SƠN TRUNG * MỘT THỜI THI NHẠC

M¶t Th©i Thi Nhåc
Sơn -Trung

Vào m¶t ngày cuÓi thu næm l95..., các væn nghŒ sï ª các chi‰n khu miŠn B¡c ÇÜ®c lŒnh mang khæn gói lên ÇÜòng Çi ViŒt B¡c d¿ khóa rèn cán chÌnh quân. Tham d¿ khóa này có Væn Cao, Nguyên HÒng, NguyÍn Công Hoan , ñ¥ng ñình HÜng (bÓ ñ¥ng Thái SÖn), Tô VÛ...

Trong ngày ÇÀu tiên, m¶t cán b¶ cao cÃp lên thuy‰t trình v‹ t¶i ác cûa th¿c dân Pháp ÇÓi v§i nhân dân châu Phi. Trong lúc viên cán b¶ Çang thao thao bÃt tuyŒt ª trên bàn chû t†a, b‡ng nhiên ª hàng thính giä, có ti‰ng nhÜ tr©i long ÇÃt lª:"Im cái miŒng chó mày låi ! ñÒ phän dân håi nܧc ! ñÒ tay sai th¿c dân lj quÓc! " M†i ngÜ©i ngÖ ngác, s® hãi nhìn nhau ! Thuy‰t trình viên là cán b¶ cao cÃp ª trung ÜÖng, th‰ mà ai låi dám ÇÙng lên chºi b§i om sòm ? M†i ngÜ©i chæm chú nhìn con ngÜ©i to gan Çó. Y m¥c chi‰c aó bành tô to tܧng, Ƕi chi‰c mÛ då che kín m¥t mÛi, trông nhÜ là m¶t ÇiŒp viên Anh, MÏ! M†i ngÜ©i thì thÀm kháo nhau. Té ra y là ñ¥ng ñình HÜng! Lúc bÃy gi© con ÇÜ©ng công danh cuä y Çang thênh thang r¶ng mª.Y Çang ÇÜ®c ñäng và nhà nuóc tr†ng Çãi. Y Çang gi» m¶t chÙc vø khá cao dÜ©ng nhÜ ª trong Çòan thanh niên c¶ng sän. Nghe ti‰ng thét cûa ñ¥ng ñình HÜng , thuy‰t trình viên cÛng tÕ ra hÓt hoäng lo s®. Sau khi ÇÜ®c h† ñ¥ng ÇÙng lên phân tích, m†i ngÜ©i m§i hi‹u thuy‰t trình viên bÎ chºi là vì y thi‰u thái Ƕ nghiêm chÌnh. Khi nói vŠ t¶i ác cûa th¿c dân, lj quÓc, Çáng lë y phäi nghi‰n ræng, tr®n m¡t, tÕ ra cæm thù sâu s¡c. ñ¢ng này, y vÜà nói, låi vÜà cÜ©i duyên, theo phong cách tÜ sän, nhÜ vÆy là y thi‰u kiên ÇÎnh lÆp trÜ©ng, không có thái Ƕ cæm thù sâu s¡c v§i b†n th¿c dân lj quÓc. Chºi là Çáng,và chºi cÛng là nhË! Th©i bÃy gi©, nh»ng ngÜ©i Çi theo ñäng ÇŠu phäi tØ bÕ giai cÃp mình Ç‹ vô sän hóa triŒt Ç‹. NgÜÖì ta Çi chân không, m¥c aó quÀn rách rܧi, nói næng thô tøc, ngÒi x‡m, æn bÓc. Xin l‡i, cám Ön ( trØ cám Ön Çäng và bác), thÜa gºi (trØ ra thÜa gºi v§i cÃp lãnh Çåo), ngÒi ng¡m træng, nhìn mây bay...ÇŠu là phong cách tÜ sän, lãng mån, phong ki‰n! ñ¥ng ñình HÜng,Væn Cao,và m¶t sÓ ngÜ©i khác Çã tÕ ra ÇÕ loét tØ ÇÀu ljn chân. H† Çã lÃy v® nông dân, con nhà bÀn cÓ, Ç‹ mong nh© v® mà rºa såch t¶i tÜ sän, phong ki‰n cûa bän thân và cûa cha ông mÃy Ç©i !

Trong nh»ng ngày ÇÀu tiên, cu¶c rèn cán, chÌnh quân Çã tÕ ra sôi Ƕng DÜ©ng nhÜ NguyÍn Công Hoan, Nguyên HÒng là nån nhân ÇÀu tiên cûa cu¶c cäi tåo tÜ tܪng. Nguyên HÒng bÎ chºi là lÜu manh,vô h†c. M¶t tay cò mÒi phùng mang, tr®n m¡t, chÌ vào m¥t Nguyên HÒng: " Mày là th¢ng vô h†c. BÓ mË mày cho mày Çi h†c, mày không chÎu h†c, mày låi Çi theo b†n lÜu manh, mÃt dåy. Quy‹n "BÌ vÕ " cûa mày là m¶t b¢ng chÙng cø th‹ cho thÃy bän chÃt xÃu xa, Çê tiŒn cûa con ngÜ©ì mày.Tác phÄm cûa mày tòan là c¥n bã xã h¶i , mày chuyên tä b†n tr¶m c¡p, b†n lÜu manh ÇÀu ÇÜ©ng xó ch®, b†n du côn, Çï Çi‰m.. Mày Çã ÇÀu Ƕc bi‰t bao thanh niên, thi‰u n» , khi‰n cho h† Çi vào con ÇÜ©ng t¶i ác .Mày là th¢ng lÜu manh,có t¶i v§i quÀn chúng, nhân dân.Mày phäi ÇŠn t¶i trܧc nhân dân, trܧc ñäng ! "

NguyÍn Công Hoan thì bÎ quy t¶i chui vào ñäng Ç‹ phá hoåi ñäng. Trong lúc bi‰t bao ÇÒng bào, chi‰n sï bÎ Pháp b¡t b§, tra tÃn,sát håi tåi Khám L§n , tåi Côn ñäo, thì NguyÍn Công Hoan låi ru ngû ÇÒng bào b¢ng nh»ng ti‹u thuy‰t lãng mån nhÜ " Ki‰p hÒng nhan " , ' Kép TÜ BŠn ","T¡t lÜä lòng "...

Trܧc dây, Nguyên HÒng ÇÜ®c ñäng Çánh giá là tay ti‹u thuy‰t tài ba, và tác phÄm cûa ông có giá trÎ hiŒn th¿c xã h¶i, nay thì bÎ s° toËt, coi là hång lÜu manh. Còn NguyÍn Công Hoan vÓn là m¶t nhà giáo, trܧc 1945, Çã ÇÜ®c mÃy tay t° c¶ng sän vuÓt ve, và dÜ©ng nhÜ NguyÍn Công Hoan cÛng Çã tØng bÕ chút tiŠn còm cûa lÜÖng giáo viên mà nuôi nÃng mÃy ông c¶ng sän! Trܧc tình Ç©i Çen båc, trܧc nh»ng l©i vu khÓng n¥ng nŠ, quá phÅn uÃt, NguyÍn Công Hoan, Nguyên HÒng ÇŠu ói máu, và té xuÓng bÃt tÌnh nhân s¿... Cä h¶i trÜ©ng hÓt hoäng tìm phÜÖng cÙu ch»a hai ông nhà væn. May phܧc hai ông rÒi cÛng bình phøc Ç‹ sau này còn phäi kéo cày phøc vø ñäng! Nghe Çâu m¶t nhà thÖ n»a cÛng tÙc ói máu nhÜng cä ba ông chÜa mãn sÓ Çoån trÜ©ng nhÜ lão Chu Du Õ ÇÃt ñông Ngô ! Nghe Çâu cÛng nh© viŒc này, ñäng n§i lÕng bàn tay cho nên các khoá rèn cán chÌnh quân sau này cÛng Ç« kh°. NhÜng trܧc hay sau, các Çäng viên Çã bܧc vào Çoån trÜ©ng là phäi l¶t xác n‰u không muÓn vŠ Çu°i gà cho v®. Rèn cán chÌnh quân là m¶t dÎp khûng bÓ, m¶t dÎp thanh l†c. HÒi Çó, trong xóm ngoài ngõ, trÈ con,ngÜòi l§n ÇŠu hát bài " Vui mØng biên ch‰ " nhÜ sau:

"Tay n¡m tay,chúng ta hát vui,

Trong biên ch‰ vÅn vui cÜ©i.

Anh cán b¶ thì tôi b¶ Ƕi,

Anh xí nghiŒp thì tôi dân cày.

Chúng ta cùng hát vui reo cÜ©i vang !"

MuÓn tÒn tåi, bÎ sa thäi cÛng phäi vui cÜ©i. N‰u tÙc b¿c, cau có là bÎ lôi vào phê bình vì cái t¶i bÃt mãn, n¥ng hÖn nÜã có th‹ bÎ quy t¶i chÓng ÇÓi ñäng.T¶i này có th‹ bÎ Çem Çi cäi tåo!

MuÓn tÒn tåi là phäi mŠm nhÛn nhÜ con chi chi. Ai phê bình gì cÛng nhÆn. N‰u không thì phäi bÎa t¶i ra Ç‹ chÙng tÕ mình thành khÄn, ngoan ngoãn. Lë dï nhiên, mình cÙ tÌm nh»ng t¶i nhË là ÇÜ®c. Còn m¶t khi Çã bÎ ngÜ©i phê bình, mình cÜÖng quy‰t không nhÆn t¶i thì h¶i nghÎ vÅn truy kích mình mãi, h† bÕ æn, bÕ uÓng, bÕ ngû Ç‹ b¡t mình ÇÀu hàng m§i thôi.

Do Çó,sau này,chúng ta thÃy có nh»ng bän t¿ phê, t¿ ki‹m cûa Xuân DiŒu, Th‰ L», LÜu Tr†ng LÜ...Và sau này, chúng ta có th‹ vào thÜ viŒn ñäng, tÓn ít ÇÒng Ç‹ xem nh»ng bän t¿ phê, t¿ ki‹m khác....

Sau 1954, ñ¥ng ñình HÜng vŠ Hà N¶i phø trách væn nghŒ trung ÜÖng, cai quän Çài phát thanh, tòan quyŠn sinh sát khi‰n cho nhiŠu anh em væn nghŒ sï b¿c mình. Lúc bÃy gi© ngôi sao Çào hoa chi‰u mång h† ñ¥ng. M¶t mÏ nhân h†c nhåc ª Pháp vŠ, låi chuyên v‹ dÜÖng cÀm, ÇÜ®c ÇÜa vào phøc vø ª Çài phát thanh, dܧi trܧng ñ¥ng ñình HÜng. Lºa gÀn rÖm, lâu ngày cÛng bén, huÓng chi tài tº giai nhân, cho nên hai bên yêu nhau. Giai nhân này Çang th©i xuân trÈ, låi vØa mÃt chÒng. ChÒng cuä n» nhåc sï này vÓn là ngÜ©i trong gia Çình cuä ÇÒng chí Thái Væn Lung, m¶t vÎ cán b¶ cao cÃp ñäng Çã tØ trÀn. VÎ này dÜ©ng nhÜ là em cûa Thái Væn Lung, sau ÇÜ®c làm Çåi sÙ c†ng sän tåi Paris. Ông Çåi sÙ mÃt s§m, Ç‹ cho n» nhåc sï Çau buÒn, phäi tính Çi thêm bܧc nÜã. ñây cÛng là chuyŒn tình muôn thûa trái ngang. N» nhåc sï gÓc c¶ng sän b¿ này không yêu ai, låi yêu ñ¥ng ñình HÜng ! Chúng ta không bi‰t trong cu¶c chåy Çua này, có vÎ lãnh Çåo ñäng nào tham gia mà thÃt båi hay không, làm cho các vÎ lãnh Çåo ñäng b¿c mình ghê l¡m ! NhÜ Çã nói, tåi sao n» nhåc sï này låi ch†n ñ¥ng ñình HÜng là m¶t ngÜ©i Çàn ông Çã có v® ? Phong tøc ViŒt Nam cÛng nhÜ k› luÆt ñäng rÃt nghiêm kh¡c, không chÃp nhÆn viŒc yêu ÇÜÖng læng nhæng.Trai tÖ yêu ÇÜÖng còn bÎ phê bình, ki‹m thäo, huÓng hÒ Çàn ông có v® (trØ mÃy vÎ lãnh Çåo Çäng nhÜ Lê ñÙc Th†., Lê DuÅn..)! Theo con m¡t cûa ñäng, ñ¥ng ñình HÜng Çã không có Çåo ÇÙc cách mång. ñäng khuy‰n cáo, phê bình, hai bên vÅn cÙ yêu nhau. ñäng tÙc giÆn, chuy‹n công tác ñ¥ng ñình HÜng, nhÜng hai bên låi càng nÒng th¡m hÖn. ñ¥ng ñình HÜng vŠ quê bÕ bà v® quê mùa, rÒi công khai æn ª v§i giai nhân. ñäng lãnh Çåo Çã cº ngÜ©i ljn thuy‰t phøc n» nhåc sï. ñåi š nói r¢ng n» nhåc sï muÓn tái giá, ñäng cÛng không ngæn cÃm, ñäng không b¡t bà phäi thû ti‰t nhÜ th©i phong ki‰n, nhÜng chÒng xÜa cûa bà cÛng là m¶t vÎ Çåi sÙ, m¶t cán b¶ cao cÃp cûa ñäng. Nay bà muÓn tái giá thì cÛng nên gi» th‹ diŒn cho chÒng, cho ñäng. Phäi lÃy m¶t ngÜ©i ª cÃp lãnh Çåo nhÜ chû tÎch nhà nܧc, t°ng bí thÜ Çäng hay b¶ trܪng trª lên, ch§ sao låi lÃy ñ¥ng ñình HÜng, m¶t tên cà bÖ cà bÃt trong hŒ thÓng Çäng?

ThÃy mÃy ông c¶ng sän chuyên chõ mÛi vào chuyŒn riêng tÜ cuä mình, bà nhåc sï n°i

giÆn, m¡ng nhÜ tåt nܧc vào m¥t vÎ sÙ giä cûa ñäng :"Yêu ai là quyŠn t¿ do cuä bà, không ai có quyŠn ngæn cÃm. Bà thích th¢ng æn mày, thì bà lÃy th¢ng æn mày. Bà mà không thích,thì bà Î vào m¥t mÃy th¢ng tØ b¶ trܪng trª lên!"

Bà nhåc sï là con ngÜ©i væn nghŒ, låi ª lâu trong ngoåi giao, sao låi nóng näy nhÜ

TrÜÖng Phi? Bà Çã ª v§i c¶ng sän, bà không s® nguy hi‹m hay sao mà æn nói ngang ngÜ®c nhÜ th‰? Bà không hi‹u r¢ng mÃy th¢ng tØ b¶ trܪng trª lên là có bác HÒ, bác Tôn, thû tܧng Phåm væn ñÒng, Çåi tܧng Võ Nguyên Giáp hay sao mà Çòi Î vào m¥t h†? Té ra dܧi m¡t bà, nh»ng ngÜòi này không là cái thá gì cä!

NgÜ©i ta thÜ©ng nói : " ñen båc ÇÕ tình ." ThÆt vÆy. ñ¥ng ñình HÜng Ǥ g¥p ÇÜ®c

giai nhân. K‰t quä cûa mÓi tình nÒng cháy này là ñ¥ng Thái SÖn, con ngÜ©i trÈ tu°i tài hoa này Çã trúng giäi nhÃt dÜÖng cÀm quÓc t‰. Ngày áo gÃm vŠ quê, h† ñ¥ng ÇÜ®c báo chí trong nܧc phÕng vÃn m¶t câu rÃt hóc buá :

" Nh© ai mà nhåc sï Çåt ÇÜ®c k‰t quä ngäy hôm nay ?"

Câu trä lòi m†i ngØÖi mong Ç®i nhÜ thÜ©ng lŒ là: Nh© Ön bác, Çäng .

Không ng© ñ¥ng Thái SÖn trä l©i :

" Tôi Çåt ÇÜ®c k‰t quä ngày hôm nay là nh© mË tôi dåy d‡. "

ThÆt vÆy, mË cuä ñ¥ng Thái Son là m¶t nhåc sï dÜÖng cÀm cho nên Çã rèn luyŒn ñ¥ng Thái SÖn tØ thûÖ nhÕ. Tåi sao ñ¥ng Thái SÖn không nh¡c ljn cha ? ñây là m¶t ÇiŠu t‰ nhÎ. ñ¥ng Thái SÖn Ç܆c Çi thi quÓc t‰ không phäi là ÇÖn gÌän. Phäi có s¿ vÆn Ƕng, phäi có chåy ch†t ch‡ này ch‡ kia. NhÜng cha ñ¥ng Thái SÖn thì sao ? Ông không có công lao gì hay sao?

Cha cûa ñ¥ng Thái SÖn là ngÜ©i bÎ ñäng ghét bÕ, không nên nh¡c t§i là phäi dù trong lòng chàng nhåc sï luôn kính yêu thân phø.

Sau khi vŠ Hà N¶i, ñ¥ng ñình HÜng g¡n bó v§i Væn Cao, NguyÍn H»u ñang và tham gia vào Nhân Væn và Giai PhÄm . NhiŠu ngÜ©i không hi‹u rõ, cÙ tܪng Nhân Væn, Giai PhÄm là m¶t. Cä hai ÇŠu xuÃt hiŒn trong næm 1956 tåi Hà N¶i, cä hai ÇŠu có š hܧng chÓng låi chû trÜÖng cûa ñäng. M¶t bên là cûa các væn nghŒ sï quân Ƕi, chû trÜÖng t¿ do væn nghŒ. H† cho r¢ng ñäng hãy Ç‹ cho các væn nghŒ sï t¿ do sáng tác, ÇØng b¡t h† phäi làm th‰ này, làm th‰ n†. Theo h†, chính trÎ Çi vào thì væn nghŒ Çi ra. Còn m¶t bên là các Çäng viên trÈ. NguyÍn H»u ñang ÇÜ®c coi nhÜ là lãnh tø Çám này. H† NguyÍn lúc bÃy gi© công tác ª ñoàn Thanh Niên C¶ng Sän HÒ Chí Minh. Theo m¶t sÓ ngÜ©i, NguyÍn H»u ñang lúc Ãy cho r¢ng ViŒt Nam không nên Çi theo Liên Xô,Trung QuÓc vì cä hai nܧc này së Çi vào con ÇÜ©ng båi vong.ViŒt Nam nên h®p tác v§i các nܧc ñông Nam Á Ç‹ tÒn tåi. NguyÍn H»u ñang bi‰t HÒ chí Minh không Ç©i nào nghe theo š ki‰n này,và ông tính vào Nam h®p tác v§i Ngô ñình DiŒm Ç‹ th¿c hiŒn chû trÜÖng này.

Tuy là hai, nhÜng Nhân Væn, Giai PhÄm cÛng là m¶t. Cä hai nhóm ÇŠu xuÃt thân tØ kháng chi‰n, ÇŠu là trí thÙc, có tinh thÀn cªi mª, thích t¿ do, thÃy xa nhìn r¶ng. Cä hai nhóm ÇŠu không chÎu Ç¿ng n°i s¿ Ƕc tài và ngu dÓt cûa ñäng. NhiŠu ngØÖi vi‰t cho cä hai. Phan Khôi là chû biên cûa Nhân Væn ÇÒng th©i là c†ng tác viên cûa Giai PhÄm. Và cÛng nhiŠu ngu©i bÎ ch‰t vì Nhân Væn, Giai PhÄm. NguyÍn H»u ñang, Væn Cao, ñào Duy Anh, Phan Khôi, TrÀn DÀn, Thøy An, ñ¥ng ñình HÜng....là chánh phåm . M¶t sÓ khác bÎ tai

bay vå gió, bÎ k‰t t¶i gián ÇiŒp, phän Çäng. Tuy nhiên,m¶t sÓ lên hÜÖng vì Nhân Væn,Giai PhÄm . TÓ H»u và TrÀn ñ¶, m¶t vÎ tܧng kiêm nhà væn Çã tiên phong tiêu diŒt Nhân Væn Giai PhÄm, lÆp công ÇÀu sau này trª thành nh»ng nhân vÆt quan tr†ng trong chính trÎ và tÜ tܪng ñäng. TrÀn Thanh Måi Çói dài, nhäy ra Çánh hôi, ÇÜ®c ban chÙc giáo viên cÃp ba. Væn Cao, TrÀn DÀn, ñ¥ng ñình HÜng ... bÎ Çày lên miŠn sÖn cܧc lao Ƕng. TrÀn ñÙc Thäo '

" Bi‰t thân ljn nܧc låc loài "cho nên trܧc khi Çi vào tº ÇÎa Çã xách va ly Çem v® lên xe hoa vŠ nhà bån qúy cÛng Çã Çi Tây và rÃt Tây là ViŒn sï NguyÍn Kh¡c ViŒn! Còn Phan Khôi thì vØa bÎ Çäng hành hå, ÇÒng th©i bÎ th¢ng con mÃt dåy là Phan Thao vÓn là Çåi tá c¶ng sän chºi b§i không ti‰c l©i! Trong giai Çoån 1954-1956, nܧc m¡t ª ViŒt Nam Çã nhiŠu hÖn nܧc Çåi døÖng. NgÜ©i ta Çã kh° vì ñäng. NgÜ©i ta càng kh° hÖn vì nhân tình th‰ thái. Mà Çau kh° nhÃt là bÎ ngÜ©i thân yêu nhÃt cûa mình chåy theo kÈ thù hành hå, chºi b§i mình, k‰t t¶i mình, ho¥c im l¥ng quay lÜng!

Væn Cao là ngÜ©i ÇÜ®c ñäng tin cÆy nhÃt không nh»ng vì bài Ti‰n Quân ca, mà còn vì Çã lÆp công cho Çäng.NgÜ©i ta chÌ bi‰t m¶t Væn Cao nhåc sï v§i nh»ng bài ca lãng mån mà chính Phåm Duy cÛng phäi ca tøng. NgÜ©i ta chÜa bi‰t m¶t Væn Cao võ nghŒ siêu quÀn, m¶t nhân viên trong ban ám sát cûa ñäng. Bàn tay cûa Vän Cao dåo nh»ng cung Çàn êm ái, nhÜng cÛng là bàn tay vÃy máu bao Çäng viên ñåi ViŒt, QuÓc Dân ñäng, và bao ÇÒng bào vô t¶i khác. Có lÀn m¶t bu°i chiŠu trên Çê HÒng Hà, Væn Cao Çi công tác bÎ máy bay bà-già ( máy bay thám thính ) Çu°i b¡n. Khi máy bay b¡n bên này thì Væn Cao chåy sang b© Çê bia kia Än núp. Hai bên chÖi cút b¡t nhÜ vÆy cho ljn tÓi mÎt. CuÓi cùng viên phi công chÎu thua, thä xuÓng m¶t két rÜ®u vang chúc mØng Væn Cao! NhÜng Væn Cao cÛng có diÍm phúc vì Çã có m¶t ngÜ©i bån Ç©i chân thành dù bà là m¶t nông dân. Dù chÒng bà bÎ ñäng hành hå, bÎ trong xóm ngoài làng khinh khi, bà vÅn ngÅng cao ÇÀu. Bà nói: " Chúng nó cÙ viŒc hành hå chÒng bà, nhÜng khi làm lÍ, khi chào c©, tØ th¢ng to cho ljn th¢ng nhÕ ÇŠu phäi ÇÙng dÆy nghe bän nhåc cûa chÒng bà!"

Công cu¶c cäi tåo tÜ tܪng vÓn phát xuÃt tØ Trung QuÓc. M¶t vÎ viŒn trºÖng âm nhåc ª ThÜ®ng Häi vÓn là m¶t tay dÜÖng cÀm n°i ti‰ng. Hình nhÜ ông cÛng nhÜ TrÀn ñúc Thäo ÇŠu con nhà giàu, ÇÜ®c cha mË cho sang h†c tåi Pháp nhÜng låi muÓn vŠ nܧc phøc vø giai cÃp vô sän dù Mao Tråch Dông Çã tuyên bÓ chÓng ÇÎa chû, phong ki‰n và tuyên bÓ r¢ng b†n trí thÙc không giá trÎ b¢ng bãi phân trâu!

Nh»ng nhà trí thÙc ngây thÖ này Çã h‰t lòng v§i ñäng nhÜng ª lâu m§i bi‰t lòng ngÜ©i! VÎ viŒn trܪng này là m¶t con ngÜ©i tài ba. Ông Çã dùng dÜÖng cÀm mà diÍn tä ÇÜ®c âm nhåc c° truyŠn cûa Trung QuÓc. ñ¥c biŒt, ông dùng dÜÖng cÀm diÍn tä ÇÜ®c ti‰ng sáo véo von ª chÓn thôn quê. Th©i kháng NhÆt, ông theo Mao Tråch ñông, sáng tác bän " Då khúc ÇÒng quê " nói lên tinh thÀn kháng NhÆt cûa dân Trung QuÓc, ÇÜ®c ñäng Çánh giá tÓt. ñ‰n th©i cäi cách, ông låi sáng tác bän '" Ti‰ng sáo møc ÇÒng " Ç‹ ca tøng ñäng và Mao Chû tÎch. Cä hai lÀn, tác phÄm cûa ông ÇÜ®c Çánh giá cao, Çu®c phê là có tinh thÀn yêu nܧc, có lÆp trÜ©ng giai cÃp. NhÜng trong Ç®t cäi tåo tÜ tܪng, ông bÎ ÇÜa ra ÇÃu tÓ tÖi b©i. Ông bÎ ÇÜa ra h¶i trÜ©ng, b¡t quÿ xuÓng nghe quÀn chúng phê bình. H† nói r¢ng ông phän Ƕng. Th©i kháng NhÆt, ông làm bän nhåc vui vÈ trong khi toàn th‹ nhân dân Çau kh° vì quân NhÆt xâm lÜ®c. Còn th©i cäi cách, nông dân vui mØng vì ÇÜ®c chia ru¶ng ÇÃt, ÇÜ®c Çäng Çem låi Ãm no, hånh phúc, thì ông låi làm bän nhåc buÒn rÀu. T¶i cûa ông phäi Çem ra xº b¡n. Ông biŒn h¶ r¢ng th©i kháng NhÆt, ông Çã sáng tác bän "Då khúc ÇÒng quê", Çã ÇÜ®c ñäng và Mao Chû tÎch Çánh giá cao. GÀn Çây, ông vi‰t bän" Ti‰ng sáo møc ÇÒng" cÛng ÇÜ®c ñäng và nhân dân khen ng®i, cho nên Çåi h¶i không th‹ k‰t t¶i ông là phän Çäng. Tuy nhiên, trܧc ñäng và nhân dân, ông cÛng xin nhÆn t¶i là kém hi‹u bi‰t, kém vŠ chính trÎ. Ông hÙa hËn tØ nay vŠ sau, ông së cÓ g¡ng h†c tÆp tÓt, luôn luôn theo l©i dåy cûa Mao Chû tÎch Ç‹ công viŒc sáng tác nhåc Çúng ÇÜ©ng lÓi cûa ñäng và Mao Chû tÎch. ñáng lë ông bÎ Çem ra xº b¡n nhÜ nh»ng ngÜ©i khác Çã bÎ k‰t t¶i phän Çäng, nhÜng nh© æn nói khôn khéo, låi sÓ ông còn hên, nên ông chÌ bÎ Çem Çi lao Ƕng ª miŠn son cܧc m¶t th©i gian.

Trong khoäng th©i gian 30 tháng tÜ næm 1995, ª ViŒt Nam có nhiŠu lÍ låc. Trong m¶t bu°i lÍ k› niŒm dÜ©ng nhÜ là k› niŒm ngày thành lÆp Çài phát thanh ViŒt Nam, các nhåc sï ÇÜ®c m©i t§i tham d¿ và ÇÜ®c phÕng vÃn. Nhåc sï Phan Huÿnh ñiŠu là ngÜ©i Çã sáng tác nhiŠu bän nhåc, và cÛng là ngÜ©i có nhiŠu Çóng góp, Çã trä l©i nhà báo phÕng vÃn ông vŠ cuc Ç©i sáng tác nhåc cûa ông . Theo l©i ông k‹ trܧc khán thính giä, thì ông vi‰t bän " Giäi phóng quân " vào nh»ng ngày ÇÀu cách mång tháng tám, ÇÜ®c ph° bi‰n kh¡p nÖi Ç‹ kêu g†i thanh niên tòng quân, trong Çó có câu:

" ñoàn Giäi phóng quân m¶t lÀn ra Çi,

Lòng có mong chi mau ngày trª vŠ...."

Bài này ÇÜ®c ca hát kh¡p nÖi,và cÛng là m¶t bän nhåc hay nhÃt th©i Çó. Sau ông bÎ phê bình vì thi‰u lÆp trÜ©ng, làm nän lòng thanh niên , bªi vì ra Çi mà không trª vŠ thì ai còn dám Çi lính! ñ‰n giai Çoån giäi phóng miŠn Mam, ông ÇÜ®c lÎnh sáng tác nhåc kêu g†i thanh niên lên ÇÜ©ng chÓng MÏ ngøy. Kinh nghiŒm lÀn trܧc bÎ phê bình, lÀn này ông vi‰t bän nhåc có n¶i dung kêu g†i thanh niên hæng hái lên ÇÜ©ng và hËn ngày trª låi . "Cái lÜ«i không xÜÖng l¡m ÇÜ©ng l¡t lëo " ! MiŒng chánh ûy trôn trÈ cÛng là phäi. LÀn này, ông cÛng bÎ phê bình là thi‰u lÆp trÜ©ng, làm nãn lòng quân Ƕi bªi vì chÜa ra Çi mà Çã mong trª vŠ thì lòng då nào mà chi‰n ÇÃu!"

Nhåc sï nói ti‰p: " N‰u tôi ÇÜ®c lÎnh vi‰t nhåc kêu g†i thanh niên tòng quân lÀn thÙ ba, thì tôi së vi‰t: ‘ Ra Çi rÒi së trª vŠ, trª vŠ rÒi låi ra Çi, ra Çi rÒi låi trª vŠ."

Sau l©i phát bi‹u cûa Phan Huÿnh ñi‹u là nh»ng ti‰ng v‡ tay rào rào và ti‰ng cÜ©i Òn ào trong phòng h†p.Và nh»ng khán thính giä cûa Çài phát thanh Sài gòn cÛng ÇÜ®c m¶t trÆn cÜ©i thích thú vì ÇÜ®c bÆt mí nh»ng ÇiŠu lå lùng trong cu¶c' kháng chi‰n thÀn thánh' do Çäng lãnh Çåo./.

SÖn Trung