truyeän ngaén Voõ Kyø Ñieàn.
-Loay hoay chöøng thaùng nöõa laø tôùi ñoâng. ÔÛ caùi xöù gì maø ngaøy giôø qua mau quaù. Laåm raåm maø tui vôùi chò Saùu
ôû trong
caùi nhaø döôõng laõo naày gaàn ñuùng moät naêm.
Baø Saùu Ñaønh ngoài ôû ñaàu baêng caây cuõng ñang nhìn trôøi nhìn ñaát, ñaàu oùc nghó vaån nghó vô, nghe noùi beøn traû lôøi:
-ÔØ ôø, leï quaù, beân Vieät Nam mình phaûi chôø thieät laâu môùi tôùi Teát. Coøn ôû ñaây cöù xuaân haï thu ñoâng thay phieân nhau qua vuøn vuït. Rieát roài sao chæ thaáy moät naêm möôøi hai thaùng toaøn laø muøa ñoâng. Thieät laø raàu thuùi ruoät. Maø sao oâng anh cöù duøng hoaøi caùi danh töø Vieän Döôõng Laõo, tui thaáy noù kyø cuïc. Chòu khoù baét chöôùc ngöôøi ta ñoåi môùi moät chuùt ñi. ÔÛ ñaây ai cuõng noùi laø Trung Taâm Tieáp Cö Tuoåi Vaøng nghe cho ñôõ buoàn maø hay hôn.
OÂng Thaønh nghieâng mình xuoáng ñöa tay löôïm moät caùi laù ruïng tröôùc maët, nhìn moät hoài laâu töøng ñöôøng gaân chaïy chaèng chòt nhö maïng nheän treân maåu laù vaøng, roài môùi ñöa qua baø Saùu phaân bua:
-Chò thaéc maéc chi maáy caùi danh töø ñoù. Nhö côû tuoåi tui vôùi chò, baây giôø duøng tuoåi vaøng, tuoåi baïc, tuoåi ngoïc gì thì cuõng ñaâu coù treû laïi ñöôïc chuùt naøo. Con ngöôøi aên hoïc caøng cao, caøng vaên minh taán boä thì caøng noùi naêng kheùo leùo, ñeïp ñeõ, hoa myõ nhöng ñaõ laø söï thaät thì ñaâu coù duøng lyù luaän ñeå thay ñoåi ñöôïc. Tui nghó caùi gì mình coá che daáu thì caùi ñoù deã bò loä taåy cho ngöôøi ta ñeå yù.
OÂng giaø khoâng caàn bieát baø Saùu coù nghe hay khoâng, vaãn thaûn nhieân tieáp tuïc:
-Nhö caùi laù naày ban ñaàu laø caùi maàm non nhuù ra töø thaân caây hoaëc caønh caây nhoû, nhôø naéng möa phaùt trieån ñaày ñaën xanh töôi ñeïp ñeõ ñöôïc vaøi thaùng. Thu tôùi vaøng voït heùo uùa, chæ caàn moät côn gioù nheï laø noù vónh vieãn rôùt xuoáng ñaát ñen, ñeå roài naêm sau nhöõng caùi laù khaùc tieáp noái chu trình baát taän ñoù. Cuõng vaäy con ngöôøi ai cuõng phaûi traõi qua caùc giai ñoaïn treû thô, tröôûng thaønh, giaø nua roài cheát. Bôõi vì caùi thaân xaùc con ngöôøi giôùi haïn, noù chæ soáng ñöôïc moät traêm naêm thoâi, laøm sao maø loät da soáng ñôøi. Caùi söï thaät roõ raøng nhö vaäy, vaäy maø khi nghe caùi caâu laøm ngöôøi ai cuõng phaûi cheát - ngöôøi ta thöôøng gaït ñi nghó raèng chæ coù ngöôøi khaùc laø phaûi cheát, coøn mình thì treû hoaøi, ñeïp hoaøi vaø dó nhieân laø soáng hoaøi...
Baø Saùu haùy oâng giaø Thaønh baèng nöûa con maét, treà moâi nhö khoâng theøm nghe caùi loái noùi chuyeän xoùc hoïng thaày ñôøi, mieäng ñònh caõi, nhöng sôï oâng giaän neân ñaønh phaûi nhòn. ÔÛ trong caùi chung cö möôøi töøng naày, chæ coù oâng giaø Thaønh vaø baø laø ngöôøi Vieät Nam da vaøng. Coøn laïi toaøn laø da traéng vôùi da ñen. Moãi laàn muoán noùi chuyeän vôùi hoï thì baø phaûi ra daáu, vöøa moûi tay vöøa böïc mình. Daàu sao coù ngöôøi cuøng queâ höông xöù sôû laøm haøng xoùm cuõng ñôõ khoå. Baø con xa khoâng baèng laùng gieàng gaàn. OÂng Thaønh vaãn coøn noùi laùp daùp beân tai:
-Nhöng maø chò Saùu ôi, tuoåi treû coù caùi ñeïp cuûa tuoåi treû thì tuoåi giaø cuõng coù caùi vui, caùi ñeïp cuûa tuoåi giaø. Moãi thôøi, moãi luùc ñeàu coù noãi vui rieâng cuûa noù neáu mình bieát taän höôûng. Treû soáng theo treû, giaø soáng theo giaø, thì laøm gì maø khoâng tìm ñöôïc nieàm vui. Coøn neáu mình ñaõ troïng tuoåi maø coá baùm víu, soáng voäi soáng vaøng nhö luùc möôøi chín, hai möôi thì caùi ñoù thieät tình coi khoâng ñöôïc ña! Nhö ngaøy naøo ñoù chò cao höùng ñi uoán toùc quaên, thoa son doài phaán xanh xanh, ñoû ñoû, veõ maét ñen thui, maëc aùo ñaàm, ñi giaøy cao goùt...
