Nhöng sau ñoù roài sao? Traû lôøi caâu hoûi naøy laø noäi dung baøi "The Moral of Saddam Hussein" (The Economist Dec. 20th , 2003 - Jan. 2nd, 2004) toâi löôïc dòch sau ñaây.
Traàn Bình Nam
Tin baét ñöôïc Saddam Hussein laø moät tin vui tröôùc khi keát thuùc moät naêm ñaày maùu taïi Iraq. Hình aûnh nhaø ñoäc taøi noåi tieáng theá kyû bò loâi leân töø haàm bí maät nhö moät con chuoät bò loâi ra khoûi hang laø hình aûnh leõ phaûi ñaõ thaéng gian taø. Nhöng qua caùi vui möøng luùc ñaàu laø nhöõng suy nghó caàn phaûi coù. Sau phieân toøa xöû Saddam Hussein, daân toäc naøo, chính phuû naøo, Taây phöông hay A raäp ruùt ñöôïc baøi hoïc höõu ích cho mình qua nhöõng naêm thaùng daøi cuûa thôøi ñaïi ñaùng buoàn Saddam Hussein?
Saddam Hussein khoâng phaûi laø saûn phaåm cuûa Taây phöông. Lieân bang Xoâ vieát ñaõ vuõ trang cho oâng ta. Nhöng caùc söû gia nghi raèng cuoäc ñaûo chaùnh ñoå maùu vaø thaønh coâng cuûa ñaûng Baath naêm 1963 ñöa Saddam Hussein ñeán quyeàn löïc coù söï giuùp ñôõ cuûa cô quan tình baùo Hoa Kyø. Cuõng nhö cuoäc chieán tranh giöõa Iraq vaø Iran keùo daøi 8 naêm trong thaäp nieân 1980 laøm cheát ít nhaát moät trieäu daân vaø lính hai beân cuõng ñaõ ñöôïc caùc nöôùc khaùc khai thaùc. Caùc nöôùc Taây phöông cho Saddam Hussein laø ngöôøi lính tieân phong ngaên chaän baøn tay cuûa Ayatollah Khomeini ñe doïa caùc nöôùc Hoài giaùo vaø kho daàu cuûa caùc nöôùc chung quanh. Ngöôøi Phaùp baùn maùy bay chieán ñaáu vaø hoûa tieãn, trong khi Hoa Kyø cung caáp tin tình baùo cho Saddam Hussein.
Ngöôøi A raäp traùch Hoa Kyø ñaïo ñöùc giaû vì trong quaù khöù ñaõ giuùp cho Saddam Hussein baây giôø laïi xem oâng ta nhö moät quaùi vaät. Nhöng caùc nöôùc A raäp cuõng ñaõ chi tieàn cho Saddam Hussein ñaùnh Iran trong khi ngöôøi A raäp coå voõ oâng ta. Naêm 1988 khi boä ngoaïi giao Hoa Kyø toá caùo Saddam Hussein xöû duïng vuõ khí hoùa hoïc gieát ngöôøi Kurds thì Lieân ñoaøn caùc nöôùc A raäp leân tieáng beânh vöïc. Tröôùc khi Saddam Hussein xaâm laêng Kuwait naêm 1990, haèng trieäu ngöôøi A raäp phuï hoïa vôùi chính phuû hoï voã tay reo hoø chôø ñôïi khi Saddam Hussein tuyeân boá oâng ta seõ duøng löûa hoùa hoïc ñoát chaùy moät nöûa nöôùc Do Thaùi. Chính Yasser Arafat cuõng ñaõ uûng hoä Saddam Hussein ñaùnh Kuwait. Naêm 1991 daân Palestine ñaõ leo leân noùc nhaø voã tay khi hay tin hoûa tieãn Scud rôi xuoáng Tel Aviv.
Hình nhö trôøi sinh ra ra gia ñình oâng Bush ñeå tröøng phaït Saddam Hussein. Nhöng ngöôøi ta chöa ñoàng yù vôùi nhau veà thaønh tích cuûa hai oâng toång thoáng hoï Bush. OÂng George Bush ñaõ raát kheùo leùo khi Saddam Hussein xaâm laêng Kuwait. Trong 5 thaùng oâng huy ñoäng ñöôïc söï yeåm trôï quoác teá, vaø khôûi binh ñaùnh Saddam Hussein vôùi söï cho pheùp cuûa Hoäi ñoàng Baûo an Lieân hieäp quoác. Baây giôø nhìn laïi ai cuõng coù quyeàn traùch oâng khoâng tieán quaân vaøo Baghdad ñeå döùt ñieåm Saddam Hussein. Nhöng vaøo luùc ñoù nhieàu nöôùc treân theá giôùi vaø dö luaän ñeàu khuyeân oâng khoâng neân laøm gì quaù hôn söï cho pheùp cuûa Hoäi ñoàng Baûo an Lieân hieäp quoác laø cöùu Kuwait maø thoâi. OÂng Bush ñaõ ngöng tieán quaân vaøo Baghdad nghó raèng Saddam Hussein tröôùc sau seõ bò laät ñoå, vaø vì nghó raèng hình aûnh quaân ñoäi Hoa Kyø tieán vaøo moät thuû ñoâ moät nöôùc A raäp khoâng phaûi laø moät hình aûnh ñeïp. Tuy nhieân sai laàm lôùn nhaát cuûa oâng Bush laø keâu goïi daân Iraq noåi daäy, nhöng khi hoï noåi daäy vaø bò Saddam Hussein ra tay taøn saùt oâng ñaõ khoâng ngaên chaän maëc duø coù khaû naêng ngaên chaän.
Ñöông kim toång thoáng George W. Bush ñang phaán khôûi tröôùc vieäc baét ñöôïc Saddam Hussein. Nhöng nhöõng vuïng veà cuûa oâng cuõng ñang laøm lu môø thaønh quaû cuûa oâng. W. Bush cuõng tieán haønh moät cuoäc taán coâng chôùp nhoaùng, nhöng cuoäc vaän ñoäng ngoaïi giao cuûa oâng khoâng kheùo baèng oâng George Bush, vaø keá hoaïch taïm chieám Iraq cuûa oâng cuõng quaù ñôn sô. Cho ñeán luùc naøy dö luaän cho raèng W. Bush ñaõ quyeát ñònh ñaùnh Iraq baèng caùch döïa vaøo nhöõng tin töùc tình baùo thieáu chính xaùc veà söï thuû ñaéc vuõ khí gieát ngöôøi taäp theå cuûa Saddam Hussein, vaø thoåi phoàng leân. Thaät ra oâng Bush khoâng caàn phaûi bieän minh cho haønh ñoäng cuûa Hoa Kyø baèng caùch ñoù. Saddam Hussein coù caû traêm toäi khaùc, thí duï trong suoát moät thaäp nieân oâng ta ñaõ khoâng laøm gì ñeå chöùng minh vôùi theá giôùi raèng oâng ta ñaõ phaù huûy heát nhöõng thöù vuõ khí Lieân hieäp quoác caám theo caùc ñieàu khoaûn ngöng baén sau khi quaân ñoäi cuûa oâng ta bò ñuoåi ra khoûi Kuwait.
Toång thoáng Bush laøm cho vaán ñeà roái raém hôn khi tieáp tuïc khaúng ñònh raèng ñaùnh Iraq laø moät phaàn cuûa cuoäc chieán choáng Al Qaeda. Ñieàu naøy khoâng ñuùng. Khoâng ai choái caõi raèng Saddam Hussein khuûng boá daân vaø ñe doïa caùc nöôùc laân bang. Nhöng xem taát caû keû thuø cuûa Hoa Kyø laø quaân khuûng boá thì quaù ñôn giaûn vaø chæ laøm cho chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Hoa Kyø roái muø leân. Osama bin Laden laø moät tín ñoà Hoài giaùo quaù khích tin raèng cuoäc chieán choáng nhöõng ngöôøi khoâng theo ñaïo Hoài laø moät cuoäc chieán vónh vieãn. Trong khi Saddam Hussein laø moät ngöôøi A raäp theá tuïc theo chuû thuyeát quoác gia coù moäng chieám lónh kho daàu hoûa theá giôùi vaø trang bò vuõ khí coù söùc huûy dieät taäp theå. Ñaõ ñaønh phaûi chaët baøn tay ñaãm maùu cuûa Saddam Hussein. Nhöng dieät Saddam Hussein khoâng coù nghóa laø laøm cho al Qaeda deã bò ñaùnh baïi. Traùi laïi noù coù theå laøm cho cuoäc chieán choáng khuûng boá khoù khaên hôn vì söï caêm hôøn cuûa ngöôøi Hoài giaùo ñoái vôùi Taây phöông ñöôïc thoåi buøng leân.
Vieäc quaân ñoäi Hoa Kyø chieám ñoùng Iraq coù laøm cho ngöôøi Hoài giaùo böïc mình khoâng? Coù theå coù. Nhöng khoâng nhaát thieát laø phaûi coù. Vieäc Saddam Hussein bò baét sau khi hai ngöôøi con trai cuûa oâng ta bò gieát coù theå thuyeát phuïc ngöôøi daân Iraq raèng cheá ñoä cuõ khoâng theå taùi sinh vaø ñaõ ñeán luùc chuaån bò cho moät töông lai khaùc. Toång thoáng Bush hy voïng raèng caùc dieãn bieán naøy seõ thay ñoåi tình hình taïi Iraq maëc duø khuûng boá vaãn xaåy ra sau khi Saddam Hussein bò baét cho thaáy vaãn coøn moät soá ngöôøi Iraq nhaân danh Hoài giaùo, nhaân danh A raäp hay nhaân danh gì khaùc tieáp tuïc choáng söï chieám ñoùng cuûa Hoa Kyø. Nhöng ña soá thaáy raèng khoâng coù moät giaûi phaùp naøo khaùc cho Iraq ngoaïi tröø söï thaønh coâng cuûa chính quyeàn Iraq taïm thôøi do Hoa Kyø döïng neân.
Töông lai cuûa Iraq seõ khoâng troïn veïn trong tay cuûa ngöôøi Myõ. Noù leä thuoäc vaøo khaû naêng xaây döïng cuûa ngöôøi Iraq. Nhöng vì Saddam Hussein cai trò ñaát nöôùc quaù laâu, khoâng ai coù theå ñoaùn ñöôïc Iraq seõ nhö theá naøo sau Saddam Hussein. Hy voïng duy trì moät nöôùc Iraq khoâng bò chia caét coøn chöa ñöôïc baûo ñaûm thì khoù noùi chaéc moät neàn daân chuû sinh ñoäng seõ ñeán treân ñaát nöôùc naøy nhö mong öôùc cuûa Hoa Kyø.
Iraq laø con ñeû cuûa cheá ñoä thuoäc ñòa. YÙ thöùc quoác gia coøn mô hoà, vaø yù thöùc naøy neáu coù laø do Saddam Hussein naën ra cho nhu caàu cai trò cuûa oâng ta. OÂng ta duøng phöông phaùp tra taán vaø taøn saùt ñeå cai trò, ban phaùt aân hueä cho thieåu soá ngöôøi Iraq theo giaùo phaùi Sunni cuûa oâng ta, baïc ñaõi ña soá theo giaùo phaùi Shia, gieát ngöôøi Kurds baèng hôi ñoäc, ñoàng thôøi xoùa boû moïi ñònh cheá chính trò quoác gia. Neáu coøn moät ñaûng caàm quyeàn laø ñeå ñaûng naøy khua chuoâng goõ moõ suy toân laõnh tuï. Quoác hoäi chæ laø moät troø trang trí, vaø quaân ñoäi bò chia reõ ñeå traùnh ñaûo chaùnh. Ñoù laø lyù do taïi sao töø khi Saddam Hussein bò laät ñoå ñeán nay khoâng coù moät töôùng laõnh hay moät chính trò gia naøo coù khaû naêng huy ñoäng söï yeåm trôï cuûa quaàn chuùng. Saddam Hussein ñaõ gieát heát nhöõng nguôøi coù khaû naêng. Vaø nay, treân ñoáng tro taøn ñoù Hoa Kyø hy voïng xaây moät ngoïn haûi ñaêng daân chuû cho theá giôùi A raäp. Nhöng taïi sao laïi xaây taïi Iraq maø khoâng ôû moät nôi khaùc?
Caâu traû lôøi thaät ñôn giaûn. Ñoù laø moät tai naïn (hay moät ngaãu nhieân) lòch söû. Daân chuû phaûi ñeán vôùi Iraq tröôùc vì ôû ñoù ñaõ coù moät nhaø ñoäc taøi heát ai chòu noåi buoäc moät sieâu cöôøng phaûi ra tay, vaø sau ñoù khoâng coù moät cheá ñoä naøo khaùc hôn ñeå thay theá laø moät cheá ñoä daân chuû. Hoa Kyø coù theå seõ khoâng thaønh coâng nhöng coù boån phaän phaûi thöû vì khoâng coù löïa choïn naøo khaùc.
Coâng vieäc cuûa Hoa Kyø cuõng khoâng phaûi laø voâ voïng. Nhìn chung trong theà giôùi A raäp, caùc nhaø cai trò khoâng do daân baàu ñeàu noùi nöôùc hoï chöa coù daân chuû vì cô caáu xaõ hoäi khaùc thöôøng, vì söï can thieäp cuûa ngoaïi bang, hay vì söï phöùc taïp cuûa ñaïo Hoài. Nhöng coù theå söï vieäc ñôn giaûn hôn theá. Ngöôøi A raäp ñaõ chöùng toû raèng khi coù cô hoäi hoï coù theå toå chöùc ñaát nöôùc moät caùch daân chuû. Daân chuû chöa ñeán vôùi caùc nöôùc A raäp chæ vì caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa noù sôï daân chuû seõ laøm maát quyeàn haønh cuûa hoï. Nhöõng nhaø laõnh ñaïo (A raäp) naøy noùi khoâng theå coù daân chuû taïi Iraq vì hoï khoâng thích daân chuû treân ñaát nöôùc hoï.
Ngöôøi daân Iraq khoâng thích quaân ñoäi nöôùc ngoaøi ñoùng treân ñaát nöôùc mình. Nhöng raát ít nguôøi daân Iraq, ngay caû trong giôùi tu só Shia, leân tieáng choáng yù nieäm daân chuû. Caàn thôøi gian ñeå xaây döïng daân chuû. Nhöng sau nhöõng kinh hoaøng cuûa cheá ñoä Saddam Hussein, taïi sao ngöôøi daân Iraq laïi phaûi choïn moät caùi gì khaùc hôn laø daân chuû ./.
Dec. 21, 2003
BinhNam@earthlink.net
No comments:
Post a Comment