CUÛA CÖÏU THUÛ TÖÔÙNG NGUYEÃN BAÙ CAÅN
Lôøi Toøa soaïn:”Ñöôïc bieát nhaân dòp ñeán Toronto ñeå noùi chuyeän vôùi cöïu quaân nhaân taïi Nhaø Haøng Bright Pearl
(Hai Sö Töû), 346 Spadina Ave., hoài 5 giôø chieàu ngaøy 14/02/2004 vaø trình baøy vôùi coäng ñoàng ñeà taøi ‘’Goùp YÙù
Veà Coâng Cuoäc Giaûi Theå Cheá Ñoä Coäng Saûn Vieät Nam’’ taïi Khaùch saïn Sheraton, 123 Queen Street W. (ñoái
dieän Toronto City Hall) hoài 1 giôø tröa ngaøy 15/02/2004, cöïu Thuû Töôùng VNCH Nguyeãn Baù Caån seõ giôùi thieäu
quyeån hoài kyù chính trò cuûa oâng vöøa ra maét xong taïi San Jose, California, nôi oâng ñang cö nguï. Taäp San Khai Thaùc
Thò Tröôøng xin caùm ôn Tieán só Nguyeãn Thanh Lieâm ñaõ cho pheùp ñaêng baøi vieát cuûa oâng nhaän xeùt veà quyeån
hoài kyù maø Toøa soaïn ñöôïc bieát ñaõ ñöôïc ñoàng baøo taïi California nhieät lieät uûng hoä.”
Doøng lòch söû cuûa moät daân toäc cuõng nhö doøng yù thöùc cuûa con ngöôøi. Noù trieàn mieân troâi chaûy vôùi nhöõng
luùc im lìm, traàm laëng, vaø nhöõng luùc suïc soâi oà aït. Coù nhöõng khoaûn thôøi gian lòch söû keùo daøi trong thanh bình,
yeân oån, ngöôøi laõnh ñaïo khoâng coù gì ñeå thaéc maéc lo aâu, vaø cuõng khoâng coù nhöõng quyeát ñònh gì lôùn lao quan
troïng caàn phaûi ñaén ño suy nghó nhieàu. Nhöng cuõng coù nhöõng giai ñoaïn bieán ñoäng, nhöõng khuùc quanh lòch söû voâ
cuøng khuùc maéc gay go, ñoøi hoûi nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo phaûi ñaët mình trong tình traïng suy tö caêng thaúng luoân
luoân. Beà saâu cuûa nhöõng suy tö , caùi nhìn vaø caùch nhaän ñònh tình hình quoác gia/quoác teá, söï löôïng ñònh hieän tình
cuûa baïn vaø thuø, söï tieân lieäu nhöõng söï vieäc seõ dieãn ra, söï tham khaûo baøn luaän giöõa nhöõng ngöôøi trong cô
quan ñaàu naõo, cuõng nhö nhöõng tính toaùn ñeå laáy quyeát ñònh quan troïng sau cuøng cuûa nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo
trong nhöõng giai ñoaïn lòch söû cöïc kyø khoù khaên naøy ít coù khi ñöôïc ngöôøi daân beân ngoaøi thaáu trieät. Coù nhöõng
chi tieát bí aån, coù nhöõng uaån khuùc thaàm kín, coù nhöõng xung ñoät gay caán beân trong cuõng nhö nhöõng aùp löïc
naëng neà beân ngoaøi maø ngöôøi ngoaïi cuoäc khoâng nhìn thaáy heát hay hieåu bieát heát ñöôïc. Nhöõng bí aån, nhöõng
thaâm saâu ñoù phaûi ñöôïc trung thöïc phanh phui thì söï thaät lòch söû môùi phaàn naøo ñöôïc phôi baøy. Vaø leõ dó nhieân
phaûi chính nhöõng nhaân vaät trong cuoäc noùi leân moät caùch chaân thaønh thì söï thaät lòch söû môùi caøng theâm giaù trò.
Neáu khoâng thì nhaø vieát söû sau naøy laïi phaûi nhôø ñeán oùc töôûng töôïng cuûa mình nhieàu hôn ñeå boå tuùc nhöõng
khoaûng troáng, vaø trong tröôøng hôïp naøy hoï seõ trôû thaønh nhaø vieát tieåu thuyeát veà dó vaõng hôn laø moät söû gia
laøm vieäc vôùi tinh thaàn khoa hoïc. (“L’historien est un romancier du passeù” nhö ngöôøi Phaùp thöôøng noùi).
Giai ñoaïn 1945-1975 laø giai ñoaïn lòch söû voâ cuøng gay go khuùc maéc cuûa Vieät Nam ôû theá kyû XX, khoâng chæ
ñoái vôùi daân Vieät Nam maø coøn ñoái vôùi nhieàu nöôùc khaùc treân theá giôùi. Raát nhieàu nhöõng nhaân vaät quan troïng
ñaõ phaûi laøm nhöõng quyeát ñònh troïng ñaïi ñoái vôùi vaän meänh cuûa quoác gia naøy, töø Toång Thoáng, Chuû Tòch,
Thuû Töôùng, vv... cuûa caùc nöôùc lôùn nhö Myõ, Phaùp, Nga, Trung Coäng, ñeán caùc vò laõnh ñaïo trong chính phuû
Vieät Nam. Nhöng nhöõng nhaân vaät quan troïng naøy phaàn ñoâng giöõ kín nhöõng hieåu bieát nhöõng suy tö thaàm kín
cuûa hoï. Ngaøy naøo ñoù khi hoï cheát ñi hoï mang theo vôùi hoï moät phaàn cuûa söï thaät lòch söû. Cuõng coù moät ít
ngöôøi ñaõ chòu khoù noùi ra phaàn traùch nhieäm lòch söû cuûa hoï nhaát laø veà phía Myõï nhö Nixon, MacNamara,
Kissenger. Nhöng veà phía Vieät Nam thì cho ñeán giôø phuùt naøy ta chöa ñöôïc nghe tieáng noùi naøo cuûa Toång Thoáng
hay Thuû Töôùng Chính phuû. Leõ dó nhieân laø cuõng coù moät soá nhaân vaät coù cô hoäi hôïp taùc, coïng söï, ï thaân caän
vôùi nhöõng nhaø laõnh ñaïo quan troïng, cuõng ñaõ coá gaéng ghi laïi moät soá söï vieäc maø hoï ñaõ nghe thaáy hay tham döï
nhö nhöõng chöùng nhaân cuûa phaàn naøo lòch söû. Chuùng ta coù ñöôïc moät soá khoâng ít nhöõng hoài kyù cuûa caùc
töôùng laõnh nhö Traàn Vaên Ñoân, Toân Thaát Ñính, Cao Vaên Vieân, vv...vaø cuûa nhöõng chính trò gia nhö Buøi Dieãm,
Leâ Troïng Quaùt, vv...Theá heä sau naøy seõ caùm ôn hoï ñaõ goùp phaàn cuûa hoï vaøo coâng vieäc laøm lòch söû chung
cuûa daân toäc. Nhöng hoï chöa phaûi laø nhöõng nhaân vaät ñaàu naõo quyeát ñònh nhöõng vieäc toái quan troïng cuûa chính
phuû thaønh ra ngöôøi ta coøn muoán nghe thaáy theâm nhöõng chi tieát lòch söû nöõa ôû nhöõng nhaân vaät ñaàu naõo cuoái
cuøng cuûa neàn Ñeä Nhò Coäng Hoøa. Nhieàu ngöôøi mong ñöôïc thaáy hoài kyù cuûa Toång Thoáng Nguyeãn Vaên
Thieäu, cuûa Thuû Töôùng Traàn Thieän Khieâm, hay cuûa Chuû Tòch Haï Vieän vaø laø Thuû Töôùng Nguyeãn Baù Caån.
Nhöng Toång Thoáng Thieäu vaø Thuû Töôùng Khieâm khoâng ai chòu laøm vieäc ñoù. Nay Toång Thoáng Thieäu ñaõ ra
ngöôøi thieân coå, Thuû Töôùng Khieâm cuõng ñaõ giaø yeáu khoâng bieát coøn ôû laïi vôùi chuùng ta ñöôïc bao laâu, maø
duø coù ôû bao laâu nöûa oâng cuõng khoâng vieát. Raát may laø hoâm nay coøn coù Thuû Töôùng Nguyeãn Baù Caån.
OÂng laø moät trong ba nhaân vaät quan troïng trong chính phuû cuoái cuøng cuûa Vieät Nam Coäng Hoøa. Thuû Töôùng
Nguyeãn Baù Caån ñaõ vui loøng chòu khoù ghi laïi cho caùc theá heä sau caùi kho kyù öùc vaø kieán thöùc cuûa oâng veà
giai ñoaïn cöïc kyø quan troïng naøy cuûa lòch söû nöôùc nhaø. Quyeån hoài kyù “ÑAÁT NÖÔÙC TOÂI” vöøa ra maét taïi
caùc thaønh phoá San Jose, Santa Ana, Sacramento vaø San Diego cuûa California laø moät ñaùp öùng thoaû ñaùng cho
nhöõng ai ñaõ töøng mong ñôïi nhöõng döõ kieän vaø taøi lieäu bí maät haàu soi saùng cho söï thaät lòch söû ôû phaàn cuoái
cuûa neàn Ñeä Nhò Coäng Hoøa.
Veà hình thöùc trình baøy, bìa saùch “ÑAÁT NÖÔÙC TOÂI” ñuùng laø hình aûnh cuûa moät xöù noâng nghieäp, moät neàn
vaên minh ruoäng vöôøn, coù ñoàng luùa xanh cuøng nhöõng ngöôøi noâng daân lom khom phía tröôùc vaø nhöõng maûnh
vöôøn xa xa phía sau. Maøu vaøng/ñen cuûa nhöõng chöõ ÑAÁT NÖÔÙC TOÂI, bieåu töôïng cho maøu da ngöôøi daân
Vieät hay cuõng laøø maøu toå quoác Vieät Nam, noåi baät treân neàn xanh laù caây, bieåu töôïng cuûa xaõ hoäi/vaên hoùa
noâng nghieäp, gaây cho ngöôøi ñoïc moät caûm giaùc bình dò eâm ñeàm quen thuoäc cuûa queâ höông mình. Noù cuõng cho
thaáy taâm hoàn roäng raõi ñöôïm nhieàu tình caûm cuûa taùc giaû, vaø caû yù thöùc thaåm myõ nöûa cuûa ngöôøi löïa choïn
hình aûnh ñaëc bieät naøy ñeå leân trang bìa cho quyeån hoài kyù chính trò cuûa mình. Ngöôøi ta khoâng ngôø nhaø chính
trò/haønh chaùnh Nguyeãn Baù Caån laïi cuõng mang taâm hoàn ngheä só ñeán nhö vaäy.
Nhan ñeà cuûa quyeån saùch vaø hình aûnh ôû trang bìa laøm cho ngöôøi ñoïc coù caûm tình ngay vôùi taùc phaåm. Trònh
troïng môû ra trang ñaàu, ngöôøi ñoïc chaéc phaûi ñeå yù ngay ñeán caâu “Ñeå vinh danh quaân, daân, caùn, chính Vieät Nam
Coäng Hoøa, nhöõng ngöôøi Vieät yeâu nöôùc ñaõ töøng ñoùng goùp hy sinh cho chính nghóa Töï Do Daân Chuû taïi Mieàn
Nam Vieät Nam suoát nöûa theá kyû vöøa qua.” Khoâng thaáy ñeà taëng Vôï Hieàn hay Con Ngoan nhö nhieàu saùch khaùc.
ÔÛ ñaây chæ coù söï hieán daâng cho nhöõng ngöôøi ñaõ naèm xuoáng vì Töï Do Daân Chuû ôû mieàn Nam. Ngöôøi ñoïc
seõ caûm thaáy xuùc ñoäng ít nhieàu bôûi nhöõng lôøi môû ñaàu giaûn dò nhöng nhieàu yù nghóa naøy.
Caøng xuùc ñoäng hôn khi ngöôøi ta baét ñaàu ñi vaøo beân trong quyeån hoài kyù. Xuùc ñoäng vì ngöôøi ñoïc seõ tìm
thaáy ít nhieàu caùi toâi cuûa mình vaø hình aûnh cuûa xaõ hoäi mình trong caùi toâi vaø “Ñaát Nöôùc Toâi” cuûa Nguyeãn Baù
Caån. Hình thöùc hoài kyù (memoir) cuõng laø moät hình thöùc töï truyeän (life narrative) hay töï vieát tieåu söû cuûa mình
(autobiography) laø loaïi vaên phaûi noùi ñeán caùi TOÂI cuûa taùc giaû. Nhöng caùi Toâi ñoù phaûi ñöôïc trình baøy theá
naøo ñoù thì quyeån hoài kyù môùi gaây ñöôïc caûm tình ôû ngöôøi ñoïc vaø môùi thaät söï coù giaù trò veà phöông dieän lòch
söû ñoái vôùi ngöôøi trí thöùc cuõng nhö ñoái vôùi söû gia. Ngöôïc laïi neáu caùi Toâi cuûa taùc giaû chæ ñöôïc noùi ñeán vôùi
muïc ñích khoe khoan, ñaùnh boùng, ñeà cao caù nhaân mình, che daáu hay boùp meùo söï thaät, chæ trích, cheâ bai, hay toá
caùo ngöôøi khaùc thì caùi Toâi cuûa taùc giaû coù theå trôû thaønh caùi toâi ñaùng gheùt (“le moi est haissable”) vaø quyeån
hoài kyù seõ maát ñi raát nhieàu giaù trò cuûa noù. Caùi toâi khoe khoan, ñaùnh boùng, caùi toâi ñöôïc thaàn thaùnh hoùa ít khi
ñöôïc ngöôøi ñoïc ñoùn nhaän bôûi noù caùch bieät, xa laï vôùi söï thaät, vôùi caùi lôùp sôn coi thöôøng ngöôøi ñoïc. Chæ
nhöõng caùi toâi chaân thaät ñöôïc ghi laïi moät caùch töï nhieân vôùi thaùi ñoä coá gaéng tieáp caän vôùi khaùch quan khoa
hoïc môùi laøm cho quyeån hoài kyù coù giaù trò lòch söû. Ñoù laø nhöõng caùi toâi coù theå ñaïi dieän cho nhieàu ngöôøi,
gaàn guõi vôùi söï thaät, deã ñöôïc ngöôøi ñoïc chaáp nhaän. Caùi toâi cuûa Nguyeãn Baù Caån thuoäc veà loaïi caùi toâi sau
naøy.
Ngay khi ñoïc nhöõng chöông ñaàu, töø Queâ Toâi, Meï Toâi, Tröôøng Toâi, ñeán Khoùa1 SVSQTB Thuû Ñöùc Nam
Ñònh, Khoùa 1 Hoïc Vieän Quoác Gia Haønh Chaùnh, ñeán Quaän Tröôûng, Phoù Tónh Tröôûng, nhöõng chaøng trai ra ñôøi
trong khoaûng thaäp nieân 1930 khoâng theå khoâng tìm thaáy ít nhieàu caùi toâi vôùi xaõ hoäi thôøi ñaïi cuûa mình trong caùi
toâi vaø thôøi ñaïi xaõ hoäi cuûa taùc giaû. Ñaây khoâng phaûi laø caùi toâi xuaát phaùt töø nhöõng gia ñình khoa baûng, voïng
toäc, hieám coù, cuûa moät soá raát ít ngöôøi hay caùi toâi laäp dò cho thaáy mình ñaëc bieät khaùc laï hôn nhöõng ngöôøi
khaùc treân traàn gian.. Ñaây laø hình aûnh heát söùc quen thuoäc cuûa nhöõng gia ñình bình daân, ñoâng con, coù nhöûng baø
meï oâng cha hoïc thì ít nhöng thöông con, cöïc nhoïc vì con thì nhieàu, vôùi caùi taâm coá cho con aên hoïc cho neân ngöôøi,
cho thaønh danh ôû ñôøi. Phan Thanh Giaûn roài Petrus Kyù ñeán nhöõng theá heä keá tieáp töø Nguyeãn An Ninh, Phan
Vaên Huøm, Taï Thu Thaâu ñeán Traàn Vaên AÂn, Traàn Vaên Höông, Hoà Höõu Töôøng, vaø nhöõng ngöôøi treû hôn
nöõa nhö Nguyeãn Ngoïc Huy, Nguyeãn Vaên Boâng, vv.... hoï laø nhöõng ngöôøi trí thöùc, só phu cuûa mieàn Nam, trong
saïch lieâm chính, phaàn lôùn xuaát thaân töø choán bình daân, lôùn leân ñem sôû hoïc vaø taøi söùc phuïng söï cho daân toäc
cho queâ höông maø khoâng heà nghó tôùi quyeàn lôïi caù nhaân mình. Nguyeãn Baù Caån tieáp noái truyeàn thoáng ñoù.
Trong vai troø coâng chöùc cao caáp cuûa chaùnh quyeàn ñòa phöông oâng ñaõ phuïng söï ñaát nöôùc, vaø nhaân daân vôùi
taát caû taám loøng vaø taøi naêng cuûa moät ngöôøi laõnh ñaïo vôùi nhieàu saùng kieán vaø thaønh töïu ñaùng keå. OÂng
khoâng phaûi laø ngöôøi chæ bieát ngoan ngoaõn thi haønh caùc chæ thò cuûa thöôïng caáp. Ñaët trong boái caûnh cuûa
chieán tranh du kích, phaù roái trò an, khuûng boá gieát choác cuûaVieät Coäng, oâng chòu khoù ñeå taâm nghieân cöùu,
phaân tích hoaøn caûnh, ñieàu kieän vaø keá hoaïch hoaït ñoäng cuûa Coäng Saûn ôû ñòa phöông ñeå tìm phöông caùch tieâu
dieät haï taàng cô sôû ñòch. Nhöõng thaønh töïu naøy cuûa oâng ñaõ ñöôïc ghi laïi trong phaàn ñaàu cuûa quyeån hoài kyù, ôû
nhöõng chöông 3, 4, 5 vaøo nhöõng phaàn coù caùc tieâu ñeà nhö “Theá Caù Nöôùc vaø Chieán Tranh Du Kích”, “Khaéc
Tinh cuûa Chieán Tranh Giaûi Phoùng”, vaø “Quaän Choïi Huyeän”. Kinh nghieäm cuûa oâng trong chieán tranh choáng Coäng
Saûn ñòa phöông laø nhöõng kinh nghieäm quyù baùu coù theå aùp duïng trong caùc chieán dòch taán coâng tieâu dieät haï
taàng cô sôû Vieät Coäng nhö chieán dòch Phuïng Hoaøng sau naøy chaúng haïn.
Neáu kieân nhaãn phuïc tuøng, tieáp tuïc ñi con ñöôøng haønh chaùnh thì Nguyeãn Baù Caån coù theå ñaõ leo leân haøng
gheá Toång Thö Kyù, Ñoång Lyù, roài Thöù Tröôûng, Toång/Boä Tröôûng trong chính phuû deã daøng. Nhöng sau möôøi
naêm phuïc vuï trong tö theá coâng chöùc ñòa phöông oâng thaáy con ñöôøng haønh chaùnh coâng chöùc khoâng cho oâng
coù nhieàu cô hoäi thi thoá taøi naêng trong vieãn töôïng phuïng söï quoác gia. Neân oâng quyeát ñònh thay ñoåi laõnh vöïc
hoaït ñoäng, töø haønh chaùnh sang chaùnh trò, moät ngaû reõ voâ cuøng quan troïng trong cuoäc ñôøi coâng boäc cuûa oâng.
Thaät vaäy, naêm 1967, oâng töø chöùc Phoù Tænh Tröôûng, ra öùng cöû vaø ñaéc cöû daân bieåu phaùp nhieäm 1 cuûa
neàn ñeä nhò coäng hoøa.
Böôùc vaøo nghò tröôøng vaø chính tröôøng, töø daân bieåu ñeán Phoù Chuû Tòch vaø Chuû Tòch Haï Vieän, töø cöông vò
Toång Bí Thö ñaûng Coâng Noâng Vieät Nam, oâng Nguyeãn Baù Caån keå laïi raát nhieàu chi tieát cuûa sinh hoaït ñaûng
phaùi cuõng nhö sinh hoaït ôû Haï Vieän cuûa oâng. Nhöõng hieåu bieát vaø nhöõng kinh nghieäm cuûa oâng trong nhöõng
böôùc ñi daân chuû ña nguyeân ôû mieàn Nam trong caùc chöông 7, 8, 9, vaø 10 laø nhöõng hieåu bieát vaø kinh nghieäm
quyù baùu treân ñöôøng xaây döïng söï nghieäp chính trò. Nhaát laø noù cho thaáy oâng laø ngöôøi coù nhieàu saùng kieán ,
coù nhöõng nhaän ñònh saâu saéc vaø luoân luoân ñeå heát taâm trí vaøo coâng vieäc phuïng söï quoác gia nhieàu hôn laø nghó
ñeán vieäc laøm lôïi rieâng cho caù nhaân hay gia ñình..
Xuùc ñoäng nhaát laø khi ta ñoïc caùc chöông 11 – 17. Ñaây laø giai ñoaïn ñau thöông nhaát cuûa neàn Ñeä Nhò Coäng
Hoøa - nhöõng ngaøy cuoái cuøng theâ thaûm cuûa chính theå töï do treân ñaát Vieät. Nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong giai ñoaïn
naøy? ÔÛ ñòa vò Chuû Tòch Haï Vieän vaø trong nhöõng ngaøy sau cuøng, ôû ñòa vò Thuû Töôùng Chính Phuû, oâng laø
moät trong nhöõng ngöôøi thuoäc nhoùm laõnh ñaïo ñaàu naõo cuûa Vieät Nam Coäng Hoøa. OÂng töøng tham döï caùc
phieân hoïp cuûa Hoäi Ñoàng An Ninh Quoác Gia, töøng ñöôïc Toång Thoáng Nguyeãn Vaên Thieäu vaø Thuû Töôùng Traàn
Thieän Khieâm tham khaûo veà caùc keá hoaïch ñieàu haønh quoác gia. OÂng naém trong tay nhieàu söï vieäc vaø döõ kieän
quan troïng (vaø bí maät) lieân heä tôùi giai ñoaïn lòch söû bi thöông naøy, ñieàu maø ít ai coù ñöôïc ngoaïi tröø nhöõng nhaân
vaät toái quan troïng naøy. Ñaây laø khuùc quanh lòch söû coù nhieàu bí aån, vaø raát khoù hieåu ñoái vôùi nhieàu ngöôøi veà
phía Myõ cuõng nhö veà phía Vieät Nam Coäng Hoøa. Nixon töøng baûo: chieán tranh Vieät Nam laø chieán tranh ñöôïc noùi
ñeán raát nhieàu (ñeán naêm 1985 khi Nixon hoaøn taát hoài kyù “No More Vietnams” cuûa oâng thì ñaõ coù hôn 1,200
quyeån saùch vaø bao nhieâu ngaøn baøi baùo noùi veà chieán tranh naøy), vaø cuõng laø cuoäc chieán bò hieåu sai laïc nhieàu
nhaát. Ngöôøi ta khoâng hieåu ñöôïc taïi sao Myõ chen chaân vaøo noäi boä Vieät Nam? Taïi sao Myõ oà aït ñoå quaân vaøo
Vieät Nam? Taïi sao moät ñaïi cöôøng quoác nhö Myõ vôùi quaân ñoäi vaø vuõ khí maïnh vaø toái taân nhaát theá giôùi maø
khoâng ñaùnh baïi ñöôïc Coäng Saûn Haø Noäi? Taïi sao Myõ muoán coù Hieäp Ñònh Ba Leâ? Nhöõng chính trò gia loãi laïc
nhö Nixon vaø Kissenger laïi khoâng thaáy söï nguy haïi cuûa Hieäp Ñònh Ba Leâ ñoái vôùi Vieät Nam Coäng Hoøa hay sao?
Neáu bieát laø nguy haïi thì taïi sao Myõ coøn duøng aùp löïc maïnh buoäc Toång Thoáng Thieäu phaûi kyù Hieäp Ñònh? Myõ
ñaõ aùp löïc TT Thieäu maïnh nhö theá naøo? Phaûn öùng cuûa nhöõng nhaø laõnh ñaïo Vieät Nam Coäng Hoøa nhö theá
naøo tröôùc aùp löïc naëng neà cuûa Myõ? Kissenger ñaõ ñi ñeâm, ñaõ bí maät hoäi ñaøm rieâng vôùi Xuaân Thuûy vaø Leâ
Ñöùc Thoï nhö theá naøo? Chính saùch ngoaïi giao cuûa Myõ nhö theá naøo ñoái vôùi Nga Soâ vaø Trung Coäng? Vieäc gì
xaûy ra sau khi Hieäp Ñònh Ba Leâ ñöôïc kyù keát? Taïi sao Vieät Nam Coäng Hoøa khoâng choáng traû noåi cuoäc taán
coâng quaân söï cuûa Coäng Saûn Baéc Vieät hoài naêm 1975? Taïi sao moät quaân ñoäi huøng maïnh duõng caûm nhö vaäy
laïi coù theå tan raû nhanh choùng trong voøng coù maáy thaùng? Taïi sao coù thay ñoåi chính phuû vaøo thaùng Tö naêm
1975? Taïi sao Nguyeãn Baù Caån nhaän thaønh laäp Taân Noäi Caùc vaøo thôøi ñieåm cöïc kyø nguy nan naøy? Taïi sao TT
Thieäu töø chöùc? Taïi sao coù söï kieän Döông Vaên Minh vaøo giôø choùt? vv..
Coù raát nhieàu nhöõng bí aån bao truøm caùc caâu hoûi ñoù vaø hoài kyù cuûa Thuû Töôùng Nguyeãn Baù Caån, trong
nhöõng chöông 11 - 17 ñaõ cung caáp cho ngöôøi ñoïc nhieàu chi tieát giuùp veùn maøn bí maät noùi treân. Leõ dó nhieân laø
cuõng ñaõ coù raát nhieàu saùch baùo coá gaéng traû lôøi cho moät soá caùc caâu hoûi naøy nhöng cuõng nhö hieän töôïng
caùc anh muø sôø voi, moãi ngöôøi chæ thaáy ñöôïc moät phaàn nhoû cuûa söï thaät lòch söû. Caøng teä hôn nöûa laø phaàn
nhoû nhìn thaáy ñoù laïi laø phaàn töïa treân taøi lieäu cuûa Coäng Saûn vaø giôùi truyeàn thoâng Myõ, laáy caùi nhìn thieân
leäch cuûa trí thöùc phaûn chieán ñeå vieát laïi lòch söû Vieät Nam. Khi laøm nhö vaäy caùc taùc giaû ñoù khoâng traùnh ñöôïc
söï baát coâng ñoái vôùi phe chieán baïi, phe ñaõ töøng laø naïn nhaân cuûa Coäng Saûn Haø Noäi vaø cuõng laïi laø naïn
nhaân cuûa moät ñoàng minh ñaõ traéng trôïn phaûn boäi mình.
Qua nhöõng chöông vöøa keå treân, Thuû Töôùng Nguyeãn Baù Caån ñaõ cho thaáy nhieàu söï vieäc lòch söû noùi leân caùi
uaån khuùc cuûa Vieät Nam Coäng Hoøa, tình huoáng beá taéc raát ñaùng thöông cuûa moät cheá ñoä höôùng veà töï do daân
chuû ña nguyeân theo kieåu Myõ maø laïi bò Myõ boû rôi moät caùch thaûm thöông. Noù cuõng cho thaáy caùi nhìn töø phía
ngöôøi chieán baïi ñeå phaàn naøo ñoøi laïi söï coâng baèng cho neàn Ñeä Nhò Coäng Hoøa, nhaát laø ñeå vinh danh bao
nhieâu chieán só, caùn boä ñaõ hy sinh tính maïng cho lyù töôûng töï do. Ñoïc kyõ nhöõng chöông naøy chuùng ta khoù daèn
ñöôïc nhöõng caûm xuùc maõnh lieät. Chuùng ta caêm töùc, caûm thaáy nhö muoán ñi ngöôïc thôøi gian laøm laïi dó vaõng,
chöõa laïi nhöõng loãi laàm cuûa lòch söû. Nhöng caùi bi ñaùt nhaát trong thaân phaän chuùng ta cuõng nhö thaân phaän chung
cuûa loaøi ngöôøi laø “lòch söû khoâng ñi luøi laïi ñöôïc” (History is irreversible). Thôøi gian chæ bieát ñi tôùi maø khoâng ñi
lui, vaø chuùng ta “khoâng bao giôø taém hai laàn treân moät con soâng.” Ñoù laø caâu noùi baát huû cuûa Heraclite maø yù
nghóa thaät söï laø khoâng bao giôø ta ñöôïc taém laïi doøng nöôùc maø ta ñaõ taém tröôùc ñoù duø ñoù vaãn laø con soâng
cuû. Buoàn thay!
Hoài kyù khoâng phaûi chæ coù muïc ñích phôi baøy söï thaät maø mình ñaõ chöùng kieán hay traûi qua, noù coøn bao goàm
tieán trình suy nghó laïi vaø giaûi thích söï vieäc. Trong soá nhöõng ngöôøi lieân heä nhieàu ñeán chieán tranh Vieät Nam thì veà
phía Myõ ñaõ coù ba nhaân vaät ghi laïi vaø giaûi thích söï vieäc trong hoài kyù cuûa hoï: Nixon vôùi quyeån “Real Peace, No
More Vietnams,” McNamara vôùi quyeån “In Retrospect,” vaø “Argument Without End,” vaø Kissenger vôùi quyeån
“Diplomacy” vaø “Ending the Vietnam War.” Caû ba ngöôøi ñeàu cho raèng khi hoï laáy quyeát ñònh veà chieán tranh Vieät
Nam hoï ñeàu thaáy quyeát ñònh cuûa hoï luùc ñoù laø ñuùng. Ñieàu ñoù cuõng deã hieåu vì khoâng ai khoâng löïa choïn con
ñöôøng ñuùng vaø toát ñeå ñi tôùi caû. Ñaâu coù ai thaáy mình löïa choïn con ñöôøng sai vaø xaáu bao giôø. Vaán ñeà laø caùi
ñuùng vaø toát ñoù laø ñuùng vaø toát ñoái vôùi ai? Ñuùng vaø toát theo tieâu chuaån (criteria) hay theo caây thöôùc ño cuûa
nhoùm chuaån (norm group) naøo? Ñuùng vaø toát treân bình dieän (dimension) naøo? Phaûi caàn coù moät thôøi gian sau
khaù laâu ngöôøi ta môùi suy nghó laïi nhieàu hôn vaø ghi vaøo hoài kyù ñeå giaûi thích vaø bieän minh cho nhöõng quyeát ñònh
xöa kia cuûa mình. McNamara trong tieán trình hoài öùc ñaõ nhaän thaáy nhoùm laõnh ñaïo treû cuûa oâng ñaõ sai laàm trong
chính saùch daán thaân vaøo chieán cuoäc ôû Vieät Nam. OÂng cho raèng ñoù laø moät loãi laàm ngay thaät (honest mistake),
vaø loãi laàm ñoù khoâng phaûi laø loãi laàm trong giaù trò (values) hay yù ñònh (intentions) maø laø loãi laàm trong söï phaùn
ñoaùn (judgment) vaø trong khaû naêng coù theå laøm (capabilities). Kissenger cho raèng oâng ta phaûi löïa choïn giöõa lyù
töôûng ñaïo ñöùc vaø thöïc teá, vaø theo oâng thì hoøa bình do Hieäp Ñònh Ba Leâ mang laïi chæ laø moät böôùc trong nhieàu
böôùc khaùc veà vaán ñeà Vieät Nam. Muïc tieâu gaàn nhaát cuûa Hieäp Ñònh Ba Leâ ñeå chaám döùt chieán tranh Vieät
Nam laø thaùo gôõ ngay caûnh maáy traêm ngaøn lính Myõ ñang bò keït trong chieán tranh, ñieàu maø khi tranh cöû Toång
Thoáng, Nixon ñaõ long troïng höùa vôùi cöû tri Myõ. Sau Hieäp Ñònh Ba Leâ neáu coù söï suïp ñoå cuûa VNCH thì ñoù
khoâng phaûi laø do Kissenger hay Nixon maø laø do Quoác Hoäi Hoa Kyø vaø do vaán ñeà Watergate laøm cho Nixon heát
laøm TT Myõ. Rieâng Nixon thì cho raèng Myõ ñaõ thaát baïi ôû Vieät Nam vaø “söï thaát baïi cuûa Myõ ôû Vieät Nam laø
moät thaûm kòch cho ngöôøi daân Ñoâng Döông” (“The American failure in Vietnam was a tragedy for the people of
Indochina.”) Vaø teä hôn nöûa neáu ñaët noù vaøo trong hoaøn caûnh cuûa Chieán Tranh Thöù Ba giöõa Theá Giôùi Töï Do
vaø khoái Coäng Saûn, thì theo Nixon: “Noù coøn laø moät thaûm kòch lôùn hôn nöûa cho Hoa Kyø vaø trieäu trieäu ngöôøi
treân theá giôùi maø vì thieáu söï trôï giuùp cuûa chuùng ta, coù theå phaûi bò maát maùt cô hoäi coù töï do vaø ñôøi soáng toát
ñeïp hôn.” (“It was a greater tragedy for the United States and for millions of people in the world who, without our help, may be deprived of any chance for freedom and a better life”).
Traû lôøi cho nhöõng bieän minh vaø giaûi thích ñoù Thuû Töôùng Nguyeãn Baù Caån trong hai chöông 18 (Taïi Sao Mieàn
Nam Thua) vaø 19 (VNCH Bò Baùn Ñöùng) ñaõ laøm cho vaán ñeà ñöôïc saùng toû hôn. Baèng nhöõng phaân tích vaø
nhaän ñònh saâu saéc oâng cho thaáy VNCH vaø Ñaøi Loan bò baùn töøng phaàn cho Trung Coäng vaø rieâng VNCH coøn
bò Hoa Kyø hy sinh ñeå ñoåi laáy Trung Ñoâng. Caùi hoái haän hay aên naên noùi ra sau naøy cuûa caùc chính trò gia Myõ
coù theå chæ coù treân mieäng löôõi nhöng khoâng chaéc coù thaät ôû trong loøng. Nhöõng giaûi thích cuûa hoï chæ nhaèm
ñeå bieän minh cho vieäc laøm phaûn boäi cuûa hoï maø thoâi chöù khoâng phaûn aûnh ñuùng söï thaät. TT Nguyeãn Baù Caån
ñaõ coù nhöõng phaân tích saéc beùn, töïa treân nhöõng baèng chöùng cuï theå, vaïch traàn chuû tröông/chính saùch boû rôi
ñoàng minh Vieät Nam cuûa Myõ ñeå ñoåi laáy nhöõng caùi lôïi to hôn treân baøn côø chính trò theá giôùi. Xin haõy ñoïc
“Ñaát Nöôùc Toâi” ñeå ñöøng bò sai laàm bôûi nhöõng giaûi thích hay bieän minh chæ coù giaù trò thuaät ngöõ maø khoâng
trung thöïc phaûn aûnh söï thaät lòch söû.
Phaàn cuoái cuøng cuûa moät hoài kyù thöôøng laø phaàn ñi ñeán moät keát luaän vôùi moät baøi hoïc lòch söû naøo ñoù duø
bieát raèng “lòch söû chaúng bao giôø laäp laïi y nhö cuû” (“History does not repeat itself” nhö ngöôøi Myõ thöôøng noùi).
Vaäy thì chieán tranh Vieät Nam coù theå cho ta baøi hoïc lòch söû gì ñaây? Nhöõng lyù do vì sao mieàn Nam thua ñaõ ñöôïc
trình baøy raát nhieàu trong quyeån saùch, nhöng baøi hoïc quan trong nhaát ñaõ ñöôïc taùc giaû nhaán maïnh vaén taét nhö
sau: “ Nhöng baøi hoïc cho daân toäc Vieät Nam vaãn laø baøi hoïc cuû cuûa lòch söû. Ñoù laø nhöõng vaán ñeà chính trò
noäi boä cuûa Vieät Nam chæ coù theå do ngöôøi Vieät giaûi quyeát. Töùc laø ñöøng bao giôø ñeå quaân ñoäi hay caùc theá
löïc ngoaïi bang, baát cöù döôùi hình thöùc naøo, can thieäp vaøo.” Vaø höôùng veà caùc theá heä treû sau naøy, TT Nguyeãn
Baù Caån noùi:”Tieáp tay vôùi haøng traêm ngöôøi ñaõ vieát tröôùc, taäp hoài kyù naøy mong ñoùng goùp moät phaàn hieåu
bieát khieâm toán, cho caùc theá heä treû baây giôø vaø caùc theá heä noái tieáp, baèng caùch trình baøy moät caùch voâ tö
caùi nhìn vaø taâm tö cuûa moät ngöôøi ñaõ töøng ñöùng trong cuoäc chieán. Taäp hoài kyù naøy cuõng muoán toång hôïp
hieän tình trong nöôùc keå töø ngaøy Coäng Saûn naém toaøn quyeàn cai trò, vaø nhaán maïnh veà nhöõng ñaïi hoïa do Coäng
Saûn gaây ra. Nhöõng ñaïi hoïa seõ taïo di haïi cho ñaát nöôùc haèng traêm naêm sau naøy. Coù thaáy ñöôïc nhöõng di haïi
ñoù, caùc theá heä keá tieáp môùi coù ñuû döõ kieän ñeå hoaïch ñònh vaø thöïc thi coâng cuoäc phuïc höng ñaát nöôùc.”
nöõa. Ñoïc “ÑAÁT NÖÔÙC TOÂI’ ta khoâng theå khoâng nhìn thaáy ôû caùi TOÂI cuûa taùc giaû moät con ngöôøi trung
haäu, trong saïch ngay thaúng, khoâng nònh bôï ai va cuõng khoâng ñeå cho ngöôøi khaùc nònh bôï mình, moät keû só cuûa
mieàn Nam, vôùi boä oùc phaân tích nhaän ñònh saùng suoát, heát loøng phuïng söï ñaát nöôùc daân toäc, coù oùc saùng taïo
vaø coù thöøa khaû naêng laõnh ñaïo, coù theå ñöa quoác gia daân toäc ñeán choã may maén hôn neáu oâng coù cô hoäi vaø
ñieàu kieän. Nhöng raát tieác laø TT Nguyeãn Baù Caån coù theå khoâng coù hay thieáu moät ñieàu kieän: ñoù laø thuû ñoaïn
vaø tham voïng trong chính tröôøng, töùc tham voïng thu toùm quyeàn löïc vôùi thuû ñoaïn taïo cô hoäi ñeå daønh laáy chính
quyeàn vaøo trong tay mình. Duø sao thì rieâng caù nhaân toâi, toâi raát kính phuïc TT Nguyeãn Baù Caån vaø xin caùm ôn
oâng ñaõ ñeå coâng vieát laïi quyeån hoài kyù heát söùc quyù giaù naøy maø theo toâi ñaây laø quyeån hoài kyù coù giaù trò
nhaát, veà phía ngöôøi Vieät töø tröôùc tôùi nay. Giaù trò ôû choã noù chöùa ñöïng nhieàu söï vieäc bí aån choïn loïc lieân heä
tôùi khuùc quanh quan troïng cuûa lòch söû maø ít ngöôøi döôïc bieát, giaù trò ôû choã oâng coù nhöõng phaân tích vaø nhaän
ñònh thaät saâu saéc veà nhöõng dieãn bieán quan troïng, giaù trò ôû choã oâng ñaõ vieát quyeån hoài kyù cuûa oâng trong tinh
thaàn khaùch quan khoa hoïc, vaø giaù trò ôû choã oâng trình baøy caùc söï vieäc goïn gaøng maïch laïc nhöng khoâng thieáu
soùt vaø baèng loái vaên saùng suûa baùc hoïc, nhaát laø khoâng coù nhöõng haèn hoïc hay xuùc phaïm ñeán ai.
No comments:
Post a Comment