(Nén hÜÖng lòng kính vi‰ng anh linh các tiên liŒt)
Lá c© nói ª Çây là lá c© sao tr¡ng.
C© sao tr¡ng không phäi là c© sao vàng.
C© sao tr¡ng ÇÓi lÆp v§i c© sao vàng vŠ tÃt cä m†i phuÖng diŒn. C© sao vàng n¢m trên nŠn ÇÕ. C© sao tr¡ng n¢m trên nŠn xanh. Sao tr¡ng trên nŠn xanh låi n¢m trên nŠn ÇÕ, hay sao tr¡ng trên nŠn xanh n¢m trên nŠn nºa ÇÕ nºa vàng. C© sao vàng là c© cûa phe tä, cûa phe c¿c tä, nói tr¡ng ra, là cûa phe c†ng sän, và tØ næm 1945 trª thành quÓc kÿ ViŒt Nam. C© sao tr¡ng là c© cûa phe cách mång không c†ng sän, cûa phe các Çäng phái chính trÎ quÓc gia c¿c Çoan, nói khác Çi, c© sao tr¡ng là c© Çäng, là c© cûa các Çäng c¿c h»u.
M†i ngÜ©i ÇŠu bi‰t c© sao vàng. TØ næm 1945, m†i ngÜ©i ÇŠu hát : "Quân tiŠn phong theo c© ÇÕ sao vàng...". TØ khi bän Ti‰n Quân Ca Ç°i l©i theo lŒnh cûa ban chÌ Çåo Çäng c†ng sän, m†i ngÜ©i låi hát : " ñoàn quân ViŒt Nam Çi, sao vàng phÃt ph§i...". ñâu Çâu cÛng treo c© sao vàng. Trܧc thì trên nºa phÀn ÇÃt nܧc, sau næm 1975 thì trên toàn th‹ lãnh th° ViŒt Nam thÓng nhÃt. C© sao vàng treo ljn Çâu là Çói rách Çi theo ljn Çó. Sau mùa "Xuân Çåi th¡ng", khi nh»ng cÖn mÜa mùa hå Ç° Æp xuÓng thành phÓ Sàigòn, m¶t ngÜ©i bån tôi Çi chÖi khuya vŠ gÀn ljn nhà Çã phäi ngâm nga mÃy câu cäm khái :
"C© sao ÇÕ lÓi, gió mÜa søt sùi.
"Thoáng qua ánh n‰n ngÆm ngùi,
"Nhà ai già trÈ ÇÙng ngÒi l¥ng thinh.
"Riêng mang m¶t khÓi u tình,
"ñÜ©ng khuya mình lÃp bóng mình xiêu xiêu.
(Hoàng Châu H®p)
ViŒc nܧc lo toan há Ç®i m©i.
ñÜÖng bu°i nhiÍu nhÜÖng danh chºa toåi,
Trong cÖn gian kh° chí không d©i.
Phåm Tæng gÜÖng cÛ thÜÖng cho t§,
Gia Cát tình chung dÍ mÃy ai.
S¡p bÓn sáu rÒi, râu Çi‹m båc,
Lòng son m¶t tÃm, quy‰t không phai.
(Nh§ chuyŒn xÜa, ñông 1976)
1. TrÜ©ng Khäi ñÎnh và Nhóm ThÙ Næm.
Vào nh»ng næm cuÓi cùng cûa thÆp niên bÓn mÜÖi, trÜ©ng Khäi ñÎnh ª Hu‰ dung dÜ«ng rÃt nhiŠu anh hùng trong thiên hå, g¥p lúc thÃt cÖ l« vÆn, ti‰n thoái lÜ«ng nan gi»a hai g†ng kìm th¿c dân và c†ng sän, nên làm nghŠ gõ ÇÀu trÈ Ç‹ Än nhÅn Ç®i th©i. H† là nh»ng ngÜ©i trí thÙc, gÒm Çû m†i thành phÀn xã h¶i, m†i cæn bän chuyên môn, m†i xu hܧng chính trÎ, tØ nh»ng vÎ ÇŒ tÙ quÓc t‰ nhÜ NguyÍn ñÙc Quÿnh, thiên tä nhÜ Tôn ThÃt DÜÖng Kœ, trung dung vô thܪng vô phåt nhÜ NguyÍn Ng†c Bích, VÛ ñình Chính, TrÎnh HÒ Uy, TØ Ng†c Toän, ljn nh»ng vÎ linh møc h»u khuynh nhÜ Cao Væn LuÆn, NguyÍn Væn Thích, và nh»ng ngÜ©i Çäng phái quÓc gia c¿c Çoan ñåi ViŒt và ViŒt QuÓc nhÜ Hà Thúc Kš, NguyÍn Kh¡c Du, NguyÍn Thåch, ñái ñÙc TuÃn, Phan Ngô, Lê Tá, Huÿnh Hòa, Lê H»u Khäi, Ngô Væn Hân v.v... ThÀy Ngô Væn Hân dåy quÓc væn, nhÜng vào l§p, thÀy rÃt ít Çi vào n¶i dung chÜÖng trình. TruyŒn KiŠu, thÖ Lê Thánh Tông, ca trù NguyÍn Công TrÙ v.v., thÀy bäo chúng tôi lÆt sách QuÓc Væn Trích DiÍm cûa DÜÖng Quäng Hàm ra džc, th‰ cÛng Çû Ç‹ Çi thi. PhÀn l§n thì gi©, thÀy dành Ç‹ giäng cho chúng tôi nh»ng ÇiŠu cÖ bän vŠ tri‰t lš và phân tâm h†c. Nh© vÆy, chúng tôi b¡t ÇÀu làm quen v§i nh»ng tØ ng» nhÜ bän ngã, m¥c cäm, tiŠm thÙc, vô thÙc, t¿ tôn, t¿ ti v.v., và thÌnh thoäng có dÎp là chúng tôi thích thú ti toe chút væn chÜÖng bí hi‹m theo lÓi "Hãy tìm bän ngã trong vô ngã". NhÜng cÛng nh© vÆy mà chúng tôi trª nên v»ng vàng, già d¥n vŠ b¶ môn quÓc væn so v§i các bån cùng lÙa thø huÃn các giáo sÜ khác. Chúng tôi b¡t ÇÀu sº døng nhuÀn nhuyÍn ti‰ng ViŒt, bi‰t vÆn døng cái tinh vi cûa ti‰ng ViŒt Ç‹ diÍn tä š tÙ rÃt m¿c g†n gàng , nhÜ bån cùng l§p cûa chúng tôi là Lê PhÌ Çã tài tình dÎch câu "c'est en forgeant qu'on devient forgeron" vÈn vËn chÌ có mÃy ch» "cä rèn nên th®".
Dåo Çó, chúng tôi có thái Ç vØa thán phøc, vØa e dè các giáo sÜ gÓc gác Çäng phái. Thán phøc vì lë h† là nh»ng ngÜ©i có th¿c h†c, tâm cao chí Çåi. E dè là vì cä phía th¿c dân lÅn phía c†ng sän ÇŠu rình mò r¡p tâm ám håi h†. HÒi cÜ trª låi trÜ©ng, chúng tôi Çã nghe nhiŠu chuyŒn bi thäm vŠ các vÎ giáo sÜ cÛ bÎ ViŒt Minh chôn sÓng. Chúng tôi cÛng b¡t chܧc ngÜ©i l§n tránh không Çä Ƕng ljn các danh tØ húy kœ ñåi ViŒt, ViŒt QuÓc, mà nói chŒch låi là "ñít VÎt", là "Cu Dê ñê", là "QuÀn Dài ñen". Do Çó mà chúng tôi thÜ©ng to nhÕ v§i nhau r¢ng thÀy Ngô Væn Hân là QuÀn Dài ñen, và khi thÀy không muÓn giäng rõ nghïa câu thÖ "Sao m†c lên yên ch£ng Ç®i m©i", chúng tôi vÅn hi‹u š thÀy muÓn nói là chØng nào QuÓc Dân ñäng n¡m chính quyŠn, thÀy së ra công khai hoåt Ƕng, gi» các chÙc vø công cº ho¥c dân cº. ThÀy Ngô Væn Hân thÜ©ng vi‰t bài cho báo Sóng M§i cûa Phan Quang B°ng, và cùng v§i thÀy Phan Ngô xuÃt bän ª Hu‰ t© nhÆt báo Dân ñen, ÇÃu tranh Çòi cäi ti‰n dân sinh, dân chû. TÃt nhiên là không chÌ có c†ng sän ghét thÀy mà nhà cÀm quyŠn ÇÜÖng th©i cÛng theo dõi rình rÆp thÀy d» l¡m. ThÀy Ngô Væn Hân, ÇÜ®c s¿ h° tr® cûa thÀy HiŒu trܪng NguyÍn H»u ThÙ, Çã lÆp ra "Nhóm ThÙ Næm", qui tø m¶t sÓ trí thÙc và nhân sï ª Hu‰, và các ÇŒ tº ru¶t cûa thÀy ª ban tú tài nhÜ các anh Lê Tuyên, Lê Væn, NguyÍn Væn MØng, Thái Ming Hùng, Âu Ng†c HÒ v.v.. Nhóm ThÙ Næm m‡i tuÀn h†p m¶t lÀn vào chiŠu thÙ næm tåi giäng ÇÜ©ng trÜ©ng Khäi ñÎnh, công chúng tham d¿ t¿ do, và sau khi diÍn giä thuy‰t trình vŠ m¶t ÇŠ tài loan báo trܧc trong các lãnh v¿c væn hóa, væn nghŒ, xã h¶i, dân sinh v.v., thì thính giä ÇÜ®c phát bi‹u š ki‰n, tham luÆn, tranh biŒn tùy thích, nên các bu°i sinh hoåt cûa Nhóm ThÙ Næm thÆt là hào hÙng và Çã thu Çåt nh»ng k‰t quä tích c¿c. ña sÓ h†c sinh ngÜ«ng m¶ thÀy Ngô Væn Hân, riêng các h†c sinh thân c†ng thì bày chuyŒn nói xÃu thÀy. Trong m¶t bu°i sinh hoåt cûa nhóm, có h†c sinh Çã cÓ š tr§ trêu chÃt vÃn thÀy vŠ liên hŒ gi»a QuÓc Dân ñäng ViŒt Nam và QuÓc Dân ñäng Trung QuÓc, m¶t câu hÕi không liên quan gì ljn ÇŠ tài thuy‰t trình hôm Çó, nên thÀy Ngô Væn Hân Çã trä l©i m¶t cách châm bi‰m r¢ng cái thói tò mò không Çúng nÖi Çúng lúc là bi‰n chÙng cûa bŒnh giang mai. Hoåt Ƕng cûa Nhóm ThÙ Næm Çã kéo dài liên tøc nhiŠu næm và chÌ chÃm dÙt ít lâu sau khi thÀy Ngô Væn Hân bÎ ViŒt Minh b¡t ª Bàu Vá và xº b¡n tåi Nam ñông, vùng ngoåi ô thành phÓ Hu‰.
2 . QuÓc Dân ñäng gÓc ñåi ViŒt và QuÓc Dân ñäng gÓc ViŒt QuÓc.
