Thơ Tình Miền Nam
1975:
Thơ Nguyên Sa
Thơ Nguyên Sa
Nguyên Hạ - Lê Nguyễn
THƠ NGUYÊN
SA:
“HÃY BIẾN CUỘC ĐỜI
THÀNH NHỮNG TỐI TÂN HÔN”
“HÃY BIẾN CUỘC ĐỜI
THÀNH NHỮNG TỐI TÂN HÔN”
CHỈ CÒN LẠI
TRONG TÔI MỘT
ĐÊM TÂN HÔN DÀI … NÁT TAN MỘNG MỊ ...
ĐÊM TÂN HÔN DÀI … NÁT TAN MỘNG MỊ ...
tản mạn
Tôi đang theo học trường Nữ
Trung HọcTrinh Vương, trường của ma-sơ trên đường Gia Long phố Qui Nhơn. Khác
với trường Nữ Trung Học Công Lập ở đầu đường Nguyễn Huệ thành phố biển QN vào
khỏang những năm cuối thập niên 1969-1970. Lớp học chỉ toàn con
gái. Chúng tôi thường chuyền cho nhau những tập giấy pelure màu hồng, màu
xanh... chép tràn những bài thơ tình mộng mị nhất của các tác giả nổi tiếng
thời bấy giờ như Nhất Tuấn, Nguyên Sa, Nguyễn Tất Nhiên... Thơ tình của
Nguyên Sa luôn được tôi chép nắn nót tặng các bạn.
Hai bài thơ của Nguyên Sa mà
tôi thích nhất là bài thơ Đẹp và Áo Lụa Hà Đông...
Người dáng bước bơ vơ của bầu
trời hải đảo
Tóc bồng bềnh trến nếp trán
ưu tư
Những ngón tay dài ướp trọn
mấy ngàn thu
Mà men sáng trong xanh mầu
vời vợi
Hơi thở mới nguyên của đồng
tiền mừng tuổi
Tôi nhìn người ngóng đợi mắt
lên ba
Người về đây có phải tự trời
xa
Với nét mắt vòng cung của cầu
vồng che mưa nắng ?
Có phải tên người là âm thanh
vô vọng
Nên mắt buồn le lói thoáng bơ
vơ
Hay một đêm nao nước lụt Ngân
Hà
Thượng đế đưa sao mang gửi về
khóe mắt ? (Đẹp)
Những buổi chiều tan học,
chúng tôi thường rủ nhau tung tăng trên đường Lê Thánh Tôn. Con đường trước
cổng Nhà Thờ Lớn chạy thẳng ra biển. Con đường rợp nắng quần tụ hai bầy
nón lá và một rừng áo dài trắng của hai trường nữ trung học lớn nhất thị xã.
Trên bãi biển cát mịn bải lải, dưới những tán lá dừa cao liêu xiêu, Mấy đám con
gái thả gót giày, đi chân đất ủn vào nhau cười giỡn đã đời; xong tụm tay
vào nhau chấm mút những quả cốc, những quả me xanh, những ổi non hoặc xoài chua
tương muối ớt, những quà bánh dành cho đám học trò... Và chia nhau đọc những
bài thơ hay mới tìm được trên báo Văn của nhà văn Mai Thảo, báo Tuổi Ngọc
của nhà văn Duyên Anh, hay cho đọc ké mấy bức thư tỏ tình của vài chàng
trai cùng trang lứa ...
Tôi thường rủ Loan, một đứa
bạn chung con đường Võ tánh với tôi cùng đi học. Từ Võ Tánh chúng tôi đi
qua phố Trần Cao Vân, Phan Bội Châu, Lê Lợi, Gia Long để đến Trinh
Vương. Lẽo đẽo theo chúng tôi ngày ấy, tôi đã nhìn thấy anh vài lần, vì
anh là bạn của chú đứa bạn tôi...
Anh là lính Sư Đoàn 22. Mỗi
lần về phép anh hay theo sau bước chân tôi mà tôi nào hay biết...
Hai chị em tôi đuổi nhau
trước sân để giành nhau đọc trước một bức thư tỏ tình của một chàng trai cùng
xóm gởi cho tôi... Anh từ đâu, chạy đến đưa hai tay đón đỡ cây thước thợ may
đang cầm trên tay tôi...Hai cánh tay anh giơ cao quá trán, trên môi hô to hai
tiếng “Đầu hàng “ .
Tôi nhìn anh bỡ ngỡ vì trông
anh đã thấy hơi quen quen... Nụ cười anh luôn nở trên môi, áo treillis bạc màu
sương gió, Boots desalt loang lổ đất bùn, anh đã mạnh dạn bước vào nhà tôi như
đã quen biết nhau từ thuở nào... Và với bước chân vững chải của người
lính trận Sư Đòan 22, anh đã bước vào ngưỡng cửa tâm hồn tôi từ lúc nào
mà tôi không hề hay biết...
Tuổi 16, với những mơ mộng
ngút trời tôi đã viết cho mình những câu thơ diễm mộng Nguyên Sa và chỉ mình
tôi đọc không khoe với bạn bè:
Người về đâu giữa đàn khuya
dìu dặt
Hơi thở thiên thần trong tóc
ẩm hương xưa
Người đi về trời nắng hay mưa
Sao để sương gió trầm tư thêu
thùa má ướt
Mắt dịu ngọt đúc từ rừng ngọc
bích
Hay linh hồn trăm phiến đá
chân tu
Sao người về mang trọn một
mùa thu
Với mây trắng lênh đênh của
những chiều nguyệt tận
Là gió trăm cây hay là cồn
nước đọng
Người không cười mà hoa cỏ
gói trong tay
Đường áo màu viền trắng cổ
thơ ngây
Màu sắc thời gian người thu
tròn giữa áo (Đẹp)
Thơ Nguyên Sa, câu nào cũng
vuông cũng tròn cũng đẹp cũng hạnh phúc mềm mại ngọt ngào. Lúc ấy tôi sửa
lại chữ Em thành Anh trong thơ Nguyên Sa và chép lại cho riêng mình để dấu vào
ngăn kéo cuối cùng của bàn học ....
Thơ Nguyên Sa câu nào cũng
như rót mật vào tai. Câu nào cũng là tâm trạng của tôi ngày ấy .... Mà không
riêng chỉ mình tôi, các bạn bè tôi đứa nào cũng thuộc thơ Nguyên Sa ít
nhất là một bài... Những câu thơ dễ nhớ nhất mà ai trong lứa tuổi chúng
tôi ai cũng có thể đọc trơn tru mà không cần nhìn giấy mực
Áo nàng vàng anh về yêu hoa
cúc
Áo nàng xanh anh mến lá sân
trường
Sợ thư tình không đủ nghĩa
yêu thương
Anh thêm mực cho vừa màu áo
tím … (Tuổi Mười Ba)
Những câu thơ diễm tuyệt đi
vào tâm hồn non trẻ của những thiếu nữ tuổi mộng mơ và cứ tưởng rằng ngày mai
trong cuộc đời họ cũng sẽ có những giấc mơ thành tựu như cuộc đời tác giả, tất
cả đều tròn trịa và ấm áp ...
Ấy là em trên đường đi buổi
sáng
Trăng ở trên môi và gió ở
trong hồn (Buổi Sáng Học Trò)
Bài thơ Buổi Sáng Học
Trò của ông, cho tôi thấy minh như một áng mây bay, chân bước vội mà
cứ nghe như bay bổng giữa mây xanh.
Lớp chúng tôi có một ông thầy
dạy Việt Văn. Ông cũng thường đọc cho chúng tôi chép những bài thơ Nguyên
Sa mà ông yêu thích và cũng với giọng Bắc đằm thắm ông cũng đã làm say lòng vài
đứa bạn trong lớp của tôi ngày ấy… Sau một thời gian thầm yêu thầy vì thầy đọc
thơ Nguyên Sa và Nhất Tuấn hay quá, những bạn ấy đã đưa thầy lên ngôi thần
tượng đầu đời ...
Cho đến một ngày kia họ đọc
trên tờ đặc san của trường, dày đặc những bài thơ của thầy viết tỏ tình với một
cô gái nhà giàu ngoài phố chợ. Lúc đó tôi không vào nhập cuộc “thần tượng
thầy”, nên tôi chợt ngộ ra rằng lâu nay thầy đọc thơ Nguyên Sa trơn tru là để
rèn luyện cái lãng mạn trong thi ca để thực hiện việc sắp làm,đó là chiếm
trọn trái tim cô gái nọ... Vài đứa bạn tôi bị chao đảo vì hay tin nhà ai có
pháo nổ đì đùng, Từ đó chúng tôi đã tự tìm chép những bài thơ tình mà không cần
người chỉ giáo .
Ghềnh Ráng, Qui Nhơn, 1971
Ghềnh Ráng, Qui Nhơn, 1971
Tôi cũng bắt đầu vẽ cho mình
một tình yêu ... Ở đó có yêu thương chất ngất … có người tình mộng ảo .. sầu
lụy là những dây mơ ươm tràn thêm nhung nhớ ...
Người về đâu mà lầu đài hoang
phế
Mang dáng người trên mỗi nấm
bia phai
Trăm vạn đường mây xê dịch
chân trời
Theo tiếng nhặt khoan của từng
nhịp bước
Dù về đâu tôi xin đừng chậm
gót
Để làm gì cho mỏi mắt trần
gian
Có bao giờ tôi sẽ phải làm
quen
Lời ngỏ ý sẽ là kinh cầu
nguyện ... (Đẹp)
Những lần về phép anh vẫn đến
nhà tôi vì anh đã trở thành bạn của cậu tôi, thân quen hết mọi người trong nhà
tôi và ai cũng thương mến anh vì cảm thông cho đời lính chiến xa nhà .
Những lúc tôi không có nhà, anh đến đó viết tiếp vào cho đầy những bài thơ
Nguyên Sa mà tôi chưa chép hết. Không biết là anh đã thuộc nó tự bao giờ
hay chỉ vì biết tôi thích thơ tình của Nguyên Sa, nên anh cũng tìm đọc và biến
mình thành một trang sách mới. Tuổi 16 làm sao tôi hiểu được những nghĩ
suy của người lón hơn tôi cả một thập niên, lúc đó anh dã 30… Vì thế nên tôi
vẫn ngại ngùng khi thấy anh ...
Lần nào về thành phố anh cũng
đặt ở bàn học tôi một phong thư. Tôi chỉ đọc mà không hề đáp trả ...
Vào một buổi chiều của một
ngày giáp Tết, anh lại đến nhà tôi với vài món quà ngày Tết và tặng tôi một xấp
vải áo dài lụa màu mỡ gà mà tôi yêu thích, màu vàng mà tôi thường thấy bay bay
theo gió chiều trong những cơn mộng mị...
Áo nàng vàng, anh về yêu hoa
cúc …
Lần đầu tiên tôi khoác lên
mình chiếc dài màu vàng trong giấc mơ...Năm ấy tôi vừa bước vào tuổi 17…
Những bức thư thỉnh thoảng
tôi nhận được viết từ K.B.C. Anh miên man kể lại những chiến công, những hiểm
nguy mà anh đã gặp và luôn có kèm theo những câu thơ Nguyên Sa mà anh đã thuộc
từ những ngày anh còn trong nhà tu Chủng Viện Sài Gòn.
Không có anh lấy ai đưa em đi
học về ?
Lấy ai viết thư cho em mang
vào lớp học?
Ai lau mắt cho em ngồi khóc?
Ai đưa em đi chơi trong chiều
mưa ?
Những lúc em cười trong đêm
khuya,
Lấy ai nhìn những đường răng
em trắng?
Đôi mắt sáng là hành tinh
lóng lánh
Lúc sương mù ai thở để sương
tan
Ai cầm tay cho đỏ má hồng em
Ai thở nhẹ cho mây vào trong
tóc ... (Cần Thiết)
Những chiếc xe nhà binh chở
đầy súng đạn, những chuyến công voa chở những người lính trận đi qua cổng nhà
ngoại khi mỗi lần về thăm, những bóng áo xanh màu lá rừng luôn ẩn hiện trong
tâm thức với nỗi thương cảm dạt dào và tôi bỗng nghĩ về ai đó ....Anh đang ở
đâu? Những vùng quê hương tôi ngập tràn bom đạn, bước chân anh đang giẫm đạp
trên đất Phù Mỹ, Tam Quan, Kontum, Pleiku hay Daklac, vùng quê nào đang có dấu
chân anh ....
Và ở đó khi mỗi lần dừng
chân, anh đã viết gởi về tôi những chữ viết không ngay và những lời viết vội...
Có khi giấy viết là phần trái của một bao thuốc lá Pallmall , từ mảnh giấy học
trò mà anh kiếm được, Anh đã nhắn gởi về tôi những lời thăm hỏi chân tình,
những người lính về phép, ghé qua trao vội, nét chữ nghiêng nghiêng không đẹp
lắm, nhưng cũng làm tôi mủi lòng và xếp vào ngăn kéo của cuộc đời tôi từ
đó. Qua từng ấy năm... Anh đã bỏ bao nhiêu công sức, bao nhiêu giấy mực viết
cho tôi trên từng bước di hành mà tôi vẫn thờ ơ, chưa một lần hồi âm cho người
lính trận.
Thời gian đó các bạn tôi, có
đứa cũng có người yêu là lính. Có đứa cũng có người yêu là các chàng trai cùng
trang lứa, họ chuyền nhau những cánh thư tình dễ thương mà không chia nhau đọc,
mỗi đứa có một góc riêng tư. Những buổi chiều trốn học, hay những ngày
được về học sớm chúng tôi ra ngồi trên bãi cát dưới những cây thông tán lá vừa
che đủ dáng ngồi của của một đôi trai gái, đọc cho nhau nghe những câu thơ tình
lãng mạn của Nguyên Sa và hẹn nhau vào cuối mùa thi:
Không có anh nhỡ một mai em
khóc
Ánh thu buồn trong mắt sẽ hao
đi
Tóc sẽ dài thêm mớ tóc buồn
thơ
Không có anh thì ai ve vuốt?
Không có anh lấy ai cười
trong mắt
Ai ngồi nghe em nói chuyện
thu phong
Ai cầm tay mà dắt mùa xuân
Nghe đường máu run từng cành
lộc biếc?
Không có anh nhỡ ngày mai em
chết
Thượng đế hỏi anh sao tóc em
buồn
Sao tay gầy sao đôi mắt héo
hon
Anh sẽ phải cúi đầu đi vào
địa ngục ... (Cần Thiết)
Những thư ngỏ ý, những bài
thơ tình chép cho nhau có ướp chút hương thơm của vài giọt nước hoa mà chủ nó
muốn cho nhau chút hương tình lãng mạn... Những lời thề thốt nặng kí của các
chàng trai mới lớn, có người không ký tên mình mà chỉ viết tắt hay một ký hiệu
như “kẻ cô đơn”, “người tình muôn thuở”. “Giọt nắng ban mai “....
Còn tôi giờ lại có thêm những
bức thư viết từ khu chiến binh K.B.C 3688... Những chữ viết ngã nghiêng, ngã
ngửa, phần trái của bao thuốc lá Pallmall màu đỏ sẫm... Lúc ấy anh nói rằng anh
đang là đại đội trưởng của đại đội trinh sát, đại đội đi đầu của trung đoàn 47
sư đoàn 22.
Tôi bắt đầu sống trong nỗi
phập phồng lo sợ cho cuộc sống còn của thân anh và cho cả riêng tôi.. Những đêm
giật mình tỉnh thức vì tiếng súng từ xa vọng về... tôi xót lòng lo sợ nhận được
hung tin. Bây giờ trong lớp học lại có thêm tôi thẩn thờ quên giấy bút,
tôi khấn nguyện, xin cho anh được trở về nguyên vẹn.
Mỗi ngày khi đi học, tôi hay
nhìn những chiếc xe jeep chạy qua những con đường mà tôi thấy được từ xa ...
Con số 47 luôn là con số tôi muốn kiếm tìm. Từ đó tôi để ý nhìn những con
số 22 nằm dưới mấy dãy núi là sư đoàn 22, trong đó có trung đoàn 40,41, 42 và
47, là nơi anh đang hiện diện. Những con số này tôi đã biết qua một đứa
bạn có người yêu là lính chiến.
Qua nhiều lần thư qua tin
lại, anh không hẹn ngày nào anh trở lại, tôi bắt đầu biết hai tiếng chờ mong
.... Một buổi chiều trên nẻo đi về, một mình trên con đường quen thuộc:
Lê lợi , Phan Bội Châu, một góc của cà phê Dung... chiếc xe jeep
mang số 47 ép sát người tôi vào một góc đường ... Tôi chối từ và bước vội vì sợ
bạn bè nhìn thấy...
Con đường Võ Tánh chiều nay
như trẩy hội, tôi miên man với những câu thơ sáng màu tình tự …
Có phải em mang trên áo bay
Hai phần gió thổi , một phần
mây
Hay là em gói mây trong áo
Rồi thở cho làn áo trắng bay?
(Tương Tư)
Tôi phải đợi như là tôi đã
hẹn
Phải thẹn thò như sắp cưới
hay vừa sêu (Tuổi Mười Ba)
Biển Qui Nhơn đã in dấu chân
tôi và anh, người lính chiến oai hùng với những băng đạn, áo giáp
sắt và nón sắt che kín đầu, bốt đờ sô vững chải bước chân anh trên cát....
Bên anh tôi nhỏ bé và nũng
nịu như một con mèo con ngái ngủ... Anh kể cho tôi biết bao nhung nhớ, bao chờ
mong có được buổi chiều nay ...
Tôi mỉm cười ví anh lúc này
giống hệt như một Thành Cát Tư Hãn sắp ra quân ...Em sợ hãi và quên đi những
lời lẽ , ngôn từ mà em muốn nói …
Những hòn đất ném lên hòn đất
Những ngón tay vẫy gọi ngón
tay sầu. (Tình Yêu Đàn Ông Ba Mươi Tuổi)
Những lần trở về thành phố
vội vã trên chiếc xe jeep bám đầy bùn đất. Những súng đạn mang theo...
Theo anh là những người lính trận mặt đầy râu tóc, da đen mẽm... Hình ảnh của
các anh cho tôi những kinh hoàng khi trong tôi hình dung ra những mảnh khăn sô
quấn vội, những đứa trẻ thơ tội nghiệp đầu chít khăn tang và những tấm
thẻ bài rung rinh dưới đôi tay của người vợ trẻ...
Sau mấy lần thương tích, thập
tử nhất sinh ...Anh được chuyển về hậu cứ để làm công tác chính huấn cho trung
đoàn...
Anh đã tặng tôi chiếc nhẫn
đeo vào ngón tay áp út , đánh dấu một chuyện tình lãng mạn...
Chúng tôi làm phép cưới ở một
nhà thờ nhỏ và một cha tuyên úy của đơn vị anh làm chủ tế ... Đơn vị anh đến chúc
mừng chúng tôi trong hoan hỉ và mừng vui vì chúng tôi đã có một chuyện tình đầy
lãng mạn và kết thúc có hậu...
Gió có lạnh hãy cầm tay cho
chặt
Đêm có khuya em hãy ngủ cho
ngoan
Hãy biến cuộc đời bằng những
tối tân hôn
Nếu em sợ thời gian dài vô
tận ... (Tháng Sáu Trời Mưa)
Nguyên Sa, trong thơ ông
viết:
“Hãy biến cuộc đời thành
những tối tân hôn” ...
Nguyên Sa, ông bảo mọi người
hãy biến tất cả ngày tháng trong năm thành những đêm tân hôn dài bất tận ...: Đứa con gái tuổi hai mươi với
đầy ắp những trang thơ ấm áp của ông, bước vào tình yêu bởi sự đưa đường chỉ
lối của thơ Nguyên Sa... Tôi đã chọn cho mình một người đàn ông Bắc cao
ráo có tâm hồn đồng điệu, cùng yêu thơ Nguyên Sa như tôi. Một con
người bằng da bằng thịt, nói yêu tôi qua những bài thơ tình của ông .
Thơ ông, những lời mật ngọt
chóp lưỡi đầu môi, những lời gió trăng ru ngủ tâm hồn một đứa con gái có tâm
hồn lãng mạn, dại khờ... Tôi đã không lường trước những gì mà kẻ đối diện viết
ra hay những âm thanh phát ra từ môi sẽ tan biến vào gió cát...
Đêm tân hôn của tôi. Một tấm
vải ra trắng được lót xuống cuối đáy giường. Người đàn ông “dáng bước bơ vơ của bầu trời hải đảo” đã
chỉ tay xuống bãi máu lênh láng trong đêm Thơ “biến cuộc đời thành những tối tân hôn”, nói với đứa
con gái nguyên sơ rằng máu tân hôn thì chỉ nhấp nhoáng 3 giọt sương hồng trinh
nữ đầu đời, chứ sao lại một đống kinh kỳ nhật nguyệt khủng khiếp
như máu đàn bà có tháng sót lại thế này…
Tâm hồn tôi rơi xuống từ đỉnh
núi cao, kể từ khi chung cuộc vợ chồng, hay nói đúng hơn là sau cái đêm tân hôn
mà ông ngợi ca và bảo mọi người biến nó thành thiên đường cho cuộc đời... Ông
Nguyên Sa, trời ơi, sao ông không đóng dấu ngoặc đơn khi ông viết (Hỡi những
thằng ngu, mi có biết, hãy sống bằng con tim, không sống bằng sáo ngữ... Những
bài thơ tao viết chỉ để nịnh vợ và mua lấy miếng ăn... Thực chất cuộc đời không
như thế đâu...) Nguyên Sa hỡi, ông có hay người ta đã mua thơ Nguyên Sa ở
nhà sách Tao Đàn trên đường Gia Long Qui Nhơn về ru ngủ đứa con gái tuổi mười
lăm...
Rồi tôi đã nhìn thấy cuốn thơ
tình Nguyên Sa dày cộm nhét trong ba lô người ta, kèm theo mấy bức hình
chụp chung với một người đàn bà khác và một đứa bé lên ba ... Rồi qua lời kể
lại của một người lính khác nói người ta tay ôm của một ả giang hồ, viết vội
vàng mấy câu thơ Nguyên Sa với nặng mùi súng đạn gửi cho vài người con gái
khác... Rồi thôi, từ đó tôi thấy mình đã nát tan những cơn dài mộng mị
theo thơ tình Nguyên Sa…
Nếu không có thơ ông vận vào
tôi, tôi sẽ bước chân vào trường đại học, hoặc ít nhất tôi cũng là một cô giáo
làng Bình Định chơn chất. Tôi sẽ có một cuộc đời êm ả , mộc mạc bên bờ
ruộng nương khoai, một gia đình nhỏ bé của một cặp vợ chồng giáo chức nhỏ nhoi
, hay với bất cứ ai trong đám con trai theo chân tôi ngày ấy...
Những người con trai chơn chất
xứ Cát Nhơn Bình Định quê tôi, ở họ là cả một sự đàm thắm dễ thương đơn sơ như
một trái sim rừng. Họ không cho tôi những câu nói ngọt ngào, không sao
chép đủ hết những câu thơ lãng mạn của ông , không tự mình thốt trọn những câu
nói diễm tình mộng ảo...
Nhưng tôi biết những người
con trai chân chất ấy là tấm gương chiếu thẳng không biết dùng tiền ra hiệu
sách Tao Đàn đường Gia Long mua về tập thơ Nguyên Sa đã tái bản nhiều lần về
sao chép tặng cô gái ngu ngơ vụng dại...
Ông Nguyên Sa, tôi đã về lật
tung ngăn kéo nhà mẹ tôi, lấy hết những thơ tình lãng mạn của ông, của tôi chép
và của ai kia chép vội, hai bàn tay tôi xé vụn nhũng bài thơ viết tay nắn nót
Những chữ viết ngả nghiêng,
ngả ngữa. Chưa hết giận, tôi châm lửa đốt sạch thơ ông như đốt sạch tâm hồn
tôi từ đó.... Bây giờ Nguyên Sa, ông bảo tôi phải làm gì ??? Khi
cuộc đời tôi chưa có một tối tân
hôn.
Chỉ một tối mà cuộc đời tôi
rạn vỡ...
Sự bất lực của Thơ ông, và …
Trái phá liệng vào
Cuộc-Đời-Thơ-Ngây-Tôi
Bây giờ tôi nói đây chỉ mình
tôi hiểu , một người khác hiểu, và ông cũng hiểu.
Ông Nguyên Sa, hỡi ông Nguyên
Sa
Sao ông rao bán gió trăng với
đời
Thơ ông vận xuống đời tôi...
…
Nguyên Hạ - Lê Nguyễn
No comments:
Post a Comment