TAP CHÍ SÁNG TẠO

SÁNG TẠO
Võ Phiến

Tháng 10 năm 1956 tạp chí Sáng Tạo ra đời. Tờ báo đáp ứng một sự thiếu vắng, nó được hoan nghênh ngay.

Trước “vận hội mới” quần chúng độc giả chờ đợi một xuất hiện mới trên lãnh vực văn nghệ. Loại thơ văn trên báo Đời Mới của Trần Văn Ân chẳng hạn không còn sức thu hút nữa, những sáng tác ra mắt trên nhật báo không thể thõa mãn, tờ Mùa Lúa Mới vẫn chỉ là của một địa phương. Tờ Sáng Tạo chính đã đến đúng lúc. Và nó đã nhằm đúng vào tâm trạng quần chúng: chờ cái mới.

Thoạt ra mắt, Sáng Tạo đã phát động ngay “một nền nghệ thuật mới”, “nghệ thuật hôm nay”. Phát động thật ồn ào. Mười bốn năm sau, Mai Thảo nói về lúc khởi đầu ấy vẫn còn nói bằng giọng say sưa: “Chất nổ ném vào.

Cờ phất. Xuống núi, xuống đường. Ra biển, ra khơi. Và cuộc cách mạng tất yếu và biện chứng của văn chương đã bắt đầu” (1) – Cách mạng chống lại cái gì? Phá bỏ cái gì vậy? – Những cái không thuộc về hôm nay: “Trong một thực trạng dày đặc những chất liệu của sáng tạo và phá vỡ như vậy, văn học nghệ thuật mặc nhiên không thể còn là tả chân Nguyễn Công Hoan, lãng mạn lối Thanh Châu, những khái niệm Xuân thu, những luận đề Tự lực.” (2) Cuộc cách mạng này “tựu trung vẫn chỉ là lịch sử tiến trình biện chứng của những trào lưu cạn dòng phải nhượng bộ rứt thoát cho những ngọn triều lớn dậy thay thế” (3)

Nhưng đến khi cần biết về “ngọn triều lớn” thì không thể biết gì rõ rang. “Văn nghệ hôm nay” chủ trương ra sao? Đưa ra lý thuyết gì? Vạch ra những đường lối gì? Bác bỏ văn nghệ hôm qua ở chỗ nào? – Nhóm Sáng Tạo không có giải đáp: “ … thế nào cũng được. Điều đáng ghi nhận là lên đường ấy đã có.” (4) Vâng, thì lên đường đã được ghi nhận xong; nhưng lên đường đi về hướng nào đây? Về thi ca, Mai Thảo bảo rất đại khái: “Và thơ bây giờ là thơ tự do.” (5); về các bộ môn khác, không thấy có ý kiến gì. Thơ tự do không phải là cái mới mẻ nữa. Nó không phải là sáng kiến của văn nghệ hôm nay, của cách mạng. Sau này, có lần Mai Thảo thú nhận: “Tôi không nhìn Sáng Tạo như nơi phát xuất và hình thành một dòng văn học nghệ thuật. Lớn chuyện quá. Một tinh thần nào, một cách thế thì có.” (6)

Nhìn như một tinh thần, thì đó là một tinh thần đổi mới đầy tự tin, đầy hứng khởi. Tinh thần ấy có sức lôi cuốn, động viên; một tinh thần đáng tán thưởng. Nhưng nhìn như một cách thế, thì cách thế Sáng Tạo có những chỗ khó bảo là “tuyệt đẹp”. Chẳng hạn trong lối “khai tử” nền văn học tiền chiến có một cách thế kiêu căng; chẳng hạn trong lối diễn đạt của những vị trong nhóm chủ trương có một cách thế kiêu kỳ; hoặc hoa hòe hoa sói, kiểu cách ưỡn ẹo, hoặc tối tăm rối rắm.

Tuy nhiên Sáng Tạo đã có những đóng góp đáng kể. Mặc dù chỉ xuất hiện trong một thời gian ngắn 31 tháng, nó đã phát huy được một số văn tài đông đảo. Nhiều người trong số đó về sau, sau khi tờ tạp chí đình bản, tiến lên giữ vai trò quan trọng trong những hoạt động văn nghệ riêng biệt của mình. Thanh Tâm Tuyền dần dần viết truyện nhiều hơn làm thơ, viết truyện rất thành công và có ảnh hưởng rộng trong văn giới lớp sau; Doãn Quốc Sỹ chủ trương một nhà xuất bản, giới thiệu thêm một số cây bút mới nữa (trong đó có Phan Nhật Nam); Nguyên Sa rồi đứng ra chủ trương các tạp chí Gió Mới, Hiện Đại, và có một uy thế riêng; Tô Thùy Yên, Sao Trên Rừng (sau đổi ra là Nguyễn Đức Sơn) rồi trở thành những thi sĩ có bản sắc đặc biệt; Dương Nghiễm Mậu sáng tác mỗi lúc mỗi phong phú mỗi độc đáo, chủ trương nào nhà xuất bản nào tạp chí Văn Nghệ (cùng với Lý Hoàng Phong), là một cây bút xuất sắc hoạt động mạnh mẽ cho đến ngày cuối cùng của Miền Nam v. v…
Võ Phiến
(Trích “Văn Học Miền Nam Tổng Quan”
(Võ Phiến, Nxb Văn Nghệ, tháng 7-1988)
1,2,3) Mai Thảo, “Đứng về phía những cái mới”, Tuyển truyện Sáng Tạo, Sống Mới tái bản tại Hoa Kỳ, các trang 8, 11, 13.

4) Sđd, trang 12.

5) Sđd, trang 11.

6) Nguyễn Nam Anh, “Mai Thảo, nhà văn ở phút nói sự thật”, tạp chí Văn, Sài gòn, số 192 ra ngày 15-12-1971.
TẠP CHÍ SÁNG TẠO

Hồi ký của Vương Tân

Ngày 20 tháng 7 năm 1954 hiệp định Genève ký kết giữa chánh phủ Cộng Hòa Pháp do thủ tướng Mandès France và ngọai trưởng nươc Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa Phạm Văn Đồngđã chia đôi đất nước VN chánh phủ Quốc Gia Việt Nam do thủ tướng Ngô đòinh Diệm đứng đầu đã phản đối việc chia cắt đất nươc đã không ký hiệp định Genève khiến choViệt Nam trở thành hai nước , một nước VN thủ đô là Hà nội và nước Việt Nam thủ đô là Saigon.

pic

Thời gian này tôi làm chủ bút văn nghệ tuần báo Quê Hương của ông Bùi Đức Thịnh một nhân vật thân tín của chánh khách Ngô Đình Diệm, hi chánh khách Ngô đình Diệm làm thủ tuớng chánh phủ quốc gia Việt Nam dưới sự lãnh đạo của quốc trưởng Bảo Đai thì ông Thịnh đã quyết định tham chánh ngừng xuất bản tuần báo Quê Hương[xem chương hồi ký VT viết về giai đọan làm chủ bút văn nghệ tuần báo Quê Hương]

.Cùng với việc làm báo thời gan này tôi còn đi học luật tại trường đai học luật Đông Dương ở Hà nội hiệp đinh Genève ra đời trường này quyết định rời Hà nội vào Saigon tôi đã theo trường vào Saigon.Vào Saigon tôi ở trong lều bạt của đòan sinh viên Hà nội và đi viết báo kiếm sống.Tại Saigon tôi gặp Buttinger một người Mỹ là chuyên gia nghiên cứu lịch sử VN nói thạo tiếng Pháp mà tôi quen biết từ hồi còn ở ngòai Hà nội .

Buttinger hỏi tôi vẫn còn viết báo chứ, tôi cho Buttinger biết tôi hiện là một nhà báo tự do viết báo ăn tiền bài theo đơn đạt hàng của một vài tờ tạp chí ,Buttinger cho tôi biết tổchức phi chánh phủ của người Mỹ đó là tổ chức IRC[International Recue Committee] mà ông là đai diện ở VN vừa nhận lời giúp đỡ một nhóm văn nghệ sĩ di cư mà trong đó có một người thân với tôi là Như Phong Lê Văn Tiến xuất bản một tờ nhật báo bằng Việt ngữ giương cao ngọn cờ báo chí tự do Buttinger muốn tôi tham gia tờ báo này.Tôi nói với Buttinger hiện Như Phong Lê Văn Tiến là thư ký riêng của bộ trưởng thông tin Bùi kiến Tín và tôi là người 'kỵ' giao thiệp với các quan chức nhà nước nên từ khi vô Saigon tôi không còn liên lạc với Tiến.Buttinger xin địa chỉ của tôi và nói với tôi Tiến sẽ đến kiếm tôi