ChuyŒn giáo sÜ Ngô Væn Hân bÎ ViŒt Minh b¡t gi‰t thì ch£ng có ai lÃy làm lå, bªi m¶t lë giän ÇÖn là vào dåo Çó, nh»ng ngÜ©i bÎ gi‰t vì lš do chính trÎ nhiŠu l¡m, ngÜ©i thì bÎ c†ng sän gi‰t, ngÜ©i thì bÎ phòng nhì gi‰t, mà thÀy Ngô Væn Hân Çã là QuÀn Dài ñen thì không bÎ phe bên này ám håi, cÛng së bÎ phe bên kia thû tiêu mà thôi. ThÀy có bÎ ViŒt Minh gi‰t thì cÛng nhÜ trܧc Çó thÀy NguyÍn Trung Thuy‰t hay Bác sï B»u HiŒp Çã bÎ gi‰t, không ai ngåc nhiên cä. Dính dÃp vào chuyŒn chính trÎ th©i bu°i Çó có nghïa là Çem tính mång ngàn cân bu¶c vào ÇÀu s®i tóc. HÖn n»a, ngÜ©i dân thÜ©ng thuª Ãy không mÃy ai còn tâm trí nghï ljn nh»ng chuyŒn xa v©i nhÜ vÆy, bªi lë lo cho xong chuyŒn cÖm áo nhà cºa trong nh»ng næm m§i hÒi cÜ cÛng Çã vÃt vä quá l¡m rÒi. Trong vùng ViŒt Minh còn hoåt Ƕng thì cho dù có tiŠn cÛng không mua ra gåo, ngày ngày b»a rau b»a cháo là chuyŒn thÜ©ng. Trong vùng Pháp chi‰m Çóng, ngay cä vùng thành phÓ Hu‰, cÖm æn hàng ngày phäi Çong dÆu xanh, vì gåo cÛng khan hi‰m, phäi mua tØ Sài Gòn chª ra qua ngã Cao Miên và Lào, còn ÇÆu xanh thì låi rÃt rÈ,vùng Hu‰ sän xuÃt nhiŠu mà không có nÖi tiêu thø. Do Çó, ngoåi trØ nh»ng ngÜ©i th¿c s¿ dÃn thân vào các hoåt Ƕng chính trÎ, ho¥c nh»ng ngÜ©i Ç¥c trách các công tác công an, mÆt thám, ngÜ©i dân thÜ©ng không mÃy ai Çi sâu vào viŒc tìm hi‹u lai lÎch, gÓc gác các nhân vÆt Çäng phái. Ngoài chuyŒn cÖm æn áo m¥c, tâm trí m†i ngÜ©i lo Ç° dÒn vào viŒc bäo vŒ an ninh cho bän thân và gia Çình, ngày ngày không ai dám Çi Çâu xa khÕi cºa, Çêm Çêm nhà nào cÛng cài then chÓt c°ng ch¥t chÈ, n¶i bÃt xuÃt ngoåi bÃt nhÆp, bªi lë m†i ngÜ©i ÇŠu có chung m¶t n°i lo s® nhÜ nhau, ª vùng ViŒt Minh thì lo Tây Çi bÓ ráp, Çàn ông con trai ban ngày bÎ b¡t g¥p Çang Ç¡p chæn n¢m ngû là bÎ b¡n bÕ tåi ch°, ª vùng Tây chi‰m Çóng thì lo ViŒt Minh ám sát, hÍ bÎ nghi là bÎ gi‰t, cho dù là nh»ng ngÜ©i chÌ m§i có š ÇÎnh xin Çi làm viŒc cho chính quyŠn Ç‹ Ƕ nhÆt, nói chi ljn nh»ng ngÜ©i vÓn là quan låi và công chÙc cao cÃp và các nhân vÆt Çäng phái chính trÎ chÓng c†ng mà ViŒt Minh thâm thù.
Trong bÓi cänh sinh hoåt bu°i m§i hÒi cÜ n¥ng n® áo cÖm nhÜ vÆy, làm sao ngÜ©i dân bình thÜ©ng có thì gi© lÜu tâm ljn viŒc tìm hi‹u ng†n nguÒn các s¿ kiŒn chính trÎ ngÃm ngÀm liên quan ljn các Çäng phái cách mång không c†ng sän. Thí dø viŒc giáo sÜ NguyÍn Trung Thuy‰t ch‰t khi bÎ ÇÜa ra giam ª ñÒng H§i, b†n h†c trò hÒi cÜ chúng tôi chÌ bi‰t lõm bõm qua ngÜ©i l§n là thÀy NguyÍn Trung Thuy‰t Çã bÎ ViŒt Minh gi‰t ch‰t ª ñÒng H§i cuÓi næm 1946 vì thÀy là ngÜ©i cûa QuÓc Dân ñäng. ChÌ bi‰t có vÆy thôi. Nay thì låi xãy ra thêm vø giáo sÜ Ngô Væn Hân bÎ xº tº ª Nam ñông, vì thÀy Ngô Væn Hân cÛng hoåt Ƕng Çäng phái, thÀy là ngÜ©i cûa QuÓc Dân ñäng, thÀy là QuÀn Dài ñen. Th‰ rÒi b†n h†c trò chúng tôi cÛng nhÜ hÀu h‰t nh»ng ngÜ©i l§n bình thÜ©ng ÇÜÖng th©i ÇŠu nghï r¢ng ViŒt Minh rÃt ghét QuÓc Dân ñäng, ngày nay ViŒt Minh rình ÇÜ®c cÖ h¶i là gi‰t thÀy Hân, vì thÀy Hân là QuÓc Dân ñäng, vì thÀy Hân là QuÀn Dài ñen, cÛng nhÜ trܧc kia ViŒt Minh có cÖ h¶i là gi‰t thÀy Thuy‰t, vì thÀy Thuy‰t cÛng là QuÓc Dân ñäng, vì thÀy Thuy‰t là QuÀn Dài ñen. Không m¶t ai bi‰t r¢ng tuy giáo sÜ NguyÍn Trung Thuy‰t là ngÜ©i cûa QuÓc Dân ñäng nhÜng không th‹ g†i giáo sÜ Thuy‰t là QuÀn Dài ñen trong lúc giáo sÜ Ngô Væn Hân cÛng là ngÜ©i cûa QuÓc Dân ñäng låi Çúng là QuÀn Dài ñen chính cÓng. PhÙc tåp nhÜ vÆy là vì không mÃy ai phân biŒt ÇÜ®c rành rë các danh xÜng QuÓc Dân ñäng, ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng; không mÃy ai ÇÜ®c bi‰t s¿ kiŒn Çã có m¶t th©i gian ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng và ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng cùng v§i ñåi ViŒt Dân Chính ñäng Çã thÓng nhÃt thành m¶t t° chÙc chính trÎ lÃy tên là QuÓc Dân ñäng, lÃy lá c© sao tr¡ng cûa ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng làm Çäng kÿ, lÃy bài ViŒt Nam Minh Châu Tr©i ñông cûa Hùng Lân làm Çäng ca. Bªi th‰ cho nên thÀy Ngô Væn Hân là ngÜ©i cûa QuÓc Dân ñäng, thÀy gÓc gác là ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng, là ViŒt QuÓc, là "Cu Dê ñê", nên thÀy Hân Çúng là QuÀn Dài ñen chính cÓng. Trong lúc Çó thì thÀy NguyÍn Trung Thuy‰t cÛng là ngÜ©i cûa QuÓc Dân ñäng, nhÜng thÀy gÓc gác là ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng, nên g†i thÀy theo lÓi húy kœ pha chút trào l¶ng cûa ngÜ©i ÇÜÖng th©i thì thÀy Thuy‰t là "ñít VÎt" chÙ không phäi là QuÀn Dài ñen. Giáo sÜ NguyÍn Trung Thuy‰t Çúng là Çäng viên ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng, chÙ không phäi là Çäng viên ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng nhÜ nhiŠu ngÜ©i Çã lÀm tܪng. Lúc giáo sÜ NguyÍn Trung Thuy‰t bÎ TrÀn ViŒt Châu là Trܪng phòng chính trÎ sª Công an Trung B¶ cho ngÜ©i g†i b¡t giº vào m¶t ngày cuÓi tháng mÜ©i næm 1946, giáo sÜ Thuy‰t Çang ngÒi æn cÖm trÜa v§i bác sï B»u HiŒp là XÙ Trܪng XÙ b¶ Trung ViŒt cûa ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng. Sau Çó thÀy bÎ ÇÜa ra giam giº ª lao xá ñÒng H§i, và ÇÀu næm 1947, hÒi cÜ vŠ låi Hu‰, b†n h†c trò chúng tôi nghe tin thÀy Çã bÎ ViŒt Minh gi‰t ch‰t.
VÆy thì Çã có m¶t th©i gian, các chính Çäng ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng, và ñåi ViŒt Dân Chính ñäng, tÆp h®p låi thành m¶t t° chÙc chính trÎ thÓng nhÃt lÃy tên là QuÓc Dân ñäng. Sau vø Ôn NhÜ HÀu xãy ra vào ngày 13 tháng 7 næm 1946, ViŒt Minh trª m¥t khûng bÓ tàn båo, lãnh tø và Çäng viên nÒng cÓt bÎ gi‰t ch‰t, l¿c lÜ®ng quân Ƕi (QuÓc Dân Quân) bÎ Çánh diŒt, Çäng viên quÀn chúng bÎ phân tán, phiêu båt bÓn phÜÖng, M¥t TrÆn QuÓc Dân ñäng hoàn toàn tan rã. Các chính Çäng thành viên trª låi hoåt Ƕng riêng rë, theo nh»ng chính cÜÖng chính sách khác nhau. HÖn n»a, bän thân các chính Çäng thành viên låi còn phân hóa thành nhiŠu hŒ phái khác nhau, cát cÙ nh»ng ÇÎa bàn khác nhau, có m¥t cä ª trong nܧc cÛng nhÜ ª ngoài nܧc, và mang nh»ng danh xÜng khác nhau. Tuy nhiên, t° chÙc nào cÛng ít nhiŠu gi» låi mÃy ti‰ng QuÓc Dân ñäng trong tên g†i, và ÇŠu hoåt Ƕng dܧi cùng m¶t lá c© là c© sao tr¡ng. Do Çó mà tØ næm 1947 trª vŠ sau, nh»ng ai không phäi là công an, mÆt thám, nh»ng ai không th¿c s¿ dÃn thân vào các t° chÙc chính trÎ Çäng phái, thì khó lòng mà phân biŒt th‰ nào là QuÓc Dân ñäng, th‰ nào là QuÓc Dân ñäng ViŒt Nam, mà th‰ nào thì låi là ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng hay ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng. ñ‹ hi‹u rõ vÃn ÇŠ, thi‰t nghï viŒc lÆt låi m¶t sÓ trang sº cÆn Çåi liên hŒ ljn các chính Çäng là chuyŒn cÀn thi‰t.
3. ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng.
