Monday, September 10, 2012

TS. NGUYỄN HỮU CHI * TÔI BIẾT SỢ

“Toâi Bieát Sôï”
Phaàn III
“Toaøn Daân Traêm Ngöôøi Nhö Moät”
… Ñeàu Bieát Sôï
Nguyeãõn Höõu Chi, Tieán Só Taâm Lyù Chính Trò Hoïc


Trong baøi khaûo luaän naøy, toâi seõ trình baøy moät khía caïnh ñaëc bieät veà taâm lyù sôï haõi. Caâu hoûi ñöôïc ñaët ra laø: taïi sao ngöôøi ñaïo ñöùc laïi hay lo sôï, vaø gheùt ngöôøi voâ ñaïo ñöùc? Taïi sao ngöôøi coù quyeàn theá laïi sôï ngöôøi yeáu theá? Taïi sao caùc laõnh tuï ñoäc taøi laïi sôï daân, roài tìm ñuû moïi caùch laøm cho daân sôï? Ñaây khoâng phaûi laø moät baøi “choáng Coäng” vì nhieàu ngöôøi ñaõ vieát veà vaán ñeà naøy roài.[1] Toâi chæ döïa vaøo söû lieäu [2] ñeå chöùng minh vaøi ñònh lyù baét nguoàn töø lyù thuyeát veà sôï haõi maø toâi ñaõ coù dòp trình baøy trong maáy soá baùo tröôùc.
1. Ngöôøi Ñaïo Ñöùc Sôï Haõi: Töø “Chöõ Trinh” Ñeán “Chöõ Trung”
(a) “Chöõ Trinh”
Ai cuõng bieát caùc coâ gaùi ñieám thuoäc veà haïng ngöôøi lyø lôïm vì khoâng bao giôø sôï maát “chöõ trinh”. Tay ñaõ nhuùng chaøm” (tuïc ngöõ) thì coøn coù gì ñaâu nöõa maø sôï! Traùi laïi, caùc coâ gaùi nhaø laønh coi “chöõ trinh ñaùng giaù ngaøn vaøng”(töïc ngöõ) neân luoân luoân sôï “caùi thaèng phaûi gioù noù ñeø em ra” (ca dao). Sôï nhö vaäy cuõng phaûi, vì ôû treân coõi ñôøi naøy thieáu gì nhöõng “thaèng phaûi gioù” theøm thuoàng “cuûa quyù”. Ngaøy xöa, caùc cuï caám trai gaùi gaàn nhau cuõng chæ vì sôï con gaùi hö hoûng nhö sôï chaùy nhaø vaäy, cuõng chæ vì caùc cuï tin raèng “löûa gaàn rôm laâu ngaøy cuõng beùn” (tuïc ngöõ). Ñöôïc giaùo hoùa caån thaän nhö vaäy, neân caùc coâ, caùc caäu cuõng khoâng muoán giaùp maët nhau vì sôï mình khoâng cuôõng noåi söï caùm doã cuûa thuù nhuïc duïc. Nhö trong truyeän Luïc Vaên Tieân, khi naøng ngoài treân xe thaáy chaøng ñi tôùi, naøng voäi vaõ xuoáng xe ñeå tieáp chaøng, chaøng hoaûng hoát la om soøm:
Khoan khoan ngoài ñoù chôù ra.
Naøng laø phaän gaùi, ta laø phaän trai.
Caùc nöôùc Trung Ñoâng coøn baûo veä “chöõ trinh” caån thaän hôn nöõa: ñaøn baø con gaùi ra ñöôøng phaûi chuøm kín töø ñaàu ñeán chaân ñeå ñaøn oâng khoâng coù dòp thaáy baøn chaân hoaëc caùi loã tai cuûa mình roài ñaâm ra thoøm theøm nhöõng “choã khaùc”. Trong caùc xöù coå kính naøy, coâ naøo hay caäu naøo khoâng bieát “giöõ mình” thì coù theå maát maïng nhö chôi. Theo tuïc leä “honour killing” trong caùc gia ñình Hoài giaùo nghieâm khaéc: nhieàu baäc cha meï vì quaù haêng say baûo veä neàn taûng “ñaïo ñöùc”, neân caûm thaáy coù boån phaän phaûi laáy ñaù ñaäp vôõ soï ngöôøi con gaùi vì toäi cheånh maûng khoâng bieát gìn giöõ “ñoà gia baûo”, roài sau ñoù hoï laïi coøn ñi luøng “thaèng phaûi gioù” ñeå gieát cho baèng ñöôïc, coù nhö vaäy môùi ñöôïc tieáng laø ngöôøi bieát baûo veä danh döï gia ñình. Traùi laïi, trong caùc xaõ hoäi AÂu Myõ, maïng soáng con ngöôøi raát laø coù giaù, nhöng “chöõ trinh” bò naïn haï giaù khuûng khieáp. Vì vaäy, ôû caùc nöôùc giaàu coù naøy, söï lo sôï “maát trinh”, cuõng nhö söï theøm muoán “phaù trinh”, khoâng maõnh lieät baèng ôû caùc nöôùc haäu tieán. Hình nhö, trong caùc nuôùc ngheøo ñoùi, ñôøi soáng con ngöôøi caøng reû bao nhieâu, thì “chöõ trinh” laïi caøng cao giaù baáy nhieâu! Cuõng may, trong thôøi ñaïi “kyõ thuaät cao sieâu” hieän nay, chuyeän gieát ngöôøi vì thieáu “ñaïo ñöùc” khoâng coøn thònh haønh nhö tröôùc nöõa. Tuy vaäy, trong taát caû caùc neàn vaên hoùa treân theá giôùi, duø “tieán boä” (?) ñeán theá naøo ñi chaêng nöõa, caùc coâ gaùi nhaø laønh thöôøng toû veû khinh bæ caùc coâ gaùi ñieám, coù bieát ñaâu raèng chính caùc coâ gaùi ñieám ñaõ coù coâng baûo veä danh döï cuûa caùc coâ gaùi nhaø laønh. Coâng lao taày trôøi cuûa caùc coâ gaùi ñieám ñaõ ñöôïc nhaø hieàn trieát noåi tieáng Bertrand Russell heát lôøi ca tuïng nhö sau:
Moät khi tieát haïnh caùc coâ gaùi nhaø laønh ñöôïc coi laø toái ö quan troïng, thì theå cheá hoân nhaân caàn phaûi phuï boå baèng moät theå cheá khaùc nöõa – ñoù laø theå cheá maõi daâm. Thöïc ra, ta coù theå coi theå cheá maõi daâm ñi lieàn vôùi theá cheá hoân nhaân … Thieät laø toäi nghieäp cho caùc coâ gaùi ñieám, ñi ñaâu cuõng bò thieân haï khinh bæ tuy raèng caùc coâ ñaõ coù coáng hieán moät dòch vuï hieån nhieân [thoaû maõn nhu yeáu ñaøn oâng], vaø ñaõ coù coâng baûo veä tieát haïnh caùc baø meï vaø caùc coâ con gaùi …[3]
ÔÛ treân coõi ñôøi ñaày ñaïo ñöùc naøy, coù ai coù can ñaûm beânh vöïc caùc coâ gaùi ñieám baèng oâng Rusell! Duø sao ñi chaêng nöõa, choái boû coâng lao caùc coâ gaùi ñieám khoâng nguy hieåm ñeán tính maïng baèng “choái boû coâng lao Baùc”.
Trong phaïm vi toân giaùo cuõng vaäy. Ngöôøi naøo caøng tin vaøo Thöôïng Ñeá bao nhieâu, thì laïi caøng sôï bò Quyû Sa-Taêng caùm doã baáy nhieâu. Coù ngöôøi quaù sôï haõi, neân haøng ngaøy hoï phaûi caàu nguyeän cho ñôõ sôï. Caùc Phaät töû chaân chính thì laïi sôï “phaïm giôùi” – nhaát laø “saùt sinh”, coù khi con ruoài mang vi truøng e-coli vaøo chuøa cuõng khoâng daùm gieát. Ngoaøi ra, coøn coù nhöõng Vieät kieàu coi vaên hoùa coå truyeàn laø moät gia taøi quyù baùu, roài sôï “maát goác”, neân haøng naêm keùo nhau ñi “Gioã Toå Huøng Vöông”, tuy raèng tröôùc kia ôû Saøi-Goøn coù maáy ai nghó ñeán chuyeän naøy ñaâu.
Sôï vi phaïm tín ngöôõng ñoâi khi ñi lieàn vôùi loøng caêm thuø. Ta ñaõ töøng thaáy caùc tín ñoà quaù khích coi caùc Ñaáng Thieâng Lieâng cuûa hoï troïng hôn maïng soáng con ngöôøi. ÔÛ Trung Ñoâng, daân Do Thaùi vaø daân Hoài giaùo gieát nhau hôn nöûa theá kyû nay, tuy raèng hai daân toäc naøy thôø cuøng moät Chuùa, vaø ñeàu taâng oâng Moise leân baäc thaùnh. ÔÛ Baéc AÙi Nhó Lan, tröôùc ñaây, ngöôøi Tín Laønh (Anglican) kyø thò vaø boùc loät ngöôøi Coâng Giaùo, baây giôø hai giaùo phaùi naøy thuø gheùt nhau cöïc ñoä, tuy raèng caû hai phe ñeàu thôø Ñaáng Cöùu Theá vaø ñeàu duøng moät cuoán Thaùnh Kinh. ÔÛ Tích Lan cuõng vaäy, caùc tín ñoà Phaät giaùo vaø AÁn Ñoä giaùo ñeàu tin vaøo ñieàu ngaên caám “saùt sinh”, hoï khoâng muoán gieát suùc vaät hay saâu boï, nhöng hoï saün saøng gieát ngöôøi maø khoâng gôùm tay. Thieät laø oan nghieäp: vì maûi tranh ñaáu cho thaàn quyeàn hoaëc nhaân quyeàn gì ñoù, maø khoâng bieát bao nhieâu tín ñoà ñaõ bò “hoùa kieáp”.
