TRẦN BÌNH NAM *THẾ GIỚI NHỎ DẦN

THEÁ GIÔÙI NHOÛ DAÀN Traàn Bình Nam Saùng 12 thaùng 9 naêm 2001 laù côø Hoa Kyø “sao soïc” treo nöûa coät bay tröôùc moãi nhaø treân toaøn nöôùc Myõ. Caû nöôùc ñeå tang. Moät caùi tang lôùn. Ngaøy hoâm tröôùc (11/9/01) moät boïn khuûng boá ñaõ cöôõng ñoaït nhieàu maùy bay daân söï, töï laùi cho ñaâm vaøo ñaùnh saäp hai toøa nhaø choïc trôøi cuûa Trung taâm Maäu dòch Theá giôùi
(World Trade Center-WTC) ôû New York, vaø moät goùc cuûa Nguõ Giaùc Ñaøi, boä quoác phoøng Hoa Kyø. Trong moät khoaûng thôøi gian ñöôïc tính toaùn kyõ boïn khuûng boá cöôùp 4 chieác maùy bay. Hai cuûa haõng American Airlines (soá 11, Boeing 767 töø Boston ñi Los Angeles; soá 77, Boeing 757 töø Hoa Thònh Ñoán ñi Los Angeles) hai cuûa haõng United Airlines (soá 175, Boeing 767 töø Boston ñi Los Angeles; soá 93, Boeing 757 töø Newark ñi San Francisco). American vaø United laø hai haõng haøng khoâng daân söï lôùn nhaát cuûa Hoa Kyø. Chuyeán bay soá
11 ñaâm vaøo laàu phía baéc cuûa Trung taâm Maäu dòch Theá giôùi luùc 8:45AM, chuyeán bay soá 175 ñaâm vaøo laàu phía nam luùc 9:08AM. Xaêng boác löûa, vaø sau moät giôø chaùy laøm suïp caùc coät choáng baèng theùp, phaàn treân cuûa hai toøa nhaø laàn löôït suïp xuoáng vaøsöùc naëng laøm suïp saùt ñaát toaøn boä hai toøa nhaø. Trong khi ñoù
chuyeán bay 77 ñaâm vaøo boä quoác phoøng, löûa boác chaùy vaø 1/5 Boä Quoác phoøng suïp ñoå. Keû gian cöôùp chuyeán bay soá 93 khoâng thöïc hieän ñöôïc daõ taâm. Soá 93 rôùt taïi quaän Somerset gaàn Pittsburgh, moät thaønh phoá lôùn maïn cöïc taây bang Pennsylvania.


Leänh toång thoáng ban ra, ngöng taát caû caùc chuyeán bay treân toaøn quoác. Bieân giôùi ñoùng kín, taøu löûa vaø caùc haõng vaän chuyeån daân söï ñöôøng xa nhö haõng xe buyùt Greyhound ngöng chaïy.Caùc chuyeán bay nöôùc ngoaøi ñang bay ñeán Hoa Kyø ñoåi ñöôøng bay taïm ñaùp qua Canada. Caùc bieän phaùp chuaån bò chieán tranh ñöôïc ban haønh. Quaân ñoäi ñöôïc leänh ôû tö theá saün saøng öùng chieán.Toång thoáng ñang coâng caùn taïi bang Florida ñöôïc di chuyeån ñeán moät trung taâm chæ huy thôøi chieán ôû bang Nebraska. Nhaân söï laõnh ñaïo chính phuû vaø quoác hoäi ñöôïc di chuyeån ñeán moät nôi an toaøn. Chieàu toái hoâm ñoù sau khi quaân ñoäi naém vöõng tình hình taïi thuû ñoâ vaø vuøng trôøi Hoa Thònh Ñoán ñöôïc baûo veä, toång thoáng
Bush trôû veà toøa Baïch OÁc. Trong moät phaùt bieåu ngaén toång thoáng chia buoàn vôùi naïn nhaân vaø gia ñình, khaúng ñònh nöôùc Myõ seõ khoâng nao nuùng tröôùc haønh ñoäng khuûng boá vaø seõ laøm nhöõng gì caàn thieát ñeå baûo veä töï do. Toång thoáng baûo ñaûm vôùi quoác daân boä maùy nhaø nöôùc ñang vaän haønh bình thöôøng vaø seõ
giaûi quyeát caùc vaán ñeà tröôùc maét moät caùch toát ñeïp. Toång thoáng höùa vôùi nhaân daân Hoa Kyø keû aùc, vaø nhöõng ai, caù nhaân hay quoác gia tieáp tay vôùi keû aùc seõ bò tröøng trò. Caùc daân bieåu vaø nghò só Hoa Kyø khoâng phaân bieät Daân chuû hay Coäng hoøa, sau moät ngaøy taïm ngöng laøm vieäc, chieàu hoâm ñoù hoïp nhau döôùi maùi nhaø quoác hoäi tay trong tay haùt baøi “God Bless America” (Ôn treân phuø hoä Myõ quoác) theà ñöùng sau löng toång thoáng, baûo veä quoác gia.
Vaán ñeà tröôùc maét cuûa quoác gia laø: Laøm gì? Tìm thuû phaïm vaø tröøng phaït. Ñieàu naøy ñôn giaûn. Neáu Hoa kyø khoâng coù khaû naêng tieân ñoaùn caùc bieán chuyeån lôùn treân theá giôùi vaø phoøng ngöøa caùc cuoäc khuûng boá, tình baùo Hoa kyø coù khaû naêng ñieàu tra ñeå tìm ra hung thuû vaø coù söùc maïnh tröøng phaït nhöõng teân
khuûng boá. Trong nöôùc toång thoáng Bush ñöôïc söï uûng hoä cuûa quoác hoäi vaø toaøn daân. Ngoaøi nöôùc haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi keå caû Lieân bang Nga vaø Trung quoác ñeàu leân tieáng keát aùn khuûng boá. Khi moät laõnh tuï quoác hoäi nhieàu uy tín nhö Thöôïng nghò só John W. Warner (CH-Virginia) vaø cöïu boä tröôûng ngoaïi giao Henry Kissinger so saùnh cuoäc khuûng boá ngaøy 11 thaùng 9 vôùi vuï Nhaät Baûn taán coâng Traân Chaâu Caûng khoâng baùo tröôùc naêm 1941 buoäc Hoa Kyø nhaûy vaøo Theá chieán 2 thì coù khaùc gì Hoa Kyø ñöôïc ñaët trong tình traïng chieán tranh.
Nhöng sau khi ñaùnh traû nöôùc Myõ coù ñöôïc an toaøn hôn tröôùc khoâng? Caâu hoûi naøy khoâng deã traû lôøi nhö caâu hoûi treân. Sau khi Lieân xoâ suïp ñoå theá giôùi nhò cöïc trôû thaønh nhaát cöïc, Hoa Kyø laø sieâu cöôøng duy nhaát coøn laïi, caùc vaán ñeà cuûa theá giôùi hình nhö trôû neân phöùc taïp hôn. Trong thôøi kyø chieán tranh laïnh (1945-1989) theá giôùi chia thaønh hai khoái roõ reät coù vuõ khí nguyeân töû coù khaû
naêng tieâu dieät laãn nhau. Moät nhoùm khuûng boá choáng Hoa Kyø chæ coù theå xaây döïng cô sôû, huaán luyeän nhaân söï taïi vuøng ñaát trong vuøng aûnh höôûng cuûa Lieân xoâ, vaø Lieân xoâ khoâng bao giôø cho pheùùp nhöõng tay khuûng boá haønh ñoäng vì sôï xaåy ra theá giôùi chieán tranh. Baây giôø thì khaùc. Ngoaøi vuøng ñaát aûnh höôûng cuûa
Hoa Kyø vaø ñoàng minh coøn caû chuïc nöôùc khoâng coù caûm tình vôùi Hoa Kyø vaø cuõng khoâng coù traùch nhieäm gì vì khoâng coù gì quaù lôùn ñeå maát nhö Iran, Iraq, Lybia, Baéc Haøn, Afghanistan. Caùc quoác gia naøy tröïc tieáp hay giaùn tieáp dung döôõng nhöõng nhoùm choáng Myõ. Rieâng chính quyeàn Taliban ôû Afghanistan coâng khai chöùa chaáp oâng Osama Bin Laden, ngöôøi caàm ñaàu moät toå chöùc
chuû tröông mang chieán tranh ñeán Hoa Kyø. Trong vuï khuûng boá khuûng khieáp naøy Afghanistan nhanh choùng leân tieáng thanh minh oâng Bin Laden khoâng lieân heä, maëc duø caùc chæ daãn ñeàu cho thaáy ngoaøi toå chöùc cuûa oâng ta vôùi söï giuùp ñôõ ngaàm cuûa khoái A Raäp khoâng coù toå chöùc naøo coù khaû naêng thi haønh moät cuoäc
taán coâng qui moâ vaø taøn aùc nhö vaäy.
Hoa Kyø coù theå baûo veä an ninh noäi ñòa neáu aùp duïng nhöõng bieän phaùp cöùng raén.Thí duï tuyeät ñoái khoâng cho ngöôøi goác A Raäp vaøo nöôùc. Kieåm tra vaø theo doõi nhöõng ai coù goác A Raäp duø laø coâng daân Hoa kyø. Xem chaát noå vaø suùng laø ñoà quoác caám. Caûnh saùt coù theå chaän hoûi baát cöù ai khoâng caàn lyù do. Maùy bay daân söï trang bò nòt gheá khoâng theå töï môû khi ñang bay. Haønh khaùch ñi rieâng vôùi haønh lyù. Kieåm tra an ninh moïi nhaân vieân keå caû phi haønh ñoaøn ngay treân maùy bay tröôùc khi caát caùnh. Cho nhaân vieân an ninh mang vuõ khí thaùp tuøng treân moïi chuyeán bay. Noùi toùm laïi coù caû traêm bieän phaùp coù theå nghó ra
ñeå baûo ñaûm an ninh nhöng thöïc teá khoâng theå aùp duïng ñöôïc trong moät nöôùc daân chuû coù hieán phaùp, toân troïng nhaân quyeàn, kinh teá thò tröôøng vaø töï do, phoùng khoaùng laø neáp soáng.
Vaäy phaûi laøm sao? Caâu traû lôøi: Caàn truy nguyeân ra nguyeân nhaân cuûa khuûng boá vaø giaûi quyeát taän goác. Neáu cuoäc ñieàu tra cuûa cô quan FBI cho thaáy Osama Bin Laden khoâng laø ngöôøi chuû tröông vuï khuûng boá naøy thì cuõng laø moät toå chöùc thuoäc khuynh höôùng Hoài giaùo naøo ñoù chuû tröông. Cuoäc khuûng boá baét nguoàn töø söï xung khaéc giöõa khoái Hoài giaùo vaø neàn vaên minh Taây phöông do Hoa Kyø ñaïi dieän.Toå chöùc cuûa Osama Bin Laden töøng laø ñoàng minh cuûa Hoa Kyø choáng Nga khi Lieân bang Xoâ vieát xaâm laêng Afghanistan, trôû thaønh thuø nghòch Myõ sau vuï Hoa kyø vaø ñoàng minh taán coâng Iraq naêm 1991. Nhöng quan heä giöõa khoái Hoài giaùovaø Hoa Kyø trôû neân caêng thaúng hôn vì cuoäc tranh chaáp hieän nay giöõa ngöôøi Palestine vaø Do Thaùi. Do Thaùi coù nhieàu haønh ñoäng quaù ñaùng. Kyù thoûa öôùc Oslo thaùng 8 naêm 1993 coâng nhaän ngöôøi Palestine coù quyeàn töï trò taïi taây ngaïn soâng Jordan vaø giaûi ñaát Gaza nhöng Do Thaùi khoâng chòu thi haønh ñöùng ñaén, trong khi cöù laán ñaát cuûa Palestine qua caùc chöông trình ñònh cö. Theá giôùi noùi chung, keå caû moät soá ñoàng minh cuûa Hoa kyø ôû AÂu chaâu khoâng taùn thaønh chính saùch cuûa Do Thaùi, nhöng Hoa Kyø vì lyù do chính trò noäi boä vaãn uûng hoä Do Thaùi. Hoa Kyø laø nöôùc cung caáp vuõ khí cho Do Thaùi. Hoa Kyø nhieàu laàn ñaõ duøng quyeàn phuû quyeát ñeå chaän ñöùng caùc nghò quyeát cuûa Lieân hieäp quoác maø neáu ñöôïc thi haønh coù leõ seõ laøm cho khoái Hoài giaùo ít haän Hoa Kyø hôn. Vaø khuûng boá laø haønh ñoäng voâ voïng cuûa keû yeáu ñeå truùt noãi haän thuø.
Vaán ñeà tröôùc maét laø Hoa Kyø phaûi giuùp giaûi quyeát cuoäc tranh chaáp giöõa ngöôøi Palestine vaø Do Thaùi treân moät caên baûn coâng bình hôn. Neáu ngöôøi Do Thaùi coù quyeàn nghó ñeán thaûm hoïa holocaust vaø lo sôï cho töông lai thì ngöôøi Palestine cuõng coù quyeàn laäp quoác. Ngöôøi Palestine xöùng ñaùng coù moät quoác gia rieâng cuûa hoï. Hoa Kyø caàn hieåu nhu caàu naøy cuûa caû hai phía. Ñöøng ñaåy keû yeáu vaøo chaân töôøng. Moät thí duï, ñeå choáng caùc haønh ñoäng caûm töû cuûa ngöôøi Palestine, Do Thaùi ban haønh chính saùch aùm saùt caùc laõnh tuï Palestine coù khaû naêng toå chöùc. Hoa kyø phaûn ñoái chính saùch “tìm gieát” cuûa Do Thaùi cho raèng ñoù khoâng phaûi laø haønh ñoäng töï veä chính ñaùng nhöng Hoa Kyø khoâng chaám döùt chöông trình vieän trôï vuõ khí cho Do Thaùi maëc duø Hoa Kyø coù luaät (U.S. Arms Export Control Act) caám duøng vuõ khí vieän trôï ñeå laøm caùc haønh ñoäng quaân söï khoâng coù tính töï veä. Naêm 1980 toång thoáng Carter ñaõ aùp duïng luaät naøy ngöng vieän trôï cho ñoàng minh El Salvador khi nhaân vieân an ninh El Salvador duøng vuõ khí cuûa Hoa kyø gieát 4 nöõ tu Hoa Kyø. Vaø môùi ñaây ñaàu thaùng 9/2001 Hoa Kyø ñaõ ruùt ra khoûi moät buoåi hoïp quoác teá “choáng kyø thò chuûng toäc” do Lieân hieäp quoác
trieäu taäp taïi Nam Phi khi caùc thaønh vieân döï hoïp leân aùn Do Thaùi thi haønh chính saùch dieät chuûng ñoái vôùi ngöôøi Palestine. Coù theå Hoa Kyø chæ laáy côù ruùt ra ñeå khoûi ñoái dieän vôùi vaán ñeà buoân baùn noâ leä töø nhöõng theá kyû tröôùc hoäi nghò seõ ñaët ra. Nhöng lyù do neâu ra ñeå ruùt laø moät haønh ñoäng thieáu thoâng caûm ñoái vôùi Palestine.
Sau cuoäc khuûng boá ngaøy 11/9/2001 Do Thaùi keâu goïi caùc quoác gia vaên minh haõy cuøng nhau hoaïch ñònh chöông trình chung deïp khuûng boá toaøn caàu. Ai cuõng ñoàng yù Hoa Kyø phaûi ra tay, bò ñaùnh ñoøn phaûi traû ñoøn, keû khuûng boá phaûi ñöôïc tröøng phaït xöùng ñaùng. Nhöng sau ñoù caàn coù moät chính saùch quoác teá hôïp
tình hôïp lyù hôn. Neáu tröôùc quyeát taâm cuûa quoác hoäi vaø söï uûng hoä cuûa quaàn chuùng toång thoáng George W. Bush nghe khuyeán caùo cuûa Do Thaùi, ñi xa treân con ñöôøng tröøng phaït maø queân nguyeân nhaân cuûa noù Hoa kyø seõ luùn chaân vaøo moät vuõng laày.

Phaûn öùng trong nöôùc vaø cuûa theá giôùi ñoái vôùi cuoäc khuûng boá ña dieän. Giöõa söï so saùnh cöôøng ñieäu cuoäc khuûng boá ngaøy 11 thaùng 9 vôùi traän taán coâng Traân Chaâu Caûng vaø nhöõng lôøi chia buoàn vaø keát aùn nhöõng keõ khuûng boá moät caùch voâ thöôûng voâ phaït, coù moät nhaän xeùt coù yù nghóa. Baø Arroyo, toång thoáng Phi Luaät Taân noùi: “cuoäc khuûng boá laøm cho theá giôùi cuûa chuùng ta nhoû daàn” (Nguyeân vaên lôøi baø Arroyo: This world is diminishing). Baø Arroyo noùi ñuùng. Kyõ thuaät
truyeàn thoâng laøm theá giôùi thu nhoû laïi, nhöng vaên minh khoâng laøm cho trí con ngöôøi lôùn ra. Con ngöôøi cöù nhoû daàn theo ñaø tieán boä cuûa vaên minh vaät chaát. Caùc cuoäc tranh chaáp treân theá giôùi laøm con ngöôøi caøng xa tính ngöôøi vaø caøng gaàn thuù vaät. Nhöõng tay khuûng boá cöôùp maùy bay treân ñoù coù ñaøn baø, con nít voâ toäi ñaâm saàm vaøo moät toøa nhaø coù haøng chuïc ngaøn ngöôøi ñang laøm vieäc ñeå cuøng cheát duø nhaân danh moät thöù lyù töôûng gì cuõng laø moät haønh ñoäng suùc vaät.

Con ngöôøi maát höôùng, theá giôùi nhoû daàn, vôùi ngöôøi maïnh cuõng nhö vôùi keû yeáu. Chæ coù leõ phaûi vaø bieát toân troïng leõ phaûi treân caên baûn coâng bình, vì ngöôøi vaø vì mình theá giôùi chuùng ta môùi toàn taïi vôùi kích thöôùc cuûa noù vaø theá giôùi chuùng ta ñang soáng môùi ñöôïc an toaøn hôn.
Keát thuùc baøi dieãn vaên ngaén chieàu ngaøy 11 thaùng 9 ñoïc taïi toøa Baïch OÁc toång thoáng George W. Bush noùi: “Khoâng ai trong chuùng ta queân ñöôïc ngaøy hoâm nay, tuy nhieân chuùng ta vaãn tieáp tuïc nhieäm vuï baûo veä töï do, baûo veä nhöõng giaù trò vaø leõ phaûi treân theá giôùi.” (nguyeân vaên: None of us will ever gorget this day, yet we go forward to defend freedom and all that is good and just in our
world.) Ñoù laø ñieàu chuùng ta mong öôùc Hoa Kyø seõ thöïc hieän trong coát loõi tinh thaàn cuûa chöõ nghóa.
Traàn Bình Nam