Tối hôm đó lúc tôi vừa về tới lều bạt nơi tôi ngủ đêm đã thấy Như Phong Lê Văn Tiến ngồi ngòai cửa lều chờ tôi.Thấy tôi về Tiến nói ngay ông Buttinger bảo với mình phải mời cậu tham gia tờ Tự Do cậu nhận lời chứ.Với tôi Như Phong Lê Văn Tiến không phải chỗ xa lạ.Tiến là em kết nghĩa của nhà văn Hòang Đao Nguyễn Tường Long đươc nhà văn Hòang Đao không những bồi dưỡng cho nghề văn ,nghề báo mà còn giới thiệu với bạn văn người Nhật là ông Komasu một nhà văn Nhật bản có tiểu thuyết được dịch ra tiếng Pháp từng đươc nhà thơ Nguyễn Giang con trai nhà văn Nguyễn Văn Vĩnh anh nhà thơ Nguyễn Nhươc Pháp chuyển ra tiếng Việt.Như Phong Lê vănTiên đươc nhà văn Komasu [người mà giới trí thưc ở Hà nội đồn rằng ông ta là một đảng viên Đảng Hắc Long thuộc lọai vai vế ở Hà nội dạy không những nghề văn còn nghề tình báo nữa.

Như Phong Lê Văn Tiến không chỉ là em kết nghĩa của nhà văn Hòang Đao mà còn là thư ký riêng của nhà văn này.Năm 1945 chính nhà văn Hòang ĐạoNguyễn Tường Long đã giới thiệu với bác sĩ Luyện chủ nhiệm báo Tin Mới để bác sĩ Luyện dùng Như Phong Lê Văn Tiến làm phóng viên chánh trị của báo Tin Mới.Khi bác sĩ Nguyễn Tiến Hỷ khai sinh ra trường Lục quân Yên Bái của Quốc dân quân nhà văn Hòang Đạo đã gửi Như Phong Lê Văn Tiến đi học trường Lục quân Yên Bái.

Như Phong Lê Văn Tiến sau này nổi tiếng là nhà báo ngươi Việt trong làng báo tiếng Anh là người thông thạo nhất về nội tình Đảng Cộng Sản Việt Nam.Như Phong Lê Văn Tiến không chỉ là nhà báo có hạng mà còn là nhà văn kiệt xuất với bút hịệu Lý Thắng Như Phong Lê Văn Tiến đã viết cuốn trường giang tiểu thuyếtKhói Sóng đằng trên nhật báo Tự Do nhiều năm cuốn tiểu thuyêt trương giang Khói Sóng giới thưởng ngọan văn chương nhận định là một trong những cuốn tiểu thuyết xuất sắc của văn chương Việt Nam hậu bán thế kỷ hai mươi

Sau khi nhà văn Hòang Đao đột tử ở Qủang Châu[Trung Quốc]Như Phong Lê Văn Tiến về ở hẳn với gia đình nhà văn Hòang Đạo và được đưa vào Nha Thông Tin Bắc Việt làm biên tập viên Tiến thân với nhà văn Măc Thu Lưu Đưc Sinh kich tác gia Vũ Khắc Khoan và nhà văn Chu Tử Chu Văn Bình.

Do đó khi kịch tác gia Vũ Khắc Khoan làm chánh văn phòng cho tổng trưởng bộ thông tin bác sĩ Bùi Kiến Tín đã đưa Như Phong Lê Văn Tiến làm thư ký riêng cho tổng trưởng Bùi Kiến Tín,Như Phong Lê Văn Tiến làm tình báo làm chánh trị làm tình báo Như Phong Lê Văn Tiến từng là cố vấn chuyên môn cho bác sĩ Trần Kim Tuyến ông trùm tình báo của chế độ Ngô Đình Diệm làm chánh trị Như Phong Lê Văn Tiến từng là ủy viên Ủy ban hành pháp trung ương[tương đương bộ trưởng]và là người vẽ sơ đồ tổ chức cho mấy tay tướng trẻ nắm chánh quyền[ giữa năm 1976 thế kỷ hai mưoi khi cùng ở chung phòng giam ký hiệu B với tôi tại trại giam sở công an TPHCM nơi mà thiên hạ lúc đó gọi'khách sạn cây mít'

Như Phong Lê Văn Tiến trả lời câu hỏi của tôi về chuyện thiên hạ nhiều lời về mối quan hệ giữa cậu em kết nghĩa của chồng và bà chị dâu vừa góa chồng ở chung nhà với nhau một nhà Như Phong Lê Văn Tiến cười sòa rồi nói rằng Như Phong Lê Văn Tiến nghe rác tai những lời đàm tiếu của thiên hạ về mối quan hệ giữa Tiến và chị Long nhưng thiên hạ quên một điều quan trọng là Tiến ở nhà anh chị Long từ khi Tiến chưa đầy hai mươi tuổi và lúc anh Long lưu vong đã ký thác vợ con cho Tiến chăm sóc thời gian này chị Long đã cẩn thận đón mẹ đến ở cùng.Tiến công nhận chị Long là người đẹp vào lọai 'quốc sắc thiên hương 'và Tiến rất là' thần tương' chị Long có lẽ vì vậy mà tới khi chị qua đời Tiến vẫn chưa lập gia đình

Đời Tiến có hai mối hận là không kiếm đươc người bằng nửa thần tượng để cưới làm vợ nhưng vì Tiến đối xử với các con anh Long như con Tiến nên họ lúc nào cũng coi Tiến như cha nuôi dù gọi Tiến là chú, nỗi ân hận thứ hai là lập kế họach và dựng mô hình đưa đám tướng trẻ lên cầm quyền đám này làm ăn quá tệ đến nỗi phe quốc gia tan đàn xẻ nghé như ngày nay

Theo nhà văn Tạ Quang Khôi thì cuối đời Tiến làm cố vấn cho đài Á Châu Tự Do và viết báo Wallstreet nhưng dành nhiều thời gian sang Paris tìm đọc tiểu thuyết Khói Sóng trong thư viện Phápđể sửa chữa và viết tiếp .Tiến đã hòan thành trường giang tiểu thuyết Khói Sóng trươc khi qua đời

Tôi nhận lời Như Phong Lê Văn Tiến về tòa sọan báo Tự Do làm phóng viên chánh trị nhưng nói với Tiến rằng tôi là anh viết văn làm thơ tôi không muốn rời anh em sinh viên Hà nội lúc đó đang làm tờ nguyệt san Lửa Việt.Nhóm sinh viên này không xa lạ gì với Như Phong Lê văn Tiến đó là những sinh viên như luât sư Trần Thanh Hiệp sinh viên cao học luât nhà giáo Nguyễn Sỹ Tế sinh viên cao học luật nhà giáo Dõan Quốc Sỹ con rể nhà thơ Tú Mỡ sinh viên văn khoa nhà giáo Thanh Tâm Tuyền sinh viên luât nhà giáo Lữ Hồ sinh viên Cao Đẳng sư phạm.

Nhóm Trần Thanh Hiệp Thanh Tâm Tuyền lúc đó cộng tác với Vũ Ngọc Các làm tờ nhật báo Hòa Bình,Trần Thanh Hiệp phụ trách phần chánh trị coi như chủ bút Thanh Tâm Tuyền coi mảng văn nghệ coi như chủ trương trang văn nghệ cuối tuần.Một bữa Thanh TâmTuyền nhận đươc thư độc giả gửi một truyện ngắn tựa đề Đêm gĩa từ Hà nội ký tên tác giả là Mai Thảo một tên lạ hoắc Tuyền định xếp xó nhưng đọc qua dòng đầu tiên của truyện ngắn thì sửng sốt văn hay quá cứ như thơ vậy.Tuyền đọc xong truyện ngắn thấy phía dưới đề đia chỉ liên lạc với tác giả là Nguyễn Đăng Qúy bèn gọi điện thọai cho Nguyễn Sỹ Tế chủ bút nguyệt san Lửa Viêt báo tin mình vừa khám phá ra một thiên tài và yêu cầu Nguyễn Sỹ Tế xếp chỗ cho truyện ngắn Đêm Gĩa Từ Hà nội trên Lửa Viêt số sắp ra

Sự ra đời của nhà văn Mai Thảo và tác phẩm Đêm Gĩa Từ Hà Nội là như thế đó

Sau đó tôi gặp Nguyễn Đăng Qúy tôi mới biêt Qúy là em Nguyễn Đăng Viên và trưóc khi Qúy là nhà văn Mai Thảo ,Qúy làm thơ ký bút hiệu Nhị Qúy là dân Thổ Khối một xã trong làng Bát Tràng anh em họ với nhà văn hóa Nguyễn Đăng Thục em ruột Nguyễn Đăng Viên mà Viên thì lại chẳng xa lạ gì với tôi Viên là đệ tử nhà văn Chu Tử.