VNQDñ do lãnh tø NguyÍn Thái H†c thành lÆp næm 1927 tåi Hà N¶i, và nhanh chóng phát tri‹n ª B¡c Kÿ và phía b¡c Trung Kÿ. Næm 1930, sau khi cu¶c khªi nghïa Yên Bái thÃt båi, NguyÍn Thái H†c bÎ b¡t và bÎ xº tº hình, Lê H»u Cänh thay th‰ lãnh Çåo m¶t th©i gian rÒi cÛng bÎ b¡t và bÎ xº tº. BÎ nhà cÀm quyŠn th¿c dân khûng bÓ d» d¶i, ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng tan rã và phân hóa. Tuy nhiên, chÌ m¶t th©i gian ng¡n, các thành phÀn thoát ÇÜ®c
ra nܧc ngoài Çã t° chÙc nhiŠu cÖ sª v»ng månh Ç‹ ti‰p tøc s¿ nghiŒp cách mång giäi phóng dân t¶c, n°i bÆt nhÃt là ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng Vân Nam ñŒ NhÃt ñåo B¶ cûa NguyÍn Th‰ NghiŒp (TrÜÖng Nguyên Minh) ª Vân Nam-Quš Châu, Häi Ngoåi T°ng ñäng B¶ ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng cûa LŒnh Tråch Dân và ñ¥ng SÜ Måc (ñ¥ng H»u B¢ng) ª Quäng Châu, ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng Häi Ngoåi mà BiŒn S¿ SÙ ª Nam Kinh do Vi Chính Nam Çäm nhiŒm, và ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng Trung ÐÖng ñäng B¶ Häi Ngoåi ChÃp Hành Ñy Viên H¶i ª Côn Minh do VÛ HÒng Khanh, Chu Bá PhÜ®ng, Lê Khang, VÛ Quang PhÄm và Nghiêm K‰ T° ÇiŠu khi‹n. Ÿ trong nܧc thì mãi ljn næm 1936, khi M¥t TrÆn Bình Dân lên cÀm quyŠn ª Pháp, các thành phÀn bÎ tù còn sÓng sót ÇÜ®c trä t¿ do låi ti‰p tøc hoåt Ƕng, thành lÆp Tân ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng ª sÓ 61 phÓ TrÜ©ng Thi, Hà N¶i, do NguyÍn Th‰ NghiŒp, NguyÍn Ng†c SÖn, NguyÍn H»u ñåt, Ngô Thúc ñÎch và NhÜ®ng TÓng lãnh Çåo. ñÀu næm 1945, ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng cùng v§i ñåi ViŒt Dân Chính ñäng và ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng k‰t h®p låi thành m¶t t° chÙc thÓng nhÃt v§i danh xÜng là QuÓc Dân ñäng. CuÓi næm 1946, QuÓc Dân ñäng bÎ ViŒt Minh khûng bÓ d» d¶i và tan rã. ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng trª låi hoåt Ƕng riêng rÈ, m¶t phÀn chåy qua Trung QuÓc, m¶t phÀn ª låi trong nܧc ti‰p tøc hoåt Ƕng. Tåi Trung QuÓc, ljn ÇÀu næm 1948 thì có mâu thuÅn trÀm tr†ng gi»a VÛ HÒng Khanh và Xuân Tùng. VÛ HÒng Khanh bÕ vŠ Quäng Châu m¶t th©i gian rÒi trª låi Côn Minh t° chÙc Ki‰n QuÓc Quân kéo vŠ ViŒt Nam næm 1950 h®p tác v§i chính quyŠn Bäo ñåi. Tåi quÓc n¶i, nh»ng Çäng viên thoát khÕi s¿ sát håi cûa c¶ng sän cuÓi næm 1946 thì m¶t sÓ tÆp h†p thành ThÎ B¶ Hà N¶i và B¡c B¶ Khu ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng dܧi s¿ lãnh Çåo cûa Lê Ng†c ChÃn, m¶t sÓ theo NhÜ®ng TÓng h®p tác v§i chính quyŠn cûa T°ng TrÃn B¡c ViŒt Nghiêm Xuân ThiŒn. ThÜ®ng tuÀn tháng 7 næm 1950, ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng h†p Çåi h¶i bÀu Ngô Thúc ñÎch làm Bí ThÜ Trܪng Ban ChÃp Hành Trung ÐÖng ñäng B¶. ñÀu næm 1951, phái VÛ HÒng Khanh tØ Trung QuÓc vŠ phû nhÆn s¿ lãnh Çåo cûa Ngô Thúc ñÎch và cÛng triŒu tÆp Çåi h¶i Ç‹ bÀu VÛ HÒng Khanh làm T°ng ThÜ Kš. Tuy ÇÓi nghÎch nhau nhÜng cä hai phe có Çi‹m tÜÖng ÇÒng là không còn sº døng lá c© xéo ngang nºa ÇÕ nºa vàng th©i NguyÍn Thái H†c mà vÅn lÃy lá c© sao tr¡ng cûa QuÓc Dân ñäng làm Çäng kÿ. VŠ sau, Ngô Thúc ñÎch, VÛ HÒng Khanh, và các c†ng s¿ viên, tham gia các chính quyŠn thân Pháp, thân MÏ, nhÜng Ça sÓ các Çäng viên kÿ c¿u tØ th©i QuÓc Dân ñäng ÇŠu ÇÙng ngoài chính quyŠn, sÓng thanh båch và cao khi‰t.
4. ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng.
ñVQDñ do lãnh tø TrÜÖng Tº Anh thành lÆp næm 1939 tåi Hà N¶i và nhanh chóng phát tri‹n ÇŠu kh¡p 3 kÿ. Trung ÐÖng ñäng B¶ gÒm có TrÜÖng Tº Anh, NguyÍn Sï Dinh, NguyÍn Ti‰n H›, Phåm Cänh Hoàn (Hy TÓng), ñ¥ng VÛ TrÙ, NguyÍn Tôn Hoàn, Tå Thành Châm, Phan Bá Tr†ng, VÛ Væn Häi, NguyÍn Væn ViÍn, Giáo Lai và ñ¶i Ti‰p*(1)
XÙ B¶ B¡c ViŒt bu°i ÇÀu tr¿c thu¶c Trung ÐÖng ñäng B¶; tØ 1951 vŠ sau, trong lúc Trung ÐÖng do ñ¥ng Væn Sung, NguyÍn ñình LuyŒn (Quân Bình) lãnh Çåo, thì XÙ B¶ B¡c ViŒt do ñ¥ng ThÎ Khiêm (ChÎ Cä TŠ) và NguyÍn QuÓc Xûng (ñÒ Long) ÇiŠu khi‹n. XÙ B¶ Trung ViŒt do B»u HiŒp làm XÙ Trܪng, v§i các c†ng s¿ viên là B»u Viêm, NguyÍn Khoa Toàn, NguyÍn Khoa Trang, DÜÖng ThiŒu DÎ và NguyÍn Trung Thuy‰t; vŠ sau khi B»u HiŒp bÎ ám sát thì Hà Thúc Kš thay th‰ làm XÙ Trܪng, v§i s¿ c†ng tác cûa ñoàn Thái, NguyÍn Væn Mân, Hà Thúc K›, và s¿ phø tá cûa Tôn ThÃt T‰, Hoàng Xuân Tºu, Võ LÜÖng. XÙ B¶ Nam ViŒt bu°i ÇÀu do NguyÍn Væn Hܧng (MÜ©i LÍ) làm XÙ Trܪng; vŠ sau Phan Thông Thäo (Lê QuÓc HÜng) thay th‰ làm XÙ Trܪng, v§i các c†ng s¿ viên là Lê Væn HiŒp (Già HiŒp), Phåm ñæng Cänh (Bäy Cänh), TrÀn Væn Xuân, NguyÍn Væn Ki‹u (Sáu Ki‹u). ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng lÃy thuy‰t Dân T¶c Sinh TÒn làm thuy‰t chû Çåo, chû trÜÖng d¿a vào sÙc mình là chính, và tuy phát sinh tØ hàng ngÛ thanh niên trí thÙc, sinh viên h†c sinh, nhÜng Çã nhanh chóng gây cÖ sª quÀn chúng trong các gi§i phø n», quân nhân, công chÙc, giáo viên, nông dân, và thuÖng nhân. Næm 1942, TrÜÖng Tº Anh bÎ mÆt thám Pháp b¡t ª Hà N¶i, Çem vŠ quän thúc ª Tuy Hòa. ñÀu næm 1944, TrÜÖng Tº Anh låi bÎ b¡t lÀn n»a, nhÜng trÓn thoát và tØ ÇÃy hoåt Ƕng bí mÆt kh¡p vùng trung châu B¡c Kÿ. Ngày 12-4-1945, TrÜÖng Tº Anh gºi phái Çoàn NguyÍn Ti‰n H› sang Trùng Khánh thÜÖng nghÎ v§i lãnh Çåo ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng và ñåi ViŒt Dân Chính ñäng Ç‹ thành lÆp m¶t t° chÙc chung lÃy tên là QuÓc Dân ñäng. Tháng 10 næm 1945, ViŒt Minh kš s¡c lŒnh giäi tán ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng (Công Báo ViŒt Nam, tháng 10, 1945). CuÓi næm 1946, ViŒt Minh b¡t gi‰t TrÜÖng Tº Anh, tÃn công các chi‰n khu cûa QuÓc Dân Quân, và khûng bÓ tr¡ng Çäng viên các cÃp. NhÜng chÌ sau m¶t th©i gian ng¡n, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng låi °n ÇÎnh cÖ sª hå tÀng kh¡p cä 3 kÿ, nêu cao ng†n c© chÓng c†ng, Çä th¿c, bài phong. Næm 1953, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng là nòng cÓt cûa Phong Trào ñåi ñoàn K‰t và Hoà Bình, Çòi Pháp trä Ƕc lÆp cho ViŒt Nam và Çòi Bäo ñåi cäi t° th‹ ch‰. ñÀu næm 1964, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng là nòng cÓt cûa các l¿c lÜ®ng cách mång lÆt Ç° chính quyŠn trung lÆp DÜÖng Væn Minh. CuÓi næm 1964, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng có s¿ bÃt ÇÒng n¶i b¶. Ngày 14-11-1964, XÙ B¶ Nam ViŒt tách ra thành lÆp ñäng Tân ñåi ViŒt (sau này là nòng cÓt cûa Phong Trào QuÓc Gia CÃp Ti‰n). Ngày 25-12-1965, các XÙ B¶ Trung và B¡c ViŒt thành lÆp ñäng ñåi ViŒt Cách Mång. Sau tháng tÜ 1975, Çäng viên các cÃp kËt låi trong nu§c m¶t phÀn mai danh Än tích, m¶t phÀn bÎ tù Çày, bÎ gi‰t håi, và phÀn còn låi lÜu vong ra nu§c ngoài Çã h†p hi nghÎ ª San Jose ngày 28-5-1988 Ç‹ thÓng nhÃt låi ñäng dܧi s¿ lãnh Çåo cûa hai ñÒng Chû TÎch NguyÍn Tôn Hoàn và Hà Thúc Kš. Tuy nhiên, mÓi bÃt ÇÒng vŠ chû trÜÖng và phÜÖng thÙc ti‰n công cách mång vÅn còn nên gi»a næm 1994, ñåi ViŒt Cách Mång låi trª låi hoåt Ƕng riêng rÈ. Dù sao thì truyŠn thÓng TrÜÖng Tº Anh và tinh thÀn QuÓc Dân ñäng vÅn ÇÜ®c cä hai phái tôn tr†ng và lá c© sao tr¡ng vÅn ÇÜ®c ti‰p tøc dÜÖng cao, cho dù phái Hà Thúc Kš có thêm màu vàng vào nŠn màu ÇÕ, vô tình g®i nh§ ljn lá c© nºa ÇÕ nºa vàng ngày xÜa cûa NguyÍn Thái H†c.
5. ñåi ViŒt Dân Chính ñäng.