Baø Saùu nghe noùi tôùi ñoù, töùc quaù nhòn khoâng noãi nöõa, cöï nöï:
-Caùi oâng naày ôû khoâng raõnh roãi, noùi chuyeän gì ñaâu. Khi khoâng baøy ñaët chuyeän keâu toâi ñi uoán toùc, mang giaøy cao goùt... Maø oâng noùi nghe hay quaù haû, vaäy oâng chöùng minh cho toâi coi caùi laù ruïng dính ñaày buïi ñaát neø, cuõng nhö tuoåi giaø cuûa oâng vôùi tui neø, noù ñeïp ôû caùi choã naøo?
OÂng giaø Thaønh haáp haùy caëp maét sau ñoâi kieáng laõo, nhìn baày boà caâu xaùm ñen ñang ruû nhau töøng ñaùm ñi kieám moài. Chuùng thaûnh thôi bay löôïn nhaûy nhoùt voâ tö. Trong khi ñoù, oâng vaø baø Saùu ngoài maø tranh luaän chuyeän trôøi ñaát. OÂng naêm nay cuõng ñaõ giaø maø baø cuõng khoâng coøn treû trung. Caû hai ñang ôû vaøo caùi tuoåi cuûa muøa naøo cuoäc ñôøi ?
Trôøi ñaõ baét ñaàu nong noùng, naéng chan hoaø treân khaép loái ñi. Caû khoâng gian saùng röïc rôõ choùi loïi. Gaàn choã hai ngöôøi, raûi raùc ñaây ñoù coù nhöõng caây tuøng luøn thaáp, taøn laù xoe troøn hình noùn nhö ñöôïc caét xeùn, chaêm soùc tæ mæ. Nhöõng caây phong to côû hai oâm tay laù ñaõ uùa vaøng töø caû tuaàn nay. Coù caây maøu vaøng aùnh, coù caây maøu ñoû saäm. Caû moät vuøng caây laù traõi daøi moät vuøng xanh, vaøng, ñoû chen laãn nhau taïo thaønh moät böùc tranh thieân nhieân vó ñaïi. OÂng nhìn thaáy ngoïn ñoài vôùi caùi noùc nhaø thôø cao vuùt vaø raëng nuùi xanh môø môø ôû taän phía nam. Caùi khoâng gian trong suoát yeân laønh ñeïp ñeõ quaù.
OÂng ñöa tay chæ ra xa:
-Chò Saùu thaáy khoâng, caû moät vuøng maøu saéc, aùnh saùng troän laãn nhau, xanh, vaøng, traéng, ñoû. Caûnh töôïng thieân nhieân ñeïp ñeõ phong phuù hôn caùc böùc tranh do con ngöôøi veõ nhieàu laém. Maáy anh chaøng hoaï só baét chöôùc maø veõ nhöng hoï veõ dôû eïc. Coù ra hoàn gì. Laøm sao maø ghi heát ñöôïc caùi ñeïp cuûa vaïn vaät thieân nhieân. Hoài toâi coøn ôû ñaûo, voâ thö vieän tìm saùch maø coi, coù ñoïc ñöôïc moät taïp chí Trung Hoa thaáy hoï noùi veà muøa thu. Chò bieát hoï duøng chöõ gì khoâng?
-Ai maø bieát chöõ Taøu!
-Hoï ñaõ duøng boán chöõ "dieãm leä tuùy nhôn" ñeïp ñeõ, quyeán ruû khieán loøng ngöôøi say ngaây ngaát.
Baø Saùu keâu leân: -Thieät haû, sao hoï taû caûnh nghe hay quaù vaäy! Roài chôït nghó ra, baø nhìn xoi moùi oâng Thaønh -Tui khoâng tin ñaâu, oâng baøy ñaët ra ñeå gaït tui. Maø oâng noùi loøng voøng quanh quaån, oâng chöa giaûi nghiaõ ñöôïc caâu tui hoûi. OÂng Thaønh xoa hai tay xöông xaåu, da nhaên nheo
-ÖØa öøa, chò khoâng thaáy sao, trong thieân nhieân muøa xuaân, muøa haï coù caùi töôi vui röïc rôõ thì muøa thu, muøa ñoâng cuõng coù caùi loäng laãy, trang troïng cuûa noù. Baây giôø tui hoûi chò nghen, khi ñi coi caûi löông, giöõa ñaøo keùp dieãn tuoàng vôùi khaùn giaû ngoài coi, ai laø ngöôøi sung söôùng?
Baø Saùu treà moâi: -Hoûi vaäy maø cuõng hoûi. Dó nhieân laø maáy ngöôøi ngoài ôû döôùi. Laøm khaùn giaû söôùng hôn, thoaûi maùi, khoâng baän roän, coù thì giôø maø thöôûng thöùc. Laøm ñaøo vôùi keùp, khoâng phaûi deã daøng, cöïc khoå vaát vaû laém, phaûi coù taøi. Haùt maø laáy ñöôïc ñoàng tieàn...
-Ñoù ñoù, toâi muoán traû lôøi caùi caâu hoûi cuûa chò. Trong caùi gaùnh haùt lôùn cuûa cuoäc ñôøi, con ngöôøi ai cuõng phaûi traõi qua moät giai ñoaïn thaät daøi, muùa may quay cuoàng treân saân khaáu. Nhieàu khi lo laéng traêm möu nghìn keá, tranh giaønh ñöôïc maát hôn thua, ñaâm ra queân maát con ngöôøi thaät cuûa mình, ñeán ñoåi khoâng bieát mình laø ai nöõa. Nhö con caù bôi loäi vaãy vuøng trong doøng soâng, cöù töôûng laø ñöôïc töï do, tung taêng thoaûi maùi nhöng thieät ra noù bò caùi doøng nöôùc bao la vó ñaïi meânh moâng cuoán huùt loäi phaêng ñi, naøo coù hay bieát chuùt gì. Tui vôùi chò, ngöôøi laøm ñaøo, ngöôøi laøm keùp, ñoùng caùi vôû tuoàng ñôøi ñaõ maáy chuïc naêm, meät moõi roài, baây giôø ñöôïc laøm khaùn giaû ñeå coi ngöôøi ta muùa haùt, chò khoâng thaáy sung söôùng laém sao?
Baø Saùu luùc laéc caùi ñaàu:
-Thoâi thoâi oâng ôi! OÂng thöû nghó coi, tuoåi giaø thì ñaâu coøn ham muoán gì nöõa ñöôïc. Muoán ñi chôi choã naày choã kia thì chön caúng run raåy ñi khoâng noåi, muoán aên moùn ngon vaät laï thì raêng coû ruïng heát trôn, muoán nhìn ngaém thöôûng thöùc caûnh ñeïp, thì maét môø, ñaàu oùc luù laãn nhôù tröôùc queân sau... Ñoù laø tui chöa keå ñuû thöù bònh hoaïn, nhö oâng vôùi tui baây giôø, nay ñau mai maïnh, khoâng bieát ngaøy naøo veà vôùi oâng baø. Caùi sung söôùng maø oâng keå thoâi daønh ñeå rieâng cho oâng, hoång coù tui trong ñoù.
OÂng giaø Thaønh khoâng traû lôøi, ngoài duoãi thaúng chön, löng ngaõ döïa treân thaønh gheá. Naéng choùi laøm oâng nheo maét. Buoåi saùng hoâm nay, naéng aám thieät deã chòu. Ngoaøi ñöôøng ôû traïm ñôïi xe, ñaùm ñoâng ñöùng chôø ñôïi, daùng veû ai cuõng khoeû maïnh yeâu ñôøi. Maáy ñöùa con nít ñuoåi baét nhau, chaïy giôõn doïc theo loái ñi. Coù moät caëp thanh nieân nam nöõ, oâm nhau hoân, gaàn guõi thaät töï nhieân, coi vuõ truï chung quanh nhö tan bieán heát. Khoâng gian nhö chæ coøn rieâng hai ñöùa yeâu nhau. OÂng Thaønh choaøng daäy chæ cho baø Saùu:
-Neø, chò thaáy hai ñöùa treû ñoù yeâu nhau, ñeïp ñoâi gheâ hoân. Thieät laø xöùng ñaøo xöùng keùp. Chò thì sao khoâng bieát chôù rieâng tui, moãi laàn thaáy maáy ñöùa nhoû, laøm quen, ve vaûn, quaán quít nhau laø tui thaáy vui trong buïng. Ít ra thì tuïi noù cuõng thaáy ñöôïc trong giai ñoïan thöông yeâu, cuoäc soáng trôû neân coù yù nghiaõ hôn, ñeïp ñeõ neân thô hôn...
Baø Saùu höù moät tieáng to, phaûn ñoái quyeát lieät:
-Caùi thöù ñoà con caùi nhaø ai, môùi nöùt maéêt maø ñaõ baøy ñaët naày noï, khoâng bieát xaáu hoã. Giöõa ñöôøng giöõa saù, daùm laøm caùi chuyeän ñoài phong baïi tuïc. Vaäy maø oâng khoâng traùch cöù pheâ bình, laïi coøn coù veû khuyeán khích coå voõ... Tui coi khoâng ñöôïc moät chuùt naøo.
Noùi xong baø nguùn ngoaûi, quay maët qua phía beân kia, thôû daøi:
-Thieät tình!
OÂng giaø Thaønh cöôøi ha haû:
-Chò vôùi tui thieät laø hoång haïp. Töø chuyeän lôùn tôùi chuyeän nhoû, caùi gì cuõng traùi yù, vaäy maø sao oâng trôøi laïi xui khieán gaëp nhau trong caùi goùc bieån chön trôøi naày. Thoâi toâi hoûi chò nghen, hai ñöùa nhoû ñoù yeâu nhau, taïi sao chò laïi cho laø xaáu xa? Noù khoâng choïc phaù gì ai, ñaâu coù laøm haïi cho keû khaùc. Maø yeâu nhau ñaâu phaûi laø caùi toäi caàn phaûi tröøng phaït, ngaên caám. Chöøng naøo noù aên caép, aên troäm, chöûi ruûa, ñaùnh loän, huùt xì ke, ma tuyù... nghiaõ laø laøm nhöõng ñieàu gì coù haïi cho taäp theå, xaõ hoäi, thì caùi ñoù thieät laø khoâng ñöôïc.
Baø Saùu töùc quaù caõi lôùn tieáng:
-OÂng chuøi caùi kieáng laïi cho saïch hôn coi, raùn nhìn cho roõ hai ñöùa ñoù ñöôïc maáy tuoåi, tuïi noù maø hôn möôøi taùm laø oâng chaët ñaàu tui ñi. Con nít coøn ñi hoïc, côm cha aùo meï, khoâng lo trau doài ñeøn saùch, baøy ñaët ñuû thöù chuyeän naày chuyeän kia, quaù trôøi maø! Thieät laø caùi thôøi maït phaùp. Coøn oâng noùi yeâu nhau khoâng laøm haïi xaõ hoäi haû? Neøø oâng coi ñi, hai ñöùa noù oâm nhau hun chuøn chuït giöõa ñöôøng giöõa saù ñoù, noù ñaõ toäi loãi ñaày mình roài, coøn muoán laøm göông xaáu cho keû khaùc baét chöôùc.
Baø haï gioïng: -Ñeû con maø hö hoûng nhö vaäy thaø ñeû tröùng gaø tröùng vòt luoäc aên coøn söôùng hôn!
Gioïng oâng Thaønh oân toàn:
-Tui ñoàng yù vôùi chò moät ñieåm nhoû thoâi. Tuoåi treû ñi hoïc, yeâu ñöông quaù sôùm thì treã naõi vieäc hoïc haønh. Caùi ñoù thì ñuùng. Nhöng neáu noù hoïc khaù, hoïc haønh vaãn ñaøng hoaøng thì vieäc yeâu ñöông coù haïi gì ñaâu. Ngoài trong lôùp coù ngöôøi mình yeâu thieät deã thöông, lieác qua lieác laïi khoâng vui laém sao. Hoài naõy chò duøng chöõ baøy ñaët, tui khoâng chòu caùi chöõ naày. Con ngöôøi ngoaøi caùi nhu caàu aên uoáng, aên maëc, ñi ñöùng, coøn caùi nhu caàu phaùt trieån lyù trí vaø tình caûm nöõa. Tôùi moät caùi tuoåi naøo ñoù, mình thaáy trôøi xanh hôn, maây traéng hôn, naéng hoàng hôn, phaûi khoâng chò Saùu ?
Baø giaø vaãn coøn töùc toái, khoâng traû lôøi. OÂng Thaønh tieáp:
-Chò noùi tuoåi tuïi noù coøn quaù treû? Möôøi saùu, möôøi baûy cuõng ñaâu coøn laø nhoû. Hoài xöa ngöôøi ta gaû choàng töø luùc möôøi ba. Hoång leõ ñôïi ñeán saùu, baûy möôi nhö toâi vôùi chò, roài môùi baét ñaàu bieát yeâu...
Baø Saùu böïc quaù, maët xuï xuoáng:
-Xí, giaø maø hoång neân thaân, ñöøng coù choïc tôùi tui. OÂng noùi cho söôùng caùi mieäng, phaûi chi coù ñöôïc con gaùi thoâng minh, hoïc gioûi, ñeïp ñeõ yeâu kieàu, gaëp phaûi caùi thaèng löu manh, xaõo traù, ñieám ñaøng noù ruø queán, roài taëng cho moät caùi baàu chình ình, ñeå oâng coi caùi caûnh ñoù coù chòu noåi khoâng ? Luùc ñoù tui choáng con maét leân ñeå nhìn cho roõ...
-Trôøi ñaát! Chò noùi chi maø döõ vaäy. Neáu con tui hoïc gioûi, thoâng minh, thì laøm sao gaëp phaûi moät thaèng löu manh xaõo traù, ñieám ñaøng? Vaäy caùi thoâng minh gioûi giaén ñoù vuït ôû ñaâu? Chò khoâng nhôù caùi caâu " ñoàng thanh töông öùng, ñoàng khí töông caàu ", Vieät Nam mình cuõng thöôøng noùi " noài naøo uùp vun naáy". Maø muoán laøm quen vôùi moät coâ gaùi ñeïp ñaâu phaûi deã. Caùi naày tui noùi thí duï, chò nghe ñöøng coù giaän. Côû gioûi giaén, ñeïp trai nhö tui maø caùch ñaây ba boán chuïc naêm veà tröôùc, daàu muoán xin theo chò ñeå xaùch deùp xaùch giaøy, chò cuõng ñaâu theøm cho, phaûi khoâng chò Saùu ? Vaäy thì chò cuõng ñöøng lo, con gaùi noù tröôûng thaønh sôùm hôn con trai, noù khoân hôn veà maët tình caûm. Nhöng maø daàu noù coù thaèng boà baát taøi, voâ töôùng maø noù yeâu ñöôïc thì cuõng ñaâu coù sao. Noùi ñi noùi laïi, mieãn yeâu nhau thieät nhieàu laø ñöôïc. Trong tình yeâu cuõng khoâng neân tính khoân tính daïi. Tính toaùn nhieàu quaù maát vui ñi.
Baø Saùu xæa xoùi:
-Höù, chuyeän ñoù laøm sao bieát ñöôïc. Nhöng caùi loái lyù luaän cuûa oâng laø hoång öa. Daàu oâng coù noùi gì thì noùi, tui cuõng khoâng chaáp nhaän caùi loái meøo maõ gaø ñoàng. Coøn phaûi keå cha meï, oâng baø, haøng xoùm, phong tuïc, gia theá, leã giaùo, tuoåi taùc... nöõa chôù!
Moät côn gioù thoåi taït ngang, nhöõng chieác laù vaøng rôøi caønh ñöa nhau bay laû taû trong khoâng gian nhö ñaøn böôùm. OÂng giaø Thaønh huùng haéng ho, hai tay oâm laáy ngöïc. Caùi löng cong voøng, cuùi gaäp xuoáng. Moät hoài laâu, maët môùi bôùt nhaên nhuùm:
-ÔØ, ôø, thoâi toâi chòu thua chò,.. Vaäy thì heã laø con nít thì khoâng ñöôïc yeâu nhau. Muoán caùi gì thì phaûi xin pheùp cha meï. Ngöôøi phöông Nam khoâng ñöôïc laáy ngöôøi phöông Baéc, phöông Ñoâng khoâng ñöôïc gaëp ngöôøi phöông Taây. Ngöôøi hoïc gioûi khoâng neân chôi vôùi ngöôøi ít hoïc. Ngöôøi giaøu khoâng neân thaân vôùi ngöôøi ngheøo. Ngöôøi ñöùc haïnh thì khoâng neân laøm quen vôùi ngöôøi löu manh, ñaøng ñieám, ñeïp khoâng neân gaàn guõi xaáu...
Noùi tôùi ñaây, oâng giaø nheo maét choïc baø Saùu:
-Neáu chò laø Thöôïng Ñeá coù ñuû moïi quyeàn naêng thì traùi ñaát boán tæ ngöôøi naày, chæ coøn soáng soùt ñoä treân döôùi moät tæ ngöôøi thoâi. Coøn ba tæ kia vì doát naùt, thieáu ñöùc haïnh, xaáu xí, ngheøo khoå,.. chaéc chò hoaù pheùp cho hoï ñi choã khaùc chôi rieâng moät mình, ñôõ laây qua nhöõng ngöôøi ñaøng hoaøng, sang troïng, ñeïp ñeõ...
Baø Saùu nghe tôùi ñoù, phuûi ñít ñöùng daäy boû ñi voâ trong, mieäng laàu baàu:
-Thieät tình, muoán ngoài phôi naéng cho khoeû moät chuùt maø cuõng khoâng ñöôïc yeân thaân. OÂng noùi laûi nhaûi hoaøi nghe meät quaù, giaø caû ñaâm ra ñoåi taùnh baát nhôn. Treân ñôøi naày chæ coù mình oâng laø nghó ra maáy caùi ñieàu kyø cuïc. Cuõng may laø khoâng coù con gaùi, neáu coù thì noù ñaõ xaùch goùi theo trai töø hoài möôøi ba möôøi boán...
°°°
Bònh vieän X, ngaøy...thaùng....
Chò Saùu kính meán,
Toâi ñaõ vaøo bònh vieän X.. ñöôïc tuaàn nay. Ñeâm hoâm ñoù toâi bò trôû bònh baát ngôø, ñöôïc xe nhaø thöông ñöa voâ ñaây luùc ba giôø saùng, khoâng kòp töø giaõ chò. Hieän ñang naèm ôû phoøng hai möôi, laàu hai, ñöôïc thuoác men chaêm soùc chu ñaùo. Tuy nhieân theå xaùc toâi baây giôø reäu nhö caây muïc, khoâng bieát gaûy guïc luùc naøo. OÁi, chuyeän ñoù hôi ñaâu maø lo, giaø thì cheát, ñoù laø leõ thöôøng tình. Toâi khoâng lo sôï gì heát vaø coù thaùi ñoä raát laø bình tónh. Coù leõ cuõng mong cho caùi ngaøy ñoù ñeán mau theâm moät chuùt thì ñôõ bò daèn vaët. Toâi baây giôø trô troïi, khoâng coøn moät ngöôøi naøo thaân yeâu ngoaøi chò, neân nhöõng giaây phuùt raõnh roãi coøn laïi naày, raùn vieát cho chò vaøi chöõ.
Chò coøn nhôù, caùi buoåi saùng cuoái tuaàn, toâi vôùi chò tranh luaän veà tuoåi treû, tuoåi giaø. Toâi bieát nhöõng lôøi toâi noùi laøm chò buoàn loøng, nhöng toâi vaãn cöù noùi, moät phaàn vì caùi taùnh nghó sao noùi vaäy, khoâng quanh co trau chuoát, moät phaàn vì caâu chuyeän xoay quanh caùi noãi nieàm hoái haän naèm saâu kín trong taâm khaûm, toâi coá ñeø neùn thì noù laïi troài leân trong tim, trong oùc, khoâng theå naøo goät röõa cho heát saïch ñöôïc. Maø laøm sao xoaù boû ñöôïc caùi ñieàu mình ñaõ laàm lôõ. Maáy laàn toâi ñònh noùi cho chò bieát lyù do taïi sao toâi laïi coù quan nieäm laï luøng nhö vaäy nhöng thaáy chò khoâng tha thieát vôùi caâu chuyeän neân ñaønh thoâi. Caâu chuyeän toâi keå cho chò, khoâng coù gì kyø laï ñaëc bieät. Noù taàm thöôøng giaûn dò nhö haøng traêm, haønh ngaøn chuyeän xaûy ra trong gia ñình Vieät Nam mình.
Toâi ñöôïc sanh ra vaø lôùn leân ôû thaønh phoá Saøi Goøn. Hoài ñoù cuoäc soáng toâi raát sung tuùc, yeân vui. Nhôø cuûa caûi cha meï ñeå laïi khaù ñoà soä, toâi laøm chuû moät cöûa haøng xuaát nhaäp caûng tô luïa, gaám voùc. Nhaø toâi troâng nom moät cöûa hieäu kim hoaøn. Coâng vieäc kinh doanh ngaøy moät phaùt ñaït. Chuùng toâi chæ coù duy nhöùt moät chaùu gaùi neân raát yeâu thöông chieàu chuoäng. Chaùu Thuyû gioáng meï neân raát xinh xaén, thoâng minh, naêm möôøi taùm tuoåi chaùu ñaäu baèng Tuù Taøi Phaùp haïng bình. Coøn noãi sung söôùng naøo baèng khi cha meï thaáy con vöøa ñeïp ñeõ vöøa hoïc gioûi. Taát caû tình thöông cuûa vôï choàng toâi ñeàu ñoå doàn cho con. Chaùu noù laïi ngoan ngoaûn, leã pheùp, hieàn laønh neân chuùng toâi thöôøng sung söôùng vaø haõnh dieän khoe vôùi baïn beø.
Moät hoâm meï noù hôùt hô hôùt haûi töø ngoaøi böôùc vaøo nhaø, baùo cho toâi bieát moät nguoàn tin ñoäng trôøi laø chaùu Thuyû coù baïn trai. Chính maét baû thaáy hai ñöùa caëp ñoâi nhau ñi trong nhaø saùch Khai Trí, cöû chæ raát laø thaân maät. Thaùi ñoä hoát hoaûng cuûa nhaø toâi laøm nhö laø trôøi saäp tôùi nôi. Toâi nghe xong vöøa sôï haõi, vöøa lo laéng. Neáu may maén maø chaùu Thuyû gaëp ñöôïc ngöôøi choàng coù aên hoïc ñaøng hoaøng, con nhaø töû teá, coøn neáu khoâng may thì vôï choàng toâi buoàn khoå bieát chöøng naøo.
Caû caùi gia taøi chuùng toâi coá gaéng gaày döïng maáy chuïc naêm nay keå nhö laø tieâu tan heát vaøo tay ngöôøi khaùc. Nhöõng ngaøy sau ñoù, toâi doø la tin töùc, ñöôïc bieát caäu Hoaøng, ngöôøi baïn trai cuûa chaùu, laø sinh vieân Ñaïi Hoïc Vaên Khoa Vaïn Haïnh. Tuy caäu aáy ñeïp trai, hoïc gioûi nhöng gia ñình ñoâng anh em maø laïi ngheøo. Baø meï caäu ta phaûi vaát vaû cöïc khoå nuoâi con. Ñeå ñuû tieàn aên hoïc, caäu Hoaøng phaûi daïy theâm ôû caùc tö gia vaøo nhöõng ngaøy nghæ. Vôï choàng toâi tuy kính troïng caùi nghò löïc phi thöôøng, caùi ñöùc tính caàn cuø nhaãn naïi, nhöng khoâng phaûi vì vaäy maø chaáp nhaän caäu Hoaøng laøm con reå. Choàng cuûa chaùu Thuyû phaûi laø ngöôøi xöùng ñaùng hôn. Toâi baøn vôùi nhaø toâi, thay vì ñeå chaùu tìm ngöôøi baïn traêm naêm thì vôï choàng chuùng toâi vôùi caùi hieåu bieát töøng traõi, giao thieäp quen bieát nhieàu nôïi, tìm duøm cho chaùu. Cuoái cuøng chuùng toâi choïn ñöôïc moät ngöôøi raát laø vöøa yù. So vôùi Hoaøng thì Sôn khoâng ñeïp trai baèng nhöng veà gia theá, hoïc haønh, tieàn cuûa, thì Sôn quaù ñaày ñuû. Tuïi toâi khoâng coøn mong öôùc gì hôn. Ban ñaàu chaùu Thuyû töø choái quyeát lieät lôøi caàu hoân cuûa Sôn vaø giöõ vöõng tình yeâu saét son vôùi Hoaøng. Chuùng toâi phaûi naên næ, phaân traàn ñieàu hay leõ thieät. Roài cho tôùi moät ngaøy Hoaøng phaûi nhaäp nguõ vaø bò ñöa ra taän vuøng moät ñeå chieán ñaáu ngoaøi ñoù. Sôn lôïi duïng cô hoäi laân la, chieàu chuoäng vôùi söï hoã trôï, khuyeán khích cuûa vôï choàng toâi. Moät phaàn bò chuùng toâi giaän hôøn eùp buoäc, moät phaàn Sôn quaù theo ñuoåi maø Hoaøng thì xa xoâi caùch trôû, chaùu bò doàn vaøo caùi theá phaûi nhaän lôøi keát hoân.
Ngaøy ñaùm cöôùi nhìn chaùu khoùc nöùc nôû ñeå veà nhaø choàng, tuïi toâi cuõng khoâng caàm ñöôïc nöôùc maét thöông con nhöng trong loøng raát laø sung söôùng vì Thuyû ñaõ nghe lôøi daïy doã cuûa mình. Chaéc chaén laø chaùu seõ coù haïnh phuùc beân choàng, cuoäc ñôøi seõ ñaày hoa gaám. Ngöôøi con gaùi naøo ôû caùi coõi ñôøi naày laïi khoâng mô öôùc moät maãu ngöôøi choàng lyù töôûng nhö Sôn, coù hoïc vaán cao, tieàn baïc, ñòa vò xaõ hoäi ñaày ñuû. Chuùng toâi thay maët cho chaùu Thuyû maø löïa choïn duøm caùi haïnh phuùc löùa ñoâi.
Nhöng chò Saùu ôi! Caùi haïnh phuùc maø vôï choàng chuùng toâi choïn, noù chæ ñuùng coù phaân nöûa. Hoâm tröôùc toâi coù noùi vôùi chò, caùi thaân xaùc con ngöôøi coù giôùi haïn, baây giôø toâi theâm moät ñieàu nöõa laø caùi hieåu bieát cuõng coù giôùi haïn. Caùi hieåu bieát cuûa vôï choàng chuùng toâi chæ thaáy ñöôïc caùi baèng caáp thieät cao, caùi ñòa vò thieät böï, caùi tuû saét thieät to maø khoâng thaát ñöôïc caùi chieàu saâu thaêm thaúm cuûa loøng ngöôøi. Ngoaøi caùi voùc daùng beà ngoaøi hieàn laønh töû teá, ai bieát ñöôïc heát caùi möu moâ xaõo traù ôû beân trong. Sôn töø ngaøy cöôùi ñöôïc vôï, chæ vaøi naêm ñaàu thì eâm aám bình thöôøng nhöng sau ñoù thì hoái loä, tham nhuõng neân bò maát chöùc, taùnh tình trôû neân thay ñoåi. Sôn khoâng coøn e deø, gìn giöõ gì heát, ñeå loä boä maët aên chôi, ñaøng ñieám, suoát ngaøy la caø, traø ñình, töûu quaùn, nay caëp heát coâ naày, mai laïi coâ kia. Chaùu Thuyû soáng vôùi choàng nhö ôû trong ñòa nguïc, nhieàu khi boû veà khoùc loùc, keå leå ñuû thoùi hö taät xaáu cuûa Sôn. Chuùng toâi chæ bieát khuyeân lôn, an uæ. Caùi thaûm kòch ñoù, caû ba chuùng toâi coá gaéng caén raêng chòu ñöïng, daáu kín baïn beø, khoâng daùm hôû moâi, sôï ngöôøi cheâ cöôøi. Nhieàu ñeâm vôï toâi thao thöùc nhaéc tôùi caäu Hoaøng. Toâi vì xaáu hoã vôùi con neân khoâng daùm nghó tôùi. Chaùu Thuyû thì tuyeät nhieân khoâng heà ñaù ñoäng ñeán ngöôøi baïn cuõ moät caâu. Ñieàu ñoù khieán vôï choàng toâi aùy naùy. Chaúng thaø chaùu traùch cöù hai ñöùa toâi, coù leõ vaäy ñôõ khoå hôn chaêng? Moãi laàn chaùu bò Sôn haønh haï, ñaùnh ñaäp ñeå ñoøi tieàn, maët maøy söng vuø tím baàm, veà nhaø khoùc loùc laø moãi laàn toâi ñöùt töøng ñoaïn ruoät. Chòu ñöïng nhö vaäy cho ñeán moät ngaøy cuoái thaùng tö, naêm baûy möôi laêm, Sôn haï nhaùt dao aân hueä cuoái cuøng laø ñaønh ñoaïn boû beâ vôï, ngang nhieân daét moät nhôn tình môùi ñi qua Myõ. Chaùu Thuyû bô vô, trôû veà nöông naùu vôùi chuùng toâi. Ngaøy xöa chaùu yeâu ñôøi, xinh töôi, kieàu dieãm, ñeïp ñeõ nhö caønh lan trong naéng sôùm thì baây giôø taøn taï, theâ löông, caèn coãi. Caäu Hoaøng bieát ñöôïc, coù ñeán thaêm maáy laàn nhöng chaùu coá yù laùnh maët. Phaûi chi chaùu thaân maät, aám aùp vui töôi trôû laïi vôùi Hoaøng thì löông taâm toâi ñôõ bò daøy voø. Toâi hieåu ñöôïc chuùt ít taâm traïng cuûa chaùu Thuyû. Taát caû caùi noãi ngaïi nguøng khoù xöû, xaáu hoã, ñoái vôùi coá nhaân laø do vôï choàng toâi taïo ra.
OÂi! OÂng trôøi giaø caéc côù laøm chi, du toâi vaøo caùi caûnh thieät laø eùo le naày.
Sau ñoù, Hoaøng bò baét ñi hoïc taäp maõi ôû taän Laøo Kay, hình nhö thuoäc tænh Hoaøng Lieân Sôn, ngoaøi Baéc. Chaùu Thuyû coù laën loäi ra ñoù thaêm nuoâi ñöôïc moät laàn. Hoaøng ngaøy naøo maét saùng moâi hoàng, baây giôø chæ coøn da boïc xöông, moät xaùc cheát chöa choân coøn bieát ñi. Hoaøng noùi nhö lôøi traên troái, khuyeân Thuyû ñöøng neân chôø ñôïi, ngaøy gaëp nhau chæ coøn hy voïng ôû kieáp sau. Chò Saùu ôi, trong caùc thöù ñònh maïng ôû caùi coõi ñôøi naày, thì Coäng Saûn laø caùi thöù dònh maïng khaéc nghieät nhöùt. Noù laø cheùn thuoác ñoäc cuoái cuøng baét chaùu Thuyû uoáng töø gioït, töø gioït,...
Laøm sao moät ngöôøi con gaùi maûnh mai chòu ñöïng noåi caùi caûnh bi thöông, vöøa bò choàng ruoàng boû nhö quaêng moät chieác vôù cuõ voâ soït raùc, vöøa chôø ñôïi tuyeät voïng ngöôøi mình thöông yeâu thaät loøng ôû kieáp sau. Sau chuyeán ñi Baéc veà, ñaàu toùc cuûa chaùu baïc traéng nhö moät baø giaø baûy möôi tuoåi. Neùt maët cuûa chaùu trô ra baát ñoäng nhö ñöôïc naën baèng saùp. Nuï cöôøi haàu nhö raát laø hieám hoi. Nhieàu ñeâm, toâi thaáy chaùu ngoài baát ñoäng nhö pho töôïng im lìm, khoâng bieát chaùu suy nghó ñieàu gì. Vôï choàng toâi gaïn hoïi hoaøi khoâng ñöôïc, chæ coøn nöôùc khuyeân lôn voã veà...
Roài ñeán moät ñeâm kia, chaùu Thuyû ñi lang thang trong ñöôøng phoá vaéng ngöôøi trong giôø giôùi nghieâm, ngöôøi ta ñaõ nhaãn taâm noå suùng vaøo chaùu.
Chò Saùu ôi, ngöôøi ta ñaõ nhaém baén vaøo moät ngöôøi laõng trí nhö nhaém moät taám bia baèng caây ôû quaân tröôøng, khoâng moät chuùt xoùt thöông. Trôøi ôi! chò Saùu, chò coù töôûng töôïng ñöôïc caùi noãi ñau ñôùn, xoùt xa, hoái haän, daøy voø vôï choàng chuùng toâi ñeán theá naøo khoâng?
Chaùu Thuyû, ñöùa con gaùi yeâu quí nhöùt ñôøi toâi, noù laø vaøng, laø ngoïc, baây giôø ñaõ naèm yeân, bô vô döôùi loøng ñaát laïnh, thaân xaùc röõa tan, bieán thaønh buïi ñaát. Toâi vôùi maù noù ñau trong töøng teá baøo, töøng ñöoâøng gaân sôù thòt. Töø ñoù veà sau, côm khoâng aên ñöôïc, ñeâm nguõ cuõng khoâng ñöôïc. Teâ taùi, ñau xoùt. Khoùc nhieàu ñeáân noåi khoâng coøn nöôùc maét. Nhaø toâi vì quaù nhôù thöông con, laâm troïng bònh roái cuõng qua ñôøi. Toâi moät thaân moät mình trô troïi, taâm trí khuûng hoaûng gaàn nhö ñieân loaïn. Nhìn vaät gì trong nhaø, sau beáp, ngoaøi vöôøn, cuõng thaáy hình aûnh vôï con laãn khuaát ñaâu ñaây.
Cuoái cuøng khoâng chòu noåi caùi ñau khoå daèn vaët, toâi quyeát ñònh boû heát, ñeå ñeán moät chôn trôøi voâ ñònh naøo ñoù. ÔÛ ñaâu cuõng ñöôïc, mieãn laø phaûi thieät xa ñeå ñöôïc queân, queân heát. Toâi giaø roài, ñaâu caàn phaûi lo nghó gì nöõa cho ñôøi soáng, cho töông lai. Ñôøi nguôøi ta, caùi lo sôï to lôùn nhöùt thöôøng aùm aûnh laø caùi cheát. Toâi baây giôø khoâng sôï cheát nöõa, ñoâi khi coøn mong cho noù ñeán sôùm hôn, thì chò nghó coi toâi coøn sôï caùi gì. Toâi thaùp tuøng theo ghe vöôït bieân qua ñeán ñaûo, ít ra cuõng traùnh ñöôïc caùi thaønh phoá cuõ, nôi maø toâi coù quaù nhieàu kyû nieäm chua xoùt.
ÔÛ ñaây moãi ngaøy toâi ñöôïc chöùng kieán haøng bao nhieâu thaûm kòch maø ñoàng baøo phaûi gaùnh chòu. Cheát choùc, ñoùi khaùt, bònh taät, baõo toá, haõm hieáp, giam caàm, ñaùnh ñaäp, con maát cha, vôï laïc choàng, ngöôøi naøo ngöôøi naáy xô xaùc nhö traùi möôùp phôi khoâ, taøn taï, uû ruõ nhö caây caõi heát nöôùc. Noãi baát haïnh cuûa gia ñình chuùng toâi coù thaám thía gì vôùi caùi baát haïnh cuûa caû moät daân toäc bò ñoïa ñaày. Thôøi gian quaû laø lieàu thuoác maàu nhieäm, noù khieán cho noãi ñau ñôùn ngaøy moät phoâi pha. Loøng toâi trôû neân bình thaûn. Nhieàu ñeâm, ngoài moät mình treân gheành ñaù ôû baõi buoân laäu, nhìn ra ñaïi döông toái ñen chaäp chuøng, toâi nghó tôùi nghó lui, loanh quanh veà vieäc tình caûm, hoân nhôn cuûa chaùu Thuyû. OÂi, coõi loøng toâi nhoû nhen, chaät heïp. Noù bò caùi xaõ hoäi, phong tuïc, taäp quaùn, giaùo duïc, thaønh kieán... vaây quanh baùm cöùng, keát tuûa, chaët khoâng ñöùt, böùc khoâng rôøi...
Bao naêm sau bieát ñöôïc chuyeän xöa laàm,
Thì ñau khoå ñaõ haèn treân traùn nhoû (Taï Kyù)
Chò Saùu meán,
Khi toâi vieát thô naày cho chò, thì traêng ñaõ qua khoûi ñoït caây beân ngoaøi khung cöûa heïp. Maáy ngaøy nay naèm treân giöôøng bònh, caû phoøng, caùi gì cuõng sôn maøu traéng toaùt, nhìn hoaøi chaùn heát söùc, chæ coù aùnh traêng vaøng nhaït laø saùng dòu daøng. Toâi ôû xöù naày ñaõ maáy naêm, cho ñeán giôø phuùt naày môùi khaùm phaù ra moät ñieàu môùi laï. Con traêng löôõi lieàm ôû ñaây noù naèm doïc treân baàu trôøi chôù khoâng naèm ngang nhö beân mình. Cuõng thôøi laø maët traêng maø ôû beân trôøi taây khaùc hôn beân ñoâng. Noùi chuyeän veà maët traêng, ñaâm söïc nhôù ñeán hoài coøn treû, toâi raát thích hai caâu thô cuûa moät thieàn sö Nhöït Boån:
Hoâm nay nhaø chaùy roài
Tha hoà maø ngaém traêng
Phaûi laâu laém, traõi qua nhieàu ñau khoå choàng chaát, nhieàu dòp nghieàn ngaãm veà caùi yù nghiaõ thöïc söï cuûa ñôøi soáng, roài ñeán baây giôø veà giaø, naèm laây laát treân giöôøng bònh ba boán ngaøy nay, toâi môùi thaáy ñöôïc heát caùi thaâm traàm cuûa noù. Phaûi töï ñoát nhaø thì môùi thaáy ñöôïc aùnh traêng, khoâng theå nhôø ngöôøi khaùc... tuyeät ñoái khoâng theå nhôø ngöôøi khaùc....
°°°
Baø giaø Saùu ñoïc xong böùc thö vieát nöûa chöøng, khoâng ñoaïn keát, nöôùc maét ñaàm ñìa. Baø ngoài baàn thaàn thieät laâu treân chieác gheá xích ñu. Thieät khoâng ngôø, oâng giaø Thaønh laïi mang moät taâm söï naõo neà, theâ löông quaù söùc. Vaäy maø beà ngoaøi oâng vaãn cöôøi côït, töôi vui, bình thaûn. Caùi con ngöôøi, oám yeáu, da deû khoâ caèn, laïi coù moät tình thöông vôï con bao la khoâng bôø beán. Baø nghó laïi, ñaâm ra hoái tieác nhöõng lôøi caèn nhaèn naëng neà hoâm naøo, ñaùng leõ ra baø phaûi noùi naêng eâm aùi, dòu daøng hôn môùi phaûi.
Hình aûnh oâng Thaønh ngoài treân baêng caây söôûi naéng, tay lau caëp kieáng giaø, traàm laëng hieän roõ tröôùc maët. Caûnh nhö môùi ñaây. Caùi gioïng lyù luaän thì nghe gay gaét nhöng caùi tình yù thì thieät deã thöông. Phaûi thaät laâu baø môùi ñöùng daäy noåi, caát kyõ böùc thô vaøo tuùi aùo trong, baøn tay run run. Baø nghó trong buïng, ñeå ngaøy naøo moà yeân maõ ñeïp, baø phaûi ñeán chaêm soùc, troàng cho oång vaøi buïi hoa cuùc, ñeå khi thu veà, oång coù dòp ngoài beân ñaùm hoa vaøng maø ngaém traêng.
Luùc ñoù thì oång tha hoà ...
( Trích Keû Ñöa Ñöôøng)
No comments:
Post a Comment