết năm lớp 9 và không bị dính tới các phong trào nghi thức “vớ vỉnh” kèm theo ở trường.
Tôi học đạt lọai khá, tiên tiến. Một năm học rất thuận lợi, nhàn hạ (do nghỉ tiết quá nhiều). Kỳ sinh họat hè tương đối thỏai mái do không có chuyện bị kêu réo tập thể dục sáng và tập nghi thức đội. Trên truyền hình, thời gian này có trình bày đề xuất “chữ cải cách” cho lớp 1 năm sau. Nét dùng chủ yếu là nét sổ, còn nét vòng, nét đá bỏ hết khiến chữ viết không liên tục được do không nối với nhau ! Có lẽ đây là chương trình cải cách đầu tiên. Người ta gọi là kiểu viết “cò mổ”. Chúng tôi mừng không phải học kiểu chữ phản thực tế mà sau này được âm thầm bãi bỏ hồi nào không biết..

Lớp 7

Tôi học lớp 7P buổi chiều. Cô Y.Th. dạy Sử, Địa làm chủ nhiệm.
Môn thể dục với môn chạy bền mấy vòng sân làm tôi sợ nhất. Càng về trể , càng bị trừ điểm. Tôi bị trừ riết không còn điểm để trừ nên thường được ăn 1 điểm “an ủi”. Khi về mức, mặt mày xanh tái như tàu lá, thở không ra hơi, hai chân mỏi mấy ngày. Khác với hồi lớp 6, học lý thuyết mệt óc. Lớp 7 thì thực hành quá sức mình, mệt xác. Bài chạy bền mỗi năm đều có đến khi vô đại học cũng chưa dứt. Tôi lúc nào cũng thua trắng điểm.

Môn Tóan gặp thầy H. cực kỳ khó. Học trả bài lạng quạng không thuộc là ăn bạt tay với cú “rờ ve” sở trường của thầy. Mấy anh lười ăn đòn đến nổi có một anh sanh bịnh nhát đòn, khi “tưởng tượng” thấy thầy giơ tay là anh tự động sàng qua né đòn, anh em ở dưới thấy vậy cười nghiêng ngã, thầy tưởng bị giỡn mặt, ra tay đánh
anh này một trận ra hồn. Riêng tôi không thích thầy vì thầy ưa cho điểm “kẹo” quá.
Đến nỗi trong trường có bài vè về mấy thầy nổi tiếng đánh học trò: “Nhứt Đ. Nhì V. Tam H. Tứ C.” Thầy Đ. dạy Lý, có thời gian ngắn dạy thay 1, 2 tiết lớp chúng tôi nhưng chưa thấy thầy đánh ai dù thầy có vẻ nghiêm, ít cười.
Thầy V. trưởng bộ môn Tóan, thấy chỉ có một lần sang lớp tôi nghiêm mặt bắt tại trận anh B.K.Tr cầm chân ghế gãy đứng giộng giộng bục giáo viên vừa làm trò. Thầy bắt K.Tr lên văn phòng kiểm điểm. Cũng chưa thấy thầy đánh ai. Bề ngòai thầy rất “sát khí” với cặp kính đen thường trực trên mặt nên ai cũng sợ.Chung quy thầy H. vẫn là dữ đòn nhứt.

20

Thầy C. dạy Văn thì có nghe kể lại là đã kéo lổ tai một anh rách chảy máu. Nghe kể thầy dạy giỏi văn trong trường hơn cả cô trưởng bộ môn Văn..
Lớp chúng tôi bị một lần kỷ luật trong một ngày gần Noel. Do ồn ào, cô dạy Họa lên méc cô hiệu phó T.Ch.

Cô này ra lịnh tất cả xếp hàng đứng ngòai hành lang trong khi tất cả học sinh đều đã ra về hết, coi như nhốt cả lớp không cho về tới tối. Bên trong anh em lầm bầm nguyền rủa. Bên ngòai phụ huynh bực tức phản đối mà không biết chuyện gì xảy ra bên trong. Mãi hồi lâu sau mới được cho về. Khi cơ sở vật chất xuống cấp quá nặng, nhà trường có kêu gọi phụ huynh đóng góp tiền hay vật chất để hổ trợ tái trang bị theo khả năng từng lớp. Tùy lớp giàu nghèo khác nhau mà trang bị mỗi khác. Kết quả lớp giàulại quá thừa đèn sáng quắc với đèn neon lẫn đèn tròn. nhứt là các lớp học Nga văn. Đèn lớp chúng tôi chỉ vừa đủ do..tiền đóng góp khiêm tốn.
Nhớ lại thêm: Năm đó, nghe kể cô hiệu phó T.Ch. và người em (làm bảo vệ) làm thất thóat tài sản trường và bỏ trốn. Chú Năm bảo vệ nghe nói bị lãnh đủ oan mạng.
Môn học hướng nghiệp với chương trình: nam học nghề mộc, nữ thì học môn gia chánh (nhưng lại được gọi là môn “dinh dưỡng”). Nhưng toàn là học lý thuyết suông. Chỉ thấy cô vẽ hình minh họa dụng cụ hay lâu lâu đem vô ít dụng cụ để giảng. Chúng tôi phải đi học vào 1 buổi sáng trong tuần.

Các phong trào bắt mua báo Đội để lấy điểm thi đua khá gay gắt, có tính ép buộc cũng như cái trò mời học sinh mua viết bic (núp bóng phong trào để trường kinh doanh thêm ?).

Bữa đó nhớ vào tiết dạy lý của thầy Q., thầy giới thiệu viết, ai có nhu cầu mua thì lên chổ bàn thầy mà mua . Tổ trác bửa đó viết bán ra cây nào cây đó đều bị nghẹt mực, hay mẻ bi. Học trò la làng, ban đầu còn xin đổi cây khác, riết hết viết để đổi làm thầy quê và đổ quạu ! Một phần cũng do giấy tập học trò thời đó quá tệ, khi viết đầu bi bị tơ giấy xoắn làm nghẹt hết mực, phải ra ngòai nhờ mấy ông thợ bơm mực viết bic sửa hòai. Mà giấy không bị tơ xoắn thì cũng hút mực viết máy y chang giấy thấm (papier buvard), viết 1 trang, mực thấm 2,3 trang khỏi viết tiếp trang sau (như truyện rắn báo óan: máu thấm qua 3 trang giấy ngay chữ “Đại”: điềm báo Nguyễn Trãi bị tru di tam tộc, nghĩ thấy..ớn).Thời ấy có được một cây viết bic tốt không dễ. Nhiều khi có viết cũng chưa chắc xài yên ổn do giấy xấu làm nghẹt mực. Bạn bè tặng mình cây viết cũng là phải quý mình lắm mới tặng. Vì mỗi năm mỗi nhà chỉ được quyền lãnh hàng nước ngòai không quá 3 lần nên bạn bè dư dả giúp nhau là rất hiếm. Lãnh hàng cũng không dám nói ra vì sợ người khác biết và tới nhà xin đồ, thậm chí.. bị ăn cướp. Mãi đến sau 1988, lịnh này được âm thầm bãi bỏ khi việt kiều được phép chuyển tiền về hợp pháp. Ấy là chuyện về sau ngoài phạm vi hồi ký…

Lần đầu tiên chúng tôi được cô chủ nhiệm hỏi thăm dò phê bình các giáo viên khác. Anh Th.C.D.Ph. giơ tay nói luôn: cô K.A Pháp văn vô lớp chỉ lo đếm tiền. Kết quả là giờ học tuần sau, cô K.A tức giận hỏi: “Này !
Tao hỏi, thằng nào nói tao vô lớp đếm tiền đâu?” Không ai dám trả lời vì ..rét.
Thiệt ra cô K.A dạy chúng tôi đàng hòang. Do lương thấp nên nghe nói cô phải đi buôn vải kiếm thêm. Lâu lâu tranh thủ lúc lớp làm bài tập thì cô lấy tiền kiểm lại. Có vài anh học mất căn bản bị cô rầy hòai nên nổi hứng phát biểu bậy bạ chơi khiến cô bị mang họa oan.
Cô K.A có tật lâu bực quá “chửi sảng”. Có nghe người lớp trên kể là cô có lần giận học trò sau đó mà chửi là sau này “đứa đó” sinh con không có lổ đ. !
Tôi chơi với X.K từ lớp 6, và luôn ngồi cạnh nhau. Sở thích đọc sách giúp cả hai thân thiết và trau đổi sách với nhau. X.K. thiên về sách văn chương, sách dịch. Tôi bắt đầu thích thêm: chuyện ma. Bấy giờ chuyện ma còn bị cấm đóan, tôi vẫn đọc được ít quyển đặc sắc: Ai hát giữa rừng khuya (Tchya Đái Đức Tuấn), Chuyện tích đồng quê (Lâm thế Nhân) và đặc biệt là mục “chuyện huyền bí” trong tạp chí Khoa học huyền bí. Đọc xong rồi kể lại cho bạn bè nghe. Dù đọc xong, hơi..sợ !Văn của tôi đọ hơn và điểm trội hơn văn tôi hẳn.
Một thể lọai văn tự phát xuất hiện: thơ tình.

21

Viết thơ bỏ học bàn hay nơi quy ước để “đối tác” đến lấy thường xảy ra. Chuyện không lộ liểu, sỗ sàng như ngày nay. Xui xẻo một lần, lá thơ tình của 2 anh chị trong lớp bị phát hiện, thằng bạn “can” bằng giấy than ra chục bản dán đầy tường trong lớp ngày hôm sau. Anh em được phen cười đã đời! Thầy cô thỉnh thỏang có răn đe anh em “khoan yêu, học tập trước đã”. Nhìn chung, yêu còn ít nhưng phá nhau là nhiều. Tôi lâu lâu cũng nghịch tý cho biết. Số là một hôm đi học, thằng bạn rủ chui rào vô sớm vì phát hiện một chổ hàng rào có song sắt làm rộng hơn mấy chổ khác. Tôi thử chui một lần cho biết. Tụi tôi chui lọt dễ dàng vì ..bụng ốm. Ít lâu sau, ai cũng biết nên học trò chui rào cúp cua khá đông. Buổi chiều nọ mấy anh chui rào trốn học về bị phát hiện, một anh quýng quáng kẹt bụng chui hòai không ra, đến khi thầy giám thị tới gần thì anh cũng vừa chui lọt được ra ngòai để rồi hôm sau phải viết kiểm điểm. Mấy ngày sau, hàng rào chổ đó
được quấn kẽm gai mấy vòng cho yên chuyện.
Tôi được học sinh tiên tiến cả năm, có điều kết quả thua năm ngóai.
Cuối năm cô K.A dạy Pháp văn có nhờ tôi và X.K. lên trường cộng điểm vô sổ sách giúp cô. Chúng tôi được cô trả công hậu hĩnh bằng những buổi ăn sáng. Bấy giờ được mời ăn là thấy sung sướng lắm.
Trong mùa hè này, cái trò sinh họat hè , tập thể dục sáng tiếp tục quấy rối tôi riết. Càng nguyền rủa nó, tôi càng bị nó đeo đẳng. Mãi đến khi hết lớp 9 tôi lấy lý do luyện thi lớp 10 để không dính tới.
Tôi phải đi học thêm môn toán cho chắc ăn khi thấy kết quả tóan học kỳ 2 không khả quan. Chỉ học thêm 2 buổi trong tuần. Chưa học môn gì khác thêm. Môn Pháp văn được ông ngọai vẩn dạy tôi mỗi ngày ở nhà.

Lớp 8

Tôi vô lớp 8P2, cô P.L dạy Hóa làm chủ nhiệm, học buổi sáng sau 7 năm tòan học buổi chiều.
Tôi bắt đầu được đi học bằng xe đạp một mình.
Lớp tôi có thêm gần 10 anh lưu ban nên có điều kiện quậy dữ hơn trước. Ít lâu sau trường chia lớp tôi làm 2, một nửa qua 8P1 (đổi làm 8P), một nửa qua 8N2 (sau đổi làm lớp 8NP). Tôi sang 8NP , cô S. dạy văn làm chủ nhiệm với phân nửa lớp học Nga Văn. Khi đến giờ ngọai ngữ thì chúng tôi sang phòng khác học Pháp Văn.
X.K. phải chia tay tôi để sang lớp 8P.
Ban đầu có sự phân biệt giữa nhóm “dân đen” lớp Pháp văn và “nhóm con cán bộ” bên lớp Nga văn. Nhưng sau đó, khi đã hòa đồng nhau thì tất cả đều quậy như nhau. Khi kết hợp với 8P trong giờ chơi, 2 lớp trở thành “lủ quỷ dữ”.
Bức tường ngăn 2 lớp chúng tôi có thủng 1 lổ chừng 3 ngón tay, bên này đưa miệng vô lổ la hét phá bên kia trong giờ học. Một giờ chơi, cả 2 bên hè nhau dùng chân ghế gãy đục một lổ khổng lồ gần đủ cho đầu chui lọt rồi một bên đốt giấy châm lửa liệng qua bên kia trong giờ học.
Bãi xe đạp sát lớp học cũng không yên vì trong giờ chơi, do nhiều anh lớp tôi quậy hết cỡ bằng cách lấy xe nào không khóa để đạp càn lướt lên các xe để gần lớp. Nhiều lớp bị gỡ phụ tùng xe khiến nhà trường phải cảnh cáo các lớp học gần nhà xe.

Bàn ghế lâu ngày bị sút đinh khá nhiều, Tr.Ng.H. gỡ ra lấy tấm ván ghế làm xích đu. Xui xẻo vì cây đinh dính sót trên ghế móc rách hết một bên ống quần, xém lòi “của quý” khiến H. phải “cúp” về sớm.
Nhà trường cấm ăn hàng rong vẫn không ngăn chúng tôi lén ra hàng rào mua me, kem, ổi vô lớp ăn vụng thay vì đi ra cantine trường mua theo quy định.
Có anh bắt chước chị Quyên trong phim Nguyễn văn Trỗi (do Hà Nội vừa sản xuất) đập vô cửa ầm ầm vửa la“y như phim” để chọc giám thị và làm anh em lớp lận cận đang học cười chơi.

Cuốn phim này được viết có những tình tiết thêm vào, khác với những gì chúng tôi đã học! Có mấy đọan chị Quyên đến bót bị lính không cho vô. Chị đứng dập cửa la : Anh Trỗi, anh Trỗi…cả buổi. Thêm đọan tên cai ngục giựt trái cam từ tay thằng nhỏ gần đó bỏ túi đem đi. Thằng nhỏ năn nỉ đòi lại. Thấy vậy đám tù nhân trong xà lim phản đối dữ dội khiến hắn phải móc trái cam ra trả. Các đọan: anh Trỗi hùng hồn tự bào chữa như một luật sư chính hiệu khiến phòng xử im phăng phắc; cảnh tù nhân nổi lọan đánh nhau với cảnh sát trong khám…Đặc biệt là phim tòan giọng Bắc, không có nét gì là miền Nam.
Rồi đám học trò trong trường năm này, không hiểu nguyên nhân thế nào mà gần như cả khối lớp 9 bày đặt không hát chào cờ. Tất cả đều hát lè nhè hay không thèm hát. Bà Nh. hiệu trưởng bắt phạt cả lớp đứng ngoài nắng không cho vô học. Cuối cùng cũng huề cả làng bằng cách bà bắt cả lớp ấy viết kiểm điểm sau khi hù dọa vu vơ là chống đối, vô kỷ luật, ngoan cố.. một trận cho hả giận.

22

Trò “xỏ lá tập thể ” sang năm sau gây nhiều rắc rối cho ông hiệu trưởng mới. Từ từ sẽ kể.. anh em đừng ai sốt ruột biết trước mất hay. Chuyện copy bài nhau càng trở nên phổ biến. Ban đầu là do học ngọai ngữ mất căn bản rồi bạn bẻ phải cho coi bài nhau để thi đậu. Sau này dần dần ngay cả môn văn cũng phải copy vì chương trình có thay đổi.Đúng vậy, từ cách làm văn miêu tả thông thường chuyển sang văn nghị luận là điều không dễ. Mình khôngthể diễn tả hay thể hiện quan điểm theo ý riêng mình mà theo ý “mớm cung” của chương trình.
May cho tôi, thằng bạn hàng xóm có cô em họ (lớn hơn tôi 2 tuổi) ở nhờ mấy tháng. Chị này là học sinh giỏi văn. Tôi có nhờ giúp làm một bài mẫu. Cũng từ đó, tôi cứ bám bài “prototype” để làm các bài văn sau này..
Chị khuyên văn chứng minh là dễ nhứt và nên cho dẫn chứng càng nhiều càng tốt. Sau này có người bạn khuyên thêm là ráng chen thơ vào càng hay (trích từ sách đã đọc, thơ dịch từ tiếng nước ngòai cũng được).
Các dạng văn khác cứ theo mẫu rồi mắm muối chế biến ra dần…
Mẹo học văn trước mắt với tôi là viết sao cho nhiều, viết chữ lớn và chừa lề sửa cho nhiều (có thể phân nửa tờ giấy) để cho bài có vẻ dài ra. Nếu gặp bài nghị luận về lời nói “đồng chí nào đó” thì cứ khen “à toute possibilité” (hết mình); Mọi cái gì của “kẻ thù” thì cứ chê, càng cường điệu sặc mùi căm thù thì cảng khó rớt.
Sau này tôi học thêm nhiều “mánh” khác. Ấy là chuyện về sau..
Nếu cấp 1 có những bài tập đọc thì cấp 2, 3 không thiếu những bài giảng văn “ấn tượng” từ các tác phẩm:
- “Người mẹ cầm súng”: chị Út Tịch cùng với đồng chí chồng chia lửa nhau khi đánh giặc, “úynh nhau chết bỏ cũng không thôi nhau”.
- “Một chuyện chép ở bệnh viện”: chuyện chị Tư Hậu.
- “Sống như Anh” viết về Nguyễn Văn Trỗi.
- “Vùng mỏ” (không nhớ tác giả)
- Chú Lũy liên lạc (“Xung kích” - Nguyễn Đình Thi)
- Thơ Tố Hữu, Giang Nam,..
Chúng tôi có học thêm văn thơ cổ: Chuyện Kiều, Lục Vân Tiên, thơ Nguyễn Khuyến, Tú Xương..
Môn tóan, do học thêm lúc hè, nên học nhẹ nhàng hơn. Áp lực chương trình gần như không có.
Trước khi chia lớp, thầy H. (khác với thầy H. dạy lớp 7) dạy tóan chúng tôi. Và0 lớp thầy có thói quen lịch sự nghiêng mình cúi chào như võ sĩ Nhật trước khi giao đấu. Khi chuyển sang lớp 8NP, thầy Tr. dạy tóan rất lôi cuốn. Thầy vẫn tiếp tục dạy Đại số lớp chúng tôi đến hết năm lớp 9.
Môn Vật lý, thầy Th. phụ trách. Giờ học khá vui vì thầy vừa giảng bài với phong cách chọc anh em cười chơi, với những câu nói 2 nghĩa, ai hiểu sao thì hiểu! Thầy cũng dạy tụi tôi đến hết lớp 9.
Học trò ở trường biệt danh thầy là Th.”bánh bò” vì thầy có người nhà bán bánh bò cho học sinh lúc giờ chơi. Thầy thỉnh thỏang quảng cáo khéo cho bánh bò bằng cách khuyên học sinh đừng mua quà bánh ở ngòai mà nên mua ở cantine trường. Có anh chơi xỏ lá dám hỏi thầy “Có bán bánh bò không thầy ?” Thầy cũng đáp tỉnh: “ Có bán chớ, anh chị cứ ra mua”.

Sau này gặp lại, có đứa kể là ai hay có tật mua thiếu chịu bánh bò mà thầy biết mặt là..bị thầy đì te tua. Chuyện nghe kể, tôi chưa chứng kiến.
Môn Pháp văn cô K.A tiếp tục dạy chúng tôi. Tình hình anh em mất căn bản trong lớp trở nên cao dần. Do sách giáo khoa sọan đi quá nhanh. Điểm xấu trong lớp tăng dần khiến nhiều anh em nản chí. Chỉ có học thêm mới hy vọng theo kịp nhưng cô K.A không ưa dạy thêm (cô có công việc làm thêm ở ngòai như đã nói) mà giáo viên lúc đó cũng chưa nghĩ tới vì học sinh đa số còn nghèo.
Có bữa cô K.A đi vắng ra ngòai 15 phút, Ng.Ng.B liều mạng mở sổ để sửa điểm cứu anh em. Phi vụ trót lọt vài lần. Thầy S. dạy môn Địa lý có đặc điểm là không bao giờ mang sách vở gì đến lớp. Thầy liếc sơ sách giáo khoa tại chổ rồi giảng theo cảm hứng. Học theo thầy như đi chơi, gần như chẳng cần học bài nhiều, không ai rớt.
Môn hướng nghiệp được đem vô lớp dạy trong giờ học bình thường thay vì học ngòai giờ như năm trước. Khổ nổi lần này bắt nam nử đều học nghề mộc. (lần này tréo cẳng ngổng cho nữ trong khi hồi cấp 1 thì nam lại phải học nữ công !) Khá hơn năm trước là có đem cưa bào vô lớp rồi tới khi kiểm tra bắt lên tháo ráp bàođể tính điểm. Chúng tôi hay cười khi thấy nữ lên bảng lọng cọng tháo ráp bào.

23

Bạn bè thỉnh thỏang nghỉ học bất tử mấy người. Ai nghỉ lâu mà điểm danh không thấy là trường xóa tên. Đa số là do..vượt biên.
Có anh bạn chơi thân với tôi, H.” Sạc-lô”, nghì một mạch trên 10 ngày. Ai cũng tưởng H. chết do sự kiện chìm ghe vượt biên ở cầu chữ Y (4-1983). Mãi đến ngày thi thì thấy H.đờ đẫn xách cặp vô, mặt xanh như tàu lá. Mới biết H. bịnh nặng vừa khỏi. Mừng bạn còn sống !
Cuối năm tôi vẫn được tiên tiến. Coi như 3 năm liền tiên tiến. Cuối học kỳ 1 còn được trường tặng ít tiền học bổng.
Nguyên nhân khá hy hữu: trường cho rằng tôi là học sinh nghèo học giỏi vì bề ngòai ăn mặc bê bối và hơi.. ở dơ. Không ngờ tôi vô tình đóng kịch nhà nghèo khá đạt. (nếu đóng phim “nghèo” thì có lẽ đã nổi tiếng và ra trường sớm ! ). Trong khi đó em tôi ăn mặc tươm tất hơn, học chung trường mà không ai xem nó nghèo mặc dù anh em với nhau ai cũng biết.
Cuối năm lại lãnh thêm một mùa hè chết tiệt đáng nguyền rủa với sinh họat hè và bị réo kéo đi tập thể dục sáng sớm. Ghét !!!!!
Thêm trò sinh họat hè kiểu mới được ai đó rặn ra. Tôi thấy đám con nít nhỏ hơn có cái trò ngồi vòng tròn vổ tay, một đứa nói một câu gì đó rồi tùy theo câu nói đó mà mấy đứa còn lại vổ tay hỏi” thấy cái gì, gì gì?”hay “ biết cái gì, gì, gì?” hay … Chúng vổ tay ra rả như két suốt cả buổi như vậy.

Lớp 9

Nhóm học Pháp văn 8NP của tôi kết hợp với lớp 8P thành lớp 9/5, học buổi sáng. Cô P.L dạy Hóa chủ nhiệm.Các nhóm quậy lại nhập với nhau. Có thêm vài anh lưu ban lớn tuổi, hơn nữa, mấy anh giỏi văn, tóan chuyển sang lớp 9/6 làm lớp tôi hết sạch nhân tài.
Lớp tôi ở trên lầu, lại ở đầu hành lang. Nên các lớp 9 khác đi qua đều bị tụi tôi phá phách, bất kể nam nử.Nhóm “xóm nhà lá” như: Ng.Nh.S, Ng.V.S, Tr.Ng.H, Ng.H.T, D.Q.K, Ng.H.L, Ng.H,.. Nhóm “nữ quái”Th.Q, “bà Tư Hù” B.V, Th.K, Th.Tr.. nổi tiếng sang cả trường khác, ăn hàng, quậy phá, đánh lộn, cúp cua..chẳng ai chịu thua ai.

Có lần cả nhóm này cúp cua xem phim. Bấy giờ có phim “Cân Bằng” của Liên Xô nổi tiếng với những pha “cấp 3” tươi mát gây tò mò câu khách, dành cho người trên 15 tuổi. Khi cả nhóm vô mua vé, chỉ có nữ được vô coi, đám con trai bị sóat vé không cho vào vì thấy mặt con nít quá (!).

Đánh bài trong lớp lâu lâu xảy ra. Có anh tìm đâu báo Playboy đem vô cho anh chị em cùng xem và bình luận với nhau,. Mấy cán bộ lớp như tôi cũng ngó..cho biết ! Trước mắt không coi..phí của giời! Chưa kể nếu không, còn sợ mang tiếng đạo đức giả. Có anh bày đặt nói “ghê” không dám nhìn vì sợ bị bắt làm kiểm điểm. Bên ngòai, lâu nghe tin học trò đánh lộn nhau giữa các trường. Nguyên nhân không ngòai việc..cua gái là chính. Còn xích mích cá nhân với nhau cũng không phải là không có với cảnh lớp này kéo đi đánh lớp kia.

Tôi được bầu làm lớp phó học tập. Nhưng vì phá phách một cách “khoa học” hơn nên ít bị phát hiện và bị phê bình. Vì là năm cuối cấp sẽ phải thi môn Văn, Tóan cùng với 2 môn mà Sở giáo dục còn “ bí mật” chưa công bố. Nên bắt buộc học nghiêm chỉnh văn và tóan trước tiên.

Môn văn lúc gần thi vô lớp 10 tôi mới đi học thêm cho yên bụng . Dù sao tôi tự tin khả năng viết văn của tôi đủ để tồn tại qua truông “bĩ cực”.
Bên cạnh thầy Tr. dạy Đại số, thầy V. trưởng bô môn phụ trách môn hình học cho lớp. Sự nghiêm khắc nổi tiếng của thầy khiến thiên hạ đồn thầy nằm trong hội đồng kỷ luật của trường. Nhứt là thầy chuyên làm giám thị hành lang trong ngày thi tóan.
Tôi cảm thấy môn tóan là bắt đầu có những cái khó thật sự. Không dễ như năm ngóai. Làm bài được 7 điểm là rất chật vật. Khiến cho sang học kỳ 2 tôi đi học thêm tóan để củng cố kiến thức. Cũng nhờ công hướng dẫn của thầy V. mà tôi thi cử dễ dàng với điểm cao.

24

Tôi nhớ thầy V. có thói quen ăn phở buổi sáng ngay tiệm phở đầu dốc căn hẻm ngoằn ngòeo gần góc Nam Kỳ khởi nghĩa- Lý Chính Thắng. Thầy dùng phở gần như đều đặn mỗi ngày.
Nhà trường cho học sinh làm quen không khí thi cử trong các lần kiểm tra tóan 1 tiết bằng cách chia phòng, lập phiếu báo danh. Sự có mặt của thầy V. khiến không ai dám quay qua lại chép bài với nhau. Nhờ vậy chúng tôi không bở ngỡ khi đi thi sau này.
Các môn còn lại, Sữ, Địa, tôi chỉ đậu 6,7 không khá hơn. Chỉ riêng môn sinh vật tôi học xuất sắc với điểm trung bình 9,8 cả năm.
Về môn Hóa của cô P.L, tôi chỉ nhớ lần thực hành thí nghiệm ở bên trường Tân Định. Bài thí nghiệm với acetylene bỏ trong nước tạo khí cháy. L.M.H ngồi cạnh tôi chưa kịp nghe hướng dẫn, đong nước đầy ống nghiệm rồi bỏ liên tiếp mấy cục acetylene vô làm nước sủi bọt ra lênh láng và mùi khí đá bay nồng nặc cả phòng khiến tổ tôi bị cấm tiếp tục thực hành.
Cô S. dạy Văn, dạy không truyền cảm lắm nhưng tôi không quan tâm vì ấn tượng lâu nay là văn thì ai giảng cũng vậy vậy chưa chắc hấp dẫn mình được. Tôi tự tin có bí quyết làm văn của mình. Cái chính tập làm sao viết nhanh để viết..dài tạo tâm lý chịu khó đào sâu suy nghĩ dù thực chất ... rỗng tuếch ý tưởng.
Học cả năm chỉ có bài thơ “Nhớ con sông quê hương” của Tế Hanh là được tôi cho là hay về nội dung lẫn nghệ thuật hơn các tác phẩm khác.
Tôi bày ra trò “văn học chế” để rồi chế biến nội dung chuyện “Tắt đèn”, “Hòn Đất” để anh em cười chơi. Thậm chí mắm muối các bài trong sách giảng văn bằng cách kết hợp thêm mấy câu thơ “tục” lấy từ cuốn “Tục ngữ phong dao” (Nguyễn Văn Ngọc) chen vô làm anh em tưởng tôi có khiếu làm thơ trào phúng vậy.
Nghe kể lại chuyện một hậu quả của “văn chế”: một em thi học sinh giỏi Văn cấp thành phố bị “trên” kỷ luật do sơ ý ghi nhầm:
Giặc bắn chết em rồi quăng mất xác
Đáng đời em là du kích em ơi.
(nguyên văn: chỉ vì..)
(Bài Quê Hương của Giang Nam)

Bài “ Vè trong ngục” trong sách văn học nào đó thấy vui vui nên có lần tôi cũng ráng chêm ít câu vô bài văn cho “lạ”, “ có phong cách”, nhứt là tạo tâm lý cho thấy mình có tham khảo sách ở ngòai:
Mình đi vào khám như công chúa vào lầu
Mặc áo không bâu như mình mang giáp trụ
Càn rừng lướt bụi như thái tử đi săn
Cuốc giá lăng xăng như Trương Phi thi võ
Chúa Nhựt ngồi nhổ có như Khương Thượng điểm binh
Lặn lội dưới sình như Uất Trì tắm ngựa
Sáu giờ trịch cửa như Hà Tôn Hiến lập trận Trường Xả
Nắm cổ kéo ra như Địch Thanh trấn ải
Mười giờ tựu lại như hương sĩ nhập tràng
Cơm dọn hai hàng như làng ăn trùng cửu
Ăn rồi đi ngủ như Lưu Bị viếng Khổng Minh
Trống đánh ình ình như La Thông tảo Bắc
Mưa tuôn ướt mặt như rưới nước Cam lồ
Quần áo không khô như Hòang Cô tắm gội
Gẫm mình bị tội như Phật Tổ mắc nàn
Áo quần chiếu rách lang thang như Mỵ Nương nằm trướng ngọc
Trối mây vô óc như roi đả trung thần
Đêm ngủ không quần như phượng hòang ấp trứng
Tứ bề chết đứng như Tiết Nhơn Quý xuống hang
Còng sắt hai hàng như Lê Huê đeo kiềng cẳng
Nghĩ mình tội nặng như đức hòang đế đi tu
Ở mãn năm tù như Cù tu ba năm mới dậy
Ra về vừa đi vừa nhảy như nước chảy qua đèo
Bà con cô bác mừng rao như pháo nổ ba ngày tết
Vợ con mất hết nhà cửa cũng không
Miệng vái Quan Công, mãn khóa này xin thêm vài khóa nữa.

Môn đạo đức chính trị do cô K.A hiệu phó dạy. Mới đầu chưa quen với các thuật ngữ chính trị nên điểm tôi quá “ẹ” dưới trung bình nên có lần cùng với 2 anh bạn nữa thuộc dạng “ưu tiên một” để báo giáo viên chủ nhiệm do học kém. Dần dần sau này mẹo môn văn được áp dụng nên khá hơn tý. Đến khi vô năm cuối đại học, tôi đã tiến bộ đến mức là can đảm dùng nhiều dữ liệu “ma” để dẫn chứng kết hợp với văn chương “làm sẵn” khiến thầy mờ mắt và cho tôi điểm cao nhất lớp.
Năm 1984, có phong trào “em yêu chiến sĩ Điện Biên” kỷ niệm 30 năm chiến thắng Điện Biên Phủ.
Nghe đồn ông hiệu trưởng Đ.Q.H. mới chuyển về (thay thế bà Nh.) bị cấp trên “giũa” vì lý do sau:
25

Trong ngày 7-5, các trường tổ chức lễ, và bắt các học sinh đeo lá ngụy trang tua tủa trên mình đi đầy ngòai đường như là bộ đội. Nhứt là bắt tất cả phải đi dự lễ đầy đủ.
Không hiểu như có đồng lòng trước, các lớp 9 đàn anh rủ nhau trốn gần hết 3 lớp (tổng số 6 lớp). Các lớp chỉ có một anh vô cắm bảng tên lớp rồi biến nên ban đầu tưởng là có mặt đủ, khi đến tận nơi thì chỉ có một bảng tên lớp trơ trọi với lác đác mấy trò nghiêm túc. Còn chúng tôi thì cứ đổ thừa là đến nơi không thấy ai nên đi về gần hết sạch (!)
Mấy hôm sau, ông hiệu trưởng tức tối lên lớp tôi (vì dạy môn đạo đức chính trị cho lớp ờ học kỳ 2), bỏ hết 2 tiết dạy để rầy la đến hết giờ. Vừa hít hà tức giận, hăm dọa buộc tội chúng tôi chống đối, vô kỷ luật, không có tinh thần tập thể.. và bắt tất cả ai đã vắng mặt về làm kiểm điểm kèm chữ ký phụ huynh. Dễ ợt ! Với lý do “không gặp ai” giúp chúng tôi lấy được chữ ký phụ huynh dễ dàng. Tờ tự kiểm gởi lên đầy đủ và sốt sắng khác hẵn tinh thần buổi lể hôm trước.

Tuy đã bị hiệu trưởng bắt làm tự kiểm trước cho thầy đỡ tức, chúng tôi cùng với các anh em lớp khác còn bị cô K.A hiệu phó (chúng tôi hay nói cô này đẹp mà dữ trời thần ! Với cái nhìn quạu quạu giống nghệ sĩ Thanh Nga trong phim “ Xa lộ không đèn”) ra lệnh những ai vắng mặt phải vô hội trường vào buổi chiều để cô “thuyết” một trận nữa. Đúng là chúng tôi lãnh “đòn thù” liên tục từ các cấp ban giám hiệu. Gì thì gì, mọi chuyện cũng qua hết. Buổi lể chẳng bao giờ lặp lại nữa.
Chưa hết, còn chuyện trường hô hào tổ chức “trò chơi lớn” như đánh trận giả, chia 2 phe Pháp-Việt. Bên lớp
9 làm phe Pháp (do bự con hơn ?), bên lớp dưới làm phe Việt. Bên lớp dưới phải rượt tấn công bên kia.
Không dè lớp trên dùng sức giựt mất cây cờ và ôm leo tuốt lên nóc nhà. Đám đàn em chỉ còn đứng ngó. Cuộc chơi phải đành hủy vì hòan cảnh khách quan bất lợi ngòai sắp xếp!
Cuối năm mới biết thi tốt nghiệp phổ thông cơ sở có thêm môn Sinh và Sử. Trường tăng giờ học 2 môn này để ôn tập.
Tôi được tiên tiến lần này đạt 4 năm liền. Có nhiều môn xuất sắc.
Tôi đậu tốt nghiệp phổ thông cơ sở 28 điểm: Tóan 9, Văn 3, Sinh 10, Sử 6.
Sau 3 tháng lo luyện thi Tóan, Văn, ngày 1-8-1984, kỳ thi tuyển vô lớp 10 diễn ra và kết quả tuần sau tôi đạt 14 điểm (Tóan 9, Văn 5). Thở phào thóat nạn ! Anh em thi rớt không đáng kể.
Suy nghĩ lại thấy tôi được huấn luyện lòng căm thù, bắn giết, chiến đấu, tự hào.. quá nhiều thay vì học về lòng nhân ái, ý thức công dân. Kết quả sau khi chúng tôi ra trường vài năm, hiện tượng trò đánh thầy, phụ huynh đánh giáo viên rộ lên dần. Mở màn là chuyện “cô giáo ở Bảo Lộc bị phụ huynh tát tai” được đăng tải trên các báo. Và tiếp tục nhiều nữa..

Tạm gọi tôi đã trải qua thời kỳ “trui rèn trong lửa đạn” với điểm học tập của tôi được in dấu từ 0 đến 10.

Lớp 10

Tôi vô lớp 10P2. Học buổi chiều trở lại. Cô Ng.Th.H dạy Pháp văn, làm chủ nhiệm.
Lớp 9/5 năm trước chỉ có một anh Ph.H.T. và “bà Tư Hù” B.V phải đi qua 10P1. Chẳng hiểu sao.
Tôi mừng được học lại chung với X.K. , một học sinh chuyên văn của lớp 9/6 được tuyển thẳng vô lớp 10.

Mới đầu năm mấy anh “dân quậy” bắt đầu phải kiêng dè ông surveillant biệt hiệu là “ông già Rossi”. Riêng lớp chúng tôi thì lại ngán “bà chằng” Ph. giám thị gầy đen như con mắm nhưng thần mắt tràn trề sát khí. Số là hôm đó nghỉ tiết, đám “nử quái” ra ngòai cửa sổ đứng trên terrasse mái đón cười giỡn, nhăn răng cười ha hả làm náo động xung quanh. “Bà chằng” đi thẳng vô lớp chỉ mặt Th.Q., H.H. và Th.H. và kêu cả 3 đứng lên để rầy la một trận, quở nào là tóc tai để lỏa xỏa như gái phòng trà, cười ha hả như “bị ai bóp cổ” (!),nhảy nhót như ở RỪNG, ở RÚ (cô nói gằng giọng). Cả lớp bữa đó vừa bấm bụng cười thầm mà ngòai mặt thì ai cũng rét như ai. Để rồi sau này dù đang quậy ồn ào cách mấy mà thấy bóng “bà chằng” là tất cả ù té trốn đùng đùng một mạch về lớp. Chúng tôi lại kính phục bà hiệu trưởng L.A. Một người nhỏ thó khắc khổ nhưng hiền từ như bà soeur không như bà Nh. hồi xưa có thói quen lúc nào cũng ăn nói ào ào. Số là sau khi chào cờ, trước khi nói chuyện với học sinh, cô thong thả đề nghị các học sinh lựa chổ mát mà ngồi tránh nắng trước khi cô nói. Ngày Noel, cô cho phép cho học sinh nghỉ dù trường khác vẫn bắt đi học. Mùng 6 tết cô mới cho học sinh đi học trở lại thay vì mùng 5 như Sở giáo dục quy định.
Sự việc bị phát hiện vào năm sau. Có công văn bắt học sinh phải tiếp tục đi học từ trên Sở gởi xuống ngay sau khi hay tin cô cho học sinh nghỉ Noel như năm trước.

26

Vấn đề học phí manh nha xuất hiện dưới danh nghĩa là “tiền bảo trợ”. Anh nào gia đình chính sách hay có cha mẹ làm nghể dạy học thì được miễn. Tôi nằm trong trường hợp sau cùng. Số tiền ban đầu đóng tuy không lớn nhưng cũng làm nhiều người khó chịu.
Lần đổi tiền cuối cùng cứ 10 đồng cũ lấy 1 đồng mới với tối đa mỗi hộ đổi không quá 2000 đồng mới và tiền lẻ khan hiếm làm nhiều giao dịch đình trệ. Th.Q bấy giờ làm thủ quỷ lớp, đang ôm đống tiền quỹ lớp. Trongnhững ngày sau đổi tiền, tôi phải chạy ghé tìm Q. để đổi lấy tiền lẻ về xài. Trong những thời gian này các phong trào liên quan tới tiền bạc của lớp bị đình trệ. Chưa kể cảnh hiểu nhầm đồng cũ, đồng mới rồi gây cãi lộn nhiều nơi.
Tờ 30 đồng đầu tiên trên thế giới phát hành hân hạnh được tất cả chúng tôi dùng. Tờ giấy bạc chưa từng “đụng hàng” cho đến ngày nay.

Riêng tôi đi học mang rất ít tiền, thậm chí có bữa không đồng dính túi lâu ngày nên ít lo lắng.

Chúng tôi phải tham gia “tuần lễ lao động”. Tùy theo trường mà phải đi lao động xa hay gần. Có trường học sinh phải đạp xe cả chục cây lên nhà máy xi măng Hà Tiên làm rồi chiều đi về. Lớp tôi may mắn chỉ đi cuốc đất nhỏ cỏ ở Dinh Độc Lập (chúng tôi còn quen gọi là vậy). Sáng làm cỏ, lợi dụng lúc vắng người đi hái mận chín trong khuôn viện gần đó chia nhau. Trưa ngồi nghỉ ở nhà Vọng Nguyệt trên đồi. Sẳn có sân cỏ rộng lý tưởng cho đá banh hay chơi “u” khi rảnh. Coi như đi cắm trại là chính. Trong khi học sinh nơi khác phải làm nặng nhọc hơn nhiều.Mỗi tháng một lần chúng tôi phải vô trường lúc 5h sáng để làm lao động quét sân. Việc thay phiên từng lớp
từ lớp 10 đến lớp 12.
Tôi để ý từ năm lớp 10, học sinh không hát chào cờ như trước. Nhà trường mở băng cassette bài Quốc ca, học sinh đứng nghiêm cho hết bài. Việc đơn giản khiến trường không mất công canh chừng, khiển trách học trò không đáng hòang như mấy năm trước.

Chúng tôi phải học hướng nghiệp bên trường Lê Thị Hồng Gấm mỗi sáng thứ 3, môn hàn điện. Năm này lý thuyết thực hành dạy bài bản hơn các khóa hướng nghiệp học hồi cấp 2. Nữ học may thêu ở lớp riêng. Bài tập thể dục giữa giờ hơi khác so với cấp dưới. Mãi tới năm 12 thì bài thể dục giữa giờ bị thay đổi một cách quái đản, như một trò hề. Sẽ kể sau..
Trong lớp, tổ của tôi được sắp xếp và may mắn được duy trì đến hết năm 12:
Phía trước mặt tôi là bộ ba: Ng.D.Tr, Ng.Ng.M.A, Ph.Th.Q.L.
Phía sau tôi: “chị Tư” Đ.K.P, H.Th.Th.T, Ng.Ng.L.
Bên trái tôi là X.K., bên kia là Th.Q. Ba bàn chúng tôi ngồi chung nhau đến hết năm 12. Tôi là thằng sinh sau đẻ muộn nhất (Q.L lấy chồng lúc cuối năm, nghỉ học luôn; M.A và D.Tr. sau này đi Pháp; X.K., Th.T., Ng.L đi Mỹ; K.P đi Úc; chỉ còn Th.Q và tôi còn ở lại)

“Chuyện ba người” chúng tôi (Th.Q, X.K. và tôi) liên kết nhau trong học tập, đúng ra là phân công giúp nhau trong thi cử theo kiểu “hợp tác 3 bên cùng có lợi”. Tuy học bài đàng hòang nhưng thói quen cho chép bài copy lẫn nhau trong giờ kiểm tra thường để tạo tâm lý an tòan, có khi “cứu” luôn cả mấy bàn lân cận. Tôi ngồi giữa nên làm trung gian cho các bên và được hưởng lợi từ 2 phía. Q. tính tình rộng rãi hay mua quà bánh khao anh em. Cái bao tử tôi nhờ ơn Q. mà không phải lo co giật cồn cào chống lại cơn “tự diễn biến tiêu hóa” vào tiết 4,5 cuối buổi. Q. cũng nắm ít mánh vặt để tiếp tay tôi trong thi cử. Có điều tật “phát ngôn bừa bãi” của tôi khiến Q. không ít bực bội và quen tay vổ đầu tôi như vổ đầu... thằng em út trời đánh không chết !
X.K., một tay chuyên văn, giúp tôi làm văn bằng cách dạy tôi ban đầu cứ thỉnh thỏang liếc thấy X.K. làm ý nào thì bám ý đó theo mà khai triển chế biến. X.K. viết chữ lớn và có khiếu viết “tràng giang đại hải” nên nộp bài 5 tờ giấy đôi không chừa lề là thường. Tôi chỉ bám chừng một phần tư ý của X.K. là chắc ăn trên trung bình.
Hơn nữa, X.K. bày tôi là ngay cả môn sử, địa cũng theo kiểu đó mà làm, tất nhiên là cũng phải theo kiểu ca ngợi, khen, chê tùy trường hợp cụ thể như cách làm văn nghị luận từ ban đầu của tôi. Bài Sử, Địa cũng cứ bình luận như môn văn đến nổi không có vẻ gì là làm bài Sử , Địa thuần túy. Nhờ X.K. không dấu nghề và tận tình giúp nên điểm bài làm của tôi cao hơn lúc trước đáng kể.

Bí quyết này giờ tôi mới biết ! Dân yếu văn gặp X.K. như bắt được vàng. Khó nhứt làm sao ý tưởng mình tuôn trào ồ ạt như “Tào Tháo” để viết cho dài mà không cần suy nghĩ mất giờ.
27 X.K. nhận xét văn phong của tôi không giống văn phong “bây giờ” do ảnh hưởng đọc sách “hồi xưa” nhiều quá.
Giờ kiểm tra bài sọan môn giảng văn, nhờ ngồi kế X.K. khi cô đến bàn kiểm bài, cô đọc bài K. khá lâu.. sau đó vì sợ hết giờ nên liền qua bàn kế để kiểm tiếp. Vì vậy cô thường bỏ qua tôi . Nên dù không sọan bài, tôi
cũng chẳng bao giờ bị phát hiện. Mà năm nào cũng vậy.
Phải nói , X.K. trong 3 năm cấp 3, đã cứu tôi thóat “họa học văn”. Và tôi “không khả năng chi trả” món nợ văn chương này.

Cô Ng.Th.H. đã đề nghị trường đưa tôi vào danh sách thi học sinh giỏi Pháp văn. Cô dạy “bồi dưỡng” cho tôi và Th.Ng.T. cùng lớp với Ng.B. (học trong lớp chuyên văn) hàng tuần. Trước ngày thi trường gởi ít tiền cho chúng tôi bồi dưỡng ăn sáng. Tóm lại chúng tôi được ưu đãi. Nhóm chúng tôi thi đâu đậu đó.
Tôi nhớ trước ngày th học sinh giỏi, tôi có hỏi cô Ng.Th.H nhờ dịch cho ít từ ngữ có tính “đương thời” đề phòng khi bài thi có đề cập thì mình có thể ứng phó. Cô chịu thua khi dịch hai chữ: “Quan liêu bao cấp” vì “Hạch tóan kinh tế”. May là hôm thi không đến nỗi khó như tôi tưởng.
Cô H. chủ nhiệm không bao giờ ép chúng tôi “chạy đua” theo phong trào như các thầy cô lớp khác. Đó là điều may cho chúng tôi. Cô lại cai quản thành công cái lớp vốn từng bị cho là bất trị trong nhiều năm. Năm đó, có một vụ đánh lộn lớn với trường khác làm 2 người bị đâm máu me đầm đìa phải chở xích lô đi nhà thương với chánh phạm không ai khác là L.M.T lớp chúng tôi cùng với thêm ít người ở lớp khác. T. sau vụ đó bỏ học nhưng vẫn lảng vảng vô trường để quậy một thời gian. Việc phải nhờ công an phường 6 gần đó can thiệp nhưng không ăn thua. Việc này lớp tôi lại tái nổi tiếng..tiêu cực. Ở các trường nhen nhúm, bên cạnh các vụ học trò hút thuốc, là nghiện cần sa, chơi “xì-cọt” hay thuốc an thần Imenoctane (mua lại thuốc quá hạn để dùng), nhớ giá lúc đó 30 đồng/viên so với giá gởi xe đạp là 5 hào.
Các biện pháp của trường gần như không thấy đưa ra rõ rệt.

Tôi ngòai giờ đi học vẫn học Pháp văn do ông ngọai dạy và học thêm với cô B.Th.L. , một cựu giáo sư Pháp văn của trường Marie Curie.
Vô Đòan thì không bắt buộc nhưng nghe nói sẽ được ưu tiên vô đại học như tiêu chuẩn lý lịch. Có mấy anh “cán bộ lớp” gương mẫu được vô Đòan trước, lúc nghỉ hè được giới thiệu lên trường Đòan Trung ương I hay II gì đó ở Thủ Đức để học bồi dưỡng công tác thêm. Nghe Th.Ng.T đi học về kể lại ngủ đêm trên đó bị rệp cắn sưng vù mình mẩy. Chưa biết học được cái gì hay ho chưa mà phải ì ạch đạp xe xa xôi lên đó ở nội trú.
Khi về T. khoe đã học mấy điệu nhảy đầm trá hình dưới cái tên “múa hữu nghị” hay “vũ quốc tế” dùng trong những buổi sinh họat theo xỳ-tin sinh họat hè có sẵn để tạo các fantaisies cho kịp thời đại. Bấy giờ, báo chí có nhắc tới việc nhà văn hóa Lao Động tổ chức kinh doanh bán vé khiêu vũ. Dưới 18 tuổi vẫn được mua vé tự do. Báo khác lại khen khiêu vũ là bộ môn giải trí lành mạnh: vì khiêu vũ sau ngày làm việc mệt nhọc sẽ giúp cho ngày hôm sau mình đi làm thỏai mái đạt năng suất lao động cao hơn (!)
Khác với nhiều năm trước, nhảy đầm bị cấm vì bị xem là trụy lạc, nếu phát hiện có thể bị bắt.
Mùa hè này tôi thóat được sinh họat hè lần nữa. Cô B.Th.L. bày cách giúp tôi bằng cách “chạy” cho tôi tờ giấy xác nhận đi làm trong cơ sở sơn mài của chồng cô trong dịp hè. Tôi nộp tờ này cho trường đầu năm lớp 11. Có nghe răn đe là không có giấy thì không được vô lớp. Chưa biết thiệt giả làm sao. Chứ thiệt ra nếu đi sinh họat ở phường thì càng quê, nhứt là khi đó ờ phường không còn đứa cấp 3 nào sinh họat, chẳng lẻ một mình lại đi sinh họat chung với đám con nít ? Đúng là tôi nghe nói rõ là cấp 3 vẫn còn phải sinh họat hè.

Trước mắt là phải bị réo đi tập thể dục buổi sáng. Thường trên lầu cao tôi thấy luôn luôn có một công an đứng canh chừng một nhóm sinh họat hè tập thể dục sáng. Không biết mức độ gì quan trọng vậy ? Khó hiểu.

Lớp 11

Tôi học lớp 11P2. Học buổi sáng. Cô Đ. chủ nhiệm dạy môn văn.
Tôi bắt đầu đi học luyện thi đại học từ từ. Vì định thi vô kiến trúc nên phải luyện thi vẽ mỹ thuật, Tóan. Môn Lý tôi ban đầu nhờ ông anh họ dạy kèm, chưa đi học vội.

28

Vì sẽ không phải thi môn Hóa nên tôi nhẹ gánh hơn anh em khối A khác. Nhưng yêu cầu thi vẽ bắt tôi mỗi ngày phải ký họa một vật gì đó 15 phút/ngày. Cứ tưởng tượng trước khi ăn, ký họa cái chén, trước khi ngủ ký họa cái giường, trước khi tắm thì vẽ.. nói chung ký họa bất cứ cái gì khi buồn rảnh tay. Tôi quen với Tr.Đ.Tr. bên lớp 11A2, cùng học luyện thi vẽ chung 3 buổi chiều/tuần.
Học chừng vài tháng, chúng tôi phải trải qua “ tuần lễ lao động”. May mắn lần này lại tiếp tục đi nhổ cỏ ở Dinh Độc Lập. Coi như chơi là chính, y chang năm ngóai. Trước đó có tin đồn học sinh phải khăn gói đi lên Lê Minh Xuân, hoặc Củ Chi, Duyên Hải khiến chúng tôi, nhứt là nữ, hoang mang vì không biết điều kiện ăn ở trên đó thế nào.
Giữa năm có đợt chúng tôi phải lao động nhổ cỏ trong đại học Bách khoa. Lần này tiến độ bị ép gay gắt. Các cán bộ Đòan và lớp đứng ra chỉ tay đôn đốc khẩn trương và đã gây sự bất mãn cho anh em. Anh V.H.Th đã bực bội đứng lên phản đối nói thẳng: “Đ.m làm không công , đòi hỏi dữ vậy ? Thôi nghỉ ! Đ. làm nữa”. Có Đòan viên định đưa Th. và vài người nữa ra kỷ luật vì “tư tưởng xấu” nhưng vì anh em phản đối bửa đó quá đông nên phải lờ đi.
Các anh em trong lớp bàn bạc nhau lập kế họach tìm cách đưa thêm một số người vô Đòan để giúp nhau hy vọng có thêm tiêu chuẩn vô đại học nếu được. Và chúng tôi cũng phải đi học đối tượng Đòan mấy buổi. Ngày xét duyệt, lớp tôi có sự tranh cãi lớn do Tr.H.G không đồng ý cho X.K. được kết nạp chỉ vì X.K. theo đạo Công giáo. Chúng tôi phải dùng đa số để ủng hộ X.K. Cuối cùng chúng tôi thành công nhưng H.G. còn lên tiếng buộc tội X.K. là “phản động” cũng vì lý do trên. Tôi nghe thấy khó chịu quá.
Buổi kết nạp Đòan diễn ra chớp nhóang cho tôi và mấy anh em, Lời thề Đòan viên được V.H.H đại diện đứng ra đọc, anh em khác lè nhè “x..x...i…in…th..ề…ề…ề…” cho qua chuyện. Miễn đúng thủ tục. Lúc đó chưa có màn liên hoan vì ai nấy ít tiền.
Từ đó cứ vài tuần có thêm việc ở lại họp hay sinh họat Đòan sau 2 tiết học ngày thứ 5. Tôi không mấy thiện cảm vì không được ra về nghỉ ngơi như anh em ngòai Đòan khác. Tất nhiên không tránh bị làm trò “làm khỉ đít đỏ Trường Sơn” nhảy nhót ca hát tung tăng. Thứ mà tôi ghét cay ghét đắng xưa nay.
Tinh thần ‘đạo đức giả” được thể hiện ra mặt ở một số Đòan viên. Những chuyện mà tôi thấy không phục:
- Một buổi học đạo đức chính trị, cô H.Ch. có đề cập đến việc hạn chế yêu đương linh tinh để tránh dẫn đến tự tử đáng tiếc như trường hợp có thật vừa xảy ra ở một trường nào đó. Chỉ vậy thôi mà bửa sau nghe cô bực tức kể là có anh Đòan viên nào đó đã tố cáo lên hiệu trưởng để rồi cô bị khiển trách vô lý. Oan mạng cho cô !
- Đòan viên H.G có để ý.Tr.K.L.Th trong lớp, có tâm sự đại khái là sau này đi bộ đội xong về sẽ cưới (!)
Chuyện nghe tưởng không có gì nhưng kết cục sau này G. đăng ký thi đại học hàng hải chứ không phải đi bộ đội như đã từng tuyên bố. Hơn nữa gần đây G. đã du học sang Mỹ, tới giờ không tin tức.
- Đòan viên Th.Ng.T tỏ ra sốt sắng thi đua phong trào, .. cũng không ngòai mục đích lên tiêu chuẩn lý lịch để thi đậu vô đại học hàng hải. Sau này khi được du học bên Liên Xô. T. đã đi luôn không về, trong khi trước đây luôn ra rả nói là học tốt để “phục vụ” người khác.
Tôi chơi “không kén” nhóm. Từ nhóm cán bộ lớp tới phe “nhà lá”, tôi chơi tuốt. Có lẽ vậy nên sau này ra trường may mắn được anh em không ghét vì “chảnh”.
Môn hướng nghiệp chúng tôi phải tiếp tục học ờ bên Lê Thị Hồng Gấm chiều thứ 3. Có điều năm nay dạy thế nào không biết mà chúng tôi tay không bị bắt dọn kho sắt vụn mấy tuần liền. Chúng tôi âm thầm rủ nhau nghỉ học, không báo cho nhà trường biết. Đến khi công văn gần cuối học kỳ 2 gởi về trường phản ánh và tuyên bố xóa tên thì chúng tôi đã bỏ học xong mấy tháng. Chuyện đã rồi. Khi bị cô chủ nhiệm hỏi lý do thì chúng tôi viện cớ là phải học luyện thi đại học. Trước số đông đồng lòng, nhà trường đành bỏ qua.
Cuối cùng chỉ duy nhứt anh Ng.Tr.Đ. bên lớp 12P1 chịu khó đi theo học đến hết học kỳ 2 và được trường Lê Thị Hồng Gấm cấp chứng chỉ thợ hàn bậc 1.
Môn Văn của tôi được X.K. chỉ vẽ thêm nhiều thứ. Quan trọng là khen chê đúng chỗ. Không riêng gì văn, các môn nào có sự phân biệt ta-địch thì phải “khen ta, chê địch”, “ta thắng, địch thua”.. với các công thức đại khái như sau:
- Ta: Kiên cường chống trả; Thất bại là tạm thời, chỉ là cuộc tổng diễn tập cho chiến thắng gì đó sau này; thành công là tất yếu; hòan cảnh khách quan thuận lợi cho ta; ta càng đáng càng hăng; chiến thắng giòn giã như chẻ tre, trước sự phản công của địch, ta rút lui an tòan mặc dù có nhiều tổn thất do lực lượng địch còn mạnh (không bao giờ có số liệu kèm theo, trong sách cũng không thấy ghi)..

29

- Địch: ngoan cố chống trả; thất bại là tất yếu; cuộc chiến gây cho địch hoang hoang; tinh thần chiến đấu suy sụp; địch càng đánh càng thua; có nơi chưa đánh đã tan hàng; quân địch lũ lượt kéo nhau ra hàng; máy bay thù lần lượt rụng như sung; địch tổn thấy nặng nề với xxx quân vửa chết vừa bị thương, yyy vũ khí bị thiệt hại và phần lớn rơi vào tay quân ta..
Sau này lên lớp 12, K. còn giúp tôi ít cẩm nang để tự tồn qua các kỳ thi “liên quan đến văn” khác.
Nói vậy chứ tôi cũng phải giúp K. trong một vài môn khác nếu cần coi như giúp lẫn nhau. Việc này khác hẳn với học sinh ngày nay càng trở nên ích kỷ không dám giúp đỡ nhau, thậm chí còn không cho bạn mượn chép bài khi bạn lỡ bị bịnh ở nhà, chứ đừng nói là chép bài dùm bạn khi bạn nghỉ học như chúng tôi sau này.
Môn Địa lý thế giới là môn mà tôi theo cách hướng dẫn của K. để áp dụng. Khi làm bài so sánh kinh tế các nước với nhau. Cứ chê mấy nước Nam Triều Tiên, Thái Lan, .. nghèo nàn, phát triển què quặt, không đồng bộ do nền kinh tế quân sự hóa, công nhân bị bóc lột do các tập đòan kinh tế độc quyền của các nước đế quốc lũng đọan.. Khen các nước Bắc Triều Tiên, Cuba, Đông Âu,.. kinh tế xuất nhiều hơn nhập, cân đối tòan diện..
Cứ bám đúng theo sách, phăng đúng theo bài là ăn chắc và .. không bao giờ rớt.
Tất nhiên môn Sử lại càng phải bám sát quy luật trên hơn nữa và chịu khó nhớ thêm các năm, tháng ngày giờ mới được. Cũng đừng ngu dại phăng hay chép theo sách ngòai luồng mà rớt oan mạng. Có lần bài kiểm tra môn Sử có câu: phân tích nguyên nhân thất bại của phòng trào Cần Vương, Văn Thân.
Sau khi ghi hết ý trong sách giáo khoa, vì thấy bài còn ngắn, tôi rảnh tay ghép thêm ý lấy từ “Việt Sử” lớp đệ nhất của nxb Tao Đàn (1960-1961) với đại ý như sau:
Khuyết điểm của phong trào chỉ thiên về quân sự, bỏ rơi công tác chính trị và theo chủ trương tôn giáo hẹp hòi. Thay vì đòan kết các tầng lớp chống Pháp thì lại tàn sát giáo dân. Không thể vì một thiểu số theo giặc mà coi cả giáo dân như thù địch. Do vậy, nhiều giáo dân chống lại nghĩa quân để bảo vệ tài sản tính mạng, nhất là lòng tính ngưỡng.
Bài bị cô giáo gạch bỏ hết đọan này. Cũng không phê lý do tại sao.. Tóm lại là vì ý “ngòai sách” có thể gây “ mất đòan kết” (???)
Ban đầu thầy L. dạy Pháp Văn cho lớp chúng tôi. Nhưng vì ít kinh nghiệm nên khi giảng bài, nên thầy lọng cọng khiến mấy mình mệt mỏi theo . Thỉnh thỏang thầy cũng sơ ý sai lỗi chính tả hay văn phạm. Chúng tôi phản ảnh qua giấy nhận xét giáo viên gởi lên bộ môn khiến cô H. trưởng bộ môn phải dự giờ liên tục 2 buổi liền để xác minh. Sau đó, thầy Nh. thay thế thầy L. dạy chúng tôi.
Cách dạy của thầy Nh. quá kinh điển dựa theo sách xưa nên tôi dù đã học trước mà trong lớp vẫn theo khá mệt. Có điều khi học với thầy một thời gian thì thấy căn bản mình rất vững. Tôi vẫn được đi thi học sinh giỏi Pháp Văn. Dù rằng điểm trung bình học kỳ Pháp văn của tôi thấp hơn năm trước.
Thầy Nh. có đặc điểm khác thầy cô khác: lau bảng sạch sẽ trước khi đi về. Điều này đến nay tôi chưa từng thấy ở bất cứ giáo viên khác.
Môn Hóa tôi học khá lận đận. Được điểm trên trung bình chỉ đạt 5, 6 hay 7. Tôi không dám đòi hỏi cao hơn. Trong lần thi học kỳ 2 môn Hóa, khi giám thị yêu cầu học sinh để tòan bộ cặp sách trên bảng, tôi phát hiện quên bảng tuần hòan Mendeleev trong cặp sau khi chép xong đề. Trong cái rủi có cái may, tôi nhanh trí xin lên bảng mở cặp lấy bảng tuần hòan. Tôi lục tập Hóa lấy bảng tuần hòan và nhân tiện liếc sang bài mà không ai thấy. Nhờ vậy tôi làm bài thành công mà không ai để ý tại sao !
Môn Sinh vật, do cô L. dạy. Môn học cơ thể người làm tôi theo khá mệt mỏi vì khó nhớ với quá nhiều chi tiết so với chương trình lớp 9. Đã vậy cả lớp hay cười cách phát âm của cô. Như acide adrénalique thì cô đọc chậm rãi “a-xít a-dờ-rê-na-líc” với các âm bời rời với nhau.
Tôi mất tiên tiến học kỳ I vì điểm trung bình môn Sinh vật bị dưới 5 điểm do thi bị 3 điểm.
Nhiều đứa chọc tôi rớt là vì “coi lổ, khổ 3 năm”.
Số là tối thứ 7, tôi dạy kèm thằng em họ rồi ngủ luôn ở nhà nó. Khuya, thằng em buồn thức dậy lén leo qua nóc nhà hàng xóm tìm chuyện phá chơi. Thấy phòng ông hàng xóm mở đèn, nhạc xập xình, cửa che rèm hờ, với … cảnh phòng the của “chủ nhà +đối tác”. Nó ngoắc tôi bò qua “khai nhãn” lấy hên.

30

Pha cụp lạc “3 chiều” được kể lại làm thay đổi cái không khí đọc lén chuyện tình ái chép tay ( Cô giáo Thảo, Chú Kim, 7 đêm khoái lạc.. ) gây một bước nhảy vọt đột phá “sinh lý giáo dục tự phát” ở lớp, tạo thứ mới lạ cười chơi. Tất nhiên không ai dè một cán bộ lớp ngây thơ và gương mẫu như tôi lại quỷ quái như vậy. Nhưng lý do thi rớt lại là khác. Tôi không những không ngu mà thấy mình càng học càng sáng quán triệt theo tinh thần khẩu hiệu “ta càng đánh càng hăng”..
Lớp chúng tôi năm đó có tin sốt dẻo..đã rồi. Cô G.T.T.G trong lớp đi lấy chồng sau mấy ngày vắng mặt rồi đi học lại. Khi ấy cả lớp tò mò mượn mấy cuốn album hình màu đám cưới coi cho biết. Chuyện tưởng gây xích mích, hiều lẩm do lần đó một cuốn album xém bị thất lạc. Quả thật thời đó, chụp phim màu khá tốn kém. Ai cũng thông cảm. Mà “Đời chỉ có một lần” vừa là “lần đầu tiên trong đời” nên mới vậy.
May thay cho tôi, chưa Đoàn viên nào cáo buộc rằng tôi đã kể chuyện “ấy” khiến G.T.T.G nghe “chịu không nổi” phải đi lấy chồng, mê xuân tình bỏ bê việc học..

Học kỳ II tôi lấy lại danh hiệu tiên tiến. Tôi vẫn chưa bị xúi quẩy học ngu như ông bà từng quở.
Môn tóan cả năm không đến nỗi căng thẳng. Thầy C., đặc trưng với hình ảnh ông giáo già, mặt chữ Điền, đội cái nón cối trắng lọai “colonial” , đi chiếc xe đạp sườn ngang cọc cạch, hàng ngày vui vẻ lên giảng. Thầy dạy tận tình và sôi nổi. Khổ cho thầy với mấy anh chuyên tóan hay cắc cớ hỏi thầy mấy bài tóan luyện thi hóc búa làm thầy đôi khi lúng túng.
Có lần ai đó nói đề thầy ra nghi ngờ là bị in sai đâu đó (!?). Thầy liền tuyên bố như đinh đóng cột: “Tôi nói các anh chị biết nhé! Đồng hồ Liên Xô (thầy nhấn mạnh)…có thể thua đồng hồ Nhật, nhưng toán Liên Xô in ra...(nhấn mạnh tiếp) không bao giờ sai ! Cứ tin tôi như thế. ”
Một trận cười như ong vở tổ. thấy vậy thầy cũng cười theo.
Sau này học luyện thi, trước các bài tập của quyển “tóan sơ cấp” của Liên Xô, tôi thấy câu nói thầy là đúng không phải đùa như chúng tôi cười.Với bài tóan cực kỳ khó giải trong đó, nhiều người khẳng định ai giải hết nổi cuốn đó kể như lấy được bằng cử nhân tóan của Việt Nam.

Môn Lý tôi chưa phải đi học thêm và kết quả học cũng đạt lọai khá. Học kỳ 1 tôi may mắn được duy trì điểm trung bình lọai khá chỉ là do kết quả chung cả học kỳ. Bài thi học kỳ của tôi bị 4 điểm do đêm hôm trước quên học bài do mải mê coi một pha đánh ghen “spectaculaire’ (ngọan mục) ở nhà hàng xóm. (năm này tôi được xem khá nhiều trận đánh ghen nữa, nhưng may là không bỏ học bài như trước).
Môn học mới: kỹ thuật nông nghiệp với phần trồng lúa, phân bón. Cả lớp thấy chán nản nên nói chuyện không nghe giảng là thường. Riêng tôi thấy cần thiết vì có trồng cây kiểng tại nhà nên áp dụng được ít nhiều kiến thức.
Chúng tôi tới tuổi được nhận giấy gọi bắt buộc tình nguyện đang ký nghĩa vụ quân sự. Tờ xác nhận đăng ký là một trong những giấy bắt buộc phải có trong hồ sơ đăng ký thi đại học.
Đám con trai chúng tôi nhiều anh ,nhằm ngay bữa kiểm tra bài cũng phải nghỉ học đột xuất một buổi để đi ra ban chỉ huy quân sự phường đăng ký.

Anh ĐVK trong lớp đi đăng ký ngay ngày kiểm tra 1 tiết môn Pháp văn. Thầy Nh. có quy ước với cả lớp hồi đầu năm rằng ai vắng mặt hôm kiểm tra coi như lấy điểm thấp nhất của bài trong lớp bửa đó là điểm của mình. Nên hôm đó K phải chịu điểm thấp không khiếu nại gì được.
Kỳ nghỉ hè là lúc học luyện thi căng thẳng. Ngòai các trung tâm học thêm ở khắp nơi, còn có nhóm các học sinh hùn tiền thuê thầy dạy theo nhóm tại nhà hay nơi nào thỏa thuận. Các thầy nổi tiếng tính tiền trọn khóa dạy đến 1-2 chỉ/người, nói chung là tính thẳng thừng học phí theo giá vàng, lấy tiền trước. Ai lỡ vừa đóngtiền mà chưa kịp học và đổi ý không học coi như mất tiền hay vàng. Giới thiệu người khác vô thay thế cũng không được chấp nhận. Mà một lớp trung bình 5-10 người. Thầy nào cũng dạy liên tục không nghỉ từ sáng đến tối trong suốt mùa thi.
Thời điểm đó có thầy đã sắm xe hơi dễ dàng sau mùa thi. Tệ lắm cũng sắm xe honda “cub” mới.

31

Theo tôi biết, có mấy thầy nổi tiếng:
- Tóan : thầy C.A.H, Ng.V.
- Lý: thầy Ng.Th.L., thầy Ng.Th.V.,
- Hóa: thầy Th.
- Và nhiều thầy khác…
Tôi học tóan: thầy Ng.V, lý: thầy Ng.Th.V và thầy Ng.Th.L., Vẽ mỹ thuật: thầy Tr.V.Ng.
Môn Tóan, Lý người ta dặn thêm tôi nên chú trọng chương trình lớp 10. Lý do vì bài thi đại học nào cũng có phần đề tự chọn. mà một trong đó luôn có phần chương trình lớp 10, khá dễ. Mục đích ưu tiên dành cho thí sinh hệ 10 năm ở Miền Bắc. Nó là kẽ hở để cứu nguy gỡ điểm.
Do vậy học ôn lại chương trình lớp 10 chiếm thêm thì giờ và phải học song song với chương trình đang học.
Đến đây tôi thóat vĩnh viễn ám ảnh sinh họat hè. Đúng ra là phải chuyển công tác Đòan về phường. Quá 3 tháng không sinh họat coi như bị đuổi khỏi Đòan. Mà lúc ấy không ai thèm nhắc đến nữa.

Lớp 12

Tôi học lớp 12P2 vào buổi sáng với cô chủ nhiệm V.H dạy môn Sinh vật. Lớp chúng tôi điểm lại, đa số học chung với nhau từ hồi lớp 6P (niên khóa 80-81).Sáng chúng tôi học ở trường, chiều đi học thêm, tối học bài và ôn luyện thi. Giờ giấc bắt đầu kín kẽ.
Chưa kể ban đêm phải thức khuya học ôn lại chương trình lớp 10, 11.
Tôi vẫn còn thì giờ học thêm Pháp văn. Cô B.Th.L bắt đầu “nâng cấp” tôi bằng cuốn “ Stylistique Francaise”. Quá khó !

Tất cả chúng tôi cật lực học, nhiều anh lý lịch “có vấn đề” thì càng ráng học hy vọng tới đâu hay tới đó. Buổi họp phụ huynh đầu năm đã có trận cãi lộn về vấn đề lý lịch này. Người nhà đi họp về kể lại: có phụ huynh đưa ra lý do vì lý lịch xấu nên con mình không thèm học vì thi đại học cũng rớt, vậy xin nhà trường giải thích thế nào về chuyện này. Một ông phụ huynh khác nói là chế độ thi rất công bằng , làm gì có chuyện đó. Rồi hai phụ huynh cãi nhau.. khiến cô chủ nhiệm phải giảng hòa.
Trong lớp có đề nghị kết nạp thêm mấy anh em vào Đòan để cứu lý lịch thêm người nào hay người đó. Trong năm có đợt kiểm tra chất lượng Đoàn viên bằng cách tổ chức cuộc thi tìm hiểu về Đòan. Mỗi anh thực hiện màn “hái hoa dân chủ” (bốc thăm) câu hỏi rồi trả lời. Tôi bị phê bình là không đạt yêu cầu. Ban đầu không biết có bị phê cái gì xấu trong lý lịch hay không nên hơi lo. Anh V.H.H bị nhận xét không đạt yêu cầu

nên khiếu nại khá kịch liệt. Riêng X.K. đã rỉ tai tôi không nên phản đối, cứ nằm yên chờ đó vì nghi ngờ
Th.Ng.T sẽ âm thầm nhượng bộ rồi “đâm sau lưng” hồi nào không biết. “Tao sẽ tính, dàn xếp đâu vô đó, đừng lo !” K.nói tôi.
Tuần lễ lao động năm nay được thay thế một ngày đi lột sò điệp ở xí nghiệp Cầu Tre. Một số lớp khác được đi lao động cho nhà máy thuốc lá MIC. Tôi cho rằng nhà trường dùng chiêu bài thi đua bắt chúng tôi làm
việc với hợp đồng nhà trường đã ký với xí nghiệp.
Khối 10 của em tôi đi làm lao động trước. Khi em tôi về nhà với mùi tanh sò ốc trên mình làm vài người nhăn mặt! Tôi “chưa thấy quan tài chưa đổ lệ”, chưa ớn..
Tuần sau đến khối 12 chúng tôi đi lao động. Công việc nặng nhưng tiến độ đã ép chúng tôi làm cật lực với số
lượng sò điệp định sẵn tối thiểu cho mỗi lớp phải lột trong ngày.
Điểm thi đua tùy thuộc năng suất từng lớp, từng tổ.
Khi vô xí nghiệp, mùi hôi làm chúng tôi chóang lúc ban đầu, riết “mải mê lao động” lại quên đi..
Khi về nhà thì ôi thôi ! Mới bước vô nhà thì mới biết mình có mùi tanh dữ dội . Ông bà cha mẹ có đầy đủ ở nhà nên lảnh đủ hết và mạnh ai nấy la làng ! Tôi tức tốc đi tắm. Tắm , kỳ cọ tới nước xà bông thứ 3 mới thấy tạm “thơm tho”. Áo quần đem ngâm giặt lập tức.. Tới ngày nay, chưa từng tái ngộ “cái hôi hôm ấy”.
Chỉ có các lớp đi lao động ở nhà máy thuốc lá được trả ít thù lao. Còn đám chúng tôi thì không có một đồng “húp cháo sò”.
Một lần đặc biệt nhà trường yêu cầu bí thư Đòan đi vận động anh em mua vé số để ủng hộ phong trào. Lần nọ vé số bán ế thê thảm trong lớp tôi. Lớp khác không biết thế nào. Tôi có dịp đi theo bí thư Đòan lớp để lên báo cáo tình hình ế ẩm. Thầy H. bí thư Đòan trường lạnh lùng ra lệnh: bảo mỗi bạn đóng tiền với số tiền bằng giá một tờ vé số (!). Nhưng kết quả không thành.
Chúng tôi may mắn gặp nhiều thầy dạy hay, tận tình nhưng mỗi thầy mỗi tánh.

32

Môn Tóan được thầy L. hướng dẫn. Bài thầy cho làm kiểm tra thường khá dài, đa số làm không kịp. Bài ít khi được trả về nên chúng tôi chỉ hay ước chừng mình làm bao nhiều phần trăm rồi tự lượng sức. Chỉ biết cuối năm những anh khá được điểm 10 khá nhiều (dù biết rằng mình làm không hết) . Việc biết được do có anh lén đọc sổ điểm thầy rồi kể lại.
Có anh chơi phá thầy bằng cách nhờ thầy giải bài tích phân vô hạn ∫xx . Khiến thầy suy nghĩ cả buổi quên dạy. Khi giải không ra thầy hỏi có phải là bài do ông C.A.H đưa ra hay không ?Hễ thấy bài khó là tưởng đề của thầy C.A.H đưa ra!
Môn Lý được thầy N. dạy. Thầy dạy lâu lâu hay ngoéo qua so sánh đồ Liên Xô thua đồ Mỹ. Hễ như vậy thì anh em cười và thường vậy khi nhìn ra phía sau thì thấy anh Đòan viên trung kiên H.G sa sầm nét mặt nhưng chưa thể tố cáo thầy lên ban giám hiệu như ai đó đã từng tố cáo cô H.Ch. năm ngóai. Thầy N. nổi tiếng với bài tóan mẹo khá đơn giản. Bài tập không có tính cạm bẫy hay gây áp lực cho anh em.
Có điều anh nào hay phát biểu linh tinh thì hay bị thầy mời lên trả bài “nắn gân”
Tôi là người bị thầy kêu trả bài đầu tiên. Khi thầy hỏi xem cả lớp có học bài hay không. Tôi “nói leo” một câu làm cả lớp cười: “Học gì nổi thầy ? Mắc lột sò Cầu tre!” May là tôi thuộc bài nên không sao.
Thầy Ph. dạy Hóa quá nghiêm khắc. Ra đề khó. Nhứt là hay đì cho vui mấy anh mà thầy biết sẽ thi khối C,D, kiến trúc (có môn Hóa). Tôi nằm trong số đó nên bị kêu lên bảng làm bài tập thường xuyên. Rốt cuộc thêm áp lục học Hóa hồi nào không biết. Ở lớp bạn (12A 2), Tr.Đ.Tr thi kiến trúc nên cũng bị thầy luôn bắt lên bảng làm bài y chang tôi bên này.
Bài kiểm tra chất lượng thầy ra hồi đầu năm khó đến nỗicả trường gần như rớt sạch. Tôi bị 2 điểm. Ì ạch cả học kỳ cũng không khá hơn. Đến thi học kỳ 1, tôi may mắn được 7.5 điểm , làm tròn lên 8 điểm. Với tình hình cả trường điểm xấu, có lịnh cộng mỗi người thêm 1 điểm nên tôi được 9 điểm. Sau khi lấy điểm trung bình học kỳ tôi được trên 5,6. Thóat nạn !
Một sự cố trong phòng thí nghiệm Hóa khi dùng đến phenol. H.M ngổi bàn sau táy máy thế nào úp cả ống nghiệm phenol lên lưng H.H. khiến H. la làng làm lớp náo động. Thầy Ph. phải dàn xếp và cảnh cáo.
Tôi tiến bộ từ từ môn Văn nhờ mẹo X.K dạy. X.K chỉ tôi một mẫu làm bài khác có thể áp dụng vô các bài làm văn. Nếu X.K viết 10 tờ, 9 điểm thì tôi cũng được 4 tờ, 7 điểm. Có lần nhờ ông anh họ làm bài giúp, tôi được điểm 8 gần bằng với X.K và được cô đọc làm bài mẫu. Chỉ là do phong cách văn “ xé rào” không giống ai.
Một chuyện lạ được tôi phát hiện…
Bài X.K. được cô cho điểm cao, phê là giỏi.. nhưng thật ra cô không đọc hết. Nguyên nhân tôi biết: Lúc nộp tôi thấy X.K sơ ý đế một tờ lật ngược trang. Khi bài trả vể, tôi có mượn để đọc lại một tý và thấy trang lật ngược còn y nguyên như không ai đụng tới!
Tôi duy nhứt một lần bị môn văn “hớp hồn” đến nổi miệng há hốc khiến anh em cười chọc quê . Cô Tr.Th.V. trưởng bộ môn văn (sau này làm hiệu trưởng rồi bị mất chức năm 2007) dạy văn thay thế một buổi. Phải công nhận cô giảng hấp dẫn hơn tôi tưởng cũng vừa tiếc rằng mình mê văn cũng quá muộn.
Môn Pháp Văn chúng tôi học cô H. trưởng bộ môn đứng lớp. Cách dạy của cô sôi nổi hơn cả cô Ng.Th.H. Chính cô trực tiếp dạy “bồi dưỡng” cho tôi bà Ng.B thi học sinh giỏi , dù chúng tôi đã có theo một lớp của Sở Giáo dục mở để dạy cho học sinh giỏi thi toàn quốc. Nhóm Pháp văn chúng tôi học thầy Tr. cùng với một số anh em giỏi Pháp Văn của trường khác. Kỳ thi tòan quốc tôi đậu hạng 3. Ng.B hạng 2. Riêng hạng nhất.. không có !
Có lần tôi bị gọi lên trả bài “Le Cinema” với câu hỏi cuối cùng là “nếu làm đạo diễn phim “Ba người lính Ngự Lâm”, bạn chọn ai trong lớp cho trong các nhân vật?” Tôi chọn anh này làm Athos, anh kia làm Aramis… và cuối cùng tôi chọn Th.Q. vai Milady khiến cho anh em cười lăn lộn. Th.Q. lúc đó trợn trừng “đôi mắt mang hình viên đạn” vào tôi . Cô H.cũng cười ngất, tôi được 10 điểm về chổ. Th.Q vừa cười vừa vổ đầu thằng tôi mấy cái cho đỡ tức! Cũng vui !

33

Cô H. có lần ưu ái tặng tôi và Th.Ng.T mỗi người một vé coi video phim “Cléopâtre” (E.Taylor đóng) tại rạp chiếu phim tư liệu ở Phan Kế Bính. Vì là phim hay trong thời video còn hiếm, tôi cúp học luyện thi để đi coi.
Sau này video được chiếu tràn lan điển hình là tệ nạn “xóm video đen”, “xóm phim sex” ở Tân Sơn Nhứt, phim ảnh dần dần không còn khan hiếm như trước, nhứt là từ khi người dân được phép mua đầu máy tự do.Ấy là chuyện sau này..
Thầy Th. dạy Sử giống thầy S. hồi lớp 8 ở chổ là không bao giờ cầm sách dạy. Thầy giảng bằng cách đọc lòng vanh vách cả cuốn sách nếu mở sách dò theo. Nét “hầu tướng” của thầy khiến có anh gọi thầy là “người tiền Sử”. Bài kiểm tra làm xong, không bao giờ thầy phát trả lại. Coi như cho anh em đậu hết, khỏi lo gì nữa.
Lúc cuối năm, sau thi học kỳ, khi thấy anh em xao lãng không thèm học cho hết chương trình, thầy rất cáu kỉnh vì tự ái.
Cái môn học kỹ thuật nông nghiệp oan nghiệt cho chúng tôi với khóa dạy nuôi heo suốt năm do cô H. giảng. Thầy đánh rớt trò vì lười, trò bực bội vì môn phụ bị quan trọng hóa. Cô bị đặt biệt danh là bà “Yorshire”. Tôi lãnh thẹo lai rai suốt năm. Đến nổi cuối năm, trong kỳ nhận xét môn học, tất cả đồng tình yêu cầu bãi bỏ môn này cho đàn em đở khổ. Nhiều chuyện kể về môn này..
Người trả bài đầu tiên trong năm là tôi. Cô có hỏi các bộ phận trên cơ thể heo. Tôi trình bày đầu tiên nhơ: “cái đuôi, (cả lớp cười rần) kế tiếp là…v..vv.. mà chưa đủ. Cô hỏi riết là còn cái gì nữa? tôi bí quá nói “hậu môn”. Thầy trò cười nghiêng ngả.
Tôi về chổ với 7 điểm. Nghe nói kể lại sau này là nếu cô vui được là mình được điểm đậu!
Lần kiểm tra 15 phút, tôi bị rớt. Giờ sinh họat cuối tháng đầu tiên của năm học, trong phần nhận xét các
môn học, Tôi đứng lên phản ảnh sự “kỳ cục” của môn này cùng với cách “đòi hỏi quá đáng” mất thì giờ của
một môn không cần thiết. Mỗi khi tôi kết thúc câu, phía bàn của M.C.Đ vừa cười đồng thanh hô: Thưa cô,
đúng ! ...Thưa cô, có!... khiến cả lớp cười rộ từng đợt khi nghe tôi khiếu nại phản ảnh.
Cô H. tuần sau vô lớp có vẻ tức về vụ này. Vẫn chưa biết tôi đã phản ảnh.
Khi học bài học vể sán lãi heo, cô có hỏi thấy con nít sán lãi thế nào thì heo sẽ thế đó. Tôi vọt miệng nói:
“bụng bự”. Cả lớp cười ầm. Tôi ngó kỹ mới biết là cô đang ..có bầu mấy tháng !
Bài thi trắc nghiệm cuối học kỳ 2, tôi vửa đủ điểm đậu. Trong bài có hỏi ngày heo đẻ khi gieo nọc ngày… tôi
tính không ra nên ghi đại 8/3 cho bỏ ghét. Cô gạch và cho 0 điểm câu đó (chắc bực lắm !)
Tôi thấy Th.Ng.T liên tục khiếu nại các điểm thi kể cả những môn phụ như môn này. Mục đích không ngòai
tham vọng đạt Đòan viên xuất sắc tòan diện để ưu tiên lý lịch vào đại học. Mệt mỏi quá !
Bài thể dục giữa giờ năm đó, không biết trên Sở có ai sáng kiến đề xướng đổi thành bài thể dục nhịp điệu.
Lúc giờ tập, cả trường nghe theo nhạc mà múa may đủ thứ như bầy khỉ. Cô học sinh làm mẫu cho chúng tôi
tập theo thì thấy coi còn được được do mình mẩy, nhan sắc xinh đẹp hơn hẳn chúng tôi cũng như uốn éo
đúng điệu hơn. “Bầy Khỉ” chúng tôi múa máy quay cuồng cho hết bài, vừa cười giỡn chế biến tư thế. Vô
duyên nhứt là động tác giơ cẳng ngang ngang như..chó đái !
Tôi được tiên tiến học kỳ 1. Được thưởng ít tiền học bổng. Với nhu cầu ít xài vặt nên tôi cho số tiền là lớn và cũng…đở khổ ! vì cứu đói ăn hàng lai rai.
Ngày 26 tháng 3 ngày thành lập Đòan, ngày Chủ Nhựt gần đó, nhà trường tổ chức cắm trại tòan trường.
Chiều có cuộc thi vẽ tranh biếm họa. Tối có vũ hội hóa trang theo từng nước đã phân công cho học sinh “khiêu vũ thỏai mái tới khuya”. Tôi nhớ lớp tôi hóa trang nước Ấn Độ, anh em chọn bài Alibaba. Lúc tập thì đi điệu Chachacha!
Nghe cô nói buổi tối được “ôm nhau nhảy”, ai cũng khóai rần rật hai cẳng.
Tôi được phân công vẽ tranh biếm họa nhưng tôi báo trước là không có khả năng sáng tác, chỉ biết vẽ theo mẫu. Áp lực các Đoàn viên và cô chủ nhiệm gài ép buộc tôi vô thế kẹt. Tôi có ý định trốn về cho biết..
Bức tranh biếm họa “Đôi bạn học tập”: điếu thuốc lá cùng cây viết đặt song hàng giấu trong cuốn tập học trò hôm đó được giải nhứt và báo Tuổi Trẻ Cười đã trích đăng. Không nhớ tác giả nào. Ý tưởng hay. Trưa , tôi trốn đại về nhà để chiều đi học luyện thi Tóan. Tối tôi không thèm quay về trường.
Chiều tối trời đổ mưa và trường bị cúp điện. Màn khiêu vũ bị hủy bỏ. Coi như cứ đổ thừa “hòan cảnh khách quan và chủ quan đều không thuận lợi cho ta” cho đỡ tức.

34

Hôm sau tôi bị khiển trách, kiểm điểm đủ thứ do “trốn trại” khiến Ph.Tr.B bị chỉ định thay thế tôi. Vủ hội hóa trang dời qua sáng Chủ Nhựt khác. Lần này thành công vì điều kiện khách quan thuận lợi: trời nắng. Các lớp hóa trang theo dân tộc từng nước thay phiên lên nhảy biểu diển khỏang 15 phút rồi nhà trường chấm điểm. Không biết sao lớp tôi không tham gia khiêu vũ bữa đó. Mức xập xình tưng bừng không như mong
muốn nhưng ít ra đỡ ngứa giò ngứa cẳng. Tất nhiên nhảy đêm vẫn “thú” hơn nhiều!
Nhà trường tổ chức cho các học sinh nộp hồ sơ thi đại học. Bảng tiêu chuẩn ưu tiên lý lịch được niêm yết. Chúng tôi thất vọng vì các lý lịch Đòan viên bình thường như chúng tôi không được ưu tiên gì thêm như dự tính. Ngọai trừ Đòan viên xuất sắc- quá khó !. Chúng tôi thuộc diện đối tượng ưu tiên 10: lý lịch trung bình không tốt, không xấu. Trong khi các đối tượng cao hơn lọai “Ba đời cùng thi làm gì chẳng đỗ” được ưu tiên nhiều điểm, thậm chí được tuyển thẳng vào đại học (anh hùng lao động hay anh hùng quân đội). Các anh đối tượng 11 trở đi với lý lịch xấu coi như..tuyệt vọng, thi cho biết , đỡ buồn là chính. Nhiều anh chị không thèm làm đơn, chán nản cầm cự tốt nghiệp phổ thông trung học cho xong.

Tất nhiên sinh họat Đòan chúng tôi bỏ hẳn. Dù có quy định sau khi ra trường phải chuyển sinh họat về địa phương để không bị ra khỏi Đòan sau 3 tháng không họat động , tôi bỏ luôn. Ra sao thì ra. Quy định chỉ cho nộp đơn một trường và một nguyện vọng 2 khi không đủ điểm. Nếu phát hiện nộp đơn trường thứ 2 thí sinh sẽ bị lọai cấm thi.
Tôi có sẵn cái phao cứu sinh mà tôi không dùng: Với danh hiệu học sinh giỏi cấp tòan quốc, theo luật tuyển sinh, tôi đương nhiên được thẳng vô Sư Phạm nếu muốn. Thầy Nh. dạy Pháp văn đã tận tâm làm dùm tôi giấy xác nhận của Sở Giáo dục. Coi như thầy giúp học trò mình tới nơi tới chốn.
Anh em mỗi người tốn thêm ít thời gian đi về địa phương xác nhận hồ sơ để cho nhà trường nộp lên Ban tuyển sinh. Lúc này cô V.H hơi bực bội do nhiều người chúng tôi xin về sớm để lo “ chạy giấy tờ”. Có quen một anh bạn tên H. lớp 12A5 không thể dự thi vì hộ khẩu ở Hà Nội nên không thể về Hà Nội xác nhận được. Phải bỏ đăng ký thi đại học.
Nhắc lại chơi vài chuyện khác đỡ buồn..
Không nhắc đến học phí trá hình mang tên “tiền bảo trợ” là một thiếu sót lớn.
Tôi đột nhiên bị bắt đóng tiền trong khi 2 năm trước đều được đã miễn đóng trong khi có giấy xác nhận cha làm nghề giáo. Cô chủ nhiệm nói lả trường chỉ chấp nhận khi phụ huynh làm giáo viên phổ thông mà thôi. Trường hợp ba tôi là giảng viên đại học không được giải quyết. Trong khi em tôi học cùng trường thì vẫn còn được miễn phí.
Tôi có lần trình bày với thầy Ng.V trong buổi học luyện thi. Thầy cười nói: chú mày phải ghi cha làm giáo viên, đừng ghi làm giảng viên nữa là được miễn chứ gì !
Sang học kỳ 2, Tôi làm theo, đúng như thầy Ng.V. nói, tôi được miễn tiền bảo trợ. Trong khi em tôi bị cô chủ nhiệm phát hiện cha không phải là giáo viên phổ thông, nên lại phải đóng tiền mặc dù có giấy xác nhận như tôi !
Nói chuyện la làng vì bị trường “lấy tiền”, cũng như nhắc tới “tiền công”, “làm chùa”, “đi học là học cho bản thân mình trước” là điều nhạy cảm mà tư tưởng đạo đức né tránh (?). Tư tưởng “mê đi nước ngòai không muốn ờ lại phục vụ” còn bị phê bình nặng hơn nữa.
Bấy giờ báo đăng một em viết thư xin Thành ủy (hình như lúc đó gởi cho ông Kiệt) can thiệp cho khỏi phải “bị” đi theo gia đình xuất cảnh với bài tựa là “Vấn đề đi-ở”. Trong các lớp, Các bí thư Đòan yêu cầu tập thể lớp tập trung nghe một anh đứng đọc bài báo đó và tất cả thảo luận. Ngồi nghe cho qua chuyện rồi bỏ, nên lớp không ai thèm cũng như là chẳng biết gì để thảo luận. Chuyện cũng cho qua dù có anh ngạo là “sợ mình phải chuẩn bị “đi ở - ở đợ” trước để có tiền sống, nghèo quá rồi!”. Quan trọng hơn là ngày thi gần kề, ai cũng sốt vó, kể cả các Đòan viên gương mẫu. Hết ai dám sinh họat kiểm điểm nhăng nhít.
Trong trường có vài vụ đánh lộn khá kịch liệt của đám COCC (con ông cháu cha) với nhau. Cuối cùng được tự dàn xếp nội bộ êm thấm do phụ huynh đà từng quen biết nhau sẵn. Do vậy nhà trường cũng không mất công xử lý kỷ luật.
Nhóm “nhà lá” lớp chúng tôi được tăng dân số do có nhiều người biết thi đại học cũng rớt nên không thèm học gia nhập.
Kinh tế lúc này có thay đồi ít nhiều. Trong trường, đã có một vài người lái xe honda. Có chiếc “Dame” đã là có thớ lắm. Xe “Cub” còn trong mơ, chưa ai dám rớ.

35

Nói tới tuổi mới lớn mà không nhắc chuyện bồ bịch yêu đương quả là một thiếu sót để tạo hấp dẫn câu khách. Tôi cũng ráng nhét vô cho thi vị tới đâu hay tới đó.
Chuyện cáp đôi với nhau thì vốn xưa nay đã được anh em chọc ghẹo với nhau. Có cặp chỉ giỡn chơi, có cặp “cặp” nhau thiệt. Đặc biệt việc nhà trường đề xướng phong trào “Đôi bạn học tập” thì coi như vô tình tiếp tay tạo điều kiện thuận lợi giúp đôi trẻ được bên nhau. Mà theo chủ trương thì ai cũng phải tìm bạn học tập của mình rồi đăng ký cho lớp biết.
Bàn của tôi ngồi lúc này được “tăng cường” L.L.Th. ngồi cạnh X.K. Gánh nặng “chia lửa” trong giờ kiểm tra bài ở lớp tất nhiên phải tăng một tý chia đều 4 người. Tuy nhiên nếu chia theo cặp như vậy thì tôi phải “cặp chung xuồng” với Th.Q.
Cặp K.-Th ban đầu tôi không để ý. Khi anh em thầy cô đồn đại thì tôi cũng để ý đôi chút khi thấy 2 người đạp xe song song nắm tay nhua lúc đi học và về.
Thấy vậy mới thấm thía khi nghe bài “Môi Tím”:
Tình mình là tình đẹp nhất đó anh,
Tình tuổi học trò mực tím áo xanh,
Kỷ niệm lần đầu hẹn nhau hai đứa
Vui say sưa dắt nhau đi ngòai mưa..

Dù sao cũng phải mừng cho bạn. Mừng hơn là tôi còn “khôn hồn” mà chưa yêu sớm để rồi thi rớt như nhiều ai khác. Nếu mà tôi lều mạng thích Th. nữa chắc cuộc chiến “huynh đệ tương tàn” không tránh khỏi.
Câu chuyện K.-Th kết thúc dang dở lãng nhách. Nghe X.K. kể là có người đâm sau lưng mình và châm dầu vô lửa bằng cách mắm muối câu chuyện để ba mẹ L.L.Th. hiểu lầm X.K. . Cuối cùng, L.L.Th. bị gia đình cho đi “hợp tác lao động” bên Đông Đức để chấm dứt mối quan hệ này. Tôi không theo dõi tiếp câu chuyện sau đó…Buồn và thông cảm cho hai bạn. L.L.Th cũng mất liên lạc với chúng tôi sau này. Chuyện “bí mật thi cử” cũng giống như năm lớp 9.
Dù biết chắc có 3 môn thi: Văn, tóan, Ngọai ngữ, nhưng môn thi thứ 4 vẫn được giữa kín đến giờ chót.
Khi nghe tin thi môn thứ 4 là môn Hóa, tôi hơi lo vì mình bị “ăn thẹo” môn Hóa lâu nay.
Kỳ thi học kỳ của chúng tôi diễn ra suông sẻ.
Tôi bất mãn với cách xét hạnh kiểm. Khi mà chỉ có Đòan viên mới được hạnh kiểm tốt. Tất cả ai khác dù thế nào cũng chỉ là lọai khá. Với tư cách Đòan viên lúc đó tôi thấy không công bằng cho anh em. Có một trường hợp của H.Th.Th.T khi xét điểm học tập nằm ở mức học sinh trung bình cũng không, mà lại cao hơn mức yếu. Chúng tôi đề nghị chọn mức trung bình cho rồi. Nhưng cô V.H chọn mức yếu vì nói là mức trung bình không đạt. thấy cũng kỳ cục với kẽ hở quy định này.
Tôi mất tiên tiến học kỳ 2, coi như mất tiên tiến cả năm do nhiều môn mình học thả nổi chỉ vừa đủ lấy trung bình.
Cái gọi là “chiến tranh hiện đại” của tôi là những phương pháp cọp-pi để thóat hiểm khi làm kiểm tra “những môn không cần thiết”:
- Tôi dùng viết chì vẽ mềm (cho dễ xóa bằng tay) ghi lại bài trên bàn gỗ tại vị trí ngược sáng. Khi ánh sáng chiếu phản xạ từ bàn lên, tôi có thể đọc được những gì tôi chép nhưng thầy cô đứng theo chiều ánh sáng xuôi không bao giờ phát hiện chữ. Khi làm xong tới đâu, tôi làm bộ vươn vai, dùng tay chà lên những gì đã viết và xóa sạch chữ. Dùng khi kiểm tra trong lớp khi mình không bị đổi chổ.

- Dùng “microfilm”: viết chữ trên giấy “đi cầu” lọai mỏng (vì thời đó khăn giấy còn hiếm) rồi xếp nhỏ trên tay. Bị phát hiện thì cho thẳng vô miệng..nuốt phi tang. Cách này có nhược điểm: ai bị đổ mồ hôi tay, coi chừng chữ lem hết sạch! Chưa kể nuốt không trôi, ói ngược ra.
- Lấy tập học thêm ngọai ngữ ghi bằng ngọai ngữ những gì sợ bị quên trong đó. (có thể nguệch ngọac nét viết đỏ lêncho giống là có..thầy sửa). Nếu giám thị hỏi thì lấy lý do bàn sần sùi nên phải lót tập để viết cho êm. (sau này bàn viết hết sần sùi như xưa, cách này hết dùng).
- Cách viết tốc ký tôi có nghĩ tới nhưng không có thì giờ học và áp dụng.
Nhà trường sau đó tổ chức ôn tập cho tốt nghiệp bằng cách tăng thời gian học các môn thi.

36

Trong cái rủi có cái may khi mà tôi bị thầy Ph. dạy Hóa đì và cho nhiều bài tập khó khi lên bảng liên tục. Chưa kể thầy Ph. vốn ưa ra đề khó. Vì vậy tôi thấy đề thi dễ hơn bài thi kiểm tra trong lớp quá nhiều. Hầu hết chúng tôi đạt điểm trên trung bình.
Sự thật là kỳ thi tốt nghiệp phổ thông trung học không khó khăn. Xưa nay rất ít thấy ai rớt đến nỗi người ta nói là rất khó rớt. Tôi mạnh miệng tuyên bố nếu tôi rớt thì chẳng còn ai đậu.
Kết quả kỳ thi khả quan đúng như bài bản xưa nay là tỷ lệ đậu trên 95%. Tôi đậu với 35 điểm (Tóan: 9, Văn:6, Ngọai ngữ: 10, Hóa: 10).

Từ đây, tất cả lo ráo riết học luyện thi Đại học…

Thi Đại học

Tôi nhớ ngày thi là 2 và 3 tháng 7-1987.
Bên kiến trúc của chúng tôi năm đó có tỷ lệ chọi 1:67. Quá thấp so với đại học khác.
Năm đó đề thi Tóan bị “ngựa về ngược”. Phần hình học là hình học phẳng thay vì hình học không gian như mọi năm. Đa số chú tâm hình học không gian nên lần này không ít người bối rối. Đa số bị bí câu a. Rồi kẹt luôn.
Riêng tôi, tôi bỏ qua câu a, và chấp nhận dữ kiện của nó để làm tiếp các câu kế.
Khi trục trặc ở bài giải tích, tôi dùng phép khảo sát hàm số đơn giản để giải quyết dù mất nhiều thời gian hơn phương pháp khác.
Nói chung tôi dùng các phép “dở nhứt” miễn là làm xong được.
Mấy thầy dạy luyện thi sau này gặp lại học trò mình trách việc này dữ lắm vi bài dễ mà rớt đông.
Riêng phòng thi của tôi, buổi đầu tiên đã bỏ cuộc khá đông. Giám thị gọi mấy tên mới có một người bước vô.
Vắng mặt đến nỗi tôi ngồi giữa, ở bàn đầu, 2 bên trống vắng; cả bàn phía sau: trống phộc! Tôi bị cách ly với xung quanh.
Buổi thi Lý chiều hôm đó thì tình hình tệ hại hơn với thêm nhiều anh bỏ cuộc.
Như có linh tính báo, tôi đã tức tốc mở tập ôn bài “sóng giao thoa” sau khi về ăn trưa để rồi buổi chiều đề lý thuyết ra có nội dung na ná nên tôi lên tinh thần và làm trọn bài thi nhanh chóng. Thật dự bài không khó.
Tiếc rằng đáp số cuối sai vì thiếu dấu phẩy.
Sang hôm sau, môn vẽ coi như dễ dàng. Thấy có thêm vài người nữa bỏ cuộc.
Tôi đậu 19 điểm (Tóan 5,5; Lý: 7,5, Vẽ: 6) trong khi thủ khoa là anh Ng.Đ.H được 19,5 điểm (Tóan: 6; Lý:
8; Vẽ: 5). Điểm chuẩn giờ chót đưa ra là 15,5.
Anh em bạn bè chung lớp rớt khá đông, nhiều người không thèm thi vì biết chắc không đậu.
Tôi nhớ lớp tôi có chừng khỏang 10 người đậu.
H.G thi đậu nhưng không học, không rõ lý do, để rồi năm sau thi trường khác.
Th.Ng.T được tiêu chuẩn đi du học Liên Xô. T. được học tiếng Nga một năm, sau đó đi du học.
Sau này vô đại học bị bắt học tiếng Nga, tôi nhờ T. giúp làm cho tôi một bảng văn phạm tóm tắt để tôi dễ học. Tôi mừng vì khi đó nếu được đi du học chắc tôi cũng bỏ chạy. Tiếng Nga khó nuốt !
Nghe kể là T. bị người bạn học cũ, cùng du học chung, vì “ghét người khác hơn mình” rồi chơi tố cáo bậy.
Khiến T. bị cảnh sát câu lưu mấy ngày để điều tra. May là T. được thả sớm, kịp để lên máy bay đi du học.
Sau hơn 20 năm, tôi góp nhặt “tàn quân 12P2” chỉ còn lại: Ng.Ng.M.A, Ph.Tr.B. , M.C.Đ., Ph.Th.H.H.,
Ng.H., Ng.Th.H. Tr.Ng.H., Đ.V.K., Ng.X..K., Ng.H.L., L.Ch.Th.Q., Ng.Q.S., Ng.Nh.S., H.Th.Th.T.,
V.H.Th., L.D.Tr., D.Th.T., Ng.T.B.V, Tr.Th.V.X.
Sau khi vô đại học, tôi gom hết tập vở cũ, thẻ Đòan, giấy khen,.. đem bỏ sạch! Ít nhiều cho bớt nổi ám ảnh học thêm, thi cử, sinh họat hè, phong trào,.. đã đày đọa tôi trong 12 năm.
Chỉ còn học bạ và bằng tốt nghiệp được giữ lại.
Vẫn không thể chối bỏ và quên được quá khứ. Nên phải:
Viết mấy trang này cho anh em nhớ lại vài kỷ niệm và sự kiện. Tệ lắm cũng.. giải trí chút đỉnh.

37

Vài lời kết.
Nhiều người đọc qua và trách tôi cực đoan quơ đũa cả nắm chỉ vì con sâu làm rầu nồi canh.
Có kẻ chê tôi quá cầu tòan không chịu chấp nhận rằng cái tiêu cực vốn luôn tồn tại.
Tôi chỉ cho rằng:
Phải truy nguyên: Có nấu nồi canh được chưa ? Khi trước mắt, bầy sâu mập cỡ “đại gia” bò lúc nhúc ngập trong rau. Nếu không có sâu tức là rau đã bị nhiểm hóa chất độc hại. Vì hiện nay tất cả không chỉ riêng tôi đều thấy hai trường hợp này là chính. Hay nhứt là đổ bỏ hết đống rau cho được việc. Ngòai ra Rau ít sâu, không hóa chất thì mẫu mã không đẹp nên ít ai thèm mua, không cạnh tranh được trên thị trường. Rau sạch, vừa có bề ngòai đẹp lại … quá mắc, cũng chưa hẳn là không có hóa chất.
Đâu cũng có tiêu cực nhưng không phải vì như vậy mà ta nằm co chịu trận không giải quyết. Giả sử nhà mình có bãi “C.” bự tổ mẹ, thúi hoắc khắp xóm, ai dám chấp nhận “tiêu cực” mà không thèm dọn? Khi người ta kiện nhờ chính quyền can thiệp, ai dám không chấp hành viện lý do là chuyện nội bộ nhà mình không ai có quyền can thiệp hay không? Nhứt là thời buổi văn minh ngày nay, vì ích lợi chung của tập thể, cộng đồng,mà tất cả phải thỏa thuận và tuân thủ với nhau qua các luật lệ, cam kết, hiến pháp, công ước...
Ông bạn vong niên đã từng đọc tôi nghe một bài thơ trong sách xưa. Tôi dùng nó để kết thúc hồi ký:
Ngon là mật mỡ, tốt vàng son,
Vì học mà nên, ở các con.
Hai chữ công danh, tua gắng chí,
Tôi ngay con thảo, nước nhà còn.
Cổ Minh Tâm.


Bắt đầu viết ngày 20 tháng 9 năm 2009 lúc 13:00.
Viết xong ngày 6 tháng 10 năm 2009 lúc 16:45..
“Hồi ký tôi để Lịch Sử kiểm duyệt