ñVDCñ do lãnh tø NguyÍn TÜ©ng Tam sáng lÆp næm 1940 tØ cái nhân væn h†c rÃt n°i ti‰ng lúc bÃy gi© là nhóm T¿ L¿c Væn ñoàn. NguyÍn TÜ©ng Tam là nhà væn NhÃt Linh, tuy làm lãnh tø, nhÜng linh hÒn cûa ñåi ViŒt Dân Chính ñäng låi là NguyÍn TÜ©ng Long (TÙ Linh), tÙc là nhà væn Hoàng ñåo, Çäm trách chÙc vø T°ng ThÜ Kš ñäng. ñåi ViŒt Dân Chính ñäng phát tri‹n chû y‰u trong gi§i trí thÙc và væn h†c nghŒ thuÆt. CuÓi næm 1942, ñåi ViŒt Dân Chính ñäng bÎ nhà cÀm quyŠn Pháp Çàn áp, anh em NguyÍn TÜ©ng Tam trÓn thoát sang Trung QuÓc. Tåi Çây, NguyÍn TÜ©ng Tam Ç°i tên là NguyÍn TÜ©ng DÛng, nhÜng vÅn bÎ nhà chÙc trách ÇÎa phÜÖng b¡t giam vì nghi ng© là gián ÇiŒp cûa NhÆt, may nh© VÛ HÒng Khanh và Nghiêm K‰ T° xin v§i ban ChÃp Hành ViŒt Nam Cách MŒnh ñÒng Minh H¶i can thiŒp trä t¿ do và ÇÜa vào hàng HÆu b° Ñy viên cûa ViŒt Cách. CuÓi næm 1943, NguyÍn TÜ©ng Tam r©i LiÍu Châu lên Côn Minh h®p tác v§i VÛ HÒng Khanh trong Häi Ngoåi B¶ cûa ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng, còn NguyÍn TÜ©ng Long thì tìm cách xâm nhÆp trª låi ViŒt Nam. ñÀu næm 1944, ñåi ViŒt Dân Chính ñäng tham gia ñåi ViŒt QuÓc Gia Liên Minh(2) mà thành phÀn nòng cÓt là ñåi ViŒt QuÓc Xã ñäng do NguyÍn Xuân Ti‰u (Ti‰u Rùa) tÙc NguyÍn Lš Cao Kha sáng lÆp tØ næm 1936*. Tháng 4 næm 1945, NguyÍn TÜ©ng Tam g¥p ñåi DiŒn cûa ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng là NguyÍn Ti‰n H› ª ga Khai ViÍn và ÇÒng š liên minh v§i ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng. Tháng 5 næm 1945, tåi Trùng Khánh, NguyÍn TÜ©ng Tam Çã h†p h¶i nghÎ v§i NguyÍn Ti‰n H› và VÛ HÒng Khanh Ç‹ ÇÜa ñåi ViŒt Dân Chính ñäng tham gia t° chÙc liên minh chính trÎ có tên là QuÓc Dân ñäng, lÃy lá c© sao tr¡ng làm Çäng kÿ. CuÓi næm 1946, QuÓc Dân ñäng bÎ ViŒt Minh khûng bÓ và tan rã, anh em NguyÍn TÜ©ng Tam thoát ÇÜ®c sang Trung QuÓc. ´t lâu sau, gi»a næm 1948, NguyÍn TÜ©ng Long ch‰t ª Cºu Long trên chuy‰n xe l»a tØ Quäng Châu vŠ HÒng Kông; và tØ Çó, NguyÍn TÜ©ng Tam cÛng tÕ rõ thái Ƕ không tha thi‰t v§i các sinh hoåt chính trÜ©ng. Trª vŠ ViŒt Nam sÓng Än dÆt ª gÀn ñà Låt, ljn cuÓi næm 1963, NguyÍn TÜ©ng Tam Çã t¿ sát Ç‹ phän ÇÓi chính sách Ƕc tài gia Çình trÎ cûa chính quyŠn Ngô ñình DiŒm. Nh»ng ngÜ©i có liên hŒ gia Çình ho¥c thân h»u v§i ñåi ViŒt Dân Chính ñäng còn ti‰p tøc hoåt Ƕng Çäng phái, thÜ©ng ÇÜ®c ÇÒng hóa v§i ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng.
6. QuÓc Dân ñäng.
NhÜ vÆy là tØ ÇÀu næm 1945 trª Çi, ba Çäng chính trÎ ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng và ñåi ViŒt Dân Chính ñäng Çã k‰t h®p thành m¶t t° chÙc chính trÎ thÓng nhÃt lÃy tên là QuÓc Dân ñäng. Th¿c ra thì trܧc Çó m¶t næm, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng, ñåi ViŒt Dân Chính ñäng và Tân ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng Çã b¡t ÇÀu k‰t h®p v§i nhau khi cùng ÇÙng chung trong ñåi ViŒt QuÓc Gia Liên Minh cûa NguyÍn Xuân Ti‰u. NhÜng lúc bÃy gi©, chû l¿c cûa ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng låi là Häi Ngoåi B¶ cûa VÛ HÒng Khanh ª Vân Nam, và lãnh tø cûa ñåi ViŒt Dân Chính ñäng là NguyÍn TÜ©ng Tam låi Çang ª Trung QuÓc, nên ÇÓi v§i ban lãnh Çåo ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng, viŒc cº m¶t phái Çoàn Çåi bi‹u sang Trung QuÓc Ç‹ chính thÙc hiŒp nghÎ viŒc thÓng nhÃt ba Çäng là ÇiŠu cÀn thi‰t phäi làm gÃp. Do Çó, m¶t phái Çoàn do NguyÍn Ti‰n H› cÀm ÇÀu và các thành viên khác là NguyÍn SÖn Häi, NguyÍn ñÎnh QuÓc, NguyÍn Sï Dinh, Phåm Khäi Hoàn, Phan Bá Tr†ng, ñ¥ng VÛ TrÙ, ngày 12-4-1945 Çã lên ÇÜ©ng Çi Côn Minh. ñÀu tháng 5 næm 1945, phái Çoàn ti‰n vào n¶i ÇÎa Trung QuÓc. Trܧc tiên, NguyÍn Ti‰n H› và NguyÍn TÜ©ng Tam Çã g¥p nhau ª ga Khai ViÍn và thoä hiŒp viŒc sát nhÆp ñåi ViŒt Dân Chính ñäng vào ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng. Ti‰p theo, NguyÍn Ti‰n H› h†p v§i VÛ HÒng Khanh, Nghiêm K‰ T°, VÛ Quang PhÄm và NguyÍn TÜ©ng Tam tåi Côn Minh và cùng nhau thÕa hiŒp thÓng nhÃt ba Çäng, trên cÖ sª ª Trung QuÓc thì lÃy tên là QuÓc Dân ñäng ViŒt Nam , còn ª trong nܧc thì lÃy tên là ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng. CuÓi cùng, các Çåi bi‹u cûa ba Çäng chính thÙc h†p ª Trùng Khánh vào cuÓi tháng 5 næm 1945. ñåi bi‹u cûa ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng là NguyÍn Ti‰n H›, NguyÍn Sï Dinh, ñ¥ng VÛ TrÙ và Phåm Khäi Hoàn. ñåi bi‹u cûa ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng là VÛ HÒng Khanh, Nghiêm K‰ T° và Lê Khang (VÛ Quang PhÄm ª låi Côn Minh xº lš thÜ©ng vø Häi Ngoåi B¶). ñåi bi‹u cûa ñåi ViŒt Dân Chính ñäng là NguyÍn TÜ©ng Tam.H¶i nghÎ Çã quy‰t ÇÎnh k‰t h®p ba Çäng thành m¶t t° chÙc chính trÎ thÓng nhÃt lÃy tên là QuÓc Dân ñäng, lÃy lá c© sao tr¡ng cûa ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng làm Çäng kÿ và bài ViŒt Nam Minh Châu Tr©i ñông cûa Hùng Lân làm Çäng ca. TØ Çó, QuÓc Dân ñäng chính thÙc ÇÜ®c thành lÆp. Trø sª cûa Trung ÐÖng ñäng B¶ QuÓc Dân ñäng ÇÜ®c công khai Ç¥t tåi TrÜ©ng Ti‹u h†c ñ‡ H»u VÎ tØ ngày 15-12-1945. CÖ quan thông tin tuyên truyŠn cûa QuÓc Dân ñäng là nhÆt báo ViŒt Nam, tuÀn báo Chính Nghïa, và Ç¥c san Sao Tr¡ng. Trung ÐÖng ñäng B¶ QuÓc Dân ñäng có hai b¶ phÆn : bí mÆt và công khai. B¶ phÆn bí mÆt là TÓi Cao Bí MÆt ChÌ Huy B¶ gÒm có TrÜÖng Tº Anh, NguyÍn Ti‰n H›, VÛ HÒng Khanh, Nghiêm K‰ T° và NguyÍn TÜ©ng Tam. B¶ phÆn công khai gÒm có Chû TÎch ñoàn và Ban Bí ThÜ Trung ÐÖng :
-Chû TÎch ñoàn :
Chû TÎch : TrÜÖng Tº Anh
T°ng ThÜ Kš : VÛ HÒng Khanh
Ñy Viên : Xuân Tùng
NguyÍn TÜ©ng Long
Phåm Khäi Hoàn
-Ban Bí ThÜ Trung ÐÖng :
Bí ThÜ Trܪng : NguyÍn TÜ©ng Tam
Ñy Viên : NguyÍn TÜ©ng Bách
Chu Bá PhÜ®ng
NguyÍn Væn ChÃn
VÛ ñình Trí
Phåm Væn H‹
Nghiêm K‰ T°
NguyÍn Ti‰n H›
Phåm Ng†c Chi
Vào gi»a næm 1946, tình hình gi»a ViŒt Minh và QuÓc Dân ñäng trª nên cæng th£ng, låi thêm TrÜÖng Tº Anh bÆn công tác Ç¥c biŒt ª chi‰n khu Thanh Hóa, NguyÍn TÜ©ng Tam bÕ sang Vân Nam tØ cuÓi tháng 5, VÛ HÒng Khanh cÛng rút vŠ chi‰n khu ViŒt Trì tØ cuÓi tháng 6, nên Trung ÐÖng ñäng B¶ QuÓc Dân ñäng ÇÜ®c t° chÙc låi, Phåm Væn H‹ ÇÜ®c cº làm TrÎ Lš, và NguyÍn Ti‰n H› gi» chÙc QuyŠn T°ng ThÜ Kš Trung ÐÖng ñäng B¶ v§i các Ñy Viên là Chu Bá PhÜ®ng, Khái HÜng, VÛ ñình Trí, NguyÍn Xuân Tùng, NguyÍn Væn ChÃn, NguyÍn TÜ©ng Long, NguyÍn TÜ©ng Bách, Phan Khôi và HÒng Vân (Võ Tài). Sau vø Ôn NhÜ HÀu, Trung ÐÖng QuÓc Dân ñäng thu hËp còn có 7 ngÜ©i : NguyÍn Ti‰n H› QuyŠn T°ng ThÜ Kš, Phåm Væn H‹ TrÎ Lš, NguyÍn Væn ChÃn Kinh Tài, NguyÍn Xuân Tùng T° ChÙc, VÛ ñình Trí Tuyên HuÃn, NguyÍn ñình ñóa Giao T‰ và Hoàng Bình Chû NhiŒm Væn phòng thÜ©ng tr¿c tåi trø sª m§i ª sÓ 83 phÓ Hàng ñÅy Hà N¶i.