Töø nhöõng thí duï treân, toâi xin suy dieãn ra ba ñònh lyù veà sôï haõi nhö sau:
Ñònh Lyù 1: Ta sôï vi phaïm nhöõng tín ñieàu maø ta coi laø linh thieâng; tín ñieàu naøo caøng linh thieâng bao nhieâu, thì ta caøng lo sôï baáy nhieâu.
Ñònh Lyù 2: Ta thöôøng aáp uû trong loøng söï theøm muoán vi phaïm nhöõng tín ñieàu maø ta cho laø linh thieâng; tín ñieàu caøng linh thieâng bao nhieâu, thì söï theøm muoán thaàm kín trong loøng caøng maõnh lieät baáy nhieâu.
Ñònh Lyù 3: Ta thöôøng nghieâm khaéc phaùn xeùt nhöõng ngöôøi vi phaïm nhöõng tín ñieàu maø ta cho laø linh thieâng; tín ñieàu caøng linh thieâng bao nhieâu, thì söï phaùn xeùt caøng nghieâm khaéc baáy nhieâu.
Trong caùc ñònh lyù trình baøy ôû treân, toâi duøng cuïm töø “tín ñieàu” (belief) theo nghóa thöôøng ñöôïc duøng trong taâm lyù hoïc hoaëc xaõ hoäi hoïc.[4] “Tín ñieàu” coù theå laø moät truyeàn thoáng ñaïo ñöùc maø ta caûm thaáy coù boån phaän phaûi toân troïng (thí duï nhö trung, hieáu, leã, nghóa, v.v. ). “Tín ñieàu” cuõng coù theå laø nhöõng nguyeân taéc caên baûn trong moät yù thöùc heä hoaëc nhöõng giaùo ñieàu trong moät toân giaùo naøo ñoù. Thí duï nhö ôû Myõ, Baûn Hieán Phaùp ñöôïc coi laø neàn taûng cho cheá ñoä töï do daân chuû, neân ñöôïc coâng daân Myõ tin töôûng vaø kính troïng, vaø caùc luaät gia khoâng daùm laøm ñieàu gì traùi vôùi tín ñieàu naøy. Ngay caû Toång Thoáng Myõ tröôùc khi leân naém chính quyeàn phaûi dô tay leân theà vôùi Chuùa, vaø xin Chuùa giuùp hoï baûo veä Hieán Phaùp. Chaéc caùc vò naøy cho raèng hoï phaûi nhôø ôn Chuùa môùi coù ñuû can ñaûm cöôõng laïi caùi baû ñoäc taøi. Nghó ñeán ngöôøi, laïi thöông daân mình, khi thaáy hieán phaùp nöôùc mình chæ laø moät “chaäu caûnh” ñöôïc baøy ra cho ñeïp maét daân gian. Haønh ñoäng naøy cuõng deã hieåu. Trong cheá ñoä töï do phaùp trò, ngöôøi caàm quyeàn kính troïng taát caû moïi nhaân quyeàn ñaõ ñöôïc quy ñònh roõ raøng trong luaät phaùp; coøn trong cheá ñoä ñoäc taøi ñaûng trò, luaät phaùp bò coi reû nhö moät tôø giaáy loän duøng ñeå lau tay hoaëc chuøi meùp caùc ñaûng vieân maø thoâi.
Ba ñònh lyù trình baøy ôû treân cho ta thaáy taâm lyù con ngöôøi quaû thaät laø nhieâu kheâ: Taïi sao ta thích “aên traùi caám” (sôï vi phaïm tín ñieàu, ñoàng thôøi theøm laïi vi phaïm tín ñieàu)? Taïi sao “traâu buoäc laïi gheùt traâu aên” (theøm vi phaïm tín ñieàu, ñoàng thôøi laïi gheùt nhöõng ngöôøi vi phaïm tín ñieàu)? Ñeå giaûi thích nhöõng hieän töôïng “traùi caûng ngoãng” naøy, toâi ñaønh phaûi döïa vaøo thuyeát phaân taâm hoïc cuûa Freud.[5] Theo lyù thuyeát naøy, baûn ngaõ (personality) goàm coù ba thaønh phaàn: thuù ngaõ (id), thöïc ngaõ (ego), vaø sieâu ngaõ (super-ego). Khi ñöùa treû môùi sinh ra ñôøi, noù chæ bieát phaûn öùng theo söï ñoøi hoûi cuûa thuù ngaõ, maø troïng taâm laø thoûa maõn nhöõng thuù tính (“töù khoaùi”) ñeå duy trì söï sinh toàn. Neáu moät trong “töù khoaùi” maø noù khao khaùt khoâng ñöôïc thoûa maõn, thì noù noåi côn töïc giaän cöïc ñoä, bieåu loä baèng nhöõng tieáng gaøo theùt hoaëc reân ræ. Tuy nhieân, trong moät thôøi gian raát ngaén, noù thaáy ngay raèng noù khoâng coù quyeàn löïc vaïn naêng (omnipotence) ñeå coù theå baét taát caû moïi ngöôøi phaûi laäp töùc chaïy ñeán phuïc vuï noù khi noù theøm muoán moät ñieàu gì. Ñeå giaûm thieåu noãi lo sôï trieàn mieân khi söï theøm muoán cuûa noù ñoâi khi khoâng ñöôùc boá meï ñaùp öùng töùc thôøi, noù caàn phaûi thích öùng vôùi thöïc teá. Nhôø vaäy, thöïc ngaõ cuûa noù ñöôïc phaùt trieån, giuùp noù tìm hieåu thuù duïc naøo ñöôïc thoûa maõn, luùc naøo ñöôïc thoûa maõn, vaø ñöôïc thoûa maõn ñeán möùc ñoä naøo. Khoâng nhöõng theá, noù cuõng nhaän thaáy raèng noù phaûi phuï thuoäc vaøo quyeàn thöôûng phaït cuûa cha meï, töùc laø noù phaûi soáng theo khuoân maãu ñaïo ñöùc maø boá meï ñaõ truyeàn laïi cho noù. Nhöõng tín ñieàu ñaïo ñöùc naøy ñöôïc ghi saâu trong sieâu ngaõ cuûa noù, vaø ñöôïc coi nhö moät kim chæ nam höôùng daãn ñôøi soáng noù trong xaõ hoäi.
Theo Freud, con ngöôøi luoân luoân soáng trong söï daèng co giöõa ba khía caïnh gaàn nhö ñoái nghòch vôùi nhau:
· Thuù ngaõ ñoøi hoûi thoûa maõn nhöõng thuù theå xaùc, töùc laø nhöõng ñoøi hoûi vaät chaát caàn thieát cho söï soáng coøn cuûa loaøi ngöôøi.
· Sieâu ngaõ höôùng veà nhöõng vaán ñeà sieâu hình nhö löông taâm, ñaïo ñöùc, toân giaùo, v.v..
· Thöïc ngaõ giuùp con ngöôøi thích öùng vôùi thöïc teá.
Ngöôøi laønh maïnh (mentally healthy) bieát ñieàu hoøa ba thaønh phaàn naøy cuûa baûn ngaõ, töùc laø khoâng ñeå moät thaønh phaàn naøo laán aùt caùc phaàn khaùc cuûa baûn ngaõ. Ñoâi khi ta gaëp tröôøng hôïp thuù ngaõ laán aùt baûn ngaõ: ñoù laø nhöõng ngöôøi chæ bieát soáng theo “töù khoaùi” vaø noåi giaän neáu nhöõng laïc thuù naøy khoâng ñöôïc thoûa maõn; hoï khoâng nghó ñeán ñaïo ñöùc, vaø cuõng khoâng caàn bieát haäu quaû cho mình vaø nhöõng ngöôøi xung quanh cuûa mình. Traùi laïi, coù nhöõng tröôøng hôïp sieâu ngaõ laán aùt baûn ngaõ: ñoù laø nhöõng ngöôøi “ñaïo ñöùc cuøng mình”, soáng moät ñôøi soáng khaéc khoå vì hoï chæ bieát theo leänh cuûa “löông taâm”: “löông taâm” baét hoï cheát, thì hoï saün saøng cheát vì “löông taâm”; “löông taâm” baét hoï gieát ngöôøi “voâ ñaïo ñöùc”, thì hoï saün saøng gieát ngöôøi vì “löông taâm”. Laïi coù tröôøng hôïp thöïc ngaõ laán aùt baûn ngaõ: ñoù laø nhöõng ngöôøi raát “thöïc teá”, soáng theo nguyeân taéc “cô hoäi chuû nghóa”, “gioù chieàu naøo, theo chieàu ñoù”.
Ta ñöøng töôûng nhöõng ngöôøi coäng saûn soáng theo thöïc ngaõ khi hoï haønh ñoäng theo lyù thuyeát Maùc-Xít maø hoï cho laø moät lyù thuyeát “khoa hoïc”, ñi saùt vôùi “thöïc teá”. Caùi nguy hieåm laø hoï coá baùm vaøo moät thöù “thöïc teá” ñaõ bò boùp meùo bôûi moät quan ñieåm heïp hoøi cuûa Caùc-Maùc. Tieác thay, “thöïc teá” theå hieän ra trong ñôøi soáng con ngöôøi döôùi muoân hình vaïn traïng (multi-dimensional), laøm sao ta coù ñuû minh maãn ñeå nhìn toaøn dieän “thöïc teá” ñöôïc. Vì nhöõng laõnh tuï coäng saûn luoân luoân nhìn thöïc teá moät caùch phieán dieän nhö vaäy, neân hoï khoâng giaûi quyeát ñöôïc nhöõng khoù khaên traàm troïng cho ñaát nöôùc. Sau nhöõng thaát baïi lieân tieáp – töø chöông trình caûi caùch ruoäng ñaát cho ñeán chính saùch quoác doanh vaø bao caáp – hoï vaãn khoâng daùm nhìn vaøo thöïc teá ñeå nhaän ra nguoàn goác cuûa söï thaát baïi. Suy luaän theo kieåu Freudian, ngöôøi coäng saûn muø quaùng vì thöïc ngaõ cuûa hoï suy nhöôïc (weak ego), neân bò sieâu ngaõ vaø thuù ngaõ laán aùt. Döôùi aùp löïc cuûa sieâu ngaõ, lyù thuyeát Maùc-Xít trôû thaønh moät toân giaùo, vaø ngöôøi coäng saûn trôû thaønh nhöõng tín ñoà cuoàng tín, töï cho mình laø ngöôøi coù “ñaïo ñöùc caùch maïng”. (Ta cuõng neân bieát, Caùc-Maùc khoâng ñaû ñoäng ñeán vaán ñeà ñaïo ñöùc trong lyù thuyeát cuûa oâng; thöïc ra oâng ta chæ suy luaän raèng giai caáp lao ñoäng laø giai caáp “tieán boä”, chöù khoâng “ñaïo ñöùc” hôn nhöõng giai caáp khaùc.) Ñoàng thôøi, döôùi aùp löïc cuûa thuù ngaõ, hoï loàng loän nhö ñaøn thuù döõ khi nhöõng ñieàu mong muoán cuûa hoï khoâng ñöôïc thoûa maõn. Noùi toùm laïi, ngöôøi coäng saûn khoâng ñöôïc thöïc ngaõ höôùng daãn ñeå nhìn thaúng vaøo thöïc taïi, neân môùi mô töôûng xaây döïng nhöõng “thieân ñaøng” döôùi traàn theá – ñuùng laø Nhöõng Thieân Ñaøng Muø maø Döông Thu Höông ñaõ phaûi traûi qua.[6]
(b) “Chöõ Trung”
Noùi ñeán trinh tieát vaø ñaïo ñöùc maø khoâng baøn qua veà caùc ñaáng quaân töû vaø nhöõng keû tieåu nhaân thì thieät laø thieáu soùt. Quaû thöïc, toâi thaáy taâm traïng hai loaïi ngöôøi naøy cuõng naù naù nhö taâm traïng caùc coâ gaùi nhaø laønh vaø caùc coâ gaùi ñieám. Theo söï hieåu bieát cuûa toâi veà Khoång giaùo, toâi thaáy caùc oâng quaân töû Taøu ngaøy xöa cuõng raát lo laéng “giöõ mình”, nhö maáy coâ gaùi nhaø laønh vaäy. Tuy caùc vò Nho gia khoâng sôï maát “chöõ trinh”, nhöng laïi raát sôï maát chöõ “chöõ trung” (Ñònh Lyù 1), vaø raát khinh bæ nhöõng teân tieåu nhaân khoâng bieát soáng theo “chöõ trung”, coù leõ vì caûm thaáy nhöõng teân tieåu nhaân coù moät ñôøi soáng thaûnh thôi hôn mình (Ñònh Lyù 2 vaø Ñònh Lyù 3).
Vaäy caùc ñaáng quaân töû lo sôï nhö theá naøo? Caâu hoûi naøy ñaõ ñöôïc cuï Traàn Troïng Kim trình baøy roõ raøng khi giaûi thích thuyeát Trung Dung nhö sau:
“Nhaân taâm nghóa laø caùi phaàn saùng suoát rieâng cuûa ngöôøi ta, tuy laø moät phaàn thieân lyù ... nhöng thöôøng hay bò vaät duïc laøm beá taéc, hôi sai moät ly laø cheách leäch ngay, ... heã sai moät ly laø maát caùi trung roài, cho neân ta phaûi lo sôï, phaûi coá heát söùc maø giöõ noù khoâng treäch leäch.”[7]
“chöõ trung” thieâng lieâng vaø “ñaùng giaù ngaøn vaøng” nhö vaäy, neân Töû Tö (“chaùu ngoan” cuûa cuï Khoång) ñaõ phaùn raèng:
“Ñaïo laø caùi chaúng neân rôøi xa giaây phuùt naøo, heã rôøi ra ñöôïc thì chaúng phaûi ñaïo nöõa roài. Vaäy ngöôøi quaân töû raên ñe vaø caån thaän veà nhöõng ñieàu cho roõ [theâm veà lyù thuyeát Trung Dung], e sôï ôû nhöõng ñieàu mình chöa nghe chaéc [veà lyù thuyeát]... vì vaäy ngöôøi quaân töû giöõ gìn caån thaän trong khi chæ moät mình mình ñoái vôùi mình[8]
Noùi moät caùch khaùc, neáu ta muoán trôû thaønh moät ngöôøi quaân töû vaø muoán giöõ vöõng danh vò quaân töû thì ta phaûi töï pheâ bình kieåm thaûo haøng ngaøy, khoâng khaùc gì moät caùn boä trung kieân muoán trôû thaønh “chaùu ngoan” cuûa “Baùc”. OÂi, ñôøi soáng cuûa ngöôøi quaân töû quaû thieät laø gian truaân! Coøn gì khoå hôn laø töï mình taåy naõo mình, töï mình môû roäng cöûa loøng cuûa mình ñeå cho moät teân coâng an voâ hình leûn vaøo kieåm soaùt ñaàu oùc cuûa mình töøng giôø töøng phuùt! Theá cho neân tìm ra ñöôïc moät ñaáng quaân töû, hay moät “chaùu ngoan cuûa Baùc” quaû laø khoù hôn laø ñi moø kim döôùi ñaùy bieån Ñoâng. Cuõng vì theá, ôû treân coõi ñôøi naøy, ta chæ thaáy ñaày raãy nhöõng teân “nguïy quaân töû” giaû nhaân giaû nghóa, khoâng khaùc gì nhöõng teân caùn boä “nguïy caùch maïng”, nhaân danh “töï do” ñeå kìm keïp daân, nhaân danh “coâng baèng xaõ hoäi” ñeå boùc loät daân. Noùi toùm laïi,
· Caùc ñaáng quaân töû chæ coù moät noãi lo sôï: sôï khoâng theo ñuùng giaùo ñieàu maø caùc “Thaùnh Hieàn” ñaõ “phòa” ra trong luùc ngoài raûnh rang, roài baét ngöôøi ñôøi phaûi trieät ñeå tuaân theo.
· Nhöõng teân “nguïy quaân töû” laïi coù hai noãi lo sôï: (1) sôï khoâng ñuû gian manh ñeå che maét thieân haï, neân phaûi luoân luoân tìm ñuû moïi caùch caûi tieán phöông phaùp löøa bòp; vaø (2) sôï ngöôøi hieåu bieát laät taåy vaø leân aùn laø ñaõ ñi ngöôïc laïi lôøi daïy cuûa caùc “Thaùnh Hieàn” (tuy raèng trong buïng coi “Thaùnh Hieàn” nhö coû raùc).
· Coøn nhöõng keû tieåu nhaân khoâng sôï caùi gì caû, nhaát laø khoâng sôï ngöôøi ñôøi cheâ bai, neân soáng raát ö laø “ung dung töï taïi”, theo ñuùng caâu chaâm ngoân “Ai chöûi maëc ai, tieàn thaày boû tuùi” – khoâng khaùc gì caùc caùn boä thoái naùt bò chöûi sa saû maø vaãn “tænh bô nhö ngöôøi Haø-Noäi” (thaønh ngöõ maø ngöôøi Mieàn Nam ñaõ truyeàn khaåu cho nhau sau khi coù dòp tieáp suùc vôùi ñaùm caùn boä Mieàn Baéc).
2. “Baùc” Sôï Caùc “Chaùu”
Nhieàu ngöôøi thöôøng nghó raèng daân sôï “Baùc”, chöù ít ai cho raèng “Baùc” sôï daân. Theo toâi nghó, “Baùc” soáng trong tình traïng lo sôï vì “Baùc”, cuõng nhö ba teân sö phuï cuûa “Baùc” (Leâ-Nin, Sì-Ta-Lin vaø Mao) ñeàu laø thöù “nguïy quaân töû”, töï voã ngöïc laø con ngöôøi Maùc-Xít, nhöng khoâng laøm theo ñuùng nhöõng giaùo ñieàu maø “Thaùnh Hieàn Caùc-Maùc” ñaõ daïy. Thöïc ra, coù teân Maùc-Xít naøo theo ñuùng lyù thuyeát cuûa Caùc Maùc ñaâu? Ngay caû Caùc-Maùc cuõng cheâ bai nhöõng ngöôøi mang danh “Maùc-Xít” khi oâng thanh minh raèng oâng laø Caùc-Maùc chöù khoâng phaûi laø ngöôøi Maùc-Xít.[9] Vì theá, “Baùc” (cuõng nhö taát caû nhöõng laõnh tuï “Maùc-Xít” khaùc) raát sôï bò loä taåy, neân tìm ñuû moïi caùch tieâu dieät nhöõng ngöôøi saùng suoát ñaõ nhaän ra nhöõng caùi sai laàm cuûa “Baùc”. (Thí duï: “Baùc” cuõng nhö Mao-Traïch Ñoâng ñaõ phong chöùc ñaùm baàn coá noâng leân ñòa vò “giai caáp tieán boä”, thay theá giai caáp thôï thuyeàn ñeå laøm caùch maïng lao ñoäng; Leâ-Nin cuõng muoán ñoát giai ñoaïn neân ñaõ tieâu dieät ñaùm Men-Sô-Vích ñeå naém ñoäc quyeàn, laøm moät cuoäc caùch maïng lao ñoäng cöôõng eùp, traùi vôùi loái suy luaän veà “dieãn tieán lòch söû” trong lyù thuyeát maø Caùc Maùc ñaõ saùng taùc ra).
Hôn nöõa, “Baùc” laïi laø ngöôøi gian ngoan neân cuõng thöøa bieát laø caùc “chaùu” cuûa “Baùc” ñeàu laø moät tuïi “hö ñoán”, khoâng ñuû “yù thöùc giai caáp lao ñoäng” (“proletarian class consciousness), neân “Baùc” cuõng sôï chuùng laém, vì baát cöù “thaèng phaûi gioù” naøo cuõng theøm caùi ñòa vò ñoäc toân cuûa “Baùc”. Trong ñaùm naøy, theá naøo maø chaúng coù thaèng quaù ö “ñoài truïy” vaø lieàu lónh (töùc laø khoâng bieát sôï “Baùc”), heã coù dòp laø laø laät taåy “Baùc”, vaø coù theå cho “Baùc” veà höu non, hoaëc ñi “moø toâm” nhö “Baùc” ñaõ ra leänh dìm Khaùi Höng xuoáng soâng cho ñeán cheát. Ñoù laø lyù do taïi sao “Baùc” sôï caùc “chaùu”. Cho neân “Baùc” phaûi duøng moïi phöông phaùp khuûng khieáp ñeå laøm cho caùc “chaùu” sôï “Baùc”. Cuoái cuøng, caû “Baùc” laãn “chaùu” ñeàu sôï laãn nhau.[10]
Noùi chung, baát cöù teân ñoäc taøi khaùt maùu naøo cuõng bò daèn vaët bôûi hai noãi sôï: (1) sôï bò chæ trích laø ñaõ sai laàm, vaø (2) sôï ñaùm ñaøn em noåi leân cöôùp quyeàn sinh saùt cuûa mình. Ñeán ñaây, toâi xin döïa treân nhöõng ñònh lyù veà sôï haõi ñaõ trình baøy ôû treân ñeå ñöa ra moät soá ñònh lyù veà quyeàn löïc nhö sau:
Ñònh Lyù 1 : Keû naøo caøng coù nhieàu quyeàn löïc bao nhieâu, thì keû ñoù laïi caøng sôï maát quyeàn löïc baáy nhieâu; hôn nöõa, quyeàn löïc tuyeät ñoái taïo ra noãi lo sôï tuyeät ñoái.
Ta ñaõ töøng thaáy ngöôøi laõnh ñaïo trong caùc cheá ñoä daân chuû phaùp trò khoâng coù toaøn quyeàn thoáng trò (vì bò raøng buoäc bôûi luaät phaùp), neân khoâng maáy lo sôï daân noåi loaïn, hoaëc ñaùm caän thaàn taïo phaûn. Traùi laïi, nhöõng teân ñoäc taøi khaùt maùu thì ngaøy ñeâm lo sôï ñeán möùc khieáp ñaûm (paranoia), nhìn ñaâu ñaâu cuõng thaáy keû thuø. Do ñoù, cheá ñoä ñoäc taøi naøo cuõng aùp duïng trieät ñeå chính saùch “nhoå coû phaûi nhoå taän reã”, ñi ñoâi vôùi chính saùch “thaø gieát nhaàm coøn hôn thaû nhaàm”. Traùi laïi, ngöôøi khoâng coù moät chuùt quyeàn löïc naøo, keå caû quyeàn sinh soáng thì khoâng sôï giôùi quyeàn löïc töôùc quyeàn cuûa mình. Vì theá, hieän nay “Ñaûng vaø Nhaø Nöôùc”raát sôï ñaùm baàn coá noâng noåi leân “thí maïng cuøi” (nhö vuï noåi loaïn Thaùi Bình ñaõ xaåy ra caùch ñaây maáy naêm). Traùi laïi, trong caùc nöôùc daân chuû nhö ôû Myõ, ngöôøi daân coù ñaày ñuû nhaân quyeàn, neân ñaïi ña soá raát sôï ngöôøi naém quyeàn löïc trong tay töôùc ñoaït maát quyeàn töï do vaø quyeàn sinh soáng cuûa mình (quyeàn “pursuit of happiness” trong Tuyeân Ngoân Ñoäc Laäp cuûa Myõ).
Ñònh Lyù 2: Ñoäc quyeàn sinh saùt taïo ra söï tranh daønh noäi boä taøn baïo vaø nhöõng cuoäc thanh tröøng ñaãm maùu.
Ñoäc quyeàn sinh saùt taïo ra theøm muoán trong soá nhöõng teân chöa naém ñöôïc quyeàn chuùa teå. Theá laø tranh daønh nhau. Ñoäc quyeàn naøy thöôøng ñi lieàn vôùi khaåu hieäu “Theà phanh thaây uoáng maùu quaân thuø” (quoác ca Vieät Nam XHCN). Khi “quaân thuø” khoâng coøn nöõa, taát nhieân caùc ñoàng chí ñaønh phaûi tieáp tuïc “phanh thaây uoáng maùu” laãn nhau. Chuyeän quaù deã hieåu neáu ngöôøi naøo tin vaøo lyù thuyeát “aùc giaû, aùc baùo” trong Phaät giaùo. Thí duï nhö Sì-Ta-Lin luùc coøn soáng ñaõ duøng teân chuùa chuøm coâng an Beâ-Ria-A tieâu dieät haøng traêm ngaøn ñaûng vieân trung kieân chæ vì nhöõng ngöôøi naøy bò nghi ngôø laø thuoäc thaønh phaàn choáng ñoái. Ñeán luùc Sì-Ta-Lin qua ñôøi, Beâ-Ri-A ñöôïc môøi ñeán hoïp Boä Chính Trò, theá laø caùc ñoàng chí sôï teân ñao phuû naøy leân naém quyeàn laõnh ñaïo, beøn xuùm nhau vaøo gieát haén ngay trong phoøng hoïp. Mao Traïch Ñoâng cuõng khoâng thoaùt khoûi ñònh lyù naøy, neân tröôùc khi naém ñöôïc quyeàn toaøn trò ñaõ tìm caùch thanh toaùn nhöõng ngöôøi ôû ñòa vò cao hôn mình ñeå chieám quyeàn laõnh ñaïo ñaûng; ñeán khi leo leân tôùi ñòa vò chuùa teå thì laïi tìm caùch loaïi boû nhöõng teân “coâng thaàn” manh nha muoán laøm chuùa teå.[11] Soáng trong moâi tröôøng tranh daønh voâ giôùi haïn naøy, baát cöù teân naøo naém ñöôïc quyeàn löïc trong tay (duø ôû thöù vò cao hay thaáp) ñeàu phaûi giöõ theá thuû, baèng caùch keùo beø baïn hoaëc thaân thuoäc vaøo guoáng maùy ñaûng, vaø cho ñaùm ñaøn em “ngoài döôùi duø” ñöôïc höôûng lôïi nhuaän baát chính cuûa quyeàn löïc. Ñoù laø nguyeân nhaân cuûa naïn beø phaùi, thoái naùt trong taát caû moïi cheá ñoä ñoäc taøi ñaûng trò.
Ñònh Lyù 3: Nhöõng ngöôøi sôï maát quyeàn löïc thöôøng raát gheùt nhöõng keû khoâng bieát sôï quyeàn löïc.
Coøn gì böïc mình hôn nöõa khi mang quyeàn löïc ra huø ñôøi maø ngöôøi ñôøi vaãn toû veû khoâng sôï haõi. Ngöôøi duøng quyeàn löïc ñi huø ñôøi neáu gaëp phaûi moät ngöôøi yeáu theá khoâng sôï haén, haén seõ noåi côn giaän loâi ñình, vaø duøng quyeàn löïc ñaøn aùp taøn baïo ngöôøi khoâng bieát sôï. Haønh ñoäng hung haõn naøy nhaèm hai muïc ñích chính:
· Ñeå töï chöùng minh laø haén haõy coøn naém quyeàn löïc trong tay, coøn coù khaû naêng huø ñôøi (power testing).
· Ñeå bieåu dieån quyeàn löïc laøm cho nhöõng ngöôøi yeáu theá khaùc phaûi sôï haén (power demonstration).
Ngay caû trong nhöõng cheá ñoä töï do troïng luaät, ngöôøi naøo bò caûnh saùt coâng loä chaën hoûi maø toû veû leã ñoä vôùi ñieäu boä sôï haõi, thì deã ñöôïc khoan hoàng hôn laø ngöôøi coù veû maët “xaác laùo, ñaùng gheùt”. Neáu can phaïm naøo bò ñieäu ra toøa maø bieát sôï haõi vaø toû veû hoái haän (plead guilty) thì quan toøa cuõng khoâng nôõ maïnh tay tröøng phaït. Traùi laïi, nhöõng teân can phaïm naøo ñaõ coù boä maët “coâ hoàn”, roài laïi coøn khoâng bieát ñoùng vôû kòch “Em lôõ choùt daïi, xin quan toøa khoan hoàng” thì taát nhieân seõ ñöôïc “laõnh ñuû”. Khi bò baét vaøo tuø roài maø can phaïm vaãn khoâng coù veû sôï haõi ñaùm cai nguïc thì seõ bò haønh haï (bieät giam), vaø coøn coù theå bò xeáp vaøo loaïi ngöôøi “baát trò” neân maát luoân quyeàn ñöôïc taïm tha tröôùc khi maõn haïn tuø (parole). Coøn trong caùc traïi “caûi taïo” thì khoûi caàn phaûi noùi nhieàu veà quyeàn sinh saùt cuûa caùc teân “quaûn giaùo” ngu doát, thieáu töï tin neân trôû neân kieâu caêng quaù loá; naïn nhaân naøo muoán ñöôïc “nhaân daân khoan hoàng” ñeàu khoâng daùm laøm traùi yù nhöõng teân hung thaàn naøy.[12]
Noùi toùm laïi, ngöôøi coù quyeàn löïc thöôøng sôï ngöôøi yeáu theá coi thöôøng mình. Trong cheá ñoä ñoäc taøi, teân laõnh ñaïo naøo cuõng sôï daân, nhieàu khi coøn sôï daân hôn laø daân sôï haén. Haõy nhìn vaøo lòch söû nhaân loaïi töø Ñoâng sang Taây, ta ñeàu thaáy nhöõng teân naém toaøn quyeàn trò daân trong tay luoân luoân ngaám ngaàm sôï haõi. Thôøi xöa thì coù Taàn Thuûy Hoaøng. Teân baïo chuùa naøy baét toaøn daân ñoå moà hoâi nöôùc maét ra xaây böùc Luõy Tröôøng Thaønh chæ vì haén sôï ñaùm man rôï mieàn Baéc tieán quaân sang laøm rung chuyeån ngai vaøng cuûa haén. Sau khi laäp ñöôïc coâng thoáng nhaát ñaát nöôùc, haén laïi sôï ñaùm Nho gia giôû troø “hö ñoán”, beøn ra leänh ñoát nhöõng saùch “ñoài truïy” vaø choân soáng nhöõng ngöôøi naøo khoâng bieát sôï. Haén ñaõ thoaùt nhieàu vuï möu saùt chæ vì haén bieát sôï, vaø bieát duøng ñuû moïi caùch laøm toaøn daân run sôï, neân khoâng ai ñuïng ñöôïc tôùi loâng chaân cuûa haén (Kinh Kha ñònh vaøo gieát haén, nhöng khi nhìn thaáy haén thì ñaõ run sôï ñeán noãi ñaùnh rôi thanh ñoaûn ñao, neân khoâng laøm ñöôïc troø troáng gì). Cuoái cuøng teân baïo chuùa chæ coøn bieát sôï Trôøi baét cheát, neân ñaõ chi raát nhieàu vaøng baïc cho caùc danh lang ñi tìm thuoác “traøng sinh, baát töû” cho haén. Nhöng “ngöôøi traàn maét thòt” laøm sao maø coù theå cöôùp ñöôïc quyeàn sinh saùt cuûa Trôøi. Theá laø daân Taøu taïm thoaùt naïn. Sau khi Taàn Thuûy Hoaøng thaûnh thôi ñi thaêm “Suoái Vaøng”, thì caùc só phu ñöôïc dòp ngoài vieát haøng ngaøn trang söû chöûi bôùi thaäm teä teân baïo chuùa ñaùng gheùt naøy. Haønh ñoäng hieân ngang cuûa caùc söû gia naøy cuõng khoâng giuùp gì cho daân Taàu thoaùt khoûi caûnh cuøm keïp thöôøng xuyeân xaûy ra. Caùc vò Nho só khaû kính vaãn tieáp tuïc daïy daân Taàu phaûi coù boån phaän “Quaân, Thaàn, Töû”, töùc laø phaûi quyø laïy heát ñôøi baïo chuùa naøy sang ñôøi baïo chuùa khaùc.
Trong thôøi ñaïi môùi, khoâng teân ñoäc taøi naøo laïi mô töôûng ñeán chuyeän “traøng sinh, baát töû”, nhöng teân naøo cuõng sôï ñaùm caän thaàn xoâng vaøo gieát nhö tröôøng hôïp Brutus ñaõ thæa dao con choù vaøo buïng Jules Ceùsar ngay tröôùc hoaøng cung ôû La-Maõ. (Ta cuõng neân bieát, Brutus laø moät caän thaàn ñöôïc Ceùsar yeâu meán vaø tin caån, roài sau ñoù Brutus caàm ñaàu ñaùm Thöôïng Nghò Só noåi leân gieát Ceùsar). Caùc teân ñoäc taøi thôøi môùi khoâng ngaây thô nhö Ceùsar. Ta ñaõ thaáy töø Hitler tôùi Sì-Ta-Lin, Mao-Traïch Ñoâng vaø Hoà Chí Minh, nhöõng teân khaùt maùu naøy khoâng sôï ñòch thuû ngoaøi tieàn tuyeán baèng sôï ñaùm “coâng thaàn” trong cung caám. Ñieàu naøy Haøn Phi Töû ñaõ töøng nhaän thaáy caùch ñaây hôn 2 ngaøn naêm (cuøng thôøi vôùi Taàn Thuûy Hoaøng). Nhö oâng ñaõ vieát: “Loaïn sôû dó do saùu haïng ngöôøi naøy [gaây ra]: (1) meï vua, (2) haäu phi, (3) con chaùu, (4) anh em, (5) ñaïi thaàn, (6) ngöôøi noåi danh laø hieàn”.[13]
Nhìn vaøo lòch söû caän ñaïi ôû Vieät Nam thì ta môùi thaáy Haøn Phi Töû quaû laø moät nhaø chính trò hoïc taøi ba, ñaõ nhìn thaáy nhöõng neùt ñaëc thuø cuûa moät xaõ hoäi suy vi. OÂng Ngoâ Ñình Dieäm laõnh ñaïo moät cheá ñoä suy nhöôïc vì loaïn laïc, ñaõ bò gieát moät caùch theâ thaûm, vì khoâng bieát sôï ñaùm ngöôøi thaân caän cuûa oâng, vì oâng khoâng tin raèng ñaùm ngöôøi naøy laïi coù theå haïi oâng. OÂng ñaõ ñi ngöôïc lôøi khuyeân raên cuûa Haøn Phi Töû, neân ñaõ ñeå boán loaïi ngöôøi thao tuùng cheá ñoä moät caùch deã daøng. Ñoù laø:
(2) Haäu phi – baø Ngoâ Ñình Nhu (tuy baø naøy khoâng ñoùng vai troø moät quyù phi, nhöng raát ñöôïc oâng Dieäm suûng aùi neân coù nhieàu quyeàn löïc trong Dinh Ñoäc Laäp);
(4) Anh em – oâng Ngoâ Ñình Nhu, Ngoâ Ñình Caån, Ngoâ Ñình Thuïc;
(5) Ñaïi thaàn – ñoù laø caùc töôùng ñöôïc oâng Dieäm coi nhö “con nuoâi”;
(6) Ngöôøi noåi danh laø hieàn – ñoù laø caùc chính khaùch coù uy tín trong xaõ hoäi vaø caùc vò tu só cao caáp (keå caû giaùm muïc laãn thöôïng toïa).
Caùi laàm cuûa oâng Dieäm laø oâng khoâng bieát sôï, khoâng muoán duøng quyeàn ñoäc taøi sinh saùt, hoaëc khoâng naém ñöôïc toaøn quyeàn sinh saùt, ñeå baûo veä cheá ñoä nhö caùc laõnh tuï Coäng Saûn thöôøng laøm. Noùi cho cuøng, loái suy nghó vaø haønh ñoäng cuûa oâng Dieäm cuõng khoâng khaùc gì nhöõng ngöôøi Vieät “Quoác Gia”. Ñaïi ña soá chuùng ta ñeàu coù khuynh höôùng ñaët tình caûm gia ñình, baïn beø leân treân quyeàn lôïi coâng coäng. Khoâng moät ai trong chuùng ta coù theå nhaãn taâm nhö caùc ngöôøi coäng saûn mang cha meï ra toøa aùn nhaân daân ñaáu toá (Tröôøng Chinh). Giôø ñaây, ta môùi thaáy moät ñònh lyù raát ñau loøng: trong moät cuoäc noäi chieán ngang ngöûa giöõa hai phe, phe naøo taøn baïo vaø bieát laøm cho daân sôï, thì phe ñoù coù nhieàu hy voïng thaéng hôn. Vì theá, phe Quoác Gia thua traän cuõng khoâng coù gì laø ngaïc nhieân. Nhöõng traùi tim ñaày tình ngöôøi laøm sao choïi laïi ñöôïc nhöõng traùi tim ñaày caêm hôøn!
2. “Baùc” laøm Caùc “Chaùu” Sôï
Tröôùc heát, chuùng ta ñeàu bieát trong baát cöù moät quoác gia naøo, ñaïi ña soá coâng daân ñeàu khoâng ít thì nhieàu phaûi tuaân haønh theo yù muoán ngöôøi laõnh ñaïo, vì ngöôøi laõnh ñaïo naém trong tay moät hay nhieàu quyeàn löïc nhö sau:[14]
(1) Quyeàn uy
Ngöôøi laõnh ñaïo naém ñöôïc quyeàn uy vì coù uy tín neân ñöôïc toaøn daân meán phuïc (charisma) vì ñaõ coù coâng laäp quoác (nhö Georges Washington ôû Myõ), hoaëc cöùu quoác (nhö Mustafa Kemal ôû Thoå Nhó Kyø, Ghandi ôû AÁn Ñoä, v.v.), hoaëc döïa vaøo truyeàn thoáng hay luaät phaùp coù uy tín laâu ñôøi (“Thieân Meänh” ôû Trung Hoa döôùi thôøi phong kieán, Hieán Phaùp Myõ, v.v.). Quyeàn uy cuûa ngöôøi laõnh ñaïo seõ mai moät daàn daàn neáu ngöôøi laõnh ñaïo khoâng bieát thích öùng vôùi thôøi cuoäc ñeå giaûi quyeát nhöõng khuûng hoaûng traàm troïng cho ñaát nöôùc. Thí duï nhö caùc vua chuùa Nhaø Nguyeãn, caùc vò naøy khoâng bieát tìm caùch ñöông ñaàu vôùi söùc maïnh AÂu Taây neân ñaõ maát heát quyeàn uy, vaø laøm cho truyeàn thoáng quaân chuû cuõng maát heát uy tín luoân. Traùi laïi, vua Chu-La-Long-Quoác ôû Thaùi-Lan, cuõng nhö Minh-Trò-Thieân-Hoaøng ôû Nhaät, ñaõ bieát thöïc hieän nhöõng chöông trình caûi caùch caàn thieát, neân khoâng laøm toån thöông ñeán truyeàn thoáng quaân chuû, vì theá con chaùu vaãn coøn giöõ ñöôïc ngai vaøng cuûa mình cho tôùi ngaøy nay.
(2) Quyeàn Töôûng Thöôûng
Ngöôøi laõnh ñaïo naém ñöôïc quyeàn töôûng thöôûng vì coù coâng taïo ra moät ñôøi soáng an hoøa vaø truø phuù cho toaøn daân. Ta cuõng neân bieát quyeàn töôûng thöôûng khoâng laøm cho ngöôøi daân sôï haõi hay meán phuïc baèng quyeàn uy. Vì lyù do ñoù, quyeàn naøy coù tính caùch ñoaûn kyø vaø seõ maát hieäu löïc khi ngöôøi laõnh ñaïo khoâng coøn “khaû naêng nuoâi daân”. Luùc ñoù daân coù theå noåi leân laät ñoå ngöôøi laõnh ñaïo, baèng laù phieáu hoaëc baèng nhöõng cuoäc bieåu tình baïo ñoäng (nhö caùc cuï ñaõ daïy chuùng ta caâu “baïc nhö daân”). Ta cuõng neân bieát, trong caùc nöôùc töï do daân chuû, ngöôøi laõnh ñaïo (toång thoáng hoaëc thuû töôùng) chæ taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá chöù khoâng tröïc tieáp “nuoâi daân”. Traùi laïi, trong caùc cheá ñoä toaøn trò (totalitarian regime) ngöôøi laõnh ñaïo tìm ñuû moïi caùch cöôùp quyeàn töï löïc caùnh sinh cuûa daân ñeå naém ñoäc quyeàn nuoâi daân vôùi muïc ñích laøm cho daân hoaøn toaøn tuøy thuoäc vaøo cheá ñoä. Cuoái cuøng, “noài côm” laø “Baùc”, “Baùc” laø “noài côm”, theo “Baùc” thì aám no, khoâng theo “Baùc” thì ñoùi raùch.
(3) Quyeàn Tröøng Phaït
Ngöôøi laõnh ñaïo duøng voõ löïc tröøng phaït nhöõng haønh ñoäng “baát tuaân thöôïng leänh” ñeå baét ngöôøi daân phuïc toøng vì sôï haõi. Trong caùc cheá ñoä töï do phaùp trò, quyeàn tröøng phaït cuûa Nhaø Nöôùc bò haïn cheá bôûi luaät phaùp, vì theá ngöôøi daân bình thöôøng chæ caàn phuïc toøng luaät phaùp chöù khoâng caàn phuïc toøng taát caû sôû thích cuûa ngöôøi laõnh ñaïo. Traùi laïi, trong caùc cheá ñoä toaøn trò, yù muoán cuûa ngöôøi laõnh tuï coù söùc maïnh ngang haøng vôùi YÙ Trôøi. Vì theá, döôùi cheá ñoä naøy, luaät phaùp raát mô hoà, vaø thay ñoåi haøng ngaøy tuøy theo yù thích cuûa ngöôøi laõnh tuï. Ta cuõng neân bieát, luaät phaùp caøng mô hoà bao nhieâu, quyeàn töï do tröøng phaït cuûa ngöôøi laõnh tuï caøng gia taêng leân baáy nhieâu. Nhö Phm văn Đồng ñaõ tuyeân boá moät caâu baát huû: “Laøm lut laøm gì để noù troùi tay mình vaøo”. Nhieàu ngöôøi khoâng hieåu roõ ñaëc tính toaøn trò cuûa cheá ñoä, neân thöôøng coi luaät phaùp mô hoà laø moät loaïi “luaät röøng”.
Sau khi trình baøy vaøi neùt ñaïi cöông veà quyeàn löïc, baây giôø toâi xin cöùu xeùt phöông thöùc oâng Hoà Chí Minh ñaõ duøng ñeå cöôùp quyeàn laõnh ñaïo quoác gia, roài baønh tröôùng quyeàn löïc ñaõ naém trong tay thaønh quyeàn toaøn trò. Baét “toaøn daân traêm ngöôøi nhö moät” sôï haõi vaø laøm theo yù muoán cuûa mình laø moät coâng taùc ñaïi quy moâ, ñoøi hoûi nhöõng gian keá quyû quyeät. OÂng Hoà khoâng thieáu khaû naêng naøy, neân ñaõ thaønh coâng treân con ñöôøng tieán thuû vì oâng bieát ñi töøng giai ñoaïn, vaø duøng phöông phaùp “chia ñeå trò” ñeå tieâu dieät ñoái phöông.
Khi môùi böôùc chaân veà nöôùc, oâng Hoà khoâng coù moät löïc löôïng gì ñaùng keå. Trong hai naêm ñaàu (1945-46), oâng khoâng ñaët troïng taâm vaøo noâng thoân, vì caùc ñaûng “Quoác Gia” khoâng coù löïc löôïng choáng ñoái oâng trong caùc thoân xaõ heûo laùnh. Hôn nöõa, ñaïi ña soá noâng daân luùc ñoù raát thôø ô vôùi thôøi cuoäc, tuy bao nhieâu naêm hoï ñaõ bò thöïc daân vaø phong kieán boùc loät neân phaûi soáng trong caûnh ñoùi khoå cuøng cöïc. Laïi coøn vuï ñoùi kinh hoàn naêm AÁt Daäu ñaõ laøm cho thoân queâ mieàn Baéc hoaøn toaøn kieät queä veà tinh thaàn cuõng nhö theå xaùc, neân khoâng coøn buïng daï naøo nghó ñeán uûng hoä hay choáng ñoái baát cöù moät phong traøo chính trò naøo. Vì theá, oâng Hoà chæ caàn loâi cuoán moät soá trí thöùc, vaø tieåu tö saûn sinh tröôûng nôi thaønh thò baèng laù baøi “Cöùu Quoác”. Ta cuõng neân bieát, giai caáp tieåu tö saûn thaønh thò (nhaát laø ñaùm trí thöùc) laø thaønh phaàn bieát raát nhieàu veà chính saùch thöïc daân cuûa Phaùp, neân hoà hôûi chui vaøo baãy cuûa oâng Hoà. Trong khi ñoù, oâng Hoà duøng phöông phaùp Leâ-Nin-Nít (agitprop – vöøa tuyeân truyeàn vöøa tieâu dieät thaønh phaàn ñoái laäp trong caùc thaønh phoá lôùn) ñeå trôû thaønh “Baùc”, moät hình aûnh “cha giaø daân toäc”. (Chöông trình tuyeân truyeàn naøy quaû laø sieâu vieät, vì theo tieáng ta, “baùc” coøn coù quyeàn uy hôn “cha” moät baäc, duø sao “baùc” laø ngöôøi anh cuûa “cha”). Nhôø ñoù, “Baùc” ñaõ naém trong tay moät chuùt quyeàn uy, nhaát laø trong ñaùm ngöôøi yeâu nöôùc moät caùch raát ö laø laõng maïng – “chæ bieát yeâu thoâi, maø chaúng bieát gì” (thô).
Sau khi tieâu dieät caùc ñaûng phaùi “Quoác Gia” ôû caùch thaønh phoá moät caùch deã daøng vì caùc ñaûng naøy thieáu laõnh ñaïo, thieáu toå chöùc, thieáu ñoaøn keát, thieáu söï uûng hoä quaàn chuùng, “Baùc” trôû thaønh laõnh tuï toái cao, vaø “Ñaûng” trôû thaønh moät toå chöùc ñoäc nhaát naém ñoäc quyeàn “choáng thöïc daân”. Khi chieán tranh buøng noå, thaønh phaàn tieåu tö saûn thaønh thò taûn cö veà noâng thoân, tieáp tuïc hoà hôûi giuùp “Baùc” toå chöùc coâng cuoäc chieán ñaáu daønh ñoäc laäp. ÔÛ ñaây, “Baùc” phaûi caïnh tranh quyeàn uy vôùi giôùi ñòa chuû vì nhoùm ngöôøi naøy coù uy tín truyeàn thoáng trong ñaùm noâng daân ñaõ bao nhieâu theá kyû nay (tuy raèng giôùi ñòa chuû vaø phuù noâng thaúng tay lôïi duïng coå tuïc phong kieán ñeå boùc loät caùc noâng daân ngheøo ñoùi). Vì khoâng ñuû haäu thuaãn, “Baùc” ñaønh phaûi döïa vaøo giôùi tieåu tö saûn thaønh thò ñaõ taûn cö veà laøng ñeå thöïc hieän chöông trình ñaùnh ñoå löïc löôïng “cöôøng haøo aùc baù”. Caùc coâ, caùc caäu töø tænh veà soáng nôi buøn laày nöôùc ñoïng töï nhieân caûm thaáy coù boån phaän phaûi theo “Baùc” ñeå giaûi quyeát naïn “Lyù Toeùt” vaø “Xaõ Xeä” maø nhoùm Töï Löïc Vaên ñoaøn ñaõ nhieàu naêm boâi nhoï trong baùo Phong Hoùa vaø Ngaøy Nay tröôùc hoài 1945.
Sau khi ñaäp tan neàn moùng quyeàn löïc coå truyeàn ôû noâng thoân, “Baùc” duøng quyeàn töôûng thöôûng ñeå loâi cuoán ñaùm baàn coá noâng: “Baùc” tòch thu ruoäng ñaát vaø nhaø cöûa cuûa caùc ñòa chuû vaø phuù noâng, roài mang ra chia cho ñaùm noâng daân ngheøo ñoùi. Theá löïc cuûa “Baùc” caøng ngaøy caøng maïnh, thì chöông trình caûi caùnh ruoäng ñaát ôû noâng thoân baét ñaàu ñi vaøo giai ñoaïn quyeát lieät sau khi Mao Traïch Ñoâng naém quyeàn thoáng trò ôû Trung Quoác (1949-1954). Moät soá trí thöùc phaûn ñoái moät caùch tích cöïc thì bò “Baùc” thuû tieâu (cho ñi “moø toâm”, hoaëc ñaày aûi vaøo traïi Ñaàm Ñuøn). Coøn moät soá phaûn ñoái tieâu cöïc thì boû noâng thoân chaïy vaøo “thaønh”, theo Baûo Ñaïi, hoaëc ñoùng vai “chuøm chaên”. Theá laø “Baùc” naém toaøn quyeàn thoáng trò ôû noâng thoân vì luùc naøy noâng thoân khoâng coøn moät löïc löôïng naøo choáng ñoái “Baùc”, tröø moät soá baàn coá noâng coøn nuoâi hoaøi baõo tö saûn noâng nghieäp – töùc laø loøng ham muoán töï löïc caùnh sinh baèng caùch töï mình canh taùc maûnh ñaát ñaõ ñöôïc Nhaø Nöôùc caáp phaùt. Sau khi “Baùc” ñöôïc ngoaïi bang tieáp söùc ñeå toaøn trò Mieàn Baéc, “Baùc” beøn thaúng tay baét giôùi baàn coá noâng vaøo khuoân pheùp trong chöông trình “hôïp taùc xaõ” daäp theo kieåu maãu beân Trung Quoác (1954-1956). Theá laø noâng daân trôû thaønh moät thöù phu ñoàn ñieàn taän löïc keùo caày nuoâi döôõng caùc toå chöùc quyeàn löïc cuûa “Baùc”. Noùi toùm laïi, “Baùc” duøng tuyeân truyeàn vaø nhaát laø quyeàn tröøng phaït ñeå phaùt huy quyeàn löïc cuûa mình, roài laïi coøn töôùc quyeàn “töï löïc caùnh sinh” cuûa noâng daân ñeå taïo ra ñoäc quyeàn nuoâi daân cho chính mình. Ñeán giai ñoaïn naøy, noâng thoân hoaøn toaøn bò ñaët döôùi quyeàn toaøn trò cuûa “Baùc”![15]
Sau khi thaønh thò rôi vaøo tay cuûa “Baùc” (1954), “Baùc” beøn thöïc hieän chöông trình “noâng thoân hoùa” thaønh thò, duøng quyeàn tröøng phaït vaø ñoäc quyeàn nuoâi daân ñeå caûi hoùa daân thaønh thò thaønh moät ñaùm ngöôøi nhaãn nhuïc vaø sôï haõi, khoâng khaùc gì ñaùm baàn coá noâng soáng trong caùc hôïp taùc xaõ noâng nghieäp. Cheá ñoä “hoä khaåu” vaø “bao caáp” giuùp “Baùc” toå chöùc nhaân daân thaønh moät ñaøn cöøu ngoan ngoaõn döôùi söï daãn daét cuûa “Baùc”. Ña soá vaên ngheä só tröôùc kia theo “Baùc” vì yeâu nöôùc, chöù khoâng phaûi vì muoán duy trì quyeàn toaøn trò cuûa “Baùc”. Vì theá moät soá chöa bieát sôï “Baùc”, neân khoâng chòu duøng khaû naêng cuûa mình ñeå ca tuïng “Baùc”. Theá laø “Baùc” thaúng tay haønh haï moät caùch voâ nhaân ñaïo nhöõng ngöôøi ñaõ hy sinh cho “Baùc” hôn 10 naêm trôøi: ngöôøi thì bò tuø ñaày, ngöôøi thì maát heát nguoàn sinh soáng (vuï “Nhaân Vaên-Giai Phaåm”).[16] Ngoaøi ra, moät soá caän thaàn lieàu lónh manh nha muoán “Baùc” veà höu ñeå hoï leân thay theá, thì bò “Baùc” thanh loïc hoaëc tröøng trò moät caùch raát laø khaéc nghieät (vuï aùn “Xeùt Laïi”).[17] Tuy vaäy, “Baùc” vaãn coøn sôï nhöõng coâng thaàn coù uy tín vaø coù khaû naêng cöôùp quyeàn toaøn trò cuûa “Baùc”. “Baùc” khoâng daùm gieát nhöõng ngöôøi coù danh tieáng, nhöng “Baùc” khoâng cho hoï coù dòp naém thöïc quyeàn laõnh ñaïo. Nhöõng teân “maõ taáu raêng ñen” hoaëc “voâ danh tieåu toát” (nhö Leâ Duaån) thì ñöôïc “Baùc” caát nhaéc leân naém quyeàn ñieàu haønh coâng vieäc Ñaûng vaø Nhaø Nöôùc. Kyõ thuaät laõnh ñaïo cuûa “Baùc” laø luoân luoân ngoài ñaèng sau giaät daây, neáu thaønh coâng thì “Baùc” coù theâm uy tín (theâm quyeàn uy), neáu thaát baïi thì teân thi haønh yù muoán cuûa “Baùc” trôû thaønh vaät hy sinh ñeå “Baùc” chaïy toäi vaø giöõ nguyeân veïn uy tín cuûa “Baùc” (thí duï nhö Tröôøng Trinh sau vuï caûi caùch ruoäng ñaát vaø ñaáu toá ñaãm maùu vaø nöôùc maét).
Ñeán giai ñoaïn naøy thì toaøn daân Mieàn Baéc ñeàu sôï “Baùc”. Tuy vaäy, “Baùc” vaãn coøn caûm thaáy mình chöa coù ñuû uy tín (chöa ñuû quyeàn uy) ñoái vôùi toaøn daân. “Baùc” thaáy truyeàn thoáng Vieät Nam troïng thô vaên, “Baùc” beøn dôû troø laøm thô vôùi hy voïng lôïi duïng uy tín cuûa truyeàn thoáng naøy ñeå naâng cao uy tín cuûa mình. Leõ dó nhieân nhöõng caâu veø cuûa “Baùc” khoâng ai daùm pheâ bình hoaëc ngôïi khen moät caùch quaù loä lieãu. Bieát vaäy, “Baùc” ñaønh giôû troø ñaïo vaên, töùc laø töï gaén cho mình laø taùc giaû cuoán “Nguïc Trung Nhaät Kyù” – moät taäp thô raát hay do moät thi só ngöôøi Hoa saùng taùc.[18] Theá laø ñaùm vaên noâ coù dòp ca tuïng taøi thô phuù cuûa “Baùc” maø khoâng sôï ngöôïng moàm. Tuy theá, “Baùc” vaãn coøn caûm thaáy laø mình chöa coù ñuû uy tín. “Baùc” sôï ít ngöôøi bieát ñeán coâng trình ñi tìm ñöôøng cöùu quoác cuûa “Baùc”. “Baùc” beøn taïo ra moät caùn boä töôûng töôïng, vaø keå chuyeän ñôøi cuûa “Baùc” cho ngöôøi töôûng töôïng naøy vieát vaø in thaønh saùch laøm taøi lieäu cho toaøn daân hoïc taäp.[19] Leõ dó nhieân, taùc giaû töôûng töôïng chæ coù theå vieát nhöõng chuyeän “Phong Thaàn”, neân trong cuoán tieåu söû cuûa “Baùc”, ngöôøi ta thaáy chi tieát thaàn thoaïi thì nhieàu, maø söï thaät thì chaúng coù bao nhieâu! Nhöõng caän thaàn cuûa “Baùc” ñeàu bieát taùc giaû cuoán naøy chính laø “Baùc”, maõi sau naøy môùi loä ra raèng “Baùc” duøng teân moät “caùn boä ma” ñeå töï mình naâng boác uy tín cuûa mình.
Nhôø vaäy, “Baùc” naém ñöôïc quyeàn toaøn trò cho ñeán luùc cheát. Sau ñoù, ñaùm ñaøn em cuûa “Baùc” tieáp tuïc duøng quyeàn toaøn trò maø “Baùc” ñaõ taïo ra ñeå huy ñoäng toaøn daân chieán ñaáu choáng Myõ “cho ñeán gioït maùu cuoái cuøng”. Taäp ñoaøn laõnh ñaïo môùi leân naém chính quyeàn khoâng coù ñuû uy tín, neân phaûi döïa vaøo uy tín cuûa “Baùc” (reâu rao laø theo ñuùng “di chuùc cuûa Baùc”). Ñaùm thöøa keá “Baùc” thöøa bieát raèng “Baùc” caøng “vó ñaïi” bao nhieâu, thì “caùc chaùu ngoan cuûa Baùc” caøng coù quyeàn uy nhieàu baáy nhieâu. Vì vaäy, moät chöông trình tuyeân truyeàn nhaèm taêng uy tín xaùc cheát cuûa “Baùc” ñöôïc phaùt ñoäng raát ö laø troïng theå, ngay töø ngaøy “Baùc” naèm xuoáng vaø keùo daøi cho ñeán taän baây giôø. Cuoái cuøng, “Baùc” ñaõ cheát roài maø toaøn daân vaãn coøn sôï “Baùc”, neân khoâng ai daùm “choái boû coâng lao cuûa Baùc”.
Khi chieám ñöôïc Mieàn Nam, taäp ñoaøn laõnh ñaïo Haø Noäi thaáy döïa vaøo quyeàn uy cuûa “Baùc” cuõng khoâng ñuû laøm Mieàn Nam meán phuïc. Nhö daân Caàn Thô ñaõ truyeàn khaåu cho nhau nghe hai caâu thô vònh “Baùc” nhö sau:
Chieàu chieàu ra beán Ninh Kieàu,
Sau löng töôïng “Baùc”, ñó nhieàu hôn daân!
Trong moät xaõ hoäi thieáu “ñaïo ñöùc caùch maïng” nhö vaäy, Haø Noäi chæ coøn caùch duøng quyeàn tröøng phaït vaø ñoäc quyeàn nuoâi daân ñeå baét daân Mieàn Nam vaøo khuoân pheùp XHCN. Mieàn Nam ñaõ phaûi soáng trong kinh hoaøng gaàn moät thaäp nieân (vaán ñeà naøy toâi seõ trình baøy trong moät soá baùo tôùi). Sau khi ñaõ keùo caû Mieàn Baéc vaø Mieàn Nam vaøo khuoân pheùp, theá laø ñaát nöôùc bò “thoáng nhaát” trong voøng sôï haõi. Tuy vaäy, nhoùm laõnh ñaïo Haø Noäi vaãn coøn quaù lo sôï maát quyeàn toaøn trò, neân laøm nhöõng haønh ñoäng ñieân khuøng khoâng ai hieåu noåi. Vieäc gì phaûi ñaøn aùp toân giaùo ñeå mang tieáng vôùi theá giôùi? Phaûi chaêng vì quaù sôï maát quyeàn cai trò neân töôûng raèng vaøi vò tu só hay muïc sö truyeàn ñaïo coù ñuû khaû naêng laät ñoå cheá ñoä coâng an trò. Vieäc gì phaûi trieät haï ñaøi töôûng nieäm caùc thuyeàn nhaân xaáu soá? Phaûi chaêng vì quaù meâ saûng neân nghó raèng haønh ñoäng baát nhaân naøy seõ laøm cho cheá ñoä veû vang hôn, vöõng vaøng hôn, vaø Vieät Kieàu seõ göûi veà nöôùc nhieàu tieàn hôn. OÂi, truyeàn thoáng “cöôøng haøo, aùc baù” naøy bieát bao giôø môùi trieät tieâu ñöôïc.
Chuù Thích
[1] Trong soá nhöõng taøi lieäu choáng coäng, noåi tieáng nhaát laø cuoán saùch xuaát baûn ôû Phaùp do naêm taùc giaû Steùphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Panneù, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek vaø Jean-Louis Margolin, töïa ñeà laø Le Livre Noir du Communism, Crimes, terror, reùpression (Paris: Editions Robert Laffont, 1997) ñöôïc Joanathan Murphy vaø Mark Kramer dòch ra tieáng Anh döôùi töïa ñeà The Black Book of Communism, Crime, Terror, Repression (Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1999). Chæ tieác laø phaàn vieát veà Vieät Nam chæ voûn veïn coù hôn 10 trang (tr. 565-575), hieån nhieân laø quaù sô saøi. Buø vaøo ñoù, xin ñoïc Traàn Gia Phuïng, AÙn Tích Coäng Saûn Vieät Nam (Toronto: Non Nöôùc, 2001).
[2] Saùch noùi veà cheá ñoä coäng saûn Vieät Nam noùi chung, vaø Hoà Chí Minh noùi rieâng thì quaù nhieàu, neân toâi khoâng lieät keâ ra ôû ñaây. Veà thö tòch, saùch ñaùng duøng ñeå tham khaûo thö tòch laø cuoán daøy gaàn 800 trang, töïa ñeà laø Hoà Chí Minh, Nhaän Ñònh Toång Hôïp (Virgnia: Tieáng Queâ Höông, 2003) trong ñoù taùc giaû Minh Voõ ñaõ coù coâng giôùi thieäu vaø pheâ bình haøng chuïc cuoán saùch do nhöõng taùc giaû quen bieát vieát veà Vieät Nam. Ngoaøi ra, trong cuoán saùch daøy gaàn 700 trang töïa ñeà laø Phaûn Tænh, Phaûn Khaùng, Thaät Hay Hö (California: Thoâng Vuõ, 1999), taùc giaû Minh Voõ cuõng phaân tích vaø nhaän ñònh gaàn 20 cuoán saùch khaûo luaän vaø kyù öùc cuûa nhöõng taùc giaû ñaõ töøng coù kinh nghieäm soáng trong cheá ñoä coäng saûn Vieät Nam.
[3] “So long as the virtue of respectable women is regarded as a matter of great importance, the institution of marriage has to be supplemented by another institution which may really be regarded as a part of it – I mean the institution of prostitution… She, however, poor woman, in spite of the undoubted service she performs, in spite of the fact that she safeguards the virtues of wives and daughters, is universally despised …” Bertrand Russell, Marriage and Morals (New York: Liverright Publishing Corporation, 1929), tr. 145-146
[4] Rokeach, Milton, Beliefs, Attitudes, and Values; a Theory of Organization and Change, (San Francisco: Jossey-Bass., 1972).
[5] Coù raát nhieàu saùch veà lyù thuyeát phaân taâm hoïc ñaõ ñöôïc xuaát baûn töø ñaàu Theá Kyû 20 ñeán giôø. Ñeå coù moät khaùi nieäm caên baûn veà vaán ñeà naøy, xin ñoïc C. S. Hall, A Primer of Freudian Psychology (Cleveland: World Pubplishing Co., 1954). Muoán bieát theâm, xin ñoïc nhöõng saùch sau ñaây cuûa Freud: A General Introduction to Psychoanalysis (Garden City, N. Y., Garden City Publishing Co., 1943), New Introductory Lectures of Psychoanalysis (New York: Norton, 1933), vaø An Outline of Psychology (New York: Norton, 1949).
[6] Döông Thu Höông, Nhöõng Thieân Ñöôøng Muø (Haø-Noäi: Nhaø Xuaát Baûn Phuï Nöõ, 1988).
[7] Traàn Troïng Kim, Nho Giaùo (Saøi-goøn, Boä Quoác Gia Giaùo Duïc, 1971), tr. 39
[8] Phan Khoang, Trung Dung (Saøi-goøn, Nhaø Saùch Mai Lónh, 1959), tr. 18, 844-885. Nhöõng chöõ trong ngoaëc […] do toâi theâm vaøo cho roõ nghóa.
[9] Nhöõng ngöôøi voã ngöïc töï haøo mình laø ngöôøi “Maùc-sít” thöïc ra laø nhöõng ngöôøi traéng trôïn lôïi duïng hoïc thuyeát Karl Max ñeå thöïc hieän tham voïng caù nhaân cuûa mình. Ngay Karl Max cuõng ñaõ thuù nhaän raèng: “Toâi, Karx Max, khoâng phaûi laø ngöôøi Marxiste”. Toâi xin caùm ôn Baïn Nguyeãn Hoaøi Vaân ñaõ tìm ra nguoàn goác caâu noùi baát huû naøy khi vieát moät baøi khaûo cöùu raát xuaát saéc veà “Nhöõng Ngoä Nhaän Veà Hoïc Thuyeát Marx”, Theá Kyû 21, soá 194, June 2005, tr. 80-86.
[10] Xin ñoïc Vuõ Thö Hieân, Ñeâm giöõa Ban Ngaøy (California: Vaên Ngheä, 1997). Nhöng taùc giaû khoâng ñöôïc soáng gaàn “Baùc” haøng giôø haøng phuùt, neân chæ bieát loái xöû taøn aùc cuûa “Baùc” ñoái vôùi caùc “coâng thaàn”, nhöng khoâng nhìn thaáy noãi sôï haõi aâm æ trong loøng “Baùc”. Traùi laïi, oâng Li Zhisui laø moät vò baùc só ngaøy ñeâm phaûi lo soùc söùc khoeû cho Mao Traïch Ñoâng, neân coù dòp nhaän thaáy teân ñoäc taøi naøy bò aùm aûnh bôûi noãi sôï haõi trieàn mieân, neân nghi ngôø heát taát caû moïi ngöôøi, tröø moät soá nöõ caùn boä sinh ñeïp ñöôïc löïa choïn vaøo “haàu haï” thuù nhuïc duïc cuûa “Mao Chuû Tòch”. Xin ñoïc cuoán The Private Life of Chairman Mao, The Memoirs of Mao's Personal Physician (New York, Random House,1994).
[11] Clare Hollingworth, Mao and the Men Against Him , (London, Johnathan Cape, 1985), Chöông 12, “Final Purge of Liu”, pp 196-213; Chöông 13 “The Fall of Lin Biao”, pp. 214-255, Chöông 19, “Notes on the Ten Men Who Rose Against Chairman Mao”, pp. 345-357. 
[12] Nguyeãn Chí Thieäp, Traïi Kieân Giam
[13] Nguyeãn Hieán Leâ, Haøn Phi Töû : (California: Vaên Hoùa), tr. 439.
[14] Amitai Etzioni coi “tuaân haønh” (compliance) laø neàn taûng cuûa moïi toå chöùc. Muoán moïi ngöôøi trong moät toå chöùc naøo ñoù phaûi tuaân haønh, thaønh phaàn laõnh ñaïo phaûi aùp duïng “quyeàn löïc” (power). OÂng phaân bieät 3 loaïi quyeàn löïc: “coercive power”, “remunerative power”, vaø “normative power”. Xin ñoïc cuoán A Comparative Analysis of Complex Organizations; On power, Involvement, and Their Correlates, (New York: Free Press of Glenco, 1971), tr. 5-6.
[15] Traàn Gia Phuïng, AÙn Tích Coäng Saûn Vieät Nam, op. cit. , 109-148
[16] Hoaøng Vaên Chí, Traêm Hoa Ñua Nôû Treân Mieàn Baéc (Saøi-goøn: Maët Traën Baûo Veä Töï Do Vaên Hoùa, 1959); Traàn Gia Phuïng, AÙn Tích Coäng Saûn Vieät Nam, op. cit. tr. 149-216.
[17] Traàn Gia Phuïng, AÙn Tích Coäng Saûn Vieät Nam, op. cit. 217-270.
[18] Hoïc giaû Leâ Höõu Muïc (tröôùc ñaây laø giaùo sö tieáng Vieät vaø Chöõ Noâm kieâm tröôûng ban Vieät Haùn taïi Ñaïi Hoïc Vaên Khoa) ñaõ döïa vaøo söû lieäu ñeå phanh phui haønh ñoäng giaûn traù cuûa Hoà Chí Minh trong cuoán Hoà Chí Minh Khoâng Phaûi Laø Taùc Giaû “Nguïc Trung Nhaät Kyù” (Toronto: Vaên Buùt Vieät Nam Haûi Ngoaïi, 1990).
[19] Traàn Daân Tieân heát mình ca tuïng loøng hy sinh vaø taøi sieâu vieät cuûa “Baùc” trong cuoán Nhöõng maåu Chuyeän Veà Ñôøi Hoaït Ñoäng cuûa Hoà Chuû Tòch . Sau naøy moïi ngöôøi môùi ñöôïc bieát caùn boä “ma” Traàn Daân Tieân chính laïi laø “Baùc”. Muoán bieát “vaên chöông … loaïng quaïng” vaø taøi khoaùc laùc khoâng maïch laïc cuûa “Baùc”, xin ñoïc cuoán saùch pheâ bình cuûa Kieàu Phong, töïa ñeà laø Chaân Dung “Baùc” Hoà (San Diego, Calif.: 1989).

No comments: