TẾT KHẮP NƠI
Người Việt vùng thủ đô Washington đón Tết Giáp Ngọ
01282014-tet-in-dc.mp3
Múa Lân đón Tết Giáp Ngọ tại chợ Tết Cộng đồng người Việt vùng Hoa Thịnh Đốn
Photo Nhat Hung/VNPS
Nghe bài này
Chân Như: Mùa xuân lại về, lại một năm mới nữa đến với chúng ta. Năm nay cũng là năm thứ 2 Chân Như và Hòa Ái có cơ hội đứng đây để tường trình đến quý vị về sinh hoạt của cộng đồng người Việt. Không biết Hòa Ái có cảm nghĩ như thế nào khi tham dự hội chợ Tết lần thứ 2 ở đây?
Hòa Ái: Thưa anh Chân Như và thưa với quý khán thính giả, Hòa Ái rất vui. Thật sự Hòa Ái rất ngạc nhiên vì trong thời tiết quá giá lạnh như thế này nhưng có rất nhiều người đến tham dự hội chợ, từ người lớn tuổi đến những em nhỏ, xúng xính trong quần áo đẹp. Thật là không khí giống như Tết ở VN.
Chân Như: Đúng thế, thưa chị Hòa Ái. Kính mời quý vị cùng Hòa Ái với Chân Như dạo quanh 1 vòng hội chợ Tết và gặp gỡ một vài vị khách chúng tôi có cơ hội tiếp chuyện ngày hôm nay.
Hòa Ái: Hội chợ Tết Giáp Ngọ diễn ra trong 2 ngày vào dịp cuối tuần, do Hội Cao Niên tổ chức. Thời tiết lạnh giá trong mấy ngày qua vẫn không là yếu tố cản trở cho các cụ già cũng như những em nhỏ đến tham gia hội chợ Tết năm nay. Kỷ niệm Tết xưa ở quê nhà chợt ùa về với nhiều hoa đào, hoa cúc được bày bán khắp hội chợ; nhiều quầy hàng bánh chưng, bánh tét, mứt Tết với nụ cười tươi tắn của những cô bán hàng trong tà áo dài tha thướt; những khúc ca xuân vang lên rộn ràng qua các giọng hát “cây nhà lá vườn” của những người đến tham quan hội chợ.
Hát nhạc Xuân ở chợ Tết của Cộng Đồng người Việt vùng DC. Photo Chan Nhu RFA
Chân Như: Hội chợ Tết năm nay còn gợi nhớ về hình ảnh
du xuân của các phiên chợ cuối năm, ở miền Bắc Việt Nam qua các cụ già
mặc áo măng-tô, đầu đội nón nỉ; các em nhỏ trong áo tứ thân tươi cười
trong những bức hình kỷ niệm. Những gương mặt hân hoan, những lời chúc
tụng năm mới rộn ràng. Người này hỏi giá hoa cúc bao nhiêu một chậu.
Người kia đếm tiền trả cho mấy cành đào còn e ấp nụ. Chúng tôi hỏi thăm
một vị khách du xuân trong hội chợ Tết. Bà Minh Stoll biết hội chợ Tết
năm nay gợi nhớ về chợ hoa trên đường Nguyễn Huệ:
Bà Minh Stoll: Mỗi năm Tết về, mình đi ra nguyễn
Huệ, 2 bên đường bong hoa nhiều lắm. Tết về thì Đà Lạt mang hoa về
nhiều hơn và hay hơn ở bên này. Tôi ở vùng này khá lâu, mấy chục năm
rồi. Mỗi năm cộng đồng tổ chức càng ngày càng hay hơn và tổ chức đoàn
kết. Tôi cũng mong sang năm con ngựa sẽ bước thêm một bước dài. Mong tất
cả các hội đoàn đoàn kết để chúng ta bước lên một con đường xán lạn
hơn. Trong tương lai chúng ta sẽ về VN và sẽ có triển vọng hơn.
Và Bà Kim Oanh chia sẻ:
Bà Kim Oanh: Hội chợ Tết như mọi năm nhưng năm
nay tôi thấy hôm qua và hôm nay đều rộn ràng hơn, tuy bạn hàng ít hơn.
Tôi lúc nào cũng hy vọng năm nào người VN chúng ta cũng có hội chợ Tết
như thế này và mỗi năm đông hơn. Còn nói chuyện về VN, tôi mong một ngày
nào đó VN thanh bình, tất cả chúng ta sẽ tham dự chợ Tết ở VN.
Chân Như: Còn cảm nghĩ của chị chủ quầy bánh mứt lần đầu tiên tham dự này thì sao? Chị Chez Minh nói:
Chị Chez Minh: Thật ra đây là lần đầu tiên mình tham gia hội
chợ, thấy có không khí Tết. Như bạn thấy đó, có đào, có hoa cúc, khách
đến tham gia rất đông. Theo phong tục của người Việt mình thì cái Tết
rất quan trọng. Mình mong muốn những hội chợ Tết như vầy được gìn giữ để
các em có dịp hiểu biết được Tết là như thế nào. Qua đó mình cũng có
thể giới thiệu những món ăn truyền thống.
Chân Như: Hội chợ Tết tại vùng Hoa Tịnh Đốn trong 4 năm
vừa qua còn có tiết mục của Táo quân về Chầu Ngọc Hoàng. Chân Như hỏi
thăm Bác Vương, người luôn đảm nhận vai Ngọc Hoàng trong 4 kỳ hội chợ
Tết:
Hoa Mai và hoa Đào không thật lắm nhưng không thiếu tại chợ Tết Cộng Đồng. Photo Nhat Hung/VNPS
Ông Vương: Mỗi một năm đóng góp với cộng đồng VN tại
đây, tôi đóng vai cùng với các anh em khác, các bác khác. Mục đích chính
là nhắc lại những thành quả mà cộng mình gặt hái được và những tồn tại
trong vấn đề đấu tranh tìm tự do dân chủ cho quê hương, cũng là điểm Táo
quân có nói đến tâu lên Ngọc Hoàng với ức vọng chúng ta sớm có chế độ
đa nguyên để VN được tự do dân chủ, mau tiến bộ. Đó là điều sau 4 năm
chúng tôi vẫn tiếp tục.
Hòa Ái: Trong hội chợ Tết ở vùng Hòa Thinh Đốn còn có
hoạt động khám sức khỏe miễn phí cho đồng hương do Hội Y tế Miền Đông
Hoa Kỳ đảm trách từ năm 2007 đến nay. Thay vì cùng người thân trong gia
đình đến tham quan hội chợ xuân thì các vị bác sĩ dành thời gian khám
bệnh cũng như tiêm phòng cúm và chích chủng ngừa viêm gan B cho cộng
đồng ở Virginia, Maryland và Washington DC. Bác sĩ Vincent Nguyễn cho
biết bên cạnh các công việc khám chữa bệnh còn hướng dẫn tận tình cho
cộng đồng có thêm thông tin hiểu biết về hệ thống bảo hiểm sức khỏe ở
Hoa Kỳ. Đại diện cho Hội Y tế Miền Đông Hoa Kỳ, Bác sĩ Vincent Nguyễn
kêu gọi các bạn trẻ cùng góp một bàn tay để duy trì hoạt động khám sức
khỏe miễn phí cho đồng hương trong những hội chợ Tết về sau.
Chân Như: Phải nói là sinh hoạt tại hội chợ hôm nay
thật vui và nhộn nhịp, phải không Hòa Ái? Nào là những giọng ca của ca
sĩ cộng đồng phục vụ, những món ăn, đặc biệt là những bó hoa cúc, cảm
thấy nhớ VN rất nhiều. Đặc biệt trong năm nay cộng đồng tích cực đến
khám sức khỏe. Mà theo Chân Như biết thì người VN mình rất kiêng cữ là
năm mới không nói đến bệnh tật, nhưng sao mọi người lại đến khám bệnh
nhỉ?
Hòa Ái: Không có gì là ngạc nhiên, phải không quý khán
thính giả? Bởi vì ông bà thường nói “có kiêng, có lành”. Thường là cữ
không nói đến bệnh tật nhưng Hòa Ái nghĩ rằng nếu như có khám bệnh, có
phòng bệnh, thì năm mới mới được khỏe mạnh. Và khi có sức khỏe thì mới
có được “mùa xuân” được trọn năm, phải không?
Chân Như: Đúng thế. Chân Như cùng Hòa Ái kính chúc quý
vị một mùa xuân Giáp Ngọ an khang thịnh vượng và thành công. Và hẹn gặp
lại quý vị trong chương trình lần sau.https://www.youtube.com/watch?v=FpccFGdcONc&feature=player_embedded
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/tet-in-dc-01282014081244.html
Houston những ngày trước Tết
01272014-houston-hv.mp3
Hội chợ Tết do đài truyền hình BYN tổ chức vào ngày thứ Bảy, 25 tháng Giêng dương lịch, nhằm ngày 25 Tết, tại Houston
Photo by Hiền Vy
Cùng với người Việt khắp nơi trên thế giới đang chờ đón Xuân Giáp Ngọ, Houston cũng rộn ràng trong những ngày cuối năm Quí Tỵ. Một hội chợ Tết do đài truyền hình BYN tổ chức vào ngày thứ Bảy, 25 tháng Giêng dương lịch, nhằm ngày 25 Tết, qui tụ hàng ngàn đồng hương và người bản xứ. Hội chợ này, có nhiều chương trình mang sắc thái văn hóa Việt. Ông Huỳnh Quốc Văn, trưởng ban điều hợp của Hội Chợ Tết cho biết:
"Chương trình này là chương trình nhịp cầu nối văn hóa giữa cộng đồng người Việt và cộng đồng người Mỹ cho nên có rất đông người bản xứ tham dự."
Thị trưởng Houston, Bà Annise Parker, đến thăm Hội Chợ Tết, cũng niềm nở "Chúc Mừng Măm Mới" với nhiều người. Bà chia sẻ sự vui mừng khi năm nay có Hội Chợ Tết tại ngay Downtown của thành phố, trong công viên Discovery Green. Bà cho biết là rất hân hạnh được tiếp xúc với nhiều người Việt Nam đi dự hội chợ Tết.
Tham dự Hội Chợ, LS Phan Quốc Cường, chủ tịch Cộng Đồng Người Việt Quốc Gia Houston và Vùng Phụ Cận, nhận định rằng, qua hội chợ Têt, những nét đẹp của văn hóa Việt được giới thiệu trực tiếp đến người bản xứ:
"Đây là một cái dịp thật sự hiếm có mà cộng đồng người Mỹ gốc Việt lần đầu tiên xuyển dương cái văn hóa của chúng ta ngay tại khu downtown của thành phố Houston. Giới thiệu thẳng cái văn hóa Việt Nam vào dòng chính. Đây là cái dịp mà cộng đồng chúng ta không chỉ vui chơi, đưa cái văn hóa của chúng ta ra trong ngày lễ đặc biệt nhất của năm mà cũng là dịp chúng ta đến gần hơn với dòng chính Hoa Kỳ, để cho họ thấy cái nét đẹp của văn hóa Việt Nam. Rất là vui khi thấy có đủ mọi sắc dân tham dự."
Chương trình này là chương trình nhịp cầu nối văn hóa giữa cộng đồng người Việt và cộng đồng người Mỹ cho nên có rất đông người bản xứ tham dự.Trong mục đích giới thiệu Văn Hóa nước nhà với giới trẻ và người bản xứ, Hội chợ Tết có những chương trình rất phong phú. Nhiều người bản xứ thích thú với phần trình bày về "Văn Hóa ẩm thực" của Việt Nam. Có người lại thích xem những màn trình diễn thời trang hay múa hát cổ truyền, nhưng có lẽ, phần giới thiệu về lịch sử lập nước và giữ nước của dân tộc Việt là được nhiều người ưa thích nhất.
- Ông Huỳnh Quốc Văn
Những trang sử Việt, từ truyền thuyết "Con Rồng Cháu Tiên", qua 18 đời vua Hùng lập quốc, rồi đến thời Hai Bà Trưng và các cuộc chiến thắng ngoại xâm bảo vệ đất nước của Trần Hưng Đạo ...,được diễn lại trong hoạt cảnh Dòng Máu Lạc Hồng. Hoạt cảnh này nêu cao tinh thần bất khuất của dân Việt trong nỗ lực đánh đuổi quân Tàu xâm lược, bảo vệ đất nước của những anh hùng kiệt xuất nước Việt:
Hoạt cảnh Dòng Máu Lạc Hồng, với đạo diễn Trần Quang Mỹ và Tuyết
Hồng, khắc họa những giai thoại lịch sử từ thời khai sinh dòng giống Con
Rồng Cháu Tiên, Lạc Long Quân và bà Âu Cơ, đến những chiến thắng hiển
hách của Phù Đổng Thiên Vương, Hai Bà Trưng, Đức Thánh Trần Hưng Đạo...
Với trên một trăm người diễn xuất, mà đa phần là giới trẻ, hoạt cảnh này đã gây xúc động cho nhiều người. Anh Bộ chia sẻ:
Tiết mục này rất là phong phú, có nhiều người hợp tác. Em qua đây
hồi nhỏ nên em không biết. Nhờ mấy tiết mục này thì em mới hiểu biết về
lịch sử Việt Nam nhiều hơn. Trước tới giờ nghe Hai Bà Trưng, nhưng cũng
không biết cái gì nhưng hôm nay thì có thể hiểu rõ hơn chút xíu. Em thấy
mấy cái màn diễn này khiến cho mình suy nghĩ về nước Việt Nam, về tổ
tiên, về nòi giống nhiều hơn.
Còn cô Lisa Nguyễn nói là cô rất hãnh diện là người Việt Nam và hãnh
diện cho những người đã trình diễn hoạt cảnh Dòng Máu Lạc Hồng. Cô cho
biết cô đến Hoa Kỳ lúc mới 3 tuổi, sinh sống ở tiểu bang Ohio nên chỉ
biết Việt Nam qua phim ảnh. Từ lúc dọn về Houston vài năm nay, cô được
học hỏi nhiều hơn về văn hóa Việt Nam.
Một tiết mục văn nghệ tại hội chợ Tết. Photo by Hiền Vy
Rất là buồn, rất là xúc động mỗi lần nhắc đến quê hương. Mình ra
ngoại quốc ở là mình biết mình sung sướng hơn ở quê hương mình nhưng
không bao giờ có thể quên được quê hương hết. Chúng tôi rất là bực tức,
nhất là những ngày tưởng niệm các anh chiến sĩ trận Hoàng Sa. Cái đó là
ghi nhớ luôn luôn rồi. Tôi là người đạo Phật, tôi luôn luôn cầu nguyện
xin cho tất cả vong linh của các vị anh hùng của dân tộc sớm an hưởng
trên niết bàn.
Tôi nghĩ, cái tinh thần độc lập, cái tinh thần tranh đấu của người Việt Nam để giữ vững đất nước là không bao giờ bị mai một cả.
- Ông Lưu Hữu Phúc
Mặc dù xa quê hương đã lâu, nhiều người Việt vẫn quan tâm về đất nước
trong dịp Xuân về. Lịch sử đã chứng minh nước Việt có nhiều trận chiến
khốc liệt trong dịp Tết như, trận Đống Đa, Tết Mậu Thân, cuộc hải chiến
Hoàng Sa... nhưng thời nào thì cũng có những anh hùng kiệt xuất đánh
đuổi quân Tàu xâm lược.
Tết đến, Xuân về là dịp cho mọi người hoài niệm về quê hương và cũng
là một dịp hướng về tương lai cho chính bản thân, gia đình và đất nước.
Với những người Việt tha hương, dù ở phương trời nào hay dù xa quê mẹ
bao nhiêu năm đi nữa, nhưng niềm tin vào một ý chí quật cường của dân
Việt vẫn vững bền. Lời tâm sự của ông Lưu Hữu Phúc có lẽ phản ánh tâm
tư của hầu hết những người Việt tha hương lúc Xuân về:
Tôi nghĩ, cái tinh thần độc lập, cái tinh thần tranh đấu của người
Việt Nam để giữ vững đất nước là không bao giờ bị mai một cả.
Trước thềm năm mới, Hiền Vy xin kính chúc quí thính giả một năm Giáp
Ngọ an khang thịnh vượng và giữ vững niềm tin vào một tương lại tốt đẹp
cho đất nước Việt Nam.
Ngày Tết và thân phận nông dân
01292014-vn-peasant-n-tet.mp3
Người nông dân và nghề phụ lúc nông nhàn đề kiếm thêm thu nhập
AFP
Nghe bài này
Người nông dân Việt Nam được mô tả là cố gắng tồn tại trong muôn vàn khó khăn của những năm khủng hoảng. Những người nông dân “bán mặt cho đất bán lưng cho trời” đón Tết Giáp Ngọ như thế nào.
Nam Trung bộ
Kinh tế khó khăn khiến cho 140.000 người lao động ở thành thị không
có tiền thưởng Tết Giáp Ngọ. Thế nhưng ở nông thôn, cả nước có đến hơn
chục triệu hộ nông dân tương đương vài chục triệu người chưa khi nào có
thưởng Tết, nếu hiểu theo nghĩa thu nhập ngoại lệ, tiền thưởng, tiền
lương tháng thứ 13-14. Những người nông dân trồng hoa, trái cây vụ Tết
thì vẫn cứ là công việc bình thường của họ.
Ở Phú Yên, một tỉnh nghèo ở Nam Trung bộ, mỗi hộ nông dân được cấp
khoảng 500 m2 đất, thu hoạch hai vụ lúa thì chỉ là để có gạo mà ăn.
Người nông dân phải làm mọi thứ nghề phụ lúc nông nhàn đề kiếm thêm thu
nhập. Bác Hai một nông dân lớn tuổi nói với chúng tôi là nhiều gia đình
nông dân của Phú Yên không có Tết, họ phải xuôi Nam đến các thành phố
lớn để kiếm tiền trong dịp Tết, họ đi bán dạo như bán giấy số chẳng hạn.
Bác Hai nói về ngày Tết ở quê nghèo Phú Yên:
Tết Giáp Ngọ này xét cho cùng thì tôi thấy thua Tết năm Quý Tỵ vừa rồi. Đồng ý có những người có điều kiện ăn Tết rộn rịp, nhưng mà mình nói cái mặt bằng chung vì người ta phấn đấu cho có công bằng xã hội mà, những người thiếu hoặc tạm đủ ăn chiếm 80%.
Bác Hai
“ Tết Giáp Ngọ này xét cho cùng thì tôi thấy thua Tết năm Quý Tỵ
vừa rồi. Đồng ý có những người có điều kiện ăn Tết rộn rịp, nhưng mà
mình nói cái mặt bằng chung vì người ta phấn đấu cho có công bằng xã hội
mà, những người thiếu hoặc tạm đủ ăn chiếm 80%. Không khí Tết thì người
ta cũng chộn rộn đi mua đi sắm. Thực tế có nhà thì có điều kiện ăn Tết
bình thường, có những nhà phải đi vay nóng vay nguội để có cái Tết như
những người khác, ngoài ngày người ta sẽ lo đi làm trả nợ. Những người
nghèo quá thì nhà nước cũng có trợ giúp. Thí dụ hộ nghèo được 400.000đ,
hộ cận nghèo 300.000đ nhưng cũng tùy theo huyện. Rồi họ có thiếu thốn
thì vay mượn thêm để có một cái Tết tương đối vậy thôi.”
Một người nông dân dẫn
trâu về đi dưới các lồng đèn đỏ Trung Quốc sản xuất treo ở làng Ước Lê ở
ngoại ô Hà Nội cho Tết Nguyên đán ở Việt Nam. AFP
Nam Tây Nguyên
Tây Nguyên, nơi đóng góp nhiều nhất vào kim ngạch cà phê xuất khẩu
gần 3 tỷ USD niên vụ 2012-2013, nhưng Tết này giá cả cầm chừng ở mức
33.500đ/kg làm cho người trồng cà phê phải hạn chế bán, tức cũng hạn chế
chi tiêu trong dịp Tết. Ông Nguyễn Vịnh nhà tư vấn cho nông dân cà phê
từ Đắc Lắc phát biểu:
“ Tết thì nông dân cũng cố gắng sắm sửa ăn Tết theo như truyền
thống ngày lễ của dân tộc. Còn về vấn đề mua sắm thì có phần hạn chế
hơn, chi tiêu những khoản lớn người ta cố gắng đợi ra năm để được cái
giá khả quan hơn. Mỗi nhà cũng bán vài tạ cà phê để trang trải chi tiêu
cho ngày Tết truyền thống của mình. Bà con cũng đi mua sắm Tết, đi chợ
Tết, chợ hoa các thứ. Nhìn chung đời sống của người dân mình không bằng
một hai năm trước đây.”
Theo thăm dò của hãng tin tài chính Bloomberg, nông dân Tây Nguyên dự
kiến chỉ bán ra 33% lượng cà phê vừa thu hoạch xong trước khi nghỉ Tết
Nguyên đán. Mức này thấp hơn 10% so với trung bình 5 năm vừa qua.
Một số người trồng cà phê ở Tây nguyên có xen canh trồng tiêu và
chính lợi nhuận lớn từ giá tiêu cao ngất, đã giúp nông dân giữ lại cà
phê chờ giá mà không phải bán hết để tiêu Tết. Câu chuyện ở Tây nguyên
ít ra còn có được ít nhiều niềm vui, khi nông dân ở đây mừng xuân mới
đón Tết Giáp Ngọ.
Tết thì nông dân cũng cố gắng sắm sửa ăn Tết theo như truyền thống ngày lễ của dân tộc. Còn về vấn đề mua sắm thì có phần hạn chế hơn, chi tiêu những khoản lớn người ta cố gắng đợi ra năm để được cái giá khả quan hơn
Ông Nguyễn Vịnh
Đồng bằng sông Cửu Long
Tại một khu vực nông nghiệp xuất khẩu khác là đồng bằng sông Cửu
Long, năm 2013 tổng lượng gạo xuất khẩu chính ngạch giảm hơn 1 triệu
tấn, chỉ đạt 6,61 triệu tấn trị giá 2,95 tỷ USD. Do vậy Việt Nam từ vị
trí thứ nhì bị rớt xuống thứ ba trong danh sách các nước xuất khẩu gạo
hàng đầu thế giới. Cũng may gạo xuất tiểu ngạch qua biên giới Trung Quốc
được cho là tới 1,5 triệu tấn, nên nông dân mới bán được hết lúa, mặc
dầu tính chung giá cả thấp hơn năm 2012.
Nông dân Tám Cước ở đồng bằng sông Cửu Long nói về ngày Tết của gia đình ông và xóm giềng;
Một chị nông dân bán hoa đào ngày Tết. AFP
“ Đêm Giao thừa mình ở nhà cúng ông bà, cũng cầu nguyện cho quốc
thái dân an gia đình mạnh giỏi làm ăn phát triển. Qua mùng 1-2-3 mình đi
giao lưu với mấy gia đình dòng họ bà con bạn bè chúc Tết, mình không đi
đâu xa. Nông dân năm nay ăn Tết không bằng năm ngoái bởi vì thu nhập
năm nay bấp bênh quá.”
Cũng tại đồng bằng sông Cửu Long, những người nuôi cá tra được mô tả
là tiếp tục thêm một cái Tết chạy ngược chạy xuôi đòi nợ doanh nghiệp.
Họ đòi nợ tiền cá để có tiền trả nợ của mình, trước khi năm cũ kết thúc
và may ra còn chút tiền ăn Tết.
Ông Sáu Học một người nuôi cá đã muốn bỏ nghề từ lâu nhưng nợ nần dây
dưa khiến vẫn cứ phải gánh nợ trần ai cho con cá tra. Ông Sáu Học cho
biết giá cá hiện nay 22.600đ/kg ngang ngửa giá thành.
Tình hình khó khăn lắm…Ở chợ cũng như ngoài đường lộ mấy ổng sửa soạn cũng có vẻ Tết lắm treo cờ khắp cả. Nhưng “phập” vô trong vườn thì vẫn vậy không thấy Tết gì trơn, hàng hóa đầy chợ nhưng ít người mua, bánh kẹo bán Tết, quần áo treo đầy nhưng có cái là dân ít chịu mua…
Ông Sáu Học
“Tết năm nay thì cũng như tết mọi năm cũng ráng kiếm tiền ăn Tết
cho nó qua cái Tết…chứ tình hình kinh tế này không phát triển nổi, càng
ngày càng thấy tiêu điều…Nếu mà kể thì thôi ‘hổng’ có nói nổi. Nhiều nhà
Tết không có gạo ăn, mấy ông chánh quyền cũng chia sớt cũng cho hộ
nghèo một mớ. Mấy ông khá giả ở chợ hay mấy ông có tâm từ thiện cũng cho
mỗi người chục kg, 20kg gạo…Tình hình khó khăn lắm…Ở chợ cũng như ngoài
đường lộ mấy ổng sửa soạn cũng có vẻ Tết lắm treo cờ khắp cả. Nhưng
“phập” vô trong vườn thì vẫn vậy không thấy Tết gì trơn, hàng hóa đầy
chợ nhưng ít người mua, bánh kẹo bán Tết, quần áo treo đầy nhưng có cái
là dân ít chịu mua…tại vì dân không có tiền.”
Nông thôn xứ đạo Hà Tĩnh
Xa hơn về phía Bắc, ở nông thôn Hà Tĩnh người dân ăn Tết như thế nào.
Ông Nguyễn Hữu Vinh một nhà hoạt động xã hội dân sự phác họa bức tranh
ngày Tết ở xóm đạo nông thôn. Ông nói:
“Ngày Tết là ngày người ta náo nức, trẻ con được dịp đó đi chúc
tết ông bà người thân, thăm bạn bè… đây là một dịp lễ nghĩa. Vì điều
kiện nông thôn người dân vất vả, hạn chế về thời gian nên Tết là một dịp
cho họ. Người ta lo sắm bộ quần áo đẹp nhất để dành cho ngày Tết và
thông thường đêm 30 Tết ở các xứ đạo có một Thánh lễ tập trung toàn thể
giáo dân ở nhà thờ. Ngày xưa cũng như bây giờ thánh lễ đó là để chúc
mừng tổng kết lại một năm âm lịch đón mừng năm mới và sau đó đón lộc
xuân đầu năm mới, khi giao thừa đến với những lời chúc mừng tốt đẹp
nhất. Sáng mùng một Tết ngày đầu tiên của năm mới có Thánh lễ rất long
trọng để cầu nguyện cho đất nước, tổ tiên… giáo dân chúc mừng nhau giáo
dân chúc mừng cha xứ…cha xứ chúc mừng giáo dân…Tất cả những thành tích
tốt đẹp nhất được biểu dương trong buổi lễ này…”
Với những gì chúng tôi ghi nhận về ngày Tết của nông dân nông thôn ở
một số nơi như Phú Yên, Tây Nguyên, đồng bằng sông Cửu Long và nông thôn
xứ đạo Hà Tĩnh… tất cả ý kiến đều thể hiện truyền thống coi trọng ngày
Tết Nguyên Đán của dân tộc. Giàu nghèo sang hèn, có thể nói tất cả mọi
người đều bằng cách thức của mình chào đón mùa xuân mới với hy vọng mọi
sự tốt đẹp hanh thông hơn năm cũ.
Hàng triệu người từ Saigon về quê ăn Tết
Bến xe Miền Đông những ngày qua đông nghịt người, đó là sinh viên, công nhân, tiểu thương đón xe về quê ăn Tết
Lê Quân/Infonet
Báo Tuổi trẻ trích lời các chuyên gia cho biết như thế vào hôm nay.
Bên cạnh đó, do vé xe đò tăng nhiều người sẽ đi xe gắn máy để về quê, mặc dù đi bằng xe gắn máy như vậy rất dễ bị tai nạn dọc đường, do đường xá đông đúc. Có người dùng xe gắn máy để chạy từ Safigon về Đà Nãng trên đoạn đường gần 1000km.
Tại các tỉnh miền Trung giáp biên giới với Lào thì mỗi ngày có đến 2000 người dùng xe đò về quê ăn Tết.
Chuyện những người dân làm việc trong các khu công nghiệp tại các thành phố lớn như Sài Gòn gặp nhiều khó khăn trong việc mua vé về quê năm nào cũng tái diễn.
Cách đây hơn 1 tuần, tại bến xe miền Đông ở TP HCM cả ngàn người đã vây vây quanh quầy bán vé của một hãng xe đò để la ó vì không mua được vé.
Trong khi đó bộ trưởng giao thông vận tải Việt Nam là ông Đinh La Thăng cho biết là ông sẽ ra ga Hàng cỏ ở Hà nội để tiễn chuyến tàu cuối cùng đi Sài gòn trước giờ giao thừa.
Ông Thăng được biết là người có nhiều phát biểu mạnh mẽ và ấn tượng trong hai năm vừa qua trên cương vị Bộ trưởng nhấm đến việc giải quyết các vấn nạn mà bộ của ông đang phải đương đầu.
Wednesday, January 29, 2014
TRẦN NGUƠN PHIÊU * HUỲNH TẤN PHÁT
NỖI LÒNG HUỲNH TẤN PHÁT
BS Trần Nguơn Phiêu
BS. Trần Nguơn Phiêu
Kể từ những ngày khởi đầu kháng chiến chống Pháp cho đến ngày quân Bắc
Việt cưỡng chiếm miền Nam ngày 30 tháng Tư năm 1975, trong các nhân vật
liên quan đến việc đấu tranh ở Nam bộ, Huỳnh Tấn Phát phải được coi là
có vai trò sáng giá nhất. Những gương mặt nổi bật lúc ban đầu khi Việt
Minh đoạt chánh quyền ở Nam bộ như Trần Văn Giàu, Dương Bạch Mai, Phạm
Ngọc Thạch, Nguyễn Văn Trấn... sau đó đã “được” mời ra Bắc hoạt động.
Riêng những người như Huỳnh Tấn Phát, Trần Bạch Đằng... là những người
gắn bó nhất với miền Nam, đã bám trụ từ đầu cho đến cuối.
Huỳnh Tấn Phát đã được biết tiếng vì các hoạt động trong giới sinh viên khi đang theo học kiến trúc ở Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương ở Hà Nội vào các năm 1936-1938. Anh tham gia phong trào Đông Dương Đại Hội, tổ chức phái đoàn sinh viên, học sinh lên gặp phái đoàn Godart của Chánh phủ Mặt trận Bình dân Pháp để trình “Thư Thỉnh Nguyện”. Năm 1938, Phát đã tốt nghiệp thủ khoa khi ra trường. Trở về sinh sống ở Sài Gòn, sau một thời gian tập sự với kiến trúc sư Pháp tên Chauchon, Phát mở văn phòng riêng tại 68-70 đường Mayer (Hiền Vương thời VNCH).
Năm 1941 Toàn quyền Decoux tổ chức Hội chợ Triển lãm Đông Dương ở Vườn Ông Thượng ( Tao Đàn). Huỳnh Tấn Phát đã đoạt giải nhất cuộc thiết kế và xây dựng Hội chợ. Nhưng việc nổi bật nhất vào thời bấy giờ là việc đứng ra làm Chủ nhiệm tuần báo Thanh Niên vào năm 1944. Phát đã mua lại “manchette” tờ báo công khai Thanh Niên để làm báo hằng tuần với nhóm sinh viên từ Hà Nội trở về Nam như Huỳnh Văn Tiểng, Mai Văn Bộ, Lưu Hữu Phước... Tuần báo được sử dụng để tập hợp lực lượng thanh niên yêu nước, kín đáo lên tiếng gọi đàn, cổ động phát triển Hội Truyền bá Quốc ngữ. Ngày 30-9-1944, Chánh quyền thực dâân Pháp ra lịnh đóng cửa tờ báo.
Sau khi Nhật đảo chánh Pháp ngày 9-3-1945, nhằm mục đích huy động thanh niêân , lãnh sự Nhật Iito khuyến khích Hồ Văn Ngà , Phạm Ngọc Thạch thành lập Thanh Niên Tiền Phong. Huỳnh Tấn Phát đã tích cực tham gia phong trào này với trách nhiệm trưởng ban tổ chức. Thanh niên Tiền Phong là một phong trào đã phát triển mạnh mẽ ở miền Nam trong thời khoảng năm 1945. Những người nắm vai trò thủ lãnh là Bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, Kỹ sư Kha vang Cân, Luật sư Thái Văn Lung, Nha sĩ Nguyễn Văn Thủ, nhưng Huỳnh Văn Tiểng, Huỳnh Tấn Phát là những người thật sự đã góp công xây dựng phong trào. Trần Văn Giàu trong bóng tối, thấy Huỳnh Tấn Phát và Huỳnh Văn Tiểng có tờ báo công khai đã tìm cách liên lạc. Thông qua Phát và Tiểng, Trần Văn Giàu đã lợi dụng nắm lấy Thanh niên Tiền phong, dùng phong trào để đoạt chánh quyền cho Việt Minh. Nguyễn Văn Nguyễn, Ủy viên Xứ ủy Nam kỳ được gài ở chung nhà của Huỳnh Tấn Phát ở 68 đường Mayer để “hợp tác” làm báo với Phát.
Khi các sinh viên miền Nam “xếp bút nghiên” từ Bắc trở về vì phi cơ Đồng Minh đã bắt đầu tấn công vào Đông Dương, họ đã gây được một phong trào văn nghệ và thanh niên để đánh thức lòng yêu nước của dân chúng miền Nam. Những buổi trình diễn rất thành công các bản nhạc yêu nước của Lưu Hữu Phước ở Nhà Hát Lớn Sài Gòn, các kịch lịch sử như Đêm Mê Linh, các trại hè như Trại Suối Lồ Ồ đã được Xứ Ủy Đảng Cộng sản Nam Kỳ chú ý và Trần Văn Giàu đã bắt liên lạc để tổ chức các lớp huấn luyện chánh trị cho các sinh viên trẻ đầy nhiệt huyết này để hướng dẫn họ theo đường lối Đảng Cộng sản. Lúc ấy, phần đông các sinh viên này, kể cảû Huỳnh Tấn Phát đều thuộc đảng Tân Dân Chủ (sau sẽ đổi tên thành Đảng Dân Chủû). Nhà và Văn phòng của Huỳnh Tấn Phát ở 68-70 đường Mayer là trụ sở lớp học chính thời bấy giờ cho các học viên trí thức như Huỳnh Văn Tiểng (Trưởng lớp), Mai Văn Bộ, Vương Văn Lễ, Nguyễn Việt Nam, Trần Bửu Kiếm, Trương Công Cán, Huỳnh Tấn Phát ...Những lớp học khác cho công nhân, viên chức của thành bộ Đảng được tổ chức ở các nơi khác.
Huỳnh Tấn Phát được Trần Văn Giàu chú ý và bí mật kết nạp Phát vào Đảng Cộng sản Đông Dương ngày 5 tháng 3 năm 1945, trong khi ngoài mặt thì Huỳnh Tấn Phát vẫn là đảng viên đảng Tân Dân Chủ . Khi tổ chức cướp chánh quyền ngày 25 tháng 8-1945, trong Hội nghị Xứ ủy mở rộng kỳ thứ ba ở Chợ Đệm (Tân An) ngày 23-8-1945, Huỳnh Tấn Phát được chỉ định làm Ủy viên Lâm ủy Hành chánh Nam Bộ. Phát đã từ chối và xin nhường cho Huỳnh Văn Tiểng thay thế. Huỳnh Tấn Phát với tư cách kiến trúc sư đã là người dựng lên kỳ đài sơn đỏ, cao 15 thước ở ngã tư Charner-Bonard trong đêm 24 rạng 25-8-1945, ghi danh tánh 11 ủy viên Ủy ban Hành chánh Nam Bộ.
Trước đó, trong thời gian cầm quyền của chánh phủ Trần Trọng Kim, để chuẩn bị đấu tranh, Huỳnh Tấn Phát đã đưa Huỳnh Văn Tiểng đến gặp chú của Phát là luật sư Huỳnh Văn Phương, người đang đảm trách Cơ sở Mật thám Catinat. Ông Phương đã nói với Phát và Tiểng: “Vì lúc này Việt Minh chưa thể ra được. Tụi bây nói với các anh trên việc này. Các anh có cần gì, cho tao hay,tao sẽ tìm cách đáp ứng”. Phát và Tiểng đã báo cáo với lãnh đạo (tức Trần Văn Giàu?) và được trả lời:”Ai làm gì cho đất nước có lợi trong lúc này thì cứ làm”. Đồng thời “ cấp trêân” của Tiểng xin Huỳnh Văn Phương giúp ngay các việc gấp: Cấp cho súng và thay đổi nhân viên bộ máy công an của Pháp để lại.
Huỳnh Văn Phương đã đồng ý và đã tặng cho 50 súng ngắn mới toanh. Chính tay Tiểng và Phát đã đem xe vào bót Catinat để lãnh số súng này. Ngoài ra ông Huỳnh Văn Phương còn tìm đào được súng của Pháp chôn dấu trong Đô thành Sài Gòn - Chợ Lớn để giao lại cho Phát cất ở nhà 68-70 đường Mayer và trụ sở hướng đạo của Nguyễn Việt Nam ở Ngã Ba Cây Điệp (Trích bài: “Mùa Thu Khởi Nghĩa” của Huỳnh Văn Tiểng trong sách “Làm Đẹp Cuộc Đời”, nhà xuất bản Chính Trị Quốc Gia). Ông Phương còn để cho bộ phận võ trang của Thanh niên Tiền phong xửû dụng sân tập bắn của sở cảnh sát Chợ Quán . Những người tù chánh trị bị Pháp bắt cũng đã được Huỳnh Van Phương trả tự do, trong đó có tướng Trần Văn Trà sau này, lúc đó lấy tên là Thắng.
Cũng vào thời này, Huỳnh Văn Phương đã khám phá ra được tài liệu Mật của Sở Mật thám Catinat về việc liên lạc giữa Trần Văn Giàu và những nhân vật mật thám Pháp “mới”, trong đó có Duchêne, thanh tra chánh trị bót Catinat (Nguyễn Văn Trấn trong “ Viết cho Mẹ và Quốc hội”, trang 106, có đề cập đến việc gặp Duchêne). Huỳnh Văn Phương đã sao tài liệu làm 3 bản, để giao lại cho Đức Thầy Huỳnh Phú Sổ và luật sư Dương Văn Giáo, mỗi người một bản. Huỳnh Văn Phương cũng giữ riêng một bản. Việc này đã được Dương Văn Giáo trưng ra trong một buổi hội ở nhà Luật sư Hồ Vĩnh Ký cho lối hơn mười người xem. Trần Văn Giàu rất thù hận cay cú việc này nên ngay sau ngày quân Pháp tái chiếm Sài Gòn ngày 23 tháng 9-1945, Trần Văn Giàu và Nguyễn Văn Trấn đã bắt và xử bắn Huỳnh Văn Phương ở Tân An ngay sau khi họ rút ra khỏi Sài Gòn để lui vềà Chợ Đệm, mặc dầu Huỳnh Văn Phương là người đã từng giúp phương tiện cho họ trong những ngày dự bị khởi nghĩa. (Việc này đã được tác giảû đề cập chi tiết hơn trong bài “Những Nhân chứng Cuối cùng”được đăng trong Thế Kỷ 21,số 121,tháng5-1999).
Huỳnh Văn Phương là một trong số 19 sinh viên bị Pháp trục xuất về Việt Nam vì tham dự vào cuộc biểu tình trước Điện Élysée (dinh Tổng Thốâng Pháp) ngày 22-5-1930, chống việc kết án tử hình Nguyễn Thái Học và các đồng chí trong cuộc khởi nghĩa ởû Yên Bái. Tạ Thu Thâu, Trần Văn Giàu, Hồ Văn Ngà...đều đi chung trong chuyến tàu Athos II, từ bến Marseille chở họ về Việt Nam ngày 24-6-1930. Huỳnh Tấn Phát gọi Huỳnh Văn Phương là “ chú Một” vì Phương thứ Mười Một trong gia đình. Sau khi bị trục xuất về Việt Nam một thời gian, Huỳnh Văn Phương tiếp tục học Luật ở Hà Nội. Trong thời gian này, Huỳnh Tấn Phát cũng ra Hà Nội học nghề Kiến trúc. Bà Đặng Hưng Thọ, hoa khôi khu Hoàn Kiếm thời bấy giờ, vợ của Huỳnh Văn Phương đã kể lại các việc “chú Một” từng giúp đỡ cháu Huỳnh Tấn Phát như cấp cho áo lạnh, giày mới thay thế những đôi giày “há mồm” v...v. Huỳnh Tấn Phát vì hảo tâm với các bạn đồng song nghèo đã tặng cho bạn giày hay cho mượn áo lạnh đem đi cầm để có tiền sinh sống. Việc người chú ruột thân thương, một chánh khách yêu nước, bị giết trong những ngày đầu cuộc chiến chắc hẳn đã gieo trong tâm tư Huỳnh Tấn Phát nhiều ray rức.
Khi Pháp chiếm lại Sài Gòn ngày 23 tháng 9-1945, Huỳnh Tấn Phát bị bắt nhưng sau 3 ngày đã được thả vì Huỳnh Tấn Phát là một kiến trúc sư đã có danh tiếng và vì Pháp muốn lấy lòng dân trí thức. Huỳnh Tấn Phát lo tản cư vợ mới cưới là Bùi Thị Nga về Quán Tre, xong tiếp tục gia nhập kháng chiến chống Pháp. Cuộc chiến lan rộng Bùi Thị Nga đã phải dời liên tiếp về Thủ Thừa, Phú An Hòa, Bến Tre và cuối cùng trở về Sài Gòn ở nhà cha mẹ chồng ở 99 đường Faucault, Tân Định. Trong khi đó Huỳnh Tấn Phát được cử làm Trưởng đoàn Đại biểu Thanh niên Nam bộä được chọn ra Hà Nội dự Đại hội Thanh niên Toàn quốc.
Đây là thời kỳ Hoàng Quốc Việt thay mặt Tổng bộ Việt Minh, được Hồ Chí Minh gởi từ Bắc vào để “chỉnh lại”cuộc đoạt chính quyền của Trần Văn Giàu. Thanh niên Tiền phong phải “ đồng thanh nhận” đổi tên thành Thanh niên Cứu quốc. Trần Văn Giàu, Dương Bạch Mai, Phạm Ngọc Thạch được quyết định của Trung ương ra Bắc “nhận nhiệm vụ mới”. Hơn 100 đại biểu thanh niên Nam bộ, khi đến Bình Dương thì Hoàng Quốc Việt quyết định chỉ cử 6 đại biểu. Sau thời gian dự hội nghị, đoàn của Huỳnh Tấn Phát trở lại về Nam. Huỳnh Tấn Phát được Bộ Quốc Phòng tín nhiệm giao một số tiền lớn đem về cho Tướng Nguyễn Bình ở miền Đông Nam Bộ.
Về Sài Gòn, Huỳnh Tấn Phát nhận chỉ thị của Nguyễn Bình, thành lậäp ở vùng Minh Phụïng , Câây Gõ một cơ quan Tuyên truyền Xung phong in truyền đơn, cờ, báo để phân phát trong Đô thành. Liên tiếp sau đó Cơ quan này được dời sâu vào Đô thành như ở nhà bác sĩ Nguyễn Văn Hưởng, trước thành Ô-ma hoặc nhà em bác sĩ Nguyễn Thị Lợi (vợ bác sĩ Lương Phán) ở đường Boudonnet gần chợ Sài Gòn. Lúc ban Tuyên truyền Xung phong này dời về căn nhà lầu ở 160 đường Lagrandière thì bị lộ và bị bắt, gồm cả vợ chồng Huỳnh Tấn Phát.
Mẹ và vợ Huỳnh Tấn Phát được trả tự do sớm vì chỉ bị bắt khi đến thăm Phát lần đầu tiên ở trụ sở 160 đường Lagrandière. Sau một thời gian ở bót Catinat, Phát được đưa về Khám Lớn Sài Gòn. Tại đây vào tháng 10-1947 Huỳnh Tấn Phát tham gia lãnh đạo tổ chức cuộc tuyệt thực 3 ngày. Do đó chế độ nhà tù ở Khám Lớn được cải thiện. Những người cùng bị bắt với Phát bị xử 4 tháng tù vì tội phá rối trị an. Riêng Huỳnh Tấn Phát vì bị gán thêm tội liên hệ với Tướng Nguyễn Bình nên phải ra tòa án binh, bị xử hai năm tù và đến tháng 11 năm 1947 mới được thả.
Trong lúc Huỳnh Tấn Phát bị bắt ở Catinat thì Bùi Thị Nga cho chồàng hay là đang mang thai lần đầu. Bác sĩ Hồ Văn Nhựt , bác sĩ sản khoa đã tận tình giúp bà Nga sanh đẻ miễn phí con trai đầu lòng Huỳnh Thiện Hùng, ngày 2-12-1946, trong lúc Phát còn trong tù.Bà Nga đã chọn luật sư Moréteau để lo biện hộ cho chồng. Luật sư Moréteau đã quen biết trước và có cảm tình với Phát nên đã nhận bào chữa nhưng không tính thù lao. Huỳnh Tấn Pháùt có người cô ruột gọi là Cô Tám, cư ngụ ở Bình Phước. Cha củûa Huỳnh Tấn Phát thỉnh thoảng lên thăm Cô Tám, ở chơi vài tuần. Giữa năm 1947 cha của Huỳnh Tấn Phát lên Bình Phước thăm Cô Tám và bị Việt Minh bắt !
Khi bà Nga báo hung tin này cho Huỳnh Tấn Phát thì Phát đã hốt hoảng dặn ngay vợ: “Em đến luật sư Moréteau nhắn mai anh cần gặp ổng. Rồi em đón ổng lấy cái thơ anh viết bảo lãnh cho ba. Thơ này em tìm cách trao tận tay các anh lãnh đạo ở Bình Phước”.(Trích bài “ Phối hợp Đấu tranh, Trong và Ngoài Khám Lớn” của Bùi Thị Nga trong “ Làm Đẹïp Cuộc Đời”, sđd ) Bà Nga đã làm y lời chồng căn dặn nhưng không có kết quả gì. Cha của Huỳnh Tấn Phát đã bị giết. Tiếp đó em của cha HTP là Cô Tám nóng lòng đi tìm cũng bị sát hại, giống như chú Một Huỳnh Văn Phương đã bị xử bắn năm 1945 ở Tân An vì liên hệ đến nhóm Đệ Tứ. Được tin động trời này, Huỳnh Tấn Phát đã nói với vợ: “Anh biết tánh Ba, chút rượu vào, nhớ chú Một, giận chưởi đổng ít câu vậy thôi, quyết không có vấn đề chánh trị đâu”. Cha, chú rồi cô đều bị giết vì tình nghi dính líu với Đệ Tứ, tâm tư Huỳnh Tấn Phát hẳn không bao giờ quên được việc ấy!
Để giúp biện hộ cho Huỳnh Tấn Phát, luật sư Moréteau đã yêu cầu bà Nga mời thêm luật sư danh tiếng thời bấy giờ là luật sư Bazé tiếp sức. Thời gian này nhằm lúc thi hành Hiệp định Sơ bộ 6-3-1946 nên không khí chánh trị Sài Gòn có những trạng thái đặc biệt. Tết năm 1947, chị em phụ nữ đảng Dân chủ ( Huỳnh Tấn Phát là Ủy viên Kỳ bộ Đảng Dân Chủ ở Nam kỳ) tổ chức thăm nuôi tù nhân Khám Lớn đã nhận được báo và tập san của anh em tù nhân bí mật phát hành. Các tác phẩm được Bùi Thị Nga gom góp và tổ chức triển lãm gây quỷ ở nhà của Thái Thị Liên, mẹ của nhạc sĩ dương cầm Đặng Thái Sơn sau này.
Đến tham dự cuộc họp có đệm nhạc này ở nhà kỹ sư Thái Văn Lân (cha của Thái Thị Liên) có các trí thức như Bác sĩ Phạm Kim Lương, Dược sĩ Trần Kim Quan, Kỷ sư Nguyễn Xuân Quyến, Trần Văn Khê đàn tranh, Nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương... Hôm đó, Thái Thị Liên đệm dương cầm và kết thúc bằng tự hát bản “Quốc tế ca”làm mọi người phải sửng sốt. Thái Thị Liên lúc ấy cũng phụ trách thăm nuôi hai nhà trí thức Pháp là Giáo sư Tiến sĩ Chesneau của Đại học Sorbonne và Pételot. Hai vị này bị nhốt ở Khám Lớn vì vào khu kháng chiến với danh nghĩa nhà báo. Cũng vào thời buổi này, xảy ra việc Dương Bạch Mai bị bắt. Để biện hộ cho Dương Bạch Mai, đảng Cộng sản Pháp đã gởi qua Sài Gòn nữ luật sư Marie Louise Cachin, con gái của lãnh tụ nỗi tiếng Marcel Cachin, người đã từng giữ chức Bí thư Đảng Cộng sản Pháp. Dương Bạch Mai được trắng án và Thái Thị Liên đã tham dự tổ chức buổi ăn mừng và tiễn đưa đồng chí Marie Louise Cachin về Pháp. Trong buổi tối tiệc tiễn đưa ấy, Thái Thị Liên đã mặc áo dài đỏû lộng lẩy, bên ngực cài mộät bông hoa vàng rực rỡ, biểu hiệu cho cờ đỏ sao vàng!
Ra tù, Huỳnh Tấn Phát liên hệ ngay với Mười Cúc (Nguyễn Văn Linh) và chuyên phụ trách công tác trí vận vùng Sài Gòn Chợ Lớn vì anh quen biết nhiều trong giới này. Vợ Phát, Bùi Thị Nga, tháng 5-1948 được luật sư Hoàng Quốc Tân kết nạp vào Đảng Cộng sản. Hoàng Quốc Tân (cháu nội của Hoàng Cao Khải, Khâm sai Đại thần Triều đình Huế), đảng viên Đảng Cộng sản Pháp, có vợ người Pháp, được về Nam phụ trách phong trào Trí vận. Bùi Thị Nga được Hoàng Quốc Tân phân công làm Đảng đoàn Thanh niên Dân chủ hoạt động trong giới trí thức.
Như thế là kể từ đấy, hai vợ chồng Huỳnh Tấn Phát trong bí mật là đảng viên Cộng sản nhưng đã được Đảng bố trí ở Đảng Dân Chủ để dễ bề kết nạp trí thức miền Nam!
Huỳnh Tấn Phát cộng tác với Mai Văn Bộ, Nguyễn Văn Hiếu trong việc xuất bản loại báo Nguyên tử, mua lại manchette báo dở chết, bất thình lình ra số ủng hộ kháng chiến, bán vội ở các sạp trước khi kiểm duyệt hay tin. Việc trí vận ở Sài Gòn vẫn tiếp tục với sự trợ giúp của các nhân vật mới như Bác sĩ Trần Cửu Kiến, Bí thư Tỉnh ủy Đảng Dân chủ tỉnh Sa Đéc được Phát điều động từ Cao Lãnh lên...
Trước Tết 1949, Huỳnh Tấn Phát được gọi ra khu, được cử làm ủy viên Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam bộ. Đồng thời Phát kiêm chức Giám đốc Sở Thông tin Nam bộ khi giáo sư Phạm Thiều được chuyển về Khu Chín. Bùi Thị Nga được ra ở cùng chồng trên bờ kinh Dương Văn Dương, Đồng Tháp đến tháng Giêng 1950 thì trở lại Sài Gòn. Huỳnh Tấn Phát phụ trách đài Tiếng nói Nam bộ nhưng đến năm 1950, đài này trở về lại Khu 9 . Đặc khu Sài Gòn-Chợ Lớn được thành lập và Huỳnh Tấn Phát đã đôn đốc Đặng Trung Hiếu ( Giám đốc Đài Truyền hình Sài Gòn sau 30-4-1975) thiết kế thành lập đài Tiếng nói Sài Gòn- Chợ Lớn Tự do ở Chiến khu Đ.
Năm 1954 sau Hiệp định Genève, Huỳnh Tấn Phát được chỉ định trở về Sài Gòn và làm việc tại văn phòng Kiến trúc sư Nguyễn Hữu Thiện. Năm 1955, Tổng thống Ngô Đình Diệm tổ chức cuộc thi thiết kế khu Văn Hóa để xóa bỏ khu di tích Khám Lớn Sài Gòn. Văn phòng Kiến trúc sư Nguyễn Hữu Thiện chiếm được giải nhì (không có giải nhất), giải thưởng một trăm ngàn đồng. Đây là công trình của Huỳnh Tấn Phát và nét vẽ phối cảnh của Phát được ban giám khảo nhận ra. Kiến trúc sư Thiện chia cho Huỳnh Tấn Phát ba mươi ngàn. Vì dư luận Sài Gòn bàn tán đến tai cơ quan an ninh khiến một hôm văn phòng Kiến trúc sư Thiện bị bao vây nhưng vì Phát đang ở công trường xây cất nên không bị bắt. Từ đó Huỳnh Tấn Phát , biệt danh là Tám Chí và Bùi Thị Nga lui trở lại trong vòng bí mật, luôn luôn di chuyển.
Tuy nhiên trong thời gian đó Huỳnh Tấn Phát vẫn tìm cách hành nghề như phác thảo biệt thự của giáo sư Dương Minh Thới để văn phòng Kiếân trúc sư Thiện thực hiện. Biệt thự này, đối diện với Bộ Y Tế đường Hồng Thập Tự là nhà của bác sĩ Dương Huỳnh Hoa hiện nay. Huỳnh Tấn Phát cũng đã nhận thiết kế Viện sản xuất dược phẩm Trang Hai ở số 5, Ngô Thời Nhiệm vì Dược sĩ Nguyễn Thị Hai là bạn học của Bùi Thị Nga, vợ Huỳnh Tấn Phát. Sau vài lần gặp gỡ Phát đãõ nhận lời vẽõ vì cho làø công trình sẽõ tạo công ăn việc làm cho lao động. Dược sĩ Trang đã đứng ra xây dựng cơ sở này. Năm 1993 Dược sĩ Hai đã trở về thăm cơ sở và Bùi Thị Nga nhưng Huỳnh Tấn Phát thì đã mất tháng 9 năm 1989.
Huỳnh Tấn Phát được bổ sung vào Thành ủy Sài Gòn, phụ trách Ban Trí vận cho đến năm 1959. Sau đó, Phát được cử làm Khu ủy viên chính thức Đặc khu Sài Gòn-Gia Định và ra ở vùng Tam Giác Sắt.
Lúc còn hoạt động ở Sài Gòn, năm 1956, Phát đã nhờ giáo sư Lê Văn Huấn, em của cựu Thủ tướng Lê Văn Hoạch để bắt liên lạc với Pauline Trần Thị Mỹ đang hoạt động trong Nghiệp đoàn Giáo giới Tư thục. Trần Thị Mỹ là em gái của Kỹ sư Trần Lê Quang, tốt nghiệp kỹ sư Trường Cầu cống Ponts & Chaussées danh tiếng của Pháp. Kỹ sư Quang về nước năm 1951, làm Giám đốc Đường sắt Đông Dương và được Tổng thống Ngô Đình Diệm cử làm Bộ trưởng Giao thông Công chánh. Phát bố trí cho Trần Thị Mỹ thực hành công tác tế nhị là xuyên qua anh là Trần Lê Quang để biết được tình hình nội bộ của từng bộ trưởng trong Chánh phủ Ngô Đình Diệm cũng như các hành động của Chánh phủ.
Có lần Trần Thị Mỹ, bí danh Mười Lêâ, đã xin anh đồng ý cho Huỳnh Tấn Phát mượn nhà để họp với Mười Cúc (Nguyễn Văn Linh).Phương cách làm việc này đã được Huỳnh Tấn Phát sử dụng lại nhiều lần trong công tác trí vận đối với một vài nhân vật trong các chánh phủ thời Việt Nam Cộng Hòa. Trường hợp của Dược sĩ Phạm Thị Yên có thể là một việc tiêu biểu. Dược sĩ Phạm Thị Yên, vợ của một nhân vật quan trọng trong Mặt trận Giải phóng Miền Nam là Trần Bửu Kiếm, có nhà thuốc đông khách ở cuối đường Đồng Khánh, Chợ Lớn.
Dược sĩ Yên, có tên là Chị Bảy Yên, đã được bầu làm trưởng Ban Trí vận
và cũng đồng thời là bí thơ chi bộ trí thức Đô thành Sài Gòn-Chợ Lớn
trong một buổi hội ở Long Hải. Buổi hội được tổ chức ở một biệt thự
nghỉ mát của Dược sĩ Trần Văn Tánh, chủ nhân Viện Bào chế TVT. Năm 1960,
Ban Cán sự Trí vận của Phạm Thị Yên bị bắt trọn bộ. Phạm Thị Yên sau đó
bị đày Côn Đảo. Cuối năm 1968, Thủ tướng Trần Văn Hương trước kia từng
có thời phụ giúp nhà thuốc của Dược sĩ Trần Kim Quan đã ra quyết định
âân xá cho Dược sĩ Yên. Ra được Bắc, Dược sĩ Yên đã được phân công đi tố
cáo “Mỹ, Ngụy”ở một số nước Bắc Âu.
Bác sĩ Dương Quang Trung, tốt nghiệp ở Bordeaux (Pháp) trở về Hà Nội đã được đưa vào Nam tăng cường cho Ban Trí vận Mặt trận T4 với bí danh Hai Ngọï. Vì là cán bộ mới, chưa bị lộ nên Huỳnh Tấn Phát đã đưa vào nội thành hoạt động. Sau 30-4-75, Hai Ngọ được cử làm Giám đốc Sở Y tế Thành phố Sài Gòn. Công tác trí vận của Hai Ngọ chưa thành công lúc vào nội thành vì gặp phải đối tượng có cảnh giác?
Ngày 20-12-1960, Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam được tuyên bố thành lập. Huỳnh Tấn Phát cùng Vỏ Chí Công, Phùng Văn Cung đứng đầu Ủy ban Trung ương Lâm thời Mặt trận. Huỳnh Tấn Phát đã có dịp thi thố tài năng Kiến trúc sư khi tổ chức Đại hội MTDTGP Đặc khu Sài Gòn Gia Định vào dịp Tết Nhâm Dần (1962). Đại hội tổ chức ở An Thành, nằm sâu trong rừng bên kia Lộ 14. Hội trường tổ chức khá mỹ thuật để đập vào mắt các nhân sĩ trí thức, văn nhgệ sĩ, tư sản được mời từ thành phố vào khu. Mỗi người được chỉ định ngồi riêng từng người trong ô ngăn cách căng ny long ba phía, phía trước che màn tuyn. Khách có thể nhìn lên chủ tọa đoàn và hội trường nhưng không biết mặt các khách tham dự khác.
Rút kinh nghiệm tổ chức ở Đặc khu Sài Gòn, Huỳnh Tấn Phát lên R chuẩn bị cho Đại hội Mặt trận toàn Miền Nam ở Lò Gò. Luật sư Nguyễn Hữu Thọ được bố trí giải thoát khỏi Tuy Hòa để về dự và được bầu làm Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận GPMN. Huỳnh Tấn Phát và Bác sĩ Phùng Văn Cung làm Phó Chủ tịch.
Sau cuộc đảo chánh Tổng Thống Ngô Đình Diệm ngày 1-11-1963, Trung ương Cục Miền Nam điều Huỳnh Tấn Phát về công tác ở R. Thường vụ Khu ủy Sài Gòn-Chợ Lớn có cuộc kiểm thảo Phát trước khi nhận nhiệm vụ mới, bí thư Vỏ văn Kiệt tức Chín Dũng (bí danh được biết khác là Sáu Dân) ngồi ghế chủ tọa. Trong thời gian này, vợ của Phát đã bị lộ và bị bắt từ 5-5-1960. Sau gần năm năm tù, Bùi Thị Nga được thả ngày 3-10-1964 từ khám Chí Hòa.
Tháng 3 năm 1965, theo lời mời của Hoàng thân Sihanook, Huỳnh Tấn Phát hướng dẫn một phái đoàn Mặt trận GPMN đi Phnom Penh. Đây là lần đầu tiên HTP xuất ngoại qua xứ láng giềng.
Năm 1967, trong trận Cedar Falls ( Trận “ Lột vỏ đất” theo danh từ trong khu) tấn công vào Củ Chi và Tam giác sắt, Huỳnh Tấn Phát đã phải gian nan 18 ngày trong vòng vây vì địa đạo bị đánh phá, chỉ thoát được với 2 bảo vệ. Sau Tết Mậu Thân 1968 Huỳnh Tấn Phát và Ban Trí vận Mặt trận Khu Sài Gòn-Gia Định vận động một số nhân sĩ trí thức ra khu thành lập Liên minh các Lực lượng Dân tộc, Dân chủ và Hòa bình Miền Nam. Luật sư Trịnh Đình Thảo được chọn làm Chủû tịch Liên minh. Đây là một tổ chức thứ hai bên cạnh Mặt trận GPMN để thu hút vài thành phần nhân sĩ trí thức khác ở miền Nam.
Ngày 6-6-1969, Đại hội Đại biểu Quốc dân Miền Nam bầu Huỳnh Tấn Phát làm Chủ tịch Chánh phủ Lâm thời Cộng Hòa Miền Nam. Từ ngày này cho đến thời kỳ Hòa đàm Paris và 30 tháng Tư, 1975 có thể xem là thời kỳ đắc ý nhất của Huỳnh Tấn Phát vì từ lâu anh vẫn thường tìm cách lôi kéo nhân sĩ trí thức miền Nam là anh tranh đấu cho miền Nam có một chế độ Cộng Hòa khác biệt với miền Bắc trong khi chờ đợi việc thống nhứt trong tương lai. Năm 1972 Chánh phủ của Phát đã ban hành nhiều sắc luật, đã thông báo Mười chánh sách đối với các “ vùng giải phóng” và Mười điều Kỷ luật cho cán bộ. Trong thời kỳ Hội đàm Paris và cả những ngày đầu sau ngày 30-4-1975, báo Đoàn Kết ở Pháp cổ động trong giới hải ngoại về thể chế chính trị miền Nam, cam kết sẽ tôn trọng quyền tư hữu, quyền tự do kinh doanh v...v. Bên trong thật sự ai cũng biết là các sắc luật của Chánh phủ của Phát tất nhiên đều phải được Hà Nội đồng ý chấp thuận.
Sau 30-4-1975, nhóm Lê Duẩn, Lê Đức Thọ, Trường Chinh ...đã kiêu hãnh qua mặt Chánh phủ của Phát, chủ trương phải thống nhất ngay và Chánh phủ Huỳnh Tấn Phát, Mặt trận Giải phóng, Liên Minh v..v, không kèøn không trống đã bị giải tán hồi nào không ai biết!
Để xoa dịu phần nào phản ứng dân kháng chiến miền Nam, năm 1976 Huỳnh Tấn Phát được cử làm Phó Thủ tướng Chánh phủ Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa VN, lo việc quy hoạch đô thị, thiết kế xây dựng thủ đô Hà Nội v...v! Năm 1977, Huỳnh Tấn Phát được bầu làm Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc và đến năm 1983 được lên chức làm Chủ tịch Đoàn Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc, toàn những chức vụ không quyền lực!
Trong suốt thời gian chiến đấu, từ 1945 cho đến ngày từ trần, với bao nhiêu công trận nguy hiểm vào sanh ra tử, Huỳnh Tấn Phát chưa bao giờ được mời đặt chân vào cơ quan chánh trị đầu não của Đảng Bộ ở Hà Nội. Sau Hiệp định Genève 1954, cơ quan quyền lực này đã khép kín chia chác quyền hành ở miền Bắc tương đối thanh bình so với phần máu lửa ở miền Nam.
Sau 30-4-1975, bao nhiêu cán bộ từ Bắc vào, từ tay không đã trở nên giàu có tột bực trong một thời gian ngắn. Trong lúc đó, vợ của Huỳnh Tấn Phát đã viết: “...Tôi nhớ đến ước mơ của anh, lúc gần cuối đời, anh ao ước có một chiếc Honda, để khi về hưu chở vợ hay cháu nội cháu ngoại đi chơi...” (Trích bài “Đám cưới giữa Mùa thu Khởi nghĩa” của Bùi Thị Nga, trong “Làm Đẹp Cuộc Đời” sđd) . Sợ Phát ở lại miền Nam, gần gũi Nhóm Câu Lạc Bộ Kháng Chiến, Huỳnh Tấn Phát được Hà Nội mời ra Bắc tiếp tục tham gia chánh phủ. Huỳnh Tấn Phát được cấp một nhà khiêm tốn so với chức vụ ở số 9, đường Ngô Thời Nhiệm. Mùa Thu 1988, Huỳnh Tấn Phát đột ngột trở bịnh vàø được đưa điều trị ởû Bịnh viện 108. Pháùt từ chối không muốn ra nước ngoàøi chữa trị. Khi thuyên giảm được phần nào, Phát quyết định trở về Nam. Tờ lịch trong phòng Huỳnh Tấn Phát vẫn dừng giữa ngày 27-11-1988, ngày Phát rời Hà Nội. Ngôi nhà chức vụï ởû số 9 Ngôâ Thời Nhiệm vẫn chờ Phát trở lại, nhưng Phát đã vĩnh viễn ra đi ngày 30 tháng 9 năm 1989.
Huỳnh Tấn Phát, Kiến trúc sư có tiếng tăm trong giới chuyên nghiệp, đã thiết trí bao nhiêu đồ án công cũng như tư, cho đến ngày chết vẫn chưa có cơ hội tự xâây được một mái nhà theo ý muốn cho gia đình trú ngụ, không có được một chiếc xe riêng để chở vợï con !
Phạm Thiều, một giáo sư khả kính, người gốc Nghệ Tỉnh, dạy chữ Nho và Toán tại Trường Trung học Pétrus Ký đã ra khu kháng chiến từ 9-1945, tập kết ra Bắc, trở về Nam sau 30-4-1975. Ông được bầu làm Đại biểu Thành phố Sài Gòn - Chợ Lớn. Không hiểu có phải vì ông đã chán ngán cái cảnh thoái hóa, tham nhũng của cán bộ Cộng sản sau 1975 hay vì ông đãõ nhận thức được các sai trái của đường lối chủ nghĩa Cộng sản củûa Stalin khiến làm sụp đổ các nước Xã hội chủ nghĩa ở Trung Âu, nên ông đã ân hận và treo cổ tự tử ! Trước khi tự kết liễu đời mình, ông đã nhờ Đại tá hồi hưu Xuân Diệu ( không phải thi sĩ Xuân Diệu) nhắn giùm ông trước Đại hội Đảng Q3, Thành phố Hồ Chí Minh:
“Dốt mà lãnh đạo nên làm Dại,
Dại mà muốn thành tích nên báo cáo Dối,
Dốt, Dại, Dối,
Đó là ba điều làm cho các nước Xã hội Chủ nghĩa sụp đổ, làm cho nước ta đi từ sai lầm nầy đến sai lầm khác”(Trích thư của đảng viên kỳ cựu La Văn Lâm, tức cựu trùm Công an La Văn Liếm gởi Tổng Bí thư Đổ Mười ngày 30-4-1994).
Tướng Trần Văn Trà, tướng trách nhiệm quân sự miền Nam, đã viết Hồi ký gián tiếp “chỉnh” các khoe khoang của Văn Tiến Dũng trong quyển : “Đại thắng Mùa Xuân”. Hồi ký của Tướng Tràø vừa mới xuất bản lại có lịnh phải tịch thâu ngay. Trần Văn Trà sau đóù có một lúc liên hệ với Câu lạc bộ Kháng chiến Miền Nam và đã được mời ra Bắc ởû cho đến khi chết. Trần Văn Trà đã viết về Huỳnh Tấn Phát: “Có một điều cần nói. Anh Phát không thuộc một gia đình “trơn tru”, anh vẫn có tâm tư riêng”.
Trần Bạch Đằèng, người Cộng sản kỳ cựu ở miền Nam từ 1945 đến 1975, có viết về Huỳnh Tấn Phát: “Anh không cầm súng, chưa bao giờ là chỉ huy quân sự, song lại cáng đáng một trận địa mà có lẽ không dễ có người thay: huy động lực lượng trí thức vào hàng ngũ đấu tranh...Càng biết nhiều khía cạnh riêng của anh Phát càng khâm phục anh-những mất mát của anh về những người thân (cha, chú, cô) là quá lớn...”Được Trần Văn Giàu kết nạp vào Đảng Cộng sản từ ngày 5-3-1945, Huỳnh Tấn Phát đã được bố trí tiếp tục hoạt động cho đảng Dân Chủ ở miền Nam. Để chiêu dụ những nhân sĩ và trí thức miền Nam tham gia tranh đấu, Huỳnh Tấn Phát đã cổ võ cho một chiêu bài hòa hợp, một thái độ cách mạng kiểu đảng Dân Chủ . Khi Hà Nội chủ trương vội vã thống nhất sau ngày 30-4-1975, giải tán Chánh phủ Lâm thời Cộng Hòa miền Nam, lừa gạt đưa quân nhân, công chức, văn nghệ sĩ miền Nam vào các trại lao tù, giải tán đảng Dân chủ và đảng Xã hội, thiêu đốt cáùc táùc phẩm văn hóa, sách vở dân chúng miền Nam vân...v. Huỳnh Tấn Phát đã được nhiều nhân sĩ trí thức cho là Huỳnh Tấn Phát đã mang tội thất tín với dân chúng miền Nam.
Người viết bài có một cộng sự viên đã ở lại trong xứ sau ngày 30-4-1975 và đã có cơ hội biết Huỳnh Tấn Phát trong những ngày nằm bịnh viện Thống Nhứt vàø bịnh viện Chợ Rẫy. Anh ấy đã cho biết: “ Ở Chợ Rẩy, Huỳnh Tấn Phát trong những ngày bịnh, không nói năng gì, chỉ mỉm miệng cười cho đến khi chết”.Những ai có dịp sống gần Huỳnh Tấn Phát đều biết anh là người rất tốt về mọi mặt, có cái đặc biệt là miệng lúc nào cũng nở nụ cười rạng rỡ .
Không ai biết được nỗi lòng Huỳnh Tấn Phát ra sao trong những ngày sắp đi sang thế giới khác. Không biết Huỳnh Tấn Phát đã mỉm cười trước khi chết vì cảm thấy đã làm tròn những ước vọng của đời mình trước khi ra đi, hay cái cười im lặng của Anh là một cách cười chua chát?
Ngày 30 tháng Tư năm 2001
B.S. Trần Nguơn Phiêu
Huỳnh Tấn Phát
Huỳnh Tấn Phát đã được biết tiếng vì các hoạt động trong giới sinh viên khi đang theo học kiến trúc ở Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương ở Hà Nội vào các năm 1936-1938. Anh tham gia phong trào Đông Dương Đại Hội, tổ chức phái đoàn sinh viên, học sinh lên gặp phái đoàn Godart của Chánh phủ Mặt trận Bình dân Pháp để trình “Thư Thỉnh Nguyện”. Năm 1938, Phát đã tốt nghiệp thủ khoa khi ra trường. Trở về sinh sống ở Sài Gòn, sau một thời gian tập sự với kiến trúc sư Pháp tên Chauchon, Phát mở văn phòng riêng tại 68-70 đường Mayer (Hiền Vương thời VNCH).
Năm 1941 Toàn quyền Decoux tổ chức Hội chợ Triển lãm Đông Dương ở Vườn Ông Thượng ( Tao Đàn). Huỳnh Tấn Phát đã đoạt giải nhất cuộc thiết kế và xây dựng Hội chợ. Nhưng việc nổi bật nhất vào thời bấy giờ là việc đứng ra làm Chủ nhiệm tuần báo Thanh Niên vào năm 1944. Phát đã mua lại “manchette” tờ báo công khai Thanh Niên để làm báo hằng tuần với nhóm sinh viên từ Hà Nội trở về Nam như Huỳnh Văn Tiểng, Mai Văn Bộ, Lưu Hữu Phước... Tuần báo được sử dụng để tập hợp lực lượng thanh niên yêu nước, kín đáo lên tiếng gọi đàn, cổ động phát triển Hội Truyền bá Quốc ngữ. Ngày 30-9-1944, Chánh quyền thực dâân Pháp ra lịnh đóng cửa tờ báo.
Sau khi Nhật đảo chánh Pháp ngày 9-3-1945, nhằm mục đích huy động thanh niêân , lãnh sự Nhật Iito khuyến khích Hồ Văn Ngà , Phạm Ngọc Thạch thành lập Thanh Niên Tiền Phong. Huỳnh Tấn Phát đã tích cực tham gia phong trào này với trách nhiệm trưởng ban tổ chức. Thanh niên Tiền Phong là một phong trào đã phát triển mạnh mẽ ở miền Nam trong thời khoảng năm 1945. Những người nắm vai trò thủ lãnh là Bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, Kỹ sư Kha vang Cân, Luật sư Thái Văn Lung, Nha sĩ Nguyễn Văn Thủ, nhưng Huỳnh Văn Tiểng, Huỳnh Tấn Phát là những người thật sự đã góp công xây dựng phong trào. Trần Văn Giàu trong bóng tối, thấy Huỳnh Tấn Phát và Huỳnh Văn Tiểng có tờ báo công khai đã tìm cách liên lạc. Thông qua Phát và Tiểng, Trần Văn Giàu đã lợi dụng nắm lấy Thanh niên Tiền phong, dùng phong trào để đoạt chánh quyền cho Việt Minh. Nguyễn Văn Nguyễn, Ủy viên Xứ ủy Nam kỳ được gài ở chung nhà của Huỳnh Tấn Phát ở 68 đường Mayer để “hợp tác” làm báo với Phát.
Khi các sinh viên miền Nam “xếp bút nghiên” từ Bắc trở về vì phi cơ Đồng Minh đã bắt đầu tấn công vào Đông Dương, họ đã gây được một phong trào văn nghệ và thanh niên để đánh thức lòng yêu nước của dân chúng miền Nam. Những buổi trình diễn rất thành công các bản nhạc yêu nước của Lưu Hữu Phước ở Nhà Hát Lớn Sài Gòn, các kịch lịch sử như Đêm Mê Linh, các trại hè như Trại Suối Lồ Ồ đã được Xứ Ủy Đảng Cộng sản Nam Kỳ chú ý và Trần Văn Giàu đã bắt liên lạc để tổ chức các lớp huấn luyện chánh trị cho các sinh viên trẻ đầy nhiệt huyết này để hướng dẫn họ theo đường lối Đảng Cộng sản. Lúc ấy, phần đông các sinh viên này, kể cảû Huỳnh Tấn Phát đều thuộc đảng Tân Dân Chủ (sau sẽ đổi tên thành Đảng Dân Chủû). Nhà và Văn phòng của Huỳnh Tấn Phát ở 68-70 đường Mayer là trụ sở lớp học chính thời bấy giờ cho các học viên trí thức như Huỳnh Văn Tiểng (Trưởng lớp), Mai Văn Bộ, Vương Văn Lễ, Nguyễn Việt Nam, Trần Bửu Kiếm, Trương Công Cán, Huỳnh Tấn Phát ...Những lớp học khác cho công nhân, viên chức của thành bộ Đảng được tổ chức ở các nơi khác.
Huỳnh Tấn Phát được Trần Văn Giàu chú ý và bí mật kết nạp Phát vào Đảng Cộng sản Đông Dương ngày 5 tháng 3 năm 1945, trong khi ngoài mặt thì Huỳnh Tấn Phát vẫn là đảng viên đảng Tân Dân Chủ . Khi tổ chức cướp chánh quyền ngày 25 tháng 8-1945, trong Hội nghị Xứ ủy mở rộng kỳ thứ ba ở Chợ Đệm (Tân An) ngày 23-8-1945, Huỳnh Tấn Phát được chỉ định làm Ủy viên Lâm ủy Hành chánh Nam Bộ. Phát đã từ chối và xin nhường cho Huỳnh Văn Tiểng thay thế. Huỳnh Tấn Phát với tư cách kiến trúc sư đã là người dựng lên kỳ đài sơn đỏ, cao 15 thước ở ngã tư Charner-Bonard trong đêm 24 rạng 25-8-1945, ghi danh tánh 11 ủy viên Ủy ban Hành chánh Nam Bộ.
Trước đó, trong thời gian cầm quyền của chánh phủ Trần Trọng Kim, để chuẩn bị đấu tranh, Huỳnh Tấn Phát đã đưa Huỳnh Văn Tiểng đến gặp chú của Phát là luật sư Huỳnh Văn Phương, người đang đảm trách Cơ sở Mật thám Catinat. Ông Phương đã nói với Phát và Tiểng: “Vì lúc này Việt Minh chưa thể ra được. Tụi bây nói với các anh trên việc này. Các anh có cần gì, cho tao hay,tao sẽ tìm cách đáp ứng”. Phát và Tiểng đã báo cáo với lãnh đạo (tức Trần Văn Giàu?) và được trả lời:”Ai làm gì cho đất nước có lợi trong lúc này thì cứ làm”. Đồng thời “ cấp trêân” của Tiểng xin Huỳnh Văn Phương giúp ngay các việc gấp: Cấp cho súng và thay đổi nhân viên bộ máy công an của Pháp để lại.
Huỳnh Văn Phương đã đồng ý và đã tặng cho 50 súng ngắn mới toanh. Chính tay Tiểng và Phát đã đem xe vào bót Catinat để lãnh số súng này. Ngoài ra ông Huỳnh Văn Phương còn tìm đào được súng của Pháp chôn dấu trong Đô thành Sài Gòn - Chợ Lớn để giao lại cho Phát cất ở nhà 68-70 đường Mayer và trụ sở hướng đạo của Nguyễn Việt Nam ở Ngã Ba Cây Điệp (Trích bài: “Mùa Thu Khởi Nghĩa” của Huỳnh Văn Tiểng trong sách “Làm Đẹp Cuộc Đời”, nhà xuất bản Chính Trị Quốc Gia). Ông Phương còn để cho bộ phận võ trang của Thanh niên Tiền phong xửû dụng sân tập bắn của sở cảnh sát Chợ Quán . Những người tù chánh trị bị Pháp bắt cũng đã được Huỳnh Van Phương trả tự do, trong đó có tướng Trần Văn Trà sau này, lúc đó lấy tên là Thắng.
Cũng vào thời này, Huỳnh Văn Phương đã khám phá ra được tài liệu Mật của Sở Mật thám Catinat về việc liên lạc giữa Trần Văn Giàu và những nhân vật mật thám Pháp “mới”, trong đó có Duchêne, thanh tra chánh trị bót Catinat (Nguyễn Văn Trấn trong “ Viết cho Mẹ và Quốc hội”, trang 106, có đề cập đến việc gặp Duchêne). Huỳnh Văn Phương đã sao tài liệu làm 3 bản, để giao lại cho Đức Thầy Huỳnh Phú Sổ và luật sư Dương Văn Giáo, mỗi người một bản. Huỳnh Văn Phương cũng giữ riêng một bản. Việc này đã được Dương Văn Giáo trưng ra trong một buổi hội ở nhà Luật sư Hồ Vĩnh Ký cho lối hơn mười người xem. Trần Văn Giàu rất thù hận cay cú việc này nên ngay sau ngày quân Pháp tái chiếm Sài Gòn ngày 23 tháng 9-1945, Trần Văn Giàu và Nguyễn Văn Trấn đã bắt và xử bắn Huỳnh Văn Phương ở Tân An ngay sau khi họ rút ra khỏi Sài Gòn để lui vềà Chợ Đệm, mặc dầu Huỳnh Văn Phương là người đã từng giúp phương tiện cho họ trong những ngày dự bị khởi nghĩa. (Việc này đã được tác giảû đề cập chi tiết hơn trong bài “Những Nhân chứng Cuối cùng”được đăng trong Thế Kỷ 21,số 121,tháng5-1999).
Huỳnh Văn Phương là một trong số 19 sinh viên bị Pháp trục xuất về Việt Nam vì tham dự vào cuộc biểu tình trước Điện Élysée (dinh Tổng Thốâng Pháp) ngày 22-5-1930, chống việc kết án tử hình Nguyễn Thái Học và các đồng chí trong cuộc khởi nghĩa ởû Yên Bái. Tạ Thu Thâu, Trần Văn Giàu, Hồ Văn Ngà...đều đi chung trong chuyến tàu Athos II, từ bến Marseille chở họ về Việt Nam ngày 24-6-1930. Huỳnh Tấn Phát gọi Huỳnh Văn Phương là “ chú Một” vì Phương thứ Mười Một trong gia đình. Sau khi bị trục xuất về Việt Nam một thời gian, Huỳnh Văn Phương tiếp tục học Luật ở Hà Nội. Trong thời gian này, Huỳnh Tấn Phát cũng ra Hà Nội học nghề Kiến trúc. Bà Đặng Hưng Thọ, hoa khôi khu Hoàn Kiếm thời bấy giờ, vợ của Huỳnh Văn Phương đã kể lại các việc “chú Một” từng giúp đỡ cháu Huỳnh Tấn Phát như cấp cho áo lạnh, giày mới thay thế những đôi giày “há mồm” v...v. Huỳnh Tấn Phát vì hảo tâm với các bạn đồng song nghèo đã tặng cho bạn giày hay cho mượn áo lạnh đem đi cầm để có tiền sinh sống. Việc người chú ruột thân thương, một chánh khách yêu nước, bị giết trong những ngày đầu cuộc chiến chắc hẳn đã gieo trong tâm tư Huỳnh Tấn Phát nhiều ray rức.
Khi Pháp chiếm lại Sài Gòn ngày 23 tháng 9-1945, Huỳnh Tấn Phát bị bắt nhưng sau 3 ngày đã được thả vì Huỳnh Tấn Phát là một kiến trúc sư đã có danh tiếng và vì Pháp muốn lấy lòng dân trí thức. Huỳnh Tấn Phát lo tản cư vợ mới cưới là Bùi Thị Nga về Quán Tre, xong tiếp tục gia nhập kháng chiến chống Pháp. Cuộc chiến lan rộng Bùi Thị Nga đã phải dời liên tiếp về Thủ Thừa, Phú An Hòa, Bến Tre và cuối cùng trở về Sài Gòn ở nhà cha mẹ chồng ở 99 đường Faucault, Tân Định. Trong khi đó Huỳnh Tấn Phát được cử làm Trưởng đoàn Đại biểu Thanh niên Nam bộä được chọn ra Hà Nội dự Đại hội Thanh niên Toàn quốc.
Đây là thời kỳ Hoàng Quốc Việt thay mặt Tổng bộ Việt Minh, được Hồ Chí Minh gởi từ Bắc vào để “chỉnh lại”cuộc đoạt chính quyền của Trần Văn Giàu. Thanh niên Tiền phong phải “ đồng thanh nhận” đổi tên thành Thanh niên Cứu quốc. Trần Văn Giàu, Dương Bạch Mai, Phạm Ngọc Thạch được quyết định của Trung ương ra Bắc “nhận nhiệm vụ mới”. Hơn 100 đại biểu thanh niên Nam bộ, khi đến Bình Dương thì Hoàng Quốc Việt quyết định chỉ cử 6 đại biểu. Sau thời gian dự hội nghị, đoàn của Huỳnh Tấn Phát trở lại về Nam. Huỳnh Tấn Phát được Bộ Quốc Phòng tín nhiệm giao một số tiền lớn đem về cho Tướng Nguyễn Bình ở miền Đông Nam Bộ.
Về Sài Gòn, Huỳnh Tấn Phát nhận chỉ thị của Nguyễn Bình, thành lậäp ở vùng Minh Phụïng , Câây Gõ một cơ quan Tuyên truyền Xung phong in truyền đơn, cờ, báo để phân phát trong Đô thành. Liên tiếp sau đó Cơ quan này được dời sâu vào Đô thành như ở nhà bác sĩ Nguyễn Văn Hưởng, trước thành Ô-ma hoặc nhà em bác sĩ Nguyễn Thị Lợi (vợ bác sĩ Lương Phán) ở đường Boudonnet gần chợ Sài Gòn. Lúc ban Tuyên truyền Xung phong này dời về căn nhà lầu ở 160 đường Lagrandière thì bị lộ và bị bắt, gồm cả vợ chồng Huỳnh Tấn Phát.
Mẹ và vợ Huỳnh Tấn Phát được trả tự do sớm vì chỉ bị bắt khi đến thăm Phát lần đầu tiên ở trụ sở 160 đường Lagrandière. Sau một thời gian ở bót Catinat, Phát được đưa về Khám Lớn Sài Gòn. Tại đây vào tháng 10-1947 Huỳnh Tấn Phát tham gia lãnh đạo tổ chức cuộc tuyệt thực 3 ngày. Do đó chế độ nhà tù ở Khám Lớn được cải thiện. Những người cùng bị bắt với Phát bị xử 4 tháng tù vì tội phá rối trị an. Riêng Huỳnh Tấn Phát vì bị gán thêm tội liên hệ với Tướng Nguyễn Bình nên phải ra tòa án binh, bị xử hai năm tù và đến tháng 11 năm 1947 mới được thả.
Trong lúc Huỳnh Tấn Phát bị bắt ở Catinat thì Bùi Thị Nga cho chồàng hay là đang mang thai lần đầu. Bác sĩ Hồ Văn Nhựt , bác sĩ sản khoa đã tận tình giúp bà Nga sanh đẻ miễn phí con trai đầu lòng Huỳnh Thiện Hùng, ngày 2-12-1946, trong lúc Phát còn trong tù.Bà Nga đã chọn luật sư Moréteau để lo biện hộ cho chồng. Luật sư Moréteau đã quen biết trước và có cảm tình với Phát nên đã nhận bào chữa nhưng không tính thù lao. Huỳnh Tấn Pháùt có người cô ruột gọi là Cô Tám, cư ngụ ở Bình Phước. Cha củûa Huỳnh Tấn Phát thỉnh thoảng lên thăm Cô Tám, ở chơi vài tuần. Giữa năm 1947 cha của Huỳnh Tấn Phát lên Bình Phước thăm Cô Tám và bị Việt Minh bắt !
Khi bà Nga báo hung tin này cho Huỳnh Tấn Phát thì Phát đã hốt hoảng dặn ngay vợ: “Em đến luật sư Moréteau nhắn mai anh cần gặp ổng. Rồi em đón ổng lấy cái thơ anh viết bảo lãnh cho ba. Thơ này em tìm cách trao tận tay các anh lãnh đạo ở Bình Phước”.(Trích bài “ Phối hợp Đấu tranh, Trong và Ngoài Khám Lớn” của Bùi Thị Nga trong “ Làm Đẹïp Cuộc Đời”, sđd ) Bà Nga đã làm y lời chồng căn dặn nhưng không có kết quả gì. Cha của Huỳnh Tấn Phát đã bị giết. Tiếp đó em của cha HTP là Cô Tám nóng lòng đi tìm cũng bị sát hại, giống như chú Một Huỳnh Văn Phương đã bị xử bắn năm 1945 ở Tân An vì liên hệ đến nhóm Đệ Tứ. Được tin động trời này, Huỳnh Tấn Phát đã nói với vợ: “Anh biết tánh Ba, chút rượu vào, nhớ chú Một, giận chưởi đổng ít câu vậy thôi, quyết không có vấn đề chánh trị đâu”. Cha, chú rồi cô đều bị giết vì tình nghi dính líu với Đệ Tứ, tâm tư Huỳnh Tấn Phát hẳn không bao giờ quên được việc ấy!
Để giúp biện hộ cho Huỳnh Tấn Phát, luật sư Moréteau đã yêu cầu bà Nga mời thêm luật sư danh tiếng thời bấy giờ là luật sư Bazé tiếp sức. Thời gian này nhằm lúc thi hành Hiệp định Sơ bộ 6-3-1946 nên không khí chánh trị Sài Gòn có những trạng thái đặc biệt. Tết năm 1947, chị em phụ nữ đảng Dân chủ ( Huỳnh Tấn Phát là Ủy viên Kỳ bộ Đảng Dân Chủ ở Nam kỳ) tổ chức thăm nuôi tù nhân Khám Lớn đã nhận được báo và tập san của anh em tù nhân bí mật phát hành. Các tác phẩm được Bùi Thị Nga gom góp và tổ chức triển lãm gây quỷ ở nhà của Thái Thị Liên, mẹ của nhạc sĩ dương cầm Đặng Thái Sơn sau này.
Đến tham dự cuộc họp có đệm nhạc này ở nhà kỹ sư Thái Văn Lân (cha của Thái Thị Liên) có các trí thức như Bác sĩ Phạm Kim Lương, Dược sĩ Trần Kim Quan, Kỷ sư Nguyễn Xuân Quyến, Trần Văn Khê đàn tranh, Nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương... Hôm đó, Thái Thị Liên đệm dương cầm và kết thúc bằng tự hát bản “Quốc tế ca”làm mọi người phải sửng sốt. Thái Thị Liên lúc ấy cũng phụ trách thăm nuôi hai nhà trí thức Pháp là Giáo sư Tiến sĩ Chesneau của Đại học Sorbonne và Pételot. Hai vị này bị nhốt ở Khám Lớn vì vào khu kháng chiến với danh nghĩa nhà báo. Cũng vào thời buổi này, xảy ra việc Dương Bạch Mai bị bắt. Để biện hộ cho Dương Bạch Mai, đảng Cộng sản Pháp đã gởi qua Sài Gòn nữ luật sư Marie Louise Cachin, con gái của lãnh tụ nỗi tiếng Marcel Cachin, người đã từng giữ chức Bí thư Đảng Cộng sản Pháp. Dương Bạch Mai được trắng án và Thái Thị Liên đã tham dự tổ chức buổi ăn mừng và tiễn đưa đồng chí Marie Louise Cachin về Pháp. Trong buổi tối tiệc tiễn đưa ấy, Thái Thị Liên đã mặc áo dài đỏû lộng lẩy, bên ngực cài mộät bông hoa vàng rực rỡ, biểu hiệu cho cờ đỏ sao vàng!
Ra tù, Huỳnh Tấn Phát liên hệ ngay với Mười Cúc (Nguyễn Văn Linh) và chuyên phụ trách công tác trí vận vùng Sài Gòn Chợ Lớn vì anh quen biết nhiều trong giới này. Vợ Phát, Bùi Thị Nga, tháng 5-1948 được luật sư Hoàng Quốc Tân kết nạp vào Đảng Cộng sản. Hoàng Quốc Tân (cháu nội của Hoàng Cao Khải, Khâm sai Đại thần Triều đình Huế), đảng viên Đảng Cộng sản Pháp, có vợ người Pháp, được về Nam phụ trách phong trào Trí vận. Bùi Thị Nga được Hoàng Quốc Tân phân công làm Đảng đoàn Thanh niên Dân chủ hoạt động trong giới trí thức.
Như thế là kể từ đấy, hai vợ chồng Huỳnh Tấn Phát trong bí mật là đảng viên Cộng sản nhưng đã được Đảng bố trí ở Đảng Dân Chủ để dễ bề kết nạp trí thức miền Nam!
Huỳnh Tấn Phát cộng tác với Mai Văn Bộ, Nguyễn Văn Hiếu trong việc xuất bản loại báo Nguyên tử, mua lại manchette báo dở chết, bất thình lình ra số ủng hộ kháng chiến, bán vội ở các sạp trước khi kiểm duyệt hay tin. Việc trí vận ở Sài Gòn vẫn tiếp tục với sự trợ giúp của các nhân vật mới như Bác sĩ Trần Cửu Kiến, Bí thư Tỉnh ủy Đảng Dân chủ tỉnh Sa Đéc được Phát điều động từ Cao Lãnh lên...
Trước Tết 1949, Huỳnh Tấn Phát được gọi ra khu, được cử làm ủy viên Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam bộ. Đồng thời Phát kiêm chức Giám đốc Sở Thông tin Nam bộ khi giáo sư Phạm Thiều được chuyển về Khu Chín. Bùi Thị Nga được ra ở cùng chồng trên bờ kinh Dương Văn Dương, Đồng Tháp đến tháng Giêng 1950 thì trở lại Sài Gòn. Huỳnh Tấn Phát phụ trách đài Tiếng nói Nam bộ nhưng đến năm 1950, đài này trở về lại Khu 9 . Đặc khu Sài Gòn-Chợ Lớn được thành lập và Huỳnh Tấn Phát đã đôn đốc Đặng Trung Hiếu ( Giám đốc Đài Truyền hình Sài Gòn sau 30-4-1975) thiết kế thành lập đài Tiếng nói Sài Gòn- Chợ Lớn Tự do ở Chiến khu Đ.
Năm 1954 sau Hiệp định Genève, Huỳnh Tấn Phát được chỉ định trở về Sài Gòn và làm việc tại văn phòng Kiến trúc sư Nguyễn Hữu Thiện. Năm 1955, Tổng thống Ngô Đình Diệm tổ chức cuộc thi thiết kế khu Văn Hóa để xóa bỏ khu di tích Khám Lớn Sài Gòn. Văn phòng Kiến trúc sư Nguyễn Hữu Thiện chiếm được giải nhì (không có giải nhất), giải thưởng một trăm ngàn đồng. Đây là công trình của Huỳnh Tấn Phát và nét vẽ phối cảnh của Phát được ban giám khảo nhận ra. Kiến trúc sư Thiện chia cho Huỳnh Tấn Phát ba mươi ngàn. Vì dư luận Sài Gòn bàn tán đến tai cơ quan an ninh khiến một hôm văn phòng Kiến trúc sư Thiện bị bao vây nhưng vì Phát đang ở công trường xây cất nên không bị bắt. Từ đó Huỳnh Tấn Phát , biệt danh là Tám Chí và Bùi Thị Nga lui trở lại trong vòng bí mật, luôn luôn di chuyển.
Tuy nhiên trong thời gian đó Huỳnh Tấn Phát vẫn tìm cách hành nghề như phác thảo biệt thự của giáo sư Dương Minh Thới để văn phòng Kