UÛy ban Baûo veä Quyeàn laøm NgöôøiViŒetNam
Affiliated to the International Federation of Human Rights (F.I.D.H.)
NGO accreditated to the United Nations, Unesco and the Council of Europe
Affiliée de la Fédération Internationale des Ligues des Droits de l'Homme
(F.I.D.H.)
ONG accréditée auprès des Nations Unies, de l'Unesco et du Conseil del'Europe
THOÂNG CAÙO BAÙO CHÍ LAØM TAÏI PARIS
NGAØY 12.11.2001
Daân bieåu Quoác hoäi AÂu chaâu, Olivier
Dupuis, tuyeân boá sau khi ñöôïc nhaø caàm
quyeàn coäng saûn Laøo phoùng thích :
"Caàn ñaáu tranh maïnh meõ hôn nöõa
choáng caùc cheá ñoä ñoäc taøi toaøn trò taïi
Laøo vaø Vieät Nam"
Ngaøy 26 thaùng 10 vöøa qua, Daân bieåu Quoác hoäi AÂu
chaâu, Olivier Dupuis, ñaõ cuøng vôùi 4 baïn nam nöõ ngöôøi YÙ vaø Nga, thuoäc Ñaûng Caáp tieán lieân quoác gia, ñeán thuû ñoâ Vaïn Töôïng ôû Laøo bieåu döông cho daân chuû vaø töï do. Muïc ñích cuûa hoï coøn nhaém gaây ñoäng theá giôùi veà truôøng hôïp 5 sinh vieân bò baét trong cuoäc bieåu tình cho Daân chuû Laøo taïi Vaïn Töôïng naêm 1999. Hai naêm qua, chaúng ai bieát soá phaän hay nôi giam giöõ cuûa 5 sinh vieân naøy. Daân bieåu Olivier Dupuis vaø 4 ngöôøi baïn cuûa oâng ñaõ bò baét ngay sau nöûa giôø bieåu tình vaø bò giam giöõ 15 ngaøy.
Khaùc vôùi laàn Daân bieåu Olivier Dupuis ñeán "toïa khaùng" hoâm 6 thaùng 6 naêm nay ôû Thanh Minh Thieàn vieän, Saigon, nhaèm haäu thuaãn chuyeán ñi ra Quaûng Ngaõi cuûa Hoøa thöôïng Thích Quaûng Ñoä röôùc Ñaïi laõo Hoøa thöôïng Thích Huyeàn Quang veà Saigon chöõa beänh. Laàn aáy, oâng bò coâng an coäng saûn baét vaø truïc xuaát khoûi Vieät Nam 24 giôø sau.
Nhaø caàm quyeàn coäng saûn Laøo ñaõ haêm doïa seõ xöû
Olivier Dupuis vaø 4 ngöôøi baïn cuûa oâng 5 naêm tuø. Nhöng do aùp löïc vaän ñoäng cuûa caùc quoác gia AÂu chaâu, Quoác hoäi AÂu chaâu cuõng nhö caùc toå chöùc Daân chuû vaø Nhaân quyeàn, sau 15 ngaøy giam giöõ, hoï ñaõ ñöôïc traû töï do. Döôùi ñaây, laø cuoäc phoûng vaán ñaàu tieân cuûa chò YÛ Lan thöïc hieän khi Daân bieåu Olivier Dupuis ñöôïc phoùng thích vaø vöøa buôùc chaân xuoáng phi tröôøng Roma taïi YÙ. Baøi phoûng vaán naøy ñaõ ñöôïc Ñaøi AÙ chaâu Töï do phaùt thanh töø Hoa Thònh Ñoán veà Vieät Nam trong hai chöông trình saùng vaø toái ngaøy thöù hai 12.11.2001 :
YÛ Lan : Xin chaøo Daân bieåu Olivier Dupuis ! Caûm ôn anh ñaõ nhaän lôøi cho chuùng toâi phoûng vaán sau 15 ngaøy tu ôû Laøo, vaø sau moät chuyeán bay daøi 15 tieáng ñoàng hoà töø Bangkok ñeán Roma. Ngöôøi Vieät khaép naêm chaâu ñang chôø ñoùn tin anh, raát mong nghe anh keå chuyeän Laøo, vì hoï luoân nhôù ñeán anh, ngöôøi Taây phöông ñaàu tieân "toïa khaùng" taïi Thanh Minh Thieàn vieän ôû Saigon choáng cheá ñoä coäng saûn Vieät Nam ñaøn aùp toân giaùo vaø chaø ñaïp nhaân quyeàn. Ngöôøi Vieät coù caâu raèng "nhaát nhaät taïituø thieân thu taïi ngoïai", xin anh keå cho nghe 15 ngaøy tuø taïi Laøo.
Olivier Dupuis : Chaøo chò ! Khoâng neân noùi quaù, 15 ngaøy tuø nguïc khoâng daøi hôn nhöõng nghìn naêm ñaâu. Nhaát laø nhaø giam chuùng toâi ôû Vaïn Töôïng khaù nhoû daønh cho ngöôøi ngoïai quoác, ôû ñoù coù khoaûng 20 tuø nhaân chính trò, theo lôøi tuø nhaân cho bieát. Moät nhaø giam khaù kieåu maãu so vôùi nhöõng nhaø tuø giam nhaân daân Laøo.
Ngaøy ñaàu tieân, coâng an Laøo thaåm vaán chuùng toâi raát
raùt, raát döõ daèn, vì hoï bieát 5 ngöôøi chuùng toâi ñeán Laøo bieåu döông ñeå töôûng nhôù 5 sinh vieân bò baét trong cuoäc bieåu tình cuûa sinh vieân Laøo ñoøi daân chuû vaø töï do taïi thuû ñoâ Vaïn Töôïng hoâm 26.10.1999. Ñöông nhieân la chuùng toâi khoâng heù raêng tieát loä lyù lòch. Nhöng saùng hoâm sau, do tìm ra caùc khaùch saïn nhoû nôi chuùng toâi cö nguï, neân coâng an bieát roõ heát lyù lòch. Hoï thaåm vaán cho ñeán chieàu, sau ñoù chôû chuùng toâi, toâi vaø hai anh Bruno Mellado, Nicolai Kramov, veà moät nhaø giam nguû qua ñeâm. Trôøi thì noùng, tay chuùng toâi bò xieàng, thaät khoâng deã chòu chuùt naøo. Suoát 5 ngaøy chuùng toâi soáng chung vôùi caùc tuø nhaân khaùc. Naêm ngöôøi chuùng toâi bò giam
rieâng trong nhöõng xaø lim khaùc nhau. Tröôøng hôïp toâi thì ôû chung vôùi 5 tuø nhaân Thaùi. Ngay phuùt ñaàu tieân böôùc vaøo, tình lieân ñôùi giöõa baïn tuø hieän ra ngay. Thaät tuyeät vôøi, ñeán noãi quaûn giaùo phaûi ra leänh caám chuùng toâi noùi chuyeän. Sau ñoù hoï bieät giam chuùng toâi vaøo ca soâ.
Duø vaäy, nhöõng ngöôøi tuø kia vöôït moïi caám ñoaùn, hoï
tìm caùch chuyeàn cho chuùng toâi thuoác huùt, thöïc phaåm gom goùp töø nôi naøy nôi kia, vaø nuôùc noùng... Nöôùc noùng laø ñieàu quan troïng nhaát trong tuø, duøng ñeå pha traø hay uoáng thay cho nuôùc baån. Hoï bieåu hieän söï thaân tình vôùi chuùng toâi qua muoân nghìn daáu hieäu, cöû chæ, cho ñeán phuùt cuoái cuøng khi chuùng toâi rôøi nhaø lao.
YÛ Lan : Caùc tuø nhaân Thaùi naøy laø tuø nhaân chính trò
hay tuø nhaân hình söï ?
Olivier Dupuis : Moät soá laø tuø hình söï, coù keû bò baét vì buoân baùn ma tuùy, nhöõng thanh nieân ngheøo tìm ñuû caùch ñoä thaân. Nhöõng ngöôøi khaùc laø tuø chính trò, bò keát aùn laøm giaùn ñieäp. Trong nhaø giam naøy coù nhöõng aùn tuø khoâng vaên baûn, khoâng xeùt xöû, vôùi moät kyû luïc kinh khuûng laø 18 naêm tuø, loïai tuø maø ôû AÂu chaâu chuùng toâi goïi laø tuø taïm giam ñeå chôø cöùu xeùt. Coù moät ngöôøi Laøo bò giam ñaõ 17 naêm. Nhöõng ngöôøi khaùc : 16 naêm. Nôi nhaø tuø nhoû beù naøy, bò giam quaù 5 naêm khoâng xeùt xöû laø chuyeän thöôøng. Qua nhöõng bieåu hieän nhö theá, toâi muoán noùi leân tình traïng chung cuûa neàn coâng lyù Laøo. Ai coù gia ñình khaù giaû, bieát chaïy choït, ñuùt loùt, seõ ñöôïc traû töï do. Nhöõng keû ngheøo thì ruïc xöông trong tuø, 18, 19 naêm khoâng xeùt xöû. Thöôøng hoï khoâng bieát mình mang toäi gì, khi bieát ñöôïc, thì chaúng gì khaùc hôn laø toäi giaùn ñieäp.
YÛ Lan : Theá laø anh khoâng coù dòp ñieàu tra veà hieän
traïng caùc nhaø tuø khaùc ? Khi troø chuyeän vôùi caùc baïn tuø anh coù hình dung ñöôïc cheá ñoä tuø nguïc taïi Laøo ra sao khoâng ?
Olivier Dupuis : Theo caùc baïn tuø thì nhaø giam cuûa chuùngtoâi toát ñeïp nhaát nuôùc Laøo. Nhaø tuø chính ôû Vaïn Töôïng coù 500 tuø nhaân, ñieàu kieän giam giöõ khaùc haún ôû ñaây, nôi chuùng toâi ñang ôû. Thay vì 6 ngöôøi trong moät xaø lim, thì nhöõng laùn traïi lôùn chöùa 100 tuø nhaân. Chöa keå nhöõng nhaø tuø naèm doïc bieân giôùi Vieät Nam, maø ngöôøi ta goïi laø "traïi chôø cheát" hay "traïi laõng queân". ÔÛ caùc traïi aáy, khoâng theå kieám mua nhöõng vaät thöïc caàn thieát ñeå soáng coøn. Caùc böõa aên khoâng thòt caù, khoâng rau xanh, khoâng traùi caây... Hoï khoâng coù 2 toâ canh moãi ngaøy vôùi vaøi haït côm nhö chuùng toâi ôû ñaây. Ai cöôøng traùng môùi mong soáng soùt, ñaõ laâm beänh laø coi nhö cheát, vì y teá toài teä ôû caùc traïi naøy. Tæ soá ngöôøi cheát raát cao...
YÛ Lan : Anh naèm ñaát trong tuø, phaûi khoâng ?
Olivier Dupuis : Khoâng. Naèm treân vaùn. Qua ñaây, toâi baétgaëp nhöõng cöû chæ lieân ñôùi giöõa tuø nhaân. Moät soá tuø nhaân coù hai, ba chaên duøng laøm neäm. Suoát thôøi gian ôû tuø, hoï ñaõ trao cho chuùng toâi nhöõng chaên cuûa hoï ñeå toâi traûi treân vaùn cöùng.
YÛ Lan : Anh thöôûng thöùc moùn aên Laøo ra sao trong tuø ?
Olivier Dupuis : Chæ coù canh. Ngaøy hai cheùn vôùi moät phaàn côm. Ñaáy laø böõa aên trong tuø.
YÛ Lan : Tieáp xuùc vôùi coâng an hay quaûn giaùo, anh coù bieát hoï nghó gì ? Hoï coù yù thöùc veà nhaân quyeàn, veà daân chuû hay khoâng ? Caùc ñieàu naøy ñoái vôùi hoï mang nghóa gì ?
Olivier Dupuis : Coâng an laø nhöõng... Thöïc ra thì tuøy ngöôøi, chaúng khaùc gì ôû caùc nhaø tuø AÂu chaâu hay ôû khaép nôi. Coù nhöõng keû vì ngheà nghieäp ñaåy vaøo, boïn ngöôøi naøy chaúng muoán gaây theâm phieàn haø. Coù
nhöõng keû khaùc ngu ñaàn thì raát khaéc khe, nònh treân naït döôùi.
YÛ Lan : Ñuùng vaäy. Baây giôø xin anh keå cho nghe veà
cuoäc bieåu tình ngaén nguûi cuûa anh vaø caùc baïn thuoäc
Ñaûng Caáp tieán lieân quoác gia taïi thuû ñoâ Laøo. Anh caûm thaáy phaûn öùng cuûa ngöôøi daân Laøo ra sao ? Hoï nghó gì veà cuoäc bieåu tình cuûa caùc anh ?
Olivier Dupuis : Chuùng toâi phaân laøm hai nhoùm. Nhoùm 3 ngöôøi goàm chò Silvja Manzi, vaø hai anh Nicolai Kramov,Bruno Mellano, bieåu tình caïnh bôø soâng Meùkong ôû tröôùc dinh Chuû tòch. Hoï bieåu tình trong voøng 15 phuùt vaø phaùt ñöôïc 60 tôø truyeàn ñôn. Ñuû moïi thaønh phaàn daân Laøo ñingang qua ñoù. Hieån nhieân laø khoù ñoaùn... Moät soá toû ra thieän caûm, nhöng noãi sôï haõi bao truøm treân moïi khuoân maët, vaø thôøi gian thì quaù ngaén ñeå ñoaùn ñònh hoï nghó gì.
Massimo Lensi vaø toâi thì tieán veà khu ñaïi hoïc naèm meù ngoaøi thuû ñoâ Vaïn Töôïng, chuùng toâi phaùt ñöôïc 400 tôø truyeàn ñôn. 20 phuùt sau thì toâi bò baét, 5 phuùt sau ñeán löôït anh Massimo Lensi. Sinh vieân Laøo caàm ñoïc, ñoïc ñi ñoïc laïi. Chaéc chaén ñaây laø nhöõng sinh vieân toå truôûng cuûa ñaûng coäng saûn, neân sau khi ñoïc kyõ, hoï ñaõ vaây baét chuùng toâi. Hoï daãn chuùng toâi vaøo moät phoøng kín,thaùi ñoä hung haõn. Chuùng toâi tìm caùch giaûi thích, nhôø vaäy hoï bôùt hung haêng. Nhöng hoï xieàng tay chuùng toâi ngay. Nöûa giôø, 45 phuùt sau, hoï giaûi chuùng toâi veà cô quan Toång coâng an Vaïn Töôïng.
Phaûn öùng sinh vieân ra sao ö ? Toâi nghó ñoù laø phaûn öùng cuûa nhöõng teân sinh vieân laøm toå truôûng Ñaûng ôû ñaïihoïc. Sau ñoù laø cuoäc truy luøng ñeå tòch thu caùc tôø truyeàn ñôn. Khoù bieát laø hoï tòch thu ñöôïc toaøn boä hay chæ moät phaàn truyeàn ñôn cuûa chuùng toâi.
YÛ Lan : Muïc tieâu chuyeán ñi cuûa caùc anh chò laø gaây
ñoäng veà soá phaän cuûa 5 sinh vieân Laøo bò baét sau cuoäc bieåu tình naêm 1999. Anh coù nghó raèng vieäc naøy taùc ñoäng ñöôïc gì khoâng ?
Olivier Dupuis : Moät nguoàn tin ñaùng cho chuùng ta chuù yù laø, hình nhö khi Phoù Ngoïai truôûng YÙ ñeán Vaïn Töôïng döï phieân toøa xöû chuùng toâi, ñaõ ñaët caâu hoûi vôùi moät vò Boä truôûng Laøo veà soá phaän cuûa 5 sinh vieân Laøo bò baét naêm 1999. Vò boä truôûng naøy xaùc nhaän coù 5 sinh vieân bò baét, hieän chöa xeùt xöû, nhöng seõ ñöa ra toøa moät ngaøy gaàn ñaây. Neáu tin naøy ñöôïc nöôùc Laøo coâng boá,thì ñaây laø böôùc ñaàu cuûa moät thaønh quaû. Nhöõng sinh vieân aáy voâ hình truôùc khi chuùng toâi ñeán Laøo bieåu tình,thì nay boãng hieän veà, duø laø trong cuoäc soáng quaù mong manh, hay trong moät phieân toøa baát coâng. Söï kieän aáy,duø sao cuõng coù yù nghóa.
YÛ Lan : Chaéc chaén laø nhôø ñoù hoï seõ khoâng cheát voâ
danh. Anh vöøa noùi ñeán phieân toøa vaø baûn aùn. Xin cho bieát phieân toøa xöû anh ra sao ?
Olivier Dupuis : Moïi söï ñeàu saép ñaët truôùc. Caùc caâu hoûicuûa vieân chaùnh aùn laø nhöõng caâu hoûi taûng lôø ñeå khoûi maát maët truôùc dö luaän quoác teá. Phieân toøa laø nôiñaáu giaù giöõa caùc cuoäc vaän ñoäng vaø aùp löïc ñeán töø caùc quoác gia AÂu chaâu, Quoác hoäi AÂu chaâu, vôùi Boä chính trò ñaûng coäng saûn Laøo. Trong Boä chính trò naøy hay trong Boä Noäi vuï coù nhöõng khuynh höôùng baûo thuû muoán keùo daøi caùc cuoäc thaåm vaán chuùng toâi ñeå trì hoaõn, vaø moät soá khuynh höôùng khaùc muoán giaûi quyeátnhanh choùng noäi vuï chuùng toâi. Chuyeän naøy khi ra khoûituø toâi môùi nghe noùi.
YÛ Lan : Sau thôøi gian tuø nguïc ngaén nguûi naøy, anh thaáy söï khaùc nhau giöõa cheá ñoä coäng saûn Laøo vôùi caùc cheá ñoä coäng saûn maø anh bieát ôû phöông Taây ?
Olivier Dupuis : Chaéc chaén laø quaù khaùc giöõa coäng saûn Laøo vôùi caùc cheá ñoä coäng saûn bò suïp ñoå treân theá giôùi töø naêm 1989. ÔÛ Laøo laø söï böng bít, ngoäp thôû. Coäng saûn Laøo coøn laø thöù coäng saûn - ma tuùy
(Narco-communisme), Laøo saûn xuaát thuoác phieän khaù quy moâ. Muoán saûn xuaát vaø kinh doanh thuoác phieän taát phaûi qua tay caùc cô caáu cuûa chính quyeàn, töø ñoù môû ra naïn tham nhuõng. Nhöng khoâng chæ buoân baùn ma tuùy maø thoâi, coäng saûn Laøo coøn laø thöù coäng saûn - aên cöôùp (Klepto-communisme), phaùt trieån baèng nhöõng cô caáu ñe doïa khaép nôi, keå caû moät soá nhaø ñaàu tö Taây phöông ñang laøm aên ôû Laøo cuõng bò ñe doïa, laøm tieàn.
Moät hieän traïng tham nhuõng phoå bieán, caáu thaønh töø
beân trong boä maùy nhaø nuôùc, keøm theo boä maùy coâng
an laøm keû thöøa haønh boøn ruùt tieàn baïc theo leänh cuûa
Boä Noäi vuï. Quyeàn haønh cuûa boïn hoï thaät voâ bieân,
laøm neân thöù chuû nghóa coäng saûn - aên cuôùp. Hieän nay, theo toâi nghó, trong ñaûng coäng saûn Laøo khoâng coù cho ñöùng cho nhöõng ai coù tinh thaàn caûi tieán.
YÛ Lan : Anh coù caûm nhaän ñöôïc neàn baûo hoä cuûa Vieät
Nam treân chính quyeàn Laøo ?
Olivier Dupuis : Ñaây laø ñieàu chuùng toâi caûm nhaän saâu saéc ôû ngay trong nhaø tuø. Khi vöøa bò ñaåy vaøo nhaø giam, caùc tuø nhaân thoát caâu ñaàu tieân vôùi chuùng toâi raèng : "Yeân chí ñi oâng, baây giôø boïn chuùng ñang lieân laïc vôùi Haø Noäi xem phaûi xöû lyù ra sao, roài môùi daùm thi haønh !". Vì vaäy maø coâng an Laøo tieáp tuïc giam giöõ chuùng toâi. Chaéc chaén Haø Noäi ñaõ ra chæ thò : "Caùc baïn haõy cho chuùng noù moät baøi hoïc. Boïn chuùng töøng ñeán Vieät Nam gaây roái. Phaûi cho chuùng bieát raèng chuùng khoâng ñöôïc pheùp gia taêng nhöõng haønh ñoäng nhö theá !". Hieån nhieân ñaây laø loái suy dieãn, caùch giaû thuyeát, nhöng raát sinh ñoäng cuûa moät soá baïn tuø nôi xaø lim giam giöõ chuùng toâi.
YÛ Lan : Nghe raát haáp daãn. Xin anh cho bieát, Lieân hieäp AÂu chaâu coù yù thöùc ñöôïc baûn chaát ñaøn aùp cuûa
coäng saûn Laøo vaø coäng saûn Vieät Nam nhö anh vöøa keå
?
Olivier Dupuis : Lieân hieäp AÂu chaâu khoâng bieát caùc söï traïng naøy, maø hoï cuõng khoâng muoán yù thöùc tôùi ñieàu aáy. Chính saùch cuûa Lieân hieäp AÂu chaâu treân lónh vöïc bang giao quoác teá, laø moät chính saùch theo thôøi raát loä lieãu. Nhaát laø ñoái vôùi nhöõng quoác gia ôû xa AÂu chaâu. Theâm vaøo ñoù laø söï löôøi bieáng trí thöùc, söï vaéng maët cuûa moät yù chí muoán nghe vaø thaáy nhöõng thöïc taïi ñang xaåy ra treân caùc quoác gia naøy. Moät chính saùch kieåu ñoù chaúng giuùp gì cho ngöôøi ñaáu tranh nhö chuùng ta. Chính saùch theo thôøi naøy raát sính thaûo caùc döï aùn. Naøo laø döï aùn ñeà cao phuï nöõ, baûo veä moâi truôøng, phaùt trieån noâng thoân, vaân vaân... Thöù chính trò ñöùng ñaén aáy raát ñöôïc nhaø caàm quyeàn Laøo vaø Vieät Nam öa chuoäng, moät thöù taïm öôùc (modus vivendi) giöõa hai beân vaø moãi beân laøm theo yù mình ñeå giöõ theá thaêng baèng. Taïm öôùc naøy giuùp Laøo vaø Vieät Nam traùnh khoâng cho Lieân hieäp
AÂu chaâu can thieäp vaøo tieán trình daân chuû, vaøo coâng cuoäc ñoøi hoûi caùc quyeàn töï do ngoân luaän, töï do tö tuôûng vaø tín ngöôõng, vaøo söï thieát laäp coâng baèng xaõ hoäi hay caûi thieän caùc ñieàu kieän giam giöõ tuø nhaân. Ta thaáy roõ söï vaéng maët cuûa Lieân hieäp AÂu chaâu trong vuï oâng Keuakoun vaø caùc baïn cuûa oâng bò maát tích, khoâng phaûi töø tuaàn leã tröôùc ñaây, maø laø töø 2 naêm qua ! Va söï maát tích cuûa haøng traêm tuø nhaân Laøo, hay Vieät Nam, hay Trung quoác töø haøng chuïc naêm qua ! Boïn hoï chaúng bao giôø thaáy ñoù laø ñieàu quan troïng cô baûn cho chính baûn thaân cuûa hoï.
YÛ Lan : Olivier Dupuis, anh laø Toång thö kyù ñaûng Caáp tieán lieân quoác gia, nhöng anh cuõng laø thaønh vieân saùng laäp "Dieãn ñaøn Daân chuû AÙ chaâu" cuøng vôùi caùc anh Nguïy Kinh Sinh (Trung quoác), Voõ Vaên AÙi (Vieät Nam), Aung Ko (Mieán Ñieän)... vaø caùc baïn Taây Taïng, Laøo, vaân vaân... Dieãn Ñaøn ra maét taïi Quoác hoäi AÂu chaâu ôû thuû ñoâ Bruxelles hoâm 12 thaùng 7 vöøa qua. Sau söï coá ôû Laøo, anh coù yù kieán gì ñoùng goùp cho "Dieãn ñaøn Daân chuû AÙ chaâu" trong cuoäc ñaáu tranh hoâm nay ?
Olivier Dupuis : Chuùng ta caàn suy nghó nghieâm troïng ñeán baûn thaân chính saùch cuûa Lieân hieäp AÂu chaâu, ñeán caùc hieäp ñònh khung song phöông cuøng nhöõng döï aùnphaùt xuaát töø caùc hieäp ñònh song phöông aáy. Nhöõng döï aùn hôïp taùc vôùi Trung quoác, Vieät Nam, Laøo, Mieán Ñieän. Coù nhöõng ñieàu ñang tieán haønh, nhöng cuõng coù nhöõng ñieàu trì treä. ÔÛ Laøo, ôû Vieät Nam hay Trung quoác thì quaù trì treä. Caàn chaám döùt thöù chính trò ñöùng ñaén theå hieän qua caùc döï aùn voâ haïi maø toâi ñeà caäp luùc naõy, ñeåø ñi saâu vaøo nhöõng döï aùn... maø toâi suy gaãm trong nhaø tuø Laøo, chaúng haïn nhö yeâu saùch caûi thieän caùc cô caáu y teá toái thieåu ôû caùc nhaø tuø Laøo vaø Vieät Nam, ñoøi hoûi quyeát lieät cho töï do ngoân luaän, tö tuôûng, tín ngöôõng, baùo chí, vaø söûa ñoåi caùc Boä Luaäthình söï chaúng haïn... Chuùng toâi bò keát aùn theo ñieàu 59 trong boä Luaät hình söï Laøo, theo leõ phaûi töø 1 ñeán 5 naêm tuø vì toäi tuyeân truyeàn choáng cheá ñoä. Ñaây laø ñieàu phaûn choáng vôùi tieán trình daân chuû hoùa Laøo. Do ñoù, theo toâi, caùc döï aùn do Lieân hieäp AÂu chaâu taøi trôïkhoâng neân haïn cheá vaøo nhöõng coâng trình vaät chaát,maø phaûi thöïc hieän caùc döï aùn chaúng toán xu naøo, nhönglaïi coù theå huûy boû nhieàu ñieàu baát coâng trong caùc boäLuaät hình söï taïi Laøo, Vieät Nam hay Trung quoác.
YÛ Lan : Caâu choùt xin ñöôïc hoûi, laø caûm töôûng anh khiñöôïc traû töï do ? Neáu phaûi thöïc hieän laïi, anh coù seõ sang Laøo bieåu tình, hay trôû laïi Saigon "toïa khaùng" nhö anh ñaõ thöïc hieän ngaøy 6 thaùng 6 vöøa qua taïi Thanh Minh thieàn vieän, nôi Hoøa thöôïng Thích Quaûng Ñoä bò giam giöõ ?
Olivier Dupuis : Hieån nhieân laø chuùng ta phaûi gia taêng nhöõng haønh ñoäng nhö theá. Tröôøng hôïp Laøo coøn teä hôn Vieät Nam, vì Laøo laø nuôùc nhoû, hoaøn toaøn bò boû queân treân haønh tinh naøy. Ngöôøi ta ñang baét ñaàu nhaéc ñeán Laøo, nhöng chöa ñuû ñaâu. Toâi nghó raèng ñieàu quan troïng, trong cöông vò cuûa "Dieãn ñaøn Daân chuû AÙ chaâu" vöøa thaønh laäp, trong khung caûnh cuûa ñaûng Caáp tieán lieân quoác gia, hay baát cöù toå chöùc, ñoaøn theå naøo,chuùng ta phaûi caät löïc haønh ñoäng nhaèm thay ñoåi chínhsaùch cuûa Lieân hieäp AÂu chaâu cuøng caùc quoác gia thaønh vieân, thay ñoåi chính saùch cuûa Hoa Kyø, cuûa UÙc hay Canada... nôi maø caùc baïn vöøa ñi vaän ñoäng, ñeå cho caùc nuôùc naøy haäu thuaãn tieán trình daân chuû hoùa, cuõng nhö tieán trình hoøa giaûi. Hoøa giaûi maø toâi noùi ñaây, laø hoøa giaûi töø tieán trình daân chuû hoùa, chöù khoâng phaûithöù hoøa giaûi khôi khôi trong maây khoùi. Toâi mong raèng nhieàu coâng daân AÂu chaâu ôû caùc nöôùc töï do tham gia vaøo coâng cuoäc vaän ñoäng naøy. Nhieàu ngöôøi pheâ phaùn
caùc Daân bieåu hay coâng daân AÂu chaâu khoâng neân xen
vaøo noäi tình ôû caùc quoác gia xa xoâi kia. Toâi thì toâi nghó
khaùc, phaûi laøm maïnh hôn nöõa, ñaây laø ñieàu caàn thieát.
Vì daân ôû caùc nuôùc naøy khoâng ñöôïc ai chuù taâm, coâng
daân cuûa hoï hoaëc bò luøa vaøo nhaø tuø, hoaëc bò soáng
trong hoaøn caûnh phi luaät phaùp. Cho neân phaûi gia taêng
caùc haønh ñoäng nhö caùc haønh ñoäng chuùng toâi ñaõ thöïc
hieän.
Tröôøng hôïp cuûa Hoøa thöôïng Thích Quaûng Ñoä, cuûa Ñaïi
laõo Hoøa thöôïng Thích Huyeàn Quang ñaõ ñöôïc giaûi quyeát ñaâu. Duø raèng ñaõ ñöôïc Quoác hoäi AÂu chaâu ñaët ra treân vaên kieän. UÛy hoäi AÂu chaâu coù laáy thaùi ñoä. Nhöng keát quaû chöa ñöôïc gì. Ñieàu khaån thieát, laø caùc coâng daân chaâu AÂu phaûi ñoøi cho ñöôïc moät soá hoài ñaùp veà caùc yeâu saùch cuûa hoï, chöù khoâng laø ngoài nghe nhöõng luaän vaên thuaàn nguyeân taéc. Nhieàu luùc Hoa Kyø ñaõ ñaït ñöôïc moät soá ñoøi hoûi cuï theå. Ít nhaát Lieân hieäp AÂu chaâu cuõng phaûi ñaït cho ñöôïc moät soá hoài ñaùp veà caùc hieän traïng voâ cuøng bi thaûm. Toá caùo caùc hieän traïng naøy thoâi, chöa ñuû, maø phaûi giaûi quyeát caùc hieän traïng bi thaûm aáy.
YÛ Lan : Caûm ôn anh Olivier Dupuis.
(UÛy ban Baûo veä Quyeàn laøm Ngöôøi Vieät Nam dòch töø baøi phoûng van bang Phap ngu)
No comments:
Post a Comment