Trong lÎch sº ViŒt Nam cÆn Çåi, chuyŒn QuÓc Dân ñäng chÀn ch© bÕ l« cÖ h¶i Ç‹ ViŒt Minh ph‡ng tay trên Çoåt chính quyŠn tåi Hà N¶i vào sáng ngày 19-8-1945; chuyŒn QuÓc Dân ñäng ngày 22-12-1945 chÎu thÕa hiŒp nhÆn 50 gh‰ trong sÓ 350 gh‰ Çåi bi‹u QuÓc h¶i së chính thÙc ÇÜ®c bÀu vào ngày 6-1-1946; chuyŒn QuÓc Dân ñäng ngày 24-2-1946 tåi SÙ Quán Trung Hoa, bÎ áp l¿c cûa Tiêu Væn, chÎu thÕa hiŒp tham gia Chính Phû Liên HiŒp së ÇÜ®c công bÓ vào tÓi 2-3-1946; chuyŒn VÛ HÒng Khanh t¿ tiŒn cùng v§i HÒ Chí Minh kš k‰t HiŒp ñÎnh SÖ B¶ 6-3-1946 v§i Jean Sainteny; chuyŒn QuÓc Dân ñäng gi»a næm 1946, không vì hiŠm riêng mà quên nghïa cä, vÅn tham gia M¥t TrÆn Liên HiŒp QuÓc Dân ViŒt Nam (Liên ViŒt); tÃt cä nh»ng chuyŒn Çó Çã thuc vŠ lÎch sº, Çã có nhiŠu ngÜ©i bi‰t, Çã có nhiŠu ngÜ©i bàn. NgÜ©i vi‰t chÌ ÇŠ cÆp ª Çây m¶t vài câu chuyŒn xoay quanh lá c© sao tr¡ng mà chÌ nh»ng ai là công an, là mÆt vø, hay nh»ng ai Çã tØng læn lóc trong chính trÜ©ng, dÃn thân vào các sinh hoåt Çäng phái, m§i bi‰t rõ ng†n ngành, còn ngÜ©i dân thÜ©ng thì, ho¥c là không quan tâm tìm hi‹u, ho¥c là nhÆn xét sai låc vì không ÇÜ®c thông tin ÇÀy Çû và trung th¿c.
7. Vø Ôn NhÜ HÀu.
Hãy b¡t ÇÀu b¢ng vø Ôn NhÜ HÀu ª Hà N¶i. Câu chuyŒn này thÜ©ng ÇÜ®c g†i nhÜ vÆy là vì Çã xÅy ra tåi biŒt th¿ sÓ 9 phÓ Ôn NhÜ HÀu, lúc bÃy gi© là Trø sª Ban Tuyên HuÃn ñŒ ThÃt Khu ñäng B¶ cûa QuÓc Dân ñäng (tØ Quäng Bình ljn Phú Yên). BiŒt th¿ này trܧc kia do quân Ƕi NhÆt Bän trÜng døng, sau giao låi cho quân Ƕi Trung Hoa, và m§i ÇÜ®c QuÓc Dân ñäng ti‰p thu tØ tháng 5 næm 1946. Trong vÜ©n có chôn m¶t sÓ xác lính "Tàu phù" ch‰t vì b¶i th¿c, ho¥c ch‰t vì phù thûng(3). TÓi 12-7-1946, Võ Nguyên Giáp ra lŒnh cho Sª Quân vø phÓi h®p v§i B¶ TÜ LŒnh Thành phÓ Hà N¶i gi§i nghiêm toàn thành, rÒi sai Sª Công an B¡c B¶ ljn các nhà thÜÖng Båch Mai và Phû Doãn lÃy Çi m¶t sÓ xác ch‰t vô thØa nhÆn (4), Çem vÙt vào bên trong Trø sª cûa QuÓc Dân ñäng, rÒi rång sáng ngày hôm sau, 13-7-1946, sau khi Çã Çánh chi‰m Trø sª và b¡t Phan Kích Nam(5) cùng m¶t sÓ cán b¶ QuÓc Dân ñäng bí mÆt mang Çi giam gi» rÒi thû tiêu, công an c¶ng sän cho khai quÆt các xác ch‰t cä cÛ lÅn m§i và làm biên bän, chøp hình, quay phim, vu cáo QuÓc Dân ñäng lÆp"h¡c Çi‰m"Ç‹ b¡t cóc, gi‰t ngÜ©i, tÓng tiŠn, cܧp cûa (6). B¶ Trܪng N¶i Vø kiêm nhiŒm QuyŠn Chû TÎch Chính Phû lúc bÃy gi© là Huÿnh Thúc Kháng Çã tin vào biên bän ngøy tåo và phúc trình vu cáo nói trên và Çã duyŒt kš quy‰t ÇÎnh trÎ t¶i nh»ng kÈ Çã làm viŒc phi pháp. B¶ Trܪng QuÓc Phòng lúc bÃy gi© là Phan Anh, nhÜng công an và b¶ Ƕi hoàn toàn n¢m trong tay Võ Nguyên Giáp. Ngay trong ngày 13-7-1946, Võ Nguyên Giáp Çã ra lŒnh cho VŒ QuÓc ñoàn trên lãnh th° ViŒt Nam tÃn công các chi‰n khu cûa QuÓc Dân Quân, trØ Trø sª Trung ÐÖng ª Hà N¶i. C†ng sän Çã dàn d¿ng ra vø Ôn NhÜ HÀu là cÓt Ç‹ có c§ Çàn áp QuÓc Dân ñäng, b¡t b§ giam cÀm Çäng viên thÜ©ng và thû tiêu Çäng viên cao cÃp, Çánh diŒt quân Ƕi và triŒt hå chi‰n khu cûa QuÓc Dân Quân. ñây là hành Ƕng v¡t chanh bõ võ, æn cháo Çá bát trong khuôn kh° thû Çoån tráo trª cÓ h»u cûa c¶ng sän. Ngày nay, m†i ngÜ©i ÇŠu thÃy rõ là Ç‹ làm vØa lòng ñÒng Minh, phe nhóm HÒ Chí Minh m¶t m¥t giäi tán ñông DÜÖng C†ng Sän ñäng, m¥t khác phäi cÓ khoác cho mình cái lÓt quÓc gia dân t¶c. ViŒt Minh cÀn có QuÓc H¶i Çoàn k‰t toàn dân nên Çã chÎu nhÜ©ng 50 gh‰ Çåi bi‹u cho QuÓc Dân ñäng và 20 gh‰ cho phe NguyÍn Häi ThÀn. ViŒt Minh cÀn có chính quyŠn liên hiŒp quÓc dân nên trong thành phÀn chính phû liên hiŒp ngày 2-3-1946, 10 b¶ thì chÎu nhÜ©ng cho QuÓc Dân ñäng 2 b¶ và phe NguyÍn Häi ThÀn 2 b¶. ñ‰n nay thì cái lÓt quÓc gia dân t¶c không còn cÀn thi‰t n»a sau khi c¶ng sän Çã b¡t ÇÜ®c tay th¿c dân Pháp qua viŒc kš k‰t HiŒp ÇÎnh sÖ b¶ 6-3-1946 v§i Jean Sainteny và s¡p s»a kš k‰t Tåm ܧc 15-9-1946 v§i Marius Moutet. NgÜ®c låi Çã ljn lúc phäi trØ khº cho dÙt cái h†a các Çäng phái quÓc gia Çang sách Ƕng quÀn chúng yêu nܧc phän kháng và k‰t t¶i ViŒt Minh Çã nhÜ®ng b¶ th¿c dân Pháp m¶t cách quá Çáng, n‰u không nói là Çã ÇÀu hàng th¿c dân Pháp m¶t cách nhøc nhã và ám mu¶i. Hành Ƕng phän b¶i cûa ViŒt Minh c¶ng sän Çã l¶ rõ chân tܧng hèn hå qua viŒc Võ Nguyên Giáp trܧc khi dàn d¿ng vø Ôn NhÜ HÀu Çã Çích thân tìm g¥p ñåi tá Crépin là ñåi DiŒn Lâm Th©i Toà Cao Ñy Pháp Ç‹ yêu cÀu th¿c dân Pháp giúp tr†ng pháo và chuyên viên xº døng tr†ng pháo Ç‹ tÃn công các chi‰n khu cûa QuÓc Dân ñäng, và Crépin Çã hoan hÌ tán ÇÒng.
8. Vø CÀu Chiêm SÖn.
Th‰ là b¡t ÇÀu tØ ngày 13-7-1946, c†ng sän d¿a vào vø Ôn NhÜ HÀu ti‰n hành m¶t chi‰n dÎch tuyên truyŠn tranh thû s¿ ÇÒng tình cûa công luÆn Ç‹ h° tr® và biŒn minh cho viŒc tàn sát không nÜÖng tay Çäng viên QuÓc Dân ñäng các cÃp, và viŒc Çánh diŒt Çåi quy mô các chi‰n khu cûa QuÓc Dân ñäng trong cä nܧc. Th‰ nhÜng vø Ôn NhÜ HÀu không mäy may tác Ƕng ljn miŠn Trung Trung B¶, trên ÇÎa bàn các tÌnh Nam Ngãi Bình Phú, m¶t trong nh»ng cái nôi cûa các cao trào ÇÃu tranh dܧi ng†n c© cûa chû nghïa yêu nܧc và chû nghïa dân t¶c. ThÆt vÆy, ngay tØ næm 1942, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng Çã lãnh Çåo hai vån nông dân Phú Yên chÓng Công ty ñÜ©ng Trung Kÿ (Société Sucrière d'Annam) cûa liên doanh tÜ bän Pháp-Hòa Lan nên vào th©i Çi‹m 1946, änh hܪng cûa QuÓc Dân ñäng trong quÀn chúng nông thôn rÃt sâu ÇÆm. Tåi Quäng Nam, TrÜÖng Phܧc TÜ©ng, Phan Bá Lân, Hoàng Tæng (Hoàng Bình), Huÿnh Hòa, Phan Ngô, NguyÍn ñình ThiŒp tØ cuÓi næm 1945 Çã xây d¿ng ÇÜ®c nh»ng cÖ sª quÀn chúng v»ng månh. Bªi vÆy, tåi miŠn Trung Trung B¶, chính quyŠn tuy ª trong tay ViŒt Minh nhÜng lòng dân thì hÖn phân nºa nghiêng vŠ QuÓc Dân ñäng. Dân chúng mÃt niŠm tin nÖi chính quyŠn c†ng sän trܧc nh»ng hành Ƕng khûng bÓ cûa công an ÇÓi v§i nh»ng ngÜ©i yêu nܧc không c†ng sän(7)*. Ngay phái Çoàn thanh tra Tôn Quang PhiŒt, NguyÍn Duy Trinh do Ñy Ban Hành Chánh Trung B¶ gºi vào ÇÀu tháng 3-1946 cÛng không xoa dÎu ÇÜ®c lòng công phÅn cûa quÀn chúng mà rút cøc chÌ rܧc lÃy viŒc mÃt th‹ diŒn trܧc Çám Çông bÃt mãn nhÜ ª lao xá H¶i An(8)** và råp chi‰u bóng Quäng Ngãi(9 ). Thành thº âm mÜu bôi l† QuÓc Dân ñäng qua vø Ôn NhÜ HÀu Çã không tác Ƕng mäy may ljn công luÆn miŠn Trung Trung B¶. Vø Ôn NhÜ HÀu ch£ng biŒn minh ÇÜ®c viŒc b¡t ngÜ©i vô lš cûa công an c¶ng sän mà chÌ làm gia tæng s¿ chÓng ÇÓi mà thôi. Do Çó, c†ng sän låi ngøy tåo thêm vø CÀu Chiêm SÖn Ç‹ lÃy c§ månh tay tàn sát Çäng viên QuÓc Dân ñäng ª miŠn Trung.
Trܪng Ty Công an Quäng Nam là Huÿnh L¡m Çã ngÀm mua chu¶c anh th® rèn NguyÍn Phúc (Phó ñänh) Ç‹ dàn d¿ng nên vø cÀu Chiêm SÖn. M¶t Çêm cuÓi tháng 7-1946, chuy‰n xe l»a chª khí gi§i Çån dÜ®c tØ Hà N¶i vào Nam B¶, ljn gÀn cÀu Chiêm SÖn thì phäi ngØng låi vì thÃy có ÇÓt lºa ra hiŒu báo nguy. NgÜ©i tài x‰ khai là có thÃy mÃy ngÜ©i Çang tháo bù loong dܧi gÀm cÀu. Ngày hôm sau, công an cho b¡t NguyÍn Phúc và ÇÙa con trai 15 tu°i, rÒi m§m cung cho NguyÍn Phúc khai âm mÜu cûa QuÓc Dân ñäng phá cÀu Chiêm SÖn Ç‹ cܧp khí gi§i làm loån. Công an Quäng Nam bèn lùng b¡t Phan Bá Lân , Huÿnh Hòa, Phan Ngô, và m¶t sÓ Çäng viên nòng cÓt khác(10)*. VŠ sau, NguyÍn Phúc hÓi hÆn vŠ s¿ nông n°i cûa mình Çã treo c° t¿ äi, còn ÇÙa con trai 15 tu°i cûa NguyÍn Phúc thì bÎ công an ÇÆp ch‰t Ç‹ diŒt khÄu. LiŠn sau vø cÀu Chiêm SÖn, công an Quäng Ngãi cÛng khûng bÓ d» d¶i các Çäng viên QuÓc Dân ñäng. TrØ Phan Quang B°ng may m¡n chåy thoát, các Çäng viên nòng cÓt khác ÇŠu sa lܧi c†ng sän (NguyÍn Hoàng, Phåm ñình NghÎ, TrÀn CØ, Võ ñình Yên, TrÀn Giám). Tåi Bình ñÎnh thì công an c¶ng sän b¡t giam rÒi xº b¡n NguyÍn H»u L¶c, ñoàn ñÙc Thoan, Võ Minh Vinh, riêng hai chú cháu Tå ChÜÖng Phùng, Tå Chí DiŒp kÎp th©i vÜ®t bi‹n thoát ÇÜ®c vào Nam. Tåi Phú Yên, sau vø cÀu Chiêm SÖn, QuÓc Dân ñäng cÛng bÎ Çàn áp d» d¶i, Tinh Hoa ThÜ Quán bÎ løc soát, TrÜÖng Soån, Huÿnh Anh, TrÜÖng Døng QuyŠn, Phan Dùng, Huÿnh TÃt, TrÜÖng LÎnh, TrÜÖng Kš, ÇÒng loåt bÎ b¡t giam rÒi bÎ sát håi.
9. Vai trò Huÿnh Thúc Kháng.
Tháng 7 næm 1946 là tháng bäy Çen cûa QuÓc Dân ñäng. ñÀu tháng 7, ViŒt Minh c†ng sän ngøy tåo vø Ôn NhÜ HÀu Ç‹ bôi l† QuÓc Dân ñäng, Ç‹ tranh thû s¿ ÇÒng tình cûa công luÆn trong và ngoài nܧc, Ç‹ ki‰m c§ tàn sát không nÜÖng tay nh»ng ngÜ©i quÓc gia yêu nܧc không c†ng sän. CuÓi tháng 7, ViŒt Minh c†ng sän ngøy tåo thêm vø cÀu Chiêm SÖn Ç‹ khûng bÓ tinh thÀn dân chúng cûa m¶t vùng vÓn có truyŠn thÓng yêu nܧc và š thÙc chính trÎ cao, Ç‹ t¿ tung t¿ tác Çánh diŒt tÆn gÓc tÆn rÍ nh»ng cÖ sª cách mång cûa nh»ng ngÜ©i dÜÖng cao ng†n c© ÇÃu tranh cho chû nghïa dân t¶c và chû nghïa yêu nܧc. Lá c© sao tr¡ng Çã nhu¶m máu cûa hàng vån, hàng chøc vån Çäng viên QuÓc Dân ñäng. Sau tháng bäy Çen, kh¡p 3 miŠn Trung Nam B¡c, bi‰t bao nhiêu chi‰n sï QuÓc Dân ñäng Çã ngã gøc dܧi h†ng súng lÜ«i dao cûa công an c†ng sän. Sau tháng bäy Çen, bi‰t bao nhiêu thanh niên nam n» gÓc nông dân miŠn ÇÒng b¢ng, gÓc công nhân ÇÜ©ng xe lºa Vân Nam, gÓc dân t¶c thi‹u sÓ miŠn núi, khoác s¡c áo QuÓc Dân Quân, trÜÖng lá c© sao tr¡ng, bÎ kËt gi»a hai luÒng Çån c†ng sän ViŒt Minh và th¿c dân Pháp, Çã gøc ch‰t oan u°ng ª các hÓc núi, bìa rØng tåi các chi‰n trÜ©ng thÜ®ng du B¡c B¶. Sau tháng bäy Çen, bi‰t bao nhiêu sinh viên h†c sinh Üu tú tru§c Çây hæng hái x‰p bút nghiên Ç‹ theo h†c TrÜ©ng Sï Quan Låc TriŒu, TrÜ©ng Løc Quân Yên Bái, nh»ng tܪng có dÎp vung gÜÖm lên ng¿a, phÃt c© yêu nܧc thÜÖng dân, quy‰t tâm diŒt quân xâm lÜ®c cho thÕa m¶ng häi hÒ, ng© Çâu tu°i thanh xuân bÎ Çem nhÆn chìm m¶t cách lãng phí vào vÛng xoáy cÓt nhøc tÜÖng tàn, rút cøc låc lõng, bÖ vÖ nÖi xÙ lå quê ngÜ©i(11)*, n® áo cÖm làm thui ch¶t chí l§n bình sinh, u°ng cä Ç©i trai trÈ.
TÃt cä nh»ng thäm trång Çó ÇŠu b¡t nguÒn tØ chû trÜÖng cÓ h»u cûa T°ng B¶ ViŒt Minh luôn luôn Ç¥t quyŠn l®i cûa ñäng C†ng sän lên trên quyŠn l®i cûa T° QuÓc, tÜÖng lai cûa Dân T¶c, hånh phúc cûa Nhân Dân, sinh mång cûa ñÒng Bào. Vì quyŠn l®i tÓi thÜ®ng cûa tÆp Çoàn c¶ng sän, h† không ngÀn ngåi liên minh v§i kÈ thù th¿c dân Ç‹ ÇÜ®c ränh tay và có thêm phÜÖng tiŒn tiêu diŒt các l¿c lÜ®ng cách mång dân t¶c mà h† Çánh giá chÌ là bån ÇÒng minh giai Çoån và trong tÜÖng lai së trª thành ÇÓi thû tranh Çoåt lòng tin cÆy cûa ÇÒng bào. Liên minh liên k‰t ÇÓi v§i ngÜ©i c¶ng sän không bao gi© mang tính chÃt thûy chung. Hôm nay liên minh v§i l¿c lÜ®ng này nhÜng ngay ngày hôm sau có th‹ liên minh v§i l¿c lÜ®ng khác Ç‹ tiêu diŒt ÇÒng minh hôm trܧc(12)**. Bªi vÆy m§i xÅy ra nh»ng vø tàn sát không nÜÖng tay các Çäng viên QuÓc Dân ñäng trong cä nܧc sau vø Ôn NhÜ HÀu và cÀu Chiêm SÖn. ñã Çành là ª cÜÖng vÎ Chû TÎch Ñy Ban Kháng Chi‰n toàn quÓc, Võ Nguyên Giáp là chính danh thû phåm trong vø này, nhÜng còn trách nhiŒm cûa B¶ Trܪng N¶i Vø kiêm QuyŠn Chû TÎch Chính Phû Huÿnh Thúc Kháng? Huÿnh Thúc Kháng nhË då cä tin, th¿c s¿ bÎ Võ Nguyên Giáp bÎt m¡t che tai, hay Huÿnh Thúc Kháng bi‰t mà khi‰p nhÜ®c buông xuôi, bi‰t mà vÅn ép lòng Ç¥t bút kš quy‰t ÇÎnh tÆn diŒt QuÓc Dân ñäng! Huÿnh Thúc Kháng lë nào låi không bi‰t vì sao trܧc Çây TrÜÖng Tº Anh không tham gia chính phû liên hiŒp, và NguyÍn TÜ©ng Tam không phó th¿ hiŒp ÇÎnh mÒng 6 tháng 3. Phan Khôi, Phan Kích Nam, HÒng Vân (Võ Tài) ... ÇŠu là ngÜ©i ÇÒng châu, ÇÜÖng th©i có m¥t ª Hà N¶i, lë nào Huÿnh Thúc Kháng không bi‰t ljn cæn nguyên cûa tình hình cæng th£ng gi»a ViŒt Minh và QuÓc Dân ñäng. Ra Hà N¶i, Phan Khôi không ª nhà con trai låi lên ª v§i Khái HÜng trên Quan Thánh, mà con cháu Phan Khôi nhÜ Phan Thao, Phan Bôi, Lê Væn Hi‰n, Lê ThÎ Xuy‰n ÇŠu là cán b¶ ViŒt Minh cao cÃp tåi Hà N¶i, khó khæn gì mà Huÿnh Thúc Kháng không bi‰t ÇÜ®c nh»ng uÅn khúc n¶i tình. Cho nên chuyŒn Huÿnh Thúc Kháng bi‰t hay không bi‰t âm mÜu cûa Võ Nguyên Giáp dàn d¿ng chÙng tích Ç‹ vu cáo QuÓc Dân ñäng thì chÌ có bän thân Huÿnh Thúc Kháng bi‰t mà thôi. Nay Huÿnh Thúc Kháng yên giÃc ngàn thu trên ÇÌnh núi Thiên ƒn(13)***, công và t¶i ÇÓi v§i quÓc dân cÙ t¿ mình bi‰t lÃy, miÍn sao viŒc t¿ phán phäi vô tÜ Ç‹ vong linh không phäi thËn v§i quá khÙ cûa chính mình, con ngÜ©i danh ti‰ng m¶t th©i, vŠ khoa bäng Çã d¿ vào hàng "NgÛ phøng tŠ phi", vŠ thành tích ÇÃu tranh Çã bi‹u l¶ qua mÃy câu thÖ tuyŒt cú lúc ª tù Côn ñäo : "Mã xÌ thôi nhân tÀn cÓ änh, ThiŠn thanh Çáo chÄm nhÃt triêm y", vŠ s¿ nghiŒp Çã n°i ti‰ng qua nh»ng tÜ tܪng yêu nܧc thÜÖng nòi phát bi‹u trên báo Ti‰ng Dân và diÍn Çàn ViŒn Dân Bi‹u Trung Kÿ(14 )*.
ChÌ có c†ng sän m§i bi‰t rõ thû Çoån cûa c†ng sän.
ViŒc t¿ nguyŒn ÇÙng vào hàng ngÛ chi‰n sï QuÓc Dân ñäng Ç‹ rÒi Çem máu Çào cûa bän thân nhu¶m th¡m lá c© sao tr¡ng Çâu phäi chÌ thuÀn túy dành riêng cho Çäng viên gÓc gác tØ 3 Çäng quÓc gia c¿c Çoan VNQDñ, ñVQDñ và ñVDCñ. Th¿c vÆy, lá c© sao tr¡ng vang v†ng ti‰ng g†i non sông Çã cäm hóa nh»ng phÀn tº c¿c tä ñŒ TÙ QuÓc T‰ nhÜ Lê Khang ª tÆn bên ngoài biên gi§i B¡c B¶ cùng nh»ng ngÜ©i hùng theo phong cách LÜÖng SÖn Båc nhÜ Ba DÜÖng và Maurice Thiên ª miŠn Nam ViŒt Nam.
Lê Khang trܧc tên là Lê Væn Ninh, nguyên quán Thanh Hóa, vÓn là Çäng viên c¶ng sän ñŒ TÙ QuÓc T‰. HÒi m§i nghÌ h†c Çi làm, Lê Væn Ninh dåy tÜ ª Khai ViÍn bên Vân Nam, rÒi thi vào ngåch hÕa xa Hà N¶i-Côn Minh. Næm 1933 Lê Væn Ninh Ç°i tên là Lê Khang và gia nhÆp Häi Ngoåi B¶ ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng tåi Vân Nam, cùng v§i VÛ HÒng Khanh, Nghiêm K‰ T°, và VÛ Quang PhÄm lãnh Çåo Ban ChÃp Hành. CuÓi tháng 3 næm 1945, Lê Khang ÇÜ®c phái vŠ ViŒt Nam Ç‹ làm hܧng Çåo cho phái Çoàn NguyÍn Ti‰n H› sang Trung QuÓc thÜÖng nghÎ viŒc h®p nhÃt 3 Çäng VNQDñ, ñVQDñ, và ñVDCñ. Tháng 5 næm Çó, Lê Khang tham d¿ H¶i nghÎ Trùng Khánh thành lÆp QuÓc Dân ñäng ViŒt Nam. Trª vŠ nܧc ngay sau Çó, Lê Khang có m¥t trong bu°i h†p lÎch sº cûa QuÓc Dân ñäng tåi Hà N¶i tÓi hôm 18-8-1945 Ç‹ thäo luÆn viŒc cܧp chính quyŠn. Trong lúc l¿c lÜ®ng võ trang cûa QuÓc Dân ñäng Çã ÇÜ®c ÇiŠu Ƕng tØ chi‰n khu Låc TriŒu vŠ tÆp trung Çông Çû tåi trÜ©ng ti‹u h†c Hàng Kèn Ç‹ Ç®i lŒnh khªi nghïa thì các vÎ lãnh Çåo QuÓc Dân ñäng ngÀn ngØ, thi‰u quy‰t Çoán, ngåi Ç° máu, ngoåi trØ m¶t mình Lê Khang cÜÖng quy‰t chû trÜÖng cܧp chính quyŠn ngay trong Çêm. VÓn là c¿u Çäng viên ñŒ TÙ QuÓc T‰, Lê Khang hi‹u rÃt rõ chi‰n thuÆt, chi‰n lÜ®c, âm mÜu, thû Çoån cûa c†ng sän ñŒ Tam, cho nên nh»ng lš lë Lê Khang ÇÜa ra vô cùng xác Çáng. Lê Khang cänh cáo r¢ng ViŒt Minh së s¤n sàng cÃu k‰t v§i th¿c dân Pháp và v§i quân phiŒt Tàu Ç‹ tiêu diŒt nh»ng ngÜ©i cách mång dân tôc; n‰u Ç‹ ViŒt Minh cܧp chính quyŠn, h† së trª m¥t vu cáo ngÜ©i quÓc gia là phän Ƕng, là ViŒt gian. Vì vÆy, QuÓc Dân ñäng phäi n¡m chính quyŠn ngay, thu súng Çån cûa Bäo An Binh, ti‰p nhÆn khí gi§i cûa quân NhÆt chÙa trong kho Ng†c Hà, trang bÎ cho 3 sÜ Çoàn quân cách mång Ç‹ làm chû tình th‰. Ti‰c thay, š ki‰n cûa Lê Khang không Çu®c h¶i nghÎ chÃp thuÆn, Çåi s¿ hÕng ngay tØ bܧc ÇÀu. Lê Khang bèn tÙc tÓc lên Tam L¶ng phÓi h®p v§i ñ‡ ñình ñåo sáng ngày 22-8-1945 cܧp chính quyŠn Vïnh Yên. Lê Khang làm Chû tÎch Chính trÎ b¶ chi‰n khu Vïnh Yên (ñ‡ ñình ñåo làm TÜ lŒnh, Lê Thanh phø tá), góp phÀn tích c¿c vào viŒc mª r¶ng ÇÎa bàn cûa QuÓc Dân ñäng sang Yên Bái (NguyÍn Vïnh làm TÜ lŒnh, NguyÍn Duy DÎ phø trách Chính trÎ b¶), Phú Th† (VÛ Huy Hùng chÌ huy), ViŒt Trì (DÜÖng Cáp làm TÜ lŒnh, Bäo Ng†c làm Bí thÜ0 ñäng b¶), Lao Kai (TriŒu QuÓc L¶c, Hoàng Quang ñåt). ñÀu næm 1946, Lê Khang ÇÜ®c ÇiŠu Ƕng vŠ Trung ÐÖng Çåi diŒn cho QuÓc Dân ñäng công tác trong Ban Liên Ki‹m cûa Chính phû liên hiŒp kháng chi‰n, cùng TrÀn Væn Giàu (ñåi diŒn C†ng sän) Çi kh¡p nÖi dàn x‰p các vø xung Ƕt võ trang gi»a ViŒt Minh và QuÓc Dân ñäng. ´t tháng sau, Lê Khang vào Thanh Hóa giúp cûng cÓ và mª r¶ng chi‰n khu Gio Linh Bái Thu®ng. Sau vø Ôn NhÜ HÀu, Lê Khang bÎ công an c†ng sän b¡t giam ª HÕa Lò, rÒi ÇÜa lên lao xá Phú Th†, ljn gi»a næm 1947 thì bÎ thû tiêu cùng v§i Phan Kích Nam và 11 Çäng viên QuÓc Dân ñäng khác. M¶t Ç©i Lê Khang, nhìn xa thÃy r¶ng, gÓc gác là c¶ng sän nên quá bi‰t tâm ÇÎa cûa c†ng sän mà rút cøc vÅn không thoát khÕi ch‰t thäm dܧi bàn tay cûa c¶ng sän!
Trung ñoàn 25 AB.
Vào nh»ng næm cuÓi cùng Th‰ chi‰n II, trong lúc Trung ÐÖng ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng mª r¶ng chi‰n khu Kép và hoàn bÎ Trung tâm HuÃn luyŒn Quân s¿ Låc TriŒu thì ª trong Nam, XÙ B Nam ViŒt t° chÙc chi‰n khu An ñiŠn do TrÀn Væn Qu§i (Bäy Qu§i) chÌ huy. CuÓi tháng 8 næm 1945, Phåm Cao Hùng (TriŒu Giang) dÅn m¶t sÓ sï quan Låc TriŒu vào tæng cÜ©ng cho chi‰n khu An ñiŠn, và Bùi H»u PhiŒt ÇÜ®c cº làm TÜ lŒnh(15)*. B¶ Ƕi An ñiŠn cÛng tìm cách mª r¶ng hoåt Ƕng chính trÎ, liên k‰t v§i các l¿c lÜ®ng kháng chi‰n không c†ng sän Ç‹ thành lÆp M¥t TrÆn QuÓc Gia Liên HiŒp Nam B¶. Lúc bÃy gi©, Bình Xuyên là l¿c lÜ®ng kháng chi‰n hùng hÆu nhÃt do Ba DÜÖng (DÜÖng Væn DÜÖng), Næm Hà, MÜ©i Trí lãnh Çåo. M¶t phái Çoàn ñåi Bi‹u Kháng Chi‰n Nam B¶ do Maurice Thiên(16)** cÀm ÇÀu Çã ÇÜ®c Phåm Cao Hùng hܧng dÅn ra Hà N¶i g¥p Trung ÐÖng ñäng B¶ QuÓc Dân ñäng. Tåi nhà Hát L§n Hà N¶i, Maurice Thiên Çã nhäy lên khán Çài våch m¥t TrÀn Væn Giàu và ÇÒng b†n (DÜÖng Båch Mai, Hoàng QuÓc ViŒt, NguyÍn Væn Tây) Çang thao thao diÍn thuy‰t cܧp công kháng chi‰n cûa nhân dân Nam B¶. Sau khi Maurice Thiên tØ Hà N¶i trª vŠ, m¶t phÀn l¿c lÜ®ng Bình Xuyên Çã sáp nhÆp vào B¶ Ƕi An ñiŠn Ç‹ thành lÆp Trung ñoàn 25 AB (An ñiŠn-Bình Xuyên), và trung Çoàn này Çã lÆp ÇÜ®c nhiŠu chi‰n tích vô cùng r¿c r«, Çánh båi quân Pháp ª nhiŠu trÆn ÇÎa quan y‰u tåi Nam B, Ç¥c biŒt là trên ÇÜ©ng Sài Gòn-VÛng Tàu và tåi Ngã Ba Tân Uyên. Sª dï Trung ñoàn 25 AB chi‰n th¡ng liên ti‰p nhÜ vÆy là nh© quân lính ngÜ©i Nam B¶ gan då, và các sï quan tæng phái tØ Låc TriŒu vào ÇŠu rÃt giÕi vŠ kÏ thuÆt tác chi‰n. HÖn n»a, nhiŠu ngÜ©i trong sÓ này låi giÕi vŠ cÖ khí và kÏ thuÆt ch‰ tåo bom Çån, nên Çã ÇÜ®c biŒt phái ljn các công binh xܪng cûa Bình Xuyên Ç‹ huÃn luyŒn th® làm l¿u Çån và tái ch‰ Çån. Chi‰n khu An ñiŠn m‡i ngày m¶t mª r¶ng, änh hܪng cûa B¶ ñ¶i An ñiŠn và uy danh cûa Bùi H»u PhiŒt m‡i ngày m¶t tæng trong hàng ngÛ kháng chi‰n, nên T°ng B¶ ViŒt Minh phäi ÇiŠu Ƕng NguyÍn Bình vào Nam B¶ Ç‹ Ùng phó. NguyÍn Bình tên thÆt là NguyÍn PhÜÖng Thäo, vÓn là Çäng viên kÿ c¿u cûa ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng, nhÜng th©i gian ª Côn ñäo Çã ngã theo C†ng Sän ñŒ Tam, nên cuÓi næm 1945, HÒ Chí Minh ÇÜa NguyÍn Bình ljn Mông Cái Ƕi lÓt QuÓc Dân ñäng Ç‹ chiêu dø sÜ Çoàn Sao Tr¡ng cûa VÛ Kim Thành và ÇÓi phó v§i l¿c lÜ®ng QuÓc Dân Quân cûa VŒ An QuÓc (Vi Væn LÜu). NhÜng m¥t nå cûa NguyÍn Bình không phÌnh gåt ÇÜ®c ai, vì vÆy ViŒt Minh m§i Ç°i vùng cho NguyÍn Bình, bÓ trí vào Nam B¶ tranh thû các l¿c lÜ®ng kháng chi‰n, triŒt hå uy tín cûa Bùi H»u PhiŒt và vô hiŒu hóa Trung ñoàn 25 AB. V§i bän chÃt xäo trá cÓ h»u cûa chính mình c†ng thêm các âm mÜu và thû Çoån thâm Çc cûa tÆp Çoàn c†ng sän, NguyÍn Bình Çã hå sát Bùi H»u PhiŒt và DÜÖng Væn DÜÖng, phân hóa hàng ngÛ kháng chi‰n Nam B¶, tàn sát các chi‰n sï QuÓc Dân ñäng và xô ÇÄy l¿c lÜ®ng Bình Xuyên vào vòng tay cûa th¿c dân Pháp. NhÜng rÓt cøc, NguyÍn Bình cÛng bÎ ViŒt Minh mu®n tay kÈ thù phøc kích gi‰t ch‰t ª Campuchia.
ñoån k‰t.
Nh»ng câu chuyŒn xoay quanh lá c© sao tr¡ng nêu ra trên Çây là nh¢m møc Çích giúp bån džc bi‰t rõ s¿ th¿c Ç‹ có m¶t nhÆn thÙc vô tÜ vŠ m¶t giai Çoån lÎch sº mà dân t¶c ViŒt Nam không may phäi theo m¶t khúc quành gian nan khÓn kh° Ç‹ cuÓi cùng Çi t§i ngã rÈ ÇÎnh mŒnh. Bi‰t rõ nh»ng câu chuyŒn nhÜ th‰ này, bån džc së phân biŒt ÇÜ®c th‰ nào là QuÓc Dân ñäng, th‰ nào là QuÓc Dân ñäng ViŒt Nam, mà th‰ nào låi là ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng, th‰ nào là ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng. QuÓc Dân ñäng*, còn g†i là QuÓc Dân ñäng ViŒt Nam, Liên Minh QuÓc Dân ñäng, hay M¥t TrÆn QuÓc Dân
* LÜu š:
· QuÓc Dân ñäng = QuÓc Dân ñäng ViŒt Nam = Liên Minh QuÓc Dân ñäng = M¥t TrÆn QuÓc Dân ñäng = ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng + ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng + ñåi ViŒt Dân Chính ñäng.
· ViŒt Nam Cách MŒnh ñÒng Minh H¶i = ViŒt Cách.
· ViŒt Nam ñc LÆp ñÒng Minh H¶i = ViŒt Minh = VËm.
· ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng = ViŒt QuÓc = Cu Dê ñê = QuÀn Dài ñen.
· ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng = ñåi ViŒt = ñít VÎt.
ñäng, là t° chÙc chính trÎ k‰t h®p ba chính Çäng quÓc gia ViŒt Nam QuÓc Dân
ñäng, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng, và ñåi ViŒt Dân Chính ñäng, hoåt Ƕng công khai trong th©i gian 1945-1946, có Çäng kÿ là lá c© sao tr¡ng cûa ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng, có Çäng ca là bài ViŒt Nam Minh Châu Tr©i ñông cûa Hùng Lân, có quân Çi là QuÓc Dân Quân mà dân chúng g†i là B ñi Sao Tr¡ng Ç‹ phân biŒt v§i VŒ QuÓc Quân mà dân chúng g†i là B¶ ñ¶i Sao vàng hay là B¶ ñ¶i Cø HÒ. Bi‰t thêm nh»ng câu chuyŒn xoay quanh lá c© sao tr¡ng, bån džc së š thÙc ÇÜ®c s¿ kiŒn dân t¶c chúng ta là m¶t dân t¶c anh hùng, Çàn anh chúng ta trong giai Çoån lÎch sº cÆn Çåi rÃt xÙng Çáng v§i truyŠn thÓng anh hùng Çó, và tÃt cä chúng ta, nh»ng ngÜ©i Çi sau, chúng ta phäi bi‰t rút tÌa kinh nghiŒm xÜÖng máu cûa nh»ng ngÜ©i Çi trܧc, Ç‹ vui vÈ ti‰p nhÆn di sän Ç° nát và can Çäm kh¡c phøc hÆu quä Çiêu linh, tránh xa nh»ng v‰t xe lÀm låc, Ç‹ mà månh ti‰n trên con ÇÜ©ng mÜu cÀu vinh quang cho T° QuÓc, hånh phúc cho ÇÒng bào.
Tháng chín, 1996
Minh VÛ HÒ Væn Châm
_______________________________
CHÚ TH´CH
1.NguyÍn Væn ViÍn, Giáo Lai và ñ¶i Ti‰p (ñ¥ng Xuân Ti‰p) nguyên là Çäng viên VNQDñ
2.ñåi ViŒt QuÓc Gia Liên Minh gÒm ñåi ViŒt QuÓc Xã ñäng, ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng, ñåi ViŒt Dân Chính ñäng, và Tân ViŒt Nam QuÓc Dân ñäng. Ban ChÃp Hành Trung ÐÖng do NguyÍn Xuân Ti‰u làm Chû tÎch và các Ñy viên là NguyÍn TÜ©ng Long, TrÜÖng Tº Anh, Ngô Thúc ñÎch, Bùi NhÜ Uyên, NguyÍn Th‰ NghiŒp, NguyÍn Ng†c SÖn, NhÜ®ng TÓng, NguyÍn ñæng ñŒ và NguyÍn Xuân DÜÖng. Thành phÀn nòng cÓt cûa Liên Minh là ñåi ViŒt QuÓc Xã ñäng chû trÜÖng d¿a vào NhÆt Ç‹ Çánh Pháp, và chû trÜÖng này Çã không ÇÜ®c các Çäng thành viên khác tán ÇÒng nên Liên Minh tan rã nhanh chóng.
3. Ti‰t l¶ cûa NguyÍn Duy H®i, nhà thÀu phø trách s»a ch»a trø sª.
4. ThÜ kš tr¿c nhà thÜÖng Båch Mai tÓi 12-7-1946 là NguyÍn Væn Huyên xác nhÆn công an B¡c B¶ Çã ljn lÃy Çi 3 xác ch‰t vô thØa nhÆn.
5. Phan Kích Nam (Phan Xuân ThiŒn) bÎ gi‰t cùng v§i Lê Khang ª bãi cÕ bên hông ÇŠ lao Phú Th† ÇÀu næm 1947.
6. L©i khai cûa NguyÍn Væn LÍ, ñåi Ƕi trܪng c¶ng sän, nguyên chÌ huy toán công an Çánh chi‰m trø sª sÓ 9 PhÓ Ôn NhÜ HÀu, bÎ H¶i ñÒng An Dân Hà N¶i b¡t næm 1947
qua viŒc Võ Nguyên Giáp trܧc khi dàn d¿ng vø Ôn NhÜ HÀu Çã Çích thân tìm g¥p ñåi tá Crépin là ñåi DiŒn Lâm Th©i Toà Cao Ñy Pháp Ç‹ yêu cÀu th¿c dân Pháp giúp tr†ng pháo và chuyên viên xº døng tr†ng pháo Ç‹ tÃn công các chi‰n khu cûa QuÓc Dân ñäng, và Crépin Çã hoan hÌ tán ÇÒng.
7. *TrÜÖng Phܧc TÜ©ng bÎ b¡t hôm mÒng 3 T‰t 1946 và bÎ thû tiêu næm 1947 tåi lao
xá Nghi Hå, huyŒn Qu‰ SÖn. Phan Bá Lân thay th‰ TrÜÖng Phܧc TÜ©ng làm Bí
thÜ TÌnh ñäng B¶ Quäng Nam.
8 .Tåi lao xá H¶i An, Tôn Quang PhiŒt không giäi thích ÇÜ®c lš do b¡t giam TrÜÖng
Phܧc Tܩng.
9.***Tåi råp chi‰u bóng Quäng Ngãi, hàng ngàn thân nhân nh»ng ngÜ©i bÎ c¶ng sän gi‰t håi cuÓi næm 1945, ÇÀu chít khæn tang, khóc than thäm thi‰t, khi‰n Tôn Quang PhiŒt bÓi rÓi hÙa hËn së trình chính phû trØng phåt nh»ng cán b¶ làm bÆy.
10. Chi‰u m¶t manh kËp tre thêm bäy tÃm, g†i hÒn T° QuÓc chÙng ngay gian.
Træng hai tròn xác ch‰t Çã næm thây, mÜ®n ÇÃt Trà Linh chôn sÃp ng»a;
ña sÓ bÎ giam gi» ª Nghi Hå và Trà Linh, ÇŠu thu¶c huyŒn Qu‰ SÖn, ch‰t dÀn ch‰t mòn vì bŒnh tÆt ho¥c vì thi‰u dinh dÜ«ng, ai sÓng sót thì ljn ÇÀu næm 1947 cÛng bÎ thû tiêu :
11.PhÀn l§n qui tø ª Kim Bình (Vân Nam) và Minh Giang (Quäng Tây), vÃt vä ki‰m sÓng.
12.** Lê DuÅn. Dܧi lá c© vÈ vang cûa ñäng, ti‰n lên dành nh»ng th¡ng l®i m§i.
Hà N¶i,1970.
13.Thu¶c huyŒn SÖn TÎnh, Quäng Ngãi, có cuc ÇÃt : Long ñÀu hí thûy, Thiên ƒn niêm hà.
14.Theo ti‰t l¶ cûa cán b¶ c¶ng sän Hoàng Månh ñÙc, Trܪng ban HuÃn luyŒn Quân Báo Liên Khu 5, thì Huÿnh Thúc Kháng, sau khi Çóng tr†n vai trò bù nhìn bung xung, Çã ÇÜ®c c¶ng sän ÇÜa vŠ Quäng Ngãi dÜ«ng bŒnh rÒi chích thuÓc thû tiêu Ç‹ diŒt khÄu vào næm 1947.
15. Bùi H»u PhiŒt gÓc ñŒ nhÎ QuÓc t‰, ª Côn ñäo vŠ, gia nhÆp ñVQDñ, làm TÜ LŒnh chi‰n khu An ñiŠn. Phó TÜ LŒnh là ñ¥ng ñình Nhã. Liên låc viên là TrÀn Kim PhÜ®ng và VÜÖng H»u ñÙc.
16. Maurice Thiên là m¶t trong mÜ©i con rÒng xanh Bình Xuyên, nhà giàu, v® ngÜ©i Pháp, bän thân mang quÓc tÎch Pháp, tính tình hào säng, ngang tàng ÇÜ®m phong cách LÜÖng SÖn Båc. Maurice Thiên có m¶t Çàn ng¿a Çua, và tØ khi gia nhÆp ñåi ViŒt QuÓc Dân ñäng, Çã cho các kœ sï m¥c áo sao tr¡ng bi‹u trÜng s¡c c© QuÓc Dân ñäng.
.
ñã Çæng:
* Tåp chí ñi T§i, sÓ 32, ngày 1-1-1997.
C.P. Succ Montréal-Nord
Québec, H1H 5L1, Canada.
* Khai thác thÎ trÜ©ng & Phúc trình Doanh thÜÖng VN, sÓ 25, Jan/Feb/March 1997.
517 College St., Suite 238
Toronto, Ont. M6G 4A2, Canada.
* ñÓi L¿c, sÓ 15, T‰t ñinh Sºu, Feb/1997.
517 College St., Suite 238
Toronto, Ont. M6G 4A2, Canada.
*Tap Chí Cách Mång, sÓ 6, B M§i, Xuân ñinh Sºu, Feb/March 1997.
P.O. Box 680066
Houston, Texas 77268-006, USA.
No comments:
Post a Comment