FAVIC - ban hợp ca không có một người Việt Nam - nhưng chuyên hát nhạc Việt.
Sống
ở xứ người, phải học tập ngôn ngữ và văn hóa xứ người là chuyện bình
thường. Nhưng sống ở xứ người mà tập cho người bản xứ học tập ngôn ngữ
và văn hóa xứ mình là một chuyện lạ và ngược đời.
Nhóm tốp ca nữ của ban nhạc FAVIC. Photo by Tuong An, RFA
Chuyện lạ và ngược đời ấy đã xảy ra tại Pháp. Với tốp ca FAVIC, người ta đã nhìn thấy những người ngoại quốc mặc y phục VN và ca những bài ca bằng tiếng Việt. Rất hài hước và rất cảm động.
Xin mời quý thính giả cùng Tường An tìm hiểu về tốp ca đặc biệt này.
Hướng đi và mục đích của tốp ca FAVIC
Hẳn
quý vị cũng nhận được rõ những câu ca dao quen thuộc của bài dân ca
"Qua cầu gió bay" được diễn ngâm bằng giọng ngâm không phải là người
Việt Nam. Sẽ rất bình thường, nếu chúng ta nghe
những người Việt Nam hát những bản dân ca này, nó sẽ không để lại một
cảm xúc lâng lâng trong chúng ta như khi nghe những bài dân ca quen
thuộc được hát bởi những người ngoại quốc. Cái cảm giác ấy, không chỉ
là một cảm giác vui vui khi thấy người ngoại quốc biết được tiếng Việt
mà đâu đó trong lòng chúng ta còn dâng lên một niềm tự hào khi nghe
tiếng của dân tộc ta - một dân tộc nhỏ bé - được nói lên, được hát
lên
bởi những người không cùng chủng tộc.
Chúng tôi muốn nói đến nhóm FAVIC, một tốp ca gồm toàn người ngoại quốc, nhưng chỉ hát thuần nhạc Việt Nam. Với người sáng lập là anh Thiều Đoàn, tốp ca ra đời từ 10 năm nay với những bước chậm chạp,
Ba cô nữ ca sĩ của ban nhạc Favic chuyên hát nhạc Việt Nam
nhưng vững vàng, nhóm đã đi vào hầu hết các sinh hoạt Tết, văn nghệ của người Việt tại Pháp.
Anh
Thiều Đoàn là thông dịch viên Việt ngữ cho tòa Thượng Thẩm Paris. Nhận
thấy rằng tìm hiểu văn hóa của nước người để hội nhập là một điều cần
thiết, nhưng để cho người dân nước sở tại hiểu chúng ta hơn, thông cảm
với chúng ta hơn, tại sao không tìm cách cho họ biết thêm về chúng ta
qua sự làm quen của họ với văn hóa Việt, ngôn ngữ Việt ?
Bên
cạnh đó, để đánh tan mặc cảm của thế hệ trẻ không còn biết tiếng Việt
bằng cách tạo cho họ niềm tự hào, rằng, ngôn ngữ của chúng ta cũng được
yêu thích bởi những người dân bản xứ. Ngoài ra, anh Thiều Đoàn quan
niệm: cái “tự hào dân tộc” về truyền thống của văn hóa VN, không thể nói
lên bởi chính những “người tự cho mình” cái niềm tự hào đó. Tốt hơn hết, nên để những người “ngoại cuộc” đánh giá cái “đáng tự hào” hay “không đáng tự hào” đó.
Anh Thiều Đoàn giải thích thêm về sự ra đời của nhóm FAVIC:
...khi
nghe những bài dân ca quen thuộc được hát bởi những người ngoại quốc.
Cái cảm giác ấy, không chỉ là một cảm giác vui vui khi thấy người ngoại
quốc biết được tiếng Việt mà đâu đó trong lòng chúng ta còn dâng lên một
niềm tự hào khi nghe tiếng của dân tộc ta - một dân tộc nhỏ bé - được
nói lên, được hát lên bởi những người không cùng chủng tộc...
"Sau 75, tất cả chúng ta đều phải làm mọi cách để hội nhập với xã hội mới, vì hội nhập như vậy thì con
cháu chúng ta ít có cơ hội nói tiếng Việt, ra đường, ở trường, ở sở
không ai nói tiếng Việt cả thì các cháu quên dần tiếng Việt và phần nào
có mặc cảm tự ti dân tộc. Vì thế bây giờ phải có cách gì để đánh
động lương tâm của các cháu, gợi trí tò mò của các cháu và đó là một
trong những lý do để chúng tôi tại ra nhóm này.
Trong
lúc đó, nhưng người địa phương tiếp nhận những thuyền nhân thì lại rất
thích thú tìm hiểu văn hóa của một dân tộc đã kiên cường đi vượt biển
tìm tự do thì họ mới tìm hiểu văn hóa này. Nhưng thay vì, chính mình nói về văn hóa mình thì cách hay nhất là để những người bạn ngoại quốc nói và hiểu được về văn hóa VN"
Ý
tưởng có vẽ trái chiều nhưng mới lạ này nảy sinh và anh Thiều Đoàn bắt
đầu tìm những người ngoại quốc yêu thích văn hóa Việt để thành lập tốp
ca. Sau những ngày một mình đi dán giấy ở quận 13 khu Á châu để tìm
người, dần dần một nhóm với 10 người được hình thành. Họ là những người
biết đến văn hóa VN và gắn bó với âm nhạc VN qua một chuyến du lịch,
qua một cuốn phim, một quyển sách, một chương trình văn nghệ hay cũng có
thể qua một chuyện tình hai chủng tộc.
Chị
Mais, người đảo Guadeloupe, tuy nói tiếng Việt không rành, nhưng khi
hát, người ta nhìn thấy sự say mê, niềm hân hoan, phấn khởi hiện rõ trên
gương mặt và đôi tay không ngừng múa may của chị, chị nói :
- Tôi thích học hát tại vì tôi thích phong cảnh VN, tôi thích bài hát "Làng tôi", tôi thích ca sĩ "Như Quỳnh"
Thành viên được lựa chọn khá gắt gao
Toàn ban nhạc Favic đang trình diễn tại Paris. Photo by Tuong An, RFA
Sự
phát triển của nhóm rất chậm, từ 10 người đầu tiên, sau 10 năm, nhóm
chỉ lên được 15 người bởi sự chọn lựa khá gắt gao: Chỉ những người hoàn
toàn không có chút dòng máu Việt nào mới được tham gia, trong vài trường
hợp ít ỏi thì anh Thiều Đoàn mới nhận người có 25% hoặc 50% dòng máu
Việt, nhưng phải có những điều kiện kèm theo.
Hiện FAVIC có 15 thành viên gồm 7 nguồn gốc khác nhau: Pháp, Nhật, Nam Tư (Yougoslave), Đức, Thụy điển, Martinique, và Guadeloupe.
... Khó khăn
là chúng tôi không thể nào chấp nhận tất cả mọi người, thành ra lúc đầu
là 10 người, bây giờ cũng chỉ có 15 người. Mỗi một thành viên phải có 3
tháng tập sự và sau 3 tháng khi thấy sinh hoạt hợp và hai bên đều đồng ý
chấp nhận nhau thì mới được giữ lại. Và điều kiện để vào nhóm cũng
không phải là dễ: phải không là người VN...
Ngoài ra, khó khăn chính vẫn là vấn đề ngôn ngữ :
Đây
cũng là một trắc nghiệm về sinh ngữ: làm thế nào để chuyển một ngôn ngữ
đa âm sang môt ngôn ngữ độc âm. Đây là vấn đề mà có những người không
thể nào thích ứng được, có những người thì thích ứng được một cách dễ
dàng, đó là điều kiện thứ nhất. Điều kiện thứ hai là chấp nhận kỷ luật
tập thể, sống chung trong tập thể với nhau, biết tôn trọng, tương kính
lẫn nhau.
Trước
tiên chúng tôi ưu tiên hát dân ca, sau đó chúng tôi hát tân nhạc.
Những bản tân nhạc mà chúng tôi chọn phần nhiều về nội dung nói về sức
sống của dân tộc. Về hình thức phần nhiều là nhạc điệu Rumba, Chachacha
… để cho dễ hát. Sau đó, chúng tôi cũng chọn những bản nhạc ngoại quốc
những lời Việt, như bản La Paloma, Bésamé Mucho, Come back to Sorento
…. bằng lời Việt.
Thành quả của nhóm FAVIC, theo anh Thiều Đoàn, hãy còn nhỏ nhoi, tầm thường cũng chỉ vì thiếu nhân lực và vật lực. Anh nói: "Một
cánh én không làm nổi mùa Xuân. Thế nhưng, nhìn lên bầu trời, không
một bóng mây, trông thấy được một cánh én, kể cũng vui vui" và trong cái vui vui ấy, anh kể lại một câu chuyện mà đối với anh đó là phần thưởng quý giá cho hơn 10 năm gầy dựng tốp ca:
Một
kỷ niệm mà chúng tôi đáng nhớ nhất là trong khi chúng tôi hát trên chùa
Khánh Anh thì tôi đi xuống dưới đồng bào để tôi xem phản ứng như thế
nào thì 1 bà mẹ đã quay lại nói với các con mình:
"Đó ! người ta ngoại quốc mà người ta còn biết hát nhạc VN còn chúng
mầy ở nhà bảo nói tiếng Việt mà không chịu nói tiếng Việt". Thì
đó là một điều cảm động và đúng với mục đích mà chúng tôi nhắm vào. Và
đối với các cộng đồng, các hội đoàn ngoại quốc thì đó cũng là một cái gì
mới lạ. Chưa có bao giờ có một ca đoàn
gồm 7 quốc tịch khác nhau, không có một người VN mà chỉ chuyên hát nhạc
VN
Sự
đa dạng của tốp ca được nhìn thấy qua những mái tóc vàng xen lẫn tóc
nâu, mắt xanh biên biếc hay mắt thẳm màu nâu, da đen Phi châu lẫn da
trắng Tây Phương. Những gương mặt rất trẻ bên cạnh những mái đầu đã
bạc. Họ tự hào trong những bộ đồ bà ba, áo dài VN, áo tứ thân thắt lưng
xanh đỏ. Tình yêu VN của họ được thể hiện qua những bài dân ca mà họ
say sưa hát với niềm đam mê trong mắt, trên môi; dù với cách phát âm hãy
còn lạc điệu một cách hồn nhiên.
Ở FAVIC, ngôn ngữ VN, ngôn ngữ của một dân tộc nhỏ bé đã vượt trùng dương và trở thành nơi hội tụ của nhiều chủng tộc.
Bài hát "Đất lành" của nhóm FAVIC sẽ kết thúc bài phóng sự về một tốp ca không có một người VN nhưng chuyên hát nhạc VN. (bấm vào link phía dưới)
Tường An, thông tín viên RFA, Paris
No comments:
Post a Comment