Thanh Quang, phóng viên RFA
2012-01-11
Trong mấy ngày qua, công luận lại sôi sục trước tình trạng giới cầm quyền tiếp tục cưỡng chiếm đất đai, kỳ này, diễn ra ở vùng bãi bồi thuộc khu cống Rộc, xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, tỉnh Hải Phòng
Hai anh Đoàn Văn Vương và Đoàn Văn Quý.
Chí Phèo của Thế kỷ 21
Vào sáng mùng 5 tháng Giêng này, anh nông dân trí thức Đoàn Văn Vươn đã cho nổ mìn và bắn xối xả vào lực lượng cưỡng chế khiến một số bị thương, khi đông đảo công an, quân đội, đại diện các ban ngành chức năng kéo tới ra sức cưỡng chiếm hơn 50 ha đầm nuôi trồng thuỷ sản và vườn cây ăn trái, cả rừng vẹt 70 ha, nơi anh Vươn cùng người thân trong mấy chục năm trời đã bỏ công sức, mồ hôi, nước mắt, tâm huyết và cả mạng sống của đứa con thơ của anh để gầy dựng được như ngày nay.
Có lẽ biến cố đó khiến nhà thơ Đỗ Trung Quân ở Sàigòn không khỏi thốt lên rằng “vụ Tiên Lãng lại cộng thêm vào cái bất nhẫn, bất tín, bất nhân với chính những người dân đã gắn bó, đổ mồ hôi từ bao đời tìm miếng cơm manh áo trên mãnh đất mình…Con giun xéo quá cũng quằn huống chi là con người cùng khổ”.
“hiện nay, những hành vi giống như Chí Phèo cũng không phải là hiếm gặp”. Theo nhận xét của tác giả thì khi cho nổ mìn và bắn vào công an, bộ đội, tức “người nhà nước”, để chống lệnh cưỡng chế của chủ tịch huyện, Vươn chẳng khác nào hành động như nhân vật Chí Phèo của Nam Cao.blogger Thắng Xòe
Qua bài “Chí Phèo của Thế kỷ 21”, blogger Thắng Xòe lưu ý rằng “hiện nay, những hành vi giống như Chí Phèo cũng không phải là hiếm gặp”. Theo nhận xét của tác giả thì khi cho nổ mìn và bắn vào công an, bộ đội, tức “người nhà nước”, để chống lệnh cưỡng chế của chủ tịch huyện, Vươn chẳng khác nào hành động như nhân vật Chí Phèo của Nam Cao.
Không lẽ đang yên đang lành, đang chuẩn bị đón mùa xuân mới, Vươn lại làm thế cho nó…oai? Sự thể là Vươn và một số nông dân khác đã đổ mồ hôi, sôi nước mắt để cải tạo vùng đầm hoang không ai nhòm ngó thành những đầm tôm trù phú.
Nhà Vươn nghèo nhưng đã vay rất nhiều tiền để đầu tư vào đây. Có nghĩa là Vươn đã gán cả gia sản, cả mạng sống của cả nhà vào những đầm tôm này. Đầm tôm mất, mà nói đúng hơn là mất đất có nghĩa Vươn mất tất cả. Và nữa, cũng chính tại nơi này, con gái của Vươn đã bị chết đuối. Điều đó chứng tỏ rằng, trong những thước đất mà nay bị cưỡng chế thu hồi ấy có một phần máu thịt của con Vươn.
Không lẽ đang yên đang lành, đang chuẩn bị đón mùa xuân mới, Vươn lại làm thế cho nó…oai? Sự thể là Vươn và một số nông dân khác đã đổ mồ hôi, sôi nước mắt để cải tạo vùng đầm hoang không ai nhòm ngó thành những đầm tôm trù phú.Blogger Thắng Xoè
Hiện anh Đoàn Văn Vươn cùng nhiều người thân đã bị bắt, và chắc chắn rằng thời gian sắp tới sẽ mang lại thêm “trăm đắng nghìn cay” cho gia đình anh. Điều này khiến blogger Thắng Xòe không dằn lòng được nên nêu lên một loạt câu hỏi nữa, như sau:
Nhưng có ích gì nếu chỉ là xử lí Vươn mà không xem xét lại cách ứng xử của chính quyền? Tại sao hứa với dân rút đơn để cho thuê tiếp nhưng lại đi cưỡng chế? Tại sao chưa đến 20 năm thuê đất như quy định của pháp luật lại đi thu hồi? Tại sao, trả lời câu hỏi của báo Pháp luật TPHCM, rằng thu hồi khu đất này để giao cho ai, ông Lê Văn Hiền – Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng- nói:
“Việc này không thể công khai”? Đúng rồi. Do không công khai nên có sự nghi kỵ trong dân. Do không công khai nên không thể tìm sự đồng thuận trong dân nên phải tìm cách để thu hồi, trong đó có việc thất tín để phát lệnh cưỡng chế. Do không công khai nên hậu quả mới đau đớn thế. Rõ ràng,
Bước Đường Cùng
Ngày xưa, cách đây nhiều năm lắm, khi lần đầu tiên biết đến những tác phẩm của các nhà văn: Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan, Nam Cao… được gọi là dòng “văn học hiện thực phê phán” của thời “mồ ma nửa thực dân, nửa phong kiến”, tôi rất ghét…! Không! Không phải, tôi rất sợ…Tôi sợ. Sợ, bởi từ ngữ sang trọng mà giản dị, gần gũi lại sắc lẹm như chiếc lưỡi lam bén ngót ngọt ngào… cứa vào da thịt con người ta.
Tôi cũng sợ, bởi ý tứ trau chuốt, vừa êm ả, vừa bi ai, chứa đầy sự nhẫn nhịn đến mức bạc nhược, vừa yếm thế và trơ trọi, chơi vơi như cố níu lấy nguồn sống; những phận người như những cành non biến dạng, méo mó vì bị bàn tay thô bạo bẻ quặt quẹo trong cái nghiến răng bởi thằng côn đồ khoác áo “chi dân phụ mẫu”, bởi bọn sai nha cục súc, những tên lý trưởng nhặng xị bâu quanh như ruồi… Cái tôi sợ nhất chính là các tác giả luôn có cái kết bi thảm, ai oán, tối tăm và lửng lơ, lại không kém phần phũ phàng khi đẩy người đọc vào tâm trạng thẫn thờ khi buông sách xuống!
chuyện anh Vươn mãi là câu chuyện “nông thôn ngày nay” tại VN khi anh Vươn, cũng như hàng triệu người dân oan khác, “ kéo nhau la lết cùng trời cuối đất kêu oan vẫn tuyệt nhiên vô vọng để rồi dẫn đến hành vi manh động, bộc phát trong uất ức tận cùng!”
Ông nghị thấy anh mất cựa, mới dám lại gần, giật cái đòn càn vừa chửi vừa phang mãi lên đầu, lên lưng anh. Anh cắn răng nhìn cái mặt tàn nhẫn, có đôi mắt trắng dã và bộ môi thâm sì. Mặt mũi, áo quần anh đỏ ngòm như nhuộm máu”. Đoạn kết trong Bước Đường Cùng mô tả “ Pha giơ hai cánh tay bị trói lên trời, nắm chặt bàn tay run run vào ngực để tỏ rõ nỗi căm hờn, nghiến răng rồi nhắm nghiền mắt lại, kệ cho hai dòng lệ nó tuôn tràn ra, và kệ cho ba anh em theo mình, không biết đến đâu mới trở lại”.
Rồi tác giả Nguyễn Ngọc Già liên tưởng tới “giờ đây, tại đấy – tại cái xứ sở có cái tên “mỹ miều”! Cái xứ sở mang cái tên thật “đẹp” – Tiên Lãng! Tại xứ sở đầy… “tiên” đấy, anh đã cầm súng, anh đã xông lên và tháo lui trước một “bầy… tiên”! “Bầy tiên” được trang bị đến cả… chó!... Anh Pha của 75 năm về trước còn biết được ‘Ngày này sang năm các anh sẽ biết chuyện tôi’, còn anh, Vươn, ngày này sang năm, anh sẽ là ai? anh sẽ ở đâu?”.
Qua đoạn kết trong bài “Đoàn Văn Vươn hay anh Pha trong Bước Đường Cùng”, tác giả Nguyễn Ngọc Già không giấu được nỗi xót xa:
Bài viết này không chắc đến tay anh trong những ngày giáp năm lạnh lẽo và đầy phiền muộn, uất ức chất chứa trong anh. Ngày mai không chắc có mặt trời với anh, Vươn. Trước mắt anh sẽ là những ngày dài ảm đạm, bởi đất nước vẫn tan hoang lòng người. Biển Việt Nam đã mất, đảo Việt Nam không còn, “bầy tiên” sá gì phần đất lấn biển mà anh đổ mồ hôi gần 20 năm qua để giải quyết thấu tình đạt lý!!! Ngoài kia, trời chạng vạng, tôi ngồi đây viết cho anh. Tôi – một người không hề quen biết anh. Cạnh nhà tôi là ngôi chùa nhỏ. Đàn chim chấp chới bay về tìm nơi trú ngụ. Tổ ấm của anh đã bị phá sạch. Một đêm, tôi biết sẽ dài, ít nhất đối với anh và gia đình anh!“Bầy tiên” đã ép anh vào “bước đường cùng” của cuộc sống!
Bài viết này không chắc đến tay anh trong những ngày giáp năm lạnh lẽo và đầy phiền muộn, uất ức chất chứa trong anh. Ngày mai không chắc có mặt trời với anh, Vươn. Trước mắt anh sẽ là những ngày dài ảm đạm, bởi đất nước vẫn tan hoang lòng người.tác giả Nguyễn Ngọc Già
Có lẽ biến cố Tiên Lãng khiến blogger Cánh Cò lại liên tưởng đến một “chuyện xưa tích cũ khác” tại Bạc Liêu hồi thời Pháp thuộc, đó là vụ án đồng Nọc Nạn. Qua bài “Cường hào, ác bá ‘đỏ’ ”, blogger Cánh Cò lưu ý:
Người cộng sản thành công nhờ vào các vụ cướp đất đai từ Nam chí Bắc của các cường hào thời Pháp thuộc mà nổi tiếng nhất là vụ án Nọc Nạn, một vụ án lớn do tranh chấp đất đai xảy ra năm 1928 tại quận Giá Rai, Bạc Liêu, giữa một bên là gia đình ông Biện Toại, cả gia tộc ông này bỏ công ra khai hoang hơn 70 héc ta đất nhưng sau đó bị một gã hoa kiều tên Mã Ngân cấu kết với các quan chức chính quyền thực dân Pháp cướp một phần trong khu đất này khiến xảy ra vụ bạo động chết người vào ngày 16 tháng 2 năm 1928…
Vụ án Nọc Nạn trở thành sách gối đầu giường cho người cán bộ cộng sản lấy đó để làm cơ sở tuyên truyền cho sự tha hóa, ác ôn của cường hào địa phương đã cấu kết với nhau để cướp đất của người nông dân nghèo khó. Không ít người dân trong vùng nông thôn đã tựa vào cái chân lý ấy để nuôi dưỡng cách mạng rồi cuối cùng nhận thấy mình lầm như kỹ sư Vươn.
Tạp chí Điểm Blog xin dừng lại ở đây. Thanh Quang xin hẹn quý vị vào tuần tới.
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/the-revolt-of-frmer-dvvuon-hph-01112012124217.html
15:47 GMT - thứ hai, 9 tháng 1, 2012
Dân Ô Khảm đã tự quản trong nhiều ngày biểu tình
Vụ bạo lực ở Tiên Lãng, Hải Phòng bùng lên dịp đầu năm đúng vào khi đợt đấu tranh của dân làng Ô Khảm bên Trung Quốc lại vừa lắng xuống.
Dù có sự khác biệt về chi tiết, cả hai vụ đều liên quan đến tranh chấp đất đai và cách hành xử của quan chức địa phương.
Ngoài ra, đây cũng là chủ đề đang phản ánh các vướng mắc nảy sinh từ khái niệm đặc thù về sở hữu đất đai chỉ có́ ở các hệ thống pháp luật và chính trị như Trung Quốc và Việt Nam.
Thắng lợi ‘ngoài luật’?
Cho đến ngày 9/1/2012, đợt biểu tình nhiều ngày của dân làng Ô Khảm, tỉnh Quảng Đông đòi công lý cho cái chết của một người đại diện của họ đấu tranh khiếu kiện chống chiếm đất được coi là thắng lợi.
Hai quan chức địa phương, cụ thể là bí thư thành phố Lộc Phong, và chủ tịch xã Ô Khảm đã bị cách chức.
Chính quyền cũng đồng ý mở cuộc điều tra các khiếu nạn về chuyện quan chức và nha lại địa phương “cướp đất của dân”, theo các báo tiếng Quảng Đông ở Hong Kong, nơi chỉ cách Ô Khảm 120 km.
Nhưng các nhà quan sát từ bên ngoài nhận xét rằng vụ việc đi đến hồi kết thúc tạm gọi là yên ả lại không hề nhờ vào hệ thống pháp luật của Trung Quốc.
Trái lại, tất cả là nhờ vào quyết định chính trị, thậm chí có thể mang tính cá nhân của Bí thư Tỉnh ủy Quảng Đông, ông Uông Dương.
Các bình luận thì ông Uông muốn xoa dịu vụ việc nhằm đánh bóng hình ảnh của mình trong cuộc chạy đua vào Bộ Chính trị tới của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Đảng Cộng sản Trung Quốc chọn giải pháp mềm cho vụ Ô Khảm
Kent Ewing trong bài tiếng Anh trên Asia Times cho rằng dù hai vị trí Chủ tịch Đảng và Thủ tướng gần như đã được bố trí (cho ông Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường), các chức vụ đầy quyền thế khác vẫn còn chưa ngã ngũ trước Đại hội Đảng tháng 10 này.
Bí thư Quảng Đông, Uông Dương được cho là người đang cạnh tranh với Bí thư Trùng Khánh, ông Bạc Hy Lai trong cuộc chạy đua vào những chức còn lại.
Trong lúc ông Bạc muốn cổ vũ cho đường lối Đỏ, cứng rắn kiểu Mao và nhấn mạnh đến công bằng kinh tế, trừng trị thẳng tay xã hội đen, ông Uông muốn tỏ ra là người gần dân, cởi mở.
Quảng Đông là tỉnh trù phú bậc nhất Trung Quốc và đi đầu trong cải cách kinh tế từ chuyến Nam Du hồi xưa của lãnh tụ Đặng Tiểu Bình, mở màn cho công cuộc Khai Phóng tức mở cửa.
Chọn biện pháp “thí quân” – hai quan chức cấp huyện và xã cũng đã cầm quyền hàng chục năm – ông Uông nay ghi điểm với Đảng vì đã nêu cao nguyên tắc “Của dân, do dân, vì dân”.
Nhân danh lãnh đạo tối cao (thường anh minh, theo một cách hiểu truyền thống về quân vương của Trung Quốc thời phong kiến), ông Uông đã “trừng trị” những quan lại cấp dưới làm sai.
Nhưng thực sự lãnh đạo Trung Quốc ở cấp trung ương cảm ơn ông Uông chính là vì ông giải quyết ôn hòa một vụ có nguy cơ tiềm ẩn đánh vào hệ thống chính trị cả Trung Quốc.
Bởi tại Ô Khảm, nói là biểu tình nhưng thực chất toàn bộ một xã 20 nghìn dân ở Trung Quốc lần đầu tiên từ năm 1949 đã hoàn toàn xóa bỏ hệ thống chính quyền và chuyển sang tự quản.
Các phóng viên nước ngoài đến Ô Khảm trong đợt biểu tình ngạc nhiên thấy người dân tổ chức cả một trung tâm báo chí liên lạc thường xuyên với Hong Kong và nối mạng xã hội để làm chủ luồng tin tức về họ.
Nhưng phép tính của Uông bí thư cũng cho thấy chính quyền Trung Quốc bất lực trong việc dùng pháp luật để giải quyết vụ Ô Khảm.
Nhà bình luận Willy Lam từ Hong Kong cho rằng trong vụ này, chính quyền của Đảng Cộng sản cũng chỉ có cách xoay chuyển giữa hai thái cực: “di chuyển từ nặng tay sang nhẹ tay, tùy vào hoàn cảnh”.
"Mãi đến ngày 28/4/2011 Thủ tướng Chính phủ mới ký quyết định về cảng hàng không quốc tế Hải Phòng nhưng ngay từ 2005 người dân đã khiếu nại về quyết định thu hồi đất của UBND huyện Tiên Lãng "
Báo Đất Việt
Đối đầu hay đối thoại?
Trong một bài trên Wall Street Journal, Stanley Lubman, giáo sư chuyên về luật Trung Quốc tại Đại học California, Berkeley cho rằng vụ Ô Khảm đặt ra hai mô thức cho chính trị Trung Quốc trong quan hệ Nhà nước với Nhân dân.
Theo ông, một mô thức là “ta – địch” hoặc “được ăn cả ngã về không”, hướng tới xung đột trực diện, xảy ra cả ở hai phía.
Còn mô thức kia là nhấn mạnh đến quyền dân sự của xã hội.
Tại Việt Nam, hiện cũng đang có hai xu hướng mô tả vụ gia đình kỹ sư Đoàn Văn Vươn ở Tiên Lãng, Hải Phòng chống đối lại đợt xung kích của hàng trăm công an và quân đội nhằm 'cưỡng chế' giải toả hàng chục ha đất nông nghiệp hôm 5/1.
Đa số các báo chính thống nhắm vào hướng mô tả mang tính hình sự và nhấn mạnh đến chuyện gia đình họ Đoàn dùng vũ khí chống đối lại đội cưỡng chế chính quyền.
Một số tờ báo khác, tuy thế, cũng nêu ra các căn nguyên của vụ việc và chỉ ra bối cảnh dẫn tới đợt bạo lực hiếm có này.
Một luật sư không nêu tên từ Hà Nội cho BBC hay vấn đề sở hữu đất đai 'toàn dân' nhưng do Nhà nước quản lý là nguyên nhân của nhiều vụ tranh chấp nghiêm trọng những năm qua trên cả nước.
Nhưng ông cho hay, dù giới luật gia ý thức được chuyện đó, đây lại là chuyện "thuộc phạm trù thể chế" nên rất khó giải quyết.
Nhà nước cử đội cưỡng chế vũ trang vào khu vườn của dân ở Tiên Lãng
Cũng như ở Trung Quốc, một khi quyền sở hữu và sử dụng đất không rõ ràng thì cũng vụ việc như ở Tiên Lãng sẽ còn xảy ra.
Tương tự như vậy, ý kiến của nhà kinh tế Trung Quốc, ông Hồ Đức Bình (con trai cố TBT Hồ Diệu Bang) mà truyền thông nước ngoài trích đăng cho rằng vụ Ô Khảm làm nổi lên cách nhìn nhận sai trái về quyền sở hữu và sử dụng đất đai ở nước này.
Theo ông, khái niệm sở hữu toàn dân về đất ở Trung Quốc thường xuyên bị diễn dịch thành sở hữu của nhà nước chứ không phải của một tập thể người dân.
Chính vì Nhà nước Trung Quốc tự cho mình quyền định đoạt về đất đai, bất chấp quyền tập thể (collective rights) của người dân nên các vụ tranh chấp đất liên tục xảy ra, nhiều khi đầy bạo lực.
Ông Hồ Đức Bình, ngay trong bài trên báo Đảng, tờ China Daily cho rằng bài học từ Ô Khảm là chính quyền Trung Quốc cần cổ vũ cho “nhà nước pháp quyền” và luôn lấy đàm phán làm đầu để hóa giải các vụ tranh chấp đất.
Câu hỏi là liệu Đảng Cộng sản, trong năm bản lề vì kỳ Đại hội, có ý chí và đủ sức làm theo ý này không, trong bối cảnh số liệu của Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc nói chỉ trong năm 2011 có 50 triệu người dân nước này bị cưỡng chế chiếm đất.
Nhưng ít ra là báo chí nước này, kể cả các tờ chính thống, đều bình luận khá rộng vụ Ô Khảm và cân nhắc các mặt hơn thiệt cho một vấn đề sâu rộng.
Còn tại Việt Nam, ngoài một số tờ như Pháp Luật và Bấm Đất Việt còn cố gặ́́ng giải thí́ch căn nguyên khác như quyết định xây sân bay, cuộc đấu tranh từ 2005 của người dân Tiên Lãng, đa số các báo xem ra đang chạy theo chỉ dẫn, hoặc gợi ý của cơ quan công quyền và hình sự hóa vụ việc một cách chóng vánh.
Làm như thế, họ có nguy cơ thúc đẩy xu hướng đối đầu và trừng phạt hơn là đối thoại trong các vụ việc trong tương lai.
http://www.bbc.co.uk/vietnamese/world/2012/01/120109_wukan_lands_seizures_lessons.shtml
No comments:
Post a Comment