Viên học giỏi bạn cùng học với một tên tướng Pháp khi tên này làm tư lệnh quân đội Pháp ở Bắc Việt Viên đã được tên này đề bạt môt lúc làm tỉnh trưởng ba tỉnh Hưng Yên Thái Bình Ninh Bình.Viên từng đươc cố Đảng trưởng đảng Đai Việt Trương Tử Anh kết nạp Đảng cùng thời với bác sĩ Đặng Văn Sung cố đảng trưởng Trương Tử Anh rất tin tưởng Viên.Nguyễn Đăng Viên có tài nhưng phải tật tếu táo thích đùa rỡn

Viên từng dùng trung úy Nguyễn văn Thiệu làm sĩ quan hầu cận.Khi ông Thiệu làm Tổng Thống có mời Viên tham chánh Viên đã từ chối với lý do làm giám đốc khách sạn Palace của Pháp ở đường Nguyễn Huệ luơng to hơn lương bộ trưởng. Có lẽ vì cái tính tếu táo mà có lúc Viên bị thủ tướngNgô Đình Dịệm nhốt vào khám Chí Hòa.Lúc Nguyễn Đăng Qúy đăng quang cái tên nhà văn Mai Thảo thì Nguyễn Đăng Viên cùng với nhà văn Chu Tử mở trường trung học tư thục Thăng Long ở số 207 Bùi Viện

Sau ngày 30 tháng tư Nguyễn Đăng Viên bị tù cải tạo tại trại Xuyên Mộc hút thuốc lào sòng sọc xuốt ngày, ra tù Viên vươt biển đăm tầu sác chôn bụng cá Thái Bình Dương[muốn biết thêm về Nguyễn Đăng Viên đọc hồi ký Vương Tân chương Nguyễn Đăng Viên]

Khi cái tên Mai Thảo đươc Thanh Tâm Tuyền 'đánh bóng' thì Nguyễn Đăng Qúy nghĩ ngay tới chuỵện kinh doanh gom các truyện ngắn đã viết lại thành một tập lấy tên là tập truyện ngắn Đêm Gĩa Từ Hà nội in thành sách đem bán.Thời đó lọai truyện như Đêm Gỉa Từ Hà nội phát hành tác gỉa muốn có lời chỉ có hai nơi tiêu thụ ngon lành là Bộ Thông Tin và Phòng Thông Tin Hoa Kỳ.Bộ Thông Tin thì Nguyễn Đăng Qúy nhờ sư quen biết của Nguyễn Đăng Viên nên bộ này đã nhận lời mua một nghìn cuốn

Phòng Thông Tin Hoa Kỳ qua Viên Qúy gặp Từ Ngọc Bích phó phòng Thông Tin Hoa Kỳ nơi này không những chịu mua cho Mai Thao tới hai nghìn cuốn Đêm Gĩa Từ Hà nội mà Bích còn giới thiệu với Mai Thảo một ngươi Mỹ gốc Ý tên Tucker lúc đó là trưởng phòng Thông Tin Hoa Kỳ tại Saigon nói thạo tiếng Pháp.

Gặp Mai Thảo Tucker gợi ý Mai Thao nên xuất bản một tạp chí văn chương ra hàng tháng với điều kiện tạp chí này cổ võ cho xu hướng văn chương hiện đại và văn chương tự do Phòng Thông Tin Hoa Kỳ có thể yểm trợ Mai Thảo bằng cách mua cho mỗi kỳ hai ngàn số để Mai Thảo không bị lỗ vốn có thu nhập đủ chi phí cho tòa sọan và trả tiền nhuận bút.

Mai Thảo đã nhận lời đề nghị của Tucker.Trong khi đó Đòan Sinh Viên Hà nội hết nhiệm vụ lịch sử tờ Lửa Viêt ngưng xuất bản nhóm Lửa Việt xuất bản tờ Người Việt đưa nhà văn Dõan Quốc Sỹ làm chủ nhiệm nhà văn Nguyễn Sỉ Tế làm chũ bút

Khi Lửa Việt đổi thành Người Việt họa sĩ Lữ Hồ tốt nghiệp trường Cao Đẳng sư phạm Saigon về Huế lấy vợ rời cây cọ thành ra Người Việt không có họa sĩ trình bầy tôi đã giới thiệu cho Người Việt họa sĩ Duy Thanh một họa sĩ nổi tiếng từ Hànội là truyền nhân của họa sĩ Nguyễn Tiến Chung minh họa và trình bầy Người Việt[muốn biết thêm về họa sĩ Duy Thanh đọc hồi ký Vương Tân chương viêt về họa sĩ Duy Thanh]

Tuần báo Ngươi Việt ra ít số thì Nguyên Sa Trần Bích Lan[vương tân dành một chương hồi ký viết về Nguyên Sa] từ Pháp về tìm tôi nói về nền văn học hiện sinh và đưa tôi bài thơ viết về Nga vợ Nguyên Sa in trên một tấm thiếp báo hỉ cùng mấy bài thơ.Tôi đã mang tấm thiếp báo hỉ và mấy bài thơ của Nguyên Sa đưa cho Thanh Tâm Tuyền đọc.Thanh Tâm Tuyên đọc xong mấy bài thơ Nguyên Sa đã bảo tôi đưa Thanh Tâm Tuyền một bài thơ tôi mới sáng tác để Thanh Tâm Tuyền làm một trang thơ bạn giới thiệu thơ tôi và thơ Nguyên Sa như một hiện tượng thi ca mới xuât hiện trên bầu trời thi ca Việt Nam do Thanh Tâm Tuyền viết lời giới thiệu đăng vào Ngươi Viêt số Xuân 1956[số báo này còn lưu giữ nơi các thư viện ở Saigon Paris Washington]

Báo Ngươi Việt ra đươc mấy số thì hết tiền đình bản Nguyên Sa Trần Bích Lan bỏ tiền tục bản với điều kiện cho NGUYÊN Sa phần lựa bài đăng nhưngNgười Việt ra hai số với sự lựa bài của Nguyên Sa Thanh Tâm Tuyền đã yêu cầu Dõan Quốc Sỹ đòi lại báo vì không thích đuờng lối văn nghệ hiện sinh và nói Nguyên Sa Trần Bích Lan lấy tiền của bác sĩ Trần KimTuyến [trùm mật vụ của chế độ Ngô Đình Diệm ]xuất bản báo Người Việt Dõan Quốc Sỹ đã làm theo yêu cầu của Thanh Tâm Tuyền

Trong khi Mai Thảo xuất bản tạp chí Sáng Tạo em Người Viêt không ai tham gia bài vở dù có đi ăn nhậu và khiêu vũ với Mai Thảo vì ai cũng ngại mang tiếng viết tờ báo nhận tài trợ của Phòng Thông Tin Hoa Kỳ

Nhưng Sáng tạo ra mấy số thấy không có mầu mè gì của Mỹ cả vì Mai Thảo được tòan quyền lựa bài vở theo hướng đứng về phía cái mới làm mới văn chương Việt Nam hiện đại hóa văn chương Việt Nam anh em Người Việt mới bắt đầu viết Sáng Tạo

Tờ Sáng Tạo đã đưa ra được những nhà văn mới như Thảo Trương Dương Nghiễm Mậu Lý Hòang Phong những nhà phê bình hội họa Nguyễn Trung, Thái Tuấn[hai nhân vật này từ phê bình sang sáng tác đã trở thành những danh họa]

Thiên hạ thường ba điều bốn chuyện về chuyện tại sao Nguyên Sa là người bên cạnh Mai Thảo từ khi Sáng Tạo sửa sọan ra đời và cũng chính Nguyên Sa đã giới thiệu Nguyên Văn Trung tham gia viết Sáng Tạo ban đầu với bút hiệu Hòang Thái Linh thế mà chẳng bao lâu Nguyên Sa và Sáng Tạo lại lạnh nhạt với nhau.Có người như Du Tử Lê chẳng hạn quả quyết chuyện Mai Thảo lạnh nhạt với Nguyên Sa là vì một bài phỏng vấn Nguyên Sa của Vương Tân trong bài này Nguyên Sa nói hơi nhiều về luật bằng trắc trong thơ và thơ tự do 'đụng' tới Thanh Tâm Tuyền khiến Thanh Tâm Tuyền áp lưc Mai Thảo'nghỉ chơi' với Nguyên Sa..

Mai Thảo được hỏi về chuyện này thì lại bảo rằng chuyện hơi tế nhị nên Mai Thảo không muốn tiết lộ.Thật ra chuyện tế nhị đó là mối quan hệ của Nguyên Sa với bác sĩ Trần Kim Tuyến trùm mật vụ của chế độ Ngô đình Diệm bác sĩ Tuyến muốn nắm tờ Sáng Tạo sau khi đã nắm tờ Tự Do chứng cớ là khi Sáng Tạo ngưng xuất bản bác sĩ Tuyến đã tài trợ cho nhà thơ Nguyên Sa xuất bản tạp chi Hiện Đại với ý đồ trám chỗ tạp chí Sáng Tạo nhưng vì không mời được Mai Thảo cũng như anh em nhóm Ngươi Việt tham gia bộ biên tập nên Hiện Đại không vô được đất đứng của Sáng Tạo nơi bạn đọc

Sáng tạo cả hai thời kỳ xuất bản không nhiều số thời kỳ đầu từ 1956 tới 1960 do Phòng Thông Tin Hoa Kỳ yểm trợ rồi thời kỳ thứ hai năm 1964 do một tổ chức văn hóa Hoa Kỳ yểm trợ qua bác sĩ Lý Trung Dung đã tạo đươc một vị trí tầm cỡ trong văn học nghệ thuật Việt Nam những thập niên 50 và 60.Sáng Tạo nổi đình đám nhờ phất ngọn cờ làm mới văn học nghệ thuật VN có sự tham gia của nhóm Người Việt chứng cờ là sau Sáng Tạo Mai Thảo từng chủ trương các tờ Nghệ Thuật rồi Văn nhưng không có sự tham gia đông đảo của nhóm Ngươi Việt nên các tờ này đâu thay thế được tạp chí Sáng Tạo

Tạp chí Sáng Tạo thời kỳ 1956 -1960 so với thời kỳ 1964 cũng hòan tòan khác thời kỳ 1956-1960 dấu ấn của nhóm Người Việt đậm hơn thời kỳ 1964

Những đặc sắc của Sáng Tạo là phất ngọn cờ đổi mới văn học nghệ thuật nỗ lực cổ động cho phong trào sáng tác và đọc thơ tự do và mở rộng cửa đón những văn tài mới.

Cái làm nên bản chất của tạp chí Sáng Tạo là nhà văn Mai Thảo cộng với sự hợp tác của nhóm Người Việt.Phải công bằng mà nói một Ngươi Việt không chẳng thể làm nên tạp chí Sáng Tạo chứng cớ là sau năm 1963 Vũ Khắc Khoan ra tạp chi Vấn Đề đưa Thanh Tâm Tuyền làm thư ký tòa sọan lôi kéo nhóm Ngươi Việt tham gia viết nhưng Vấn Đềvẫn không thay thế được Sáng Tạo trong khuynh hướng thưởng ngọan văn chương của bạn đọc và Mai Thảo làm báo Nghệ thuật rồi Văn thiếu sự góp mặt của nhóm Người Việt cũng không tạo đươc vị thế của Sáng Tạo trong giới đọc cũng như giới thưởng ngọan văn chương.

Sáng Tạo tuy phất ngọn cờ đổi mới văn học nghệ thuật dứt khóat đứng về phía cái mới chủ lưc là nhóm Người Việt nhưng là diễn đàn mở có sự tham gia của các nhà thơ tiền chiến Đinh Hùng Vũ Hoàng Chương và nhà văn nhóm Quan Điểm Mặc Đỗ nhà văn quân đội Tạ Tỵ nhà văn công chức đài phát thanh Saigon Lý Hòang Phong nhà thơ thuộc nhóm Đời Mới Hòang Bảo Việt

Vị trí của Sáng tạo trong văn học sử Việt Nam như thế nào nay đã rõ vì ngay những nhà nghiên cứu văn học ở miền Bắc những người có tầm nhìn khá khắc khe và hạn chế về nền văn học miền Nam trong hai thập niên 50,60, của thế kỷ hai mươi cũng phải thừa nhận rằng sự xuất hiện của tạp chí Sáng Tạo đã đem lại không khí đổi mới cho văn chương Việt Nam đưa văn chương VN ra khỏi những hạn chế của su hướng văn chương tiền chiến với những Tự Lưc Văn Đòan Tiểu thuyêt thư bẩy thứ năm hay Xuân thu nhã tập Thanh Nghị.

VƯƠNG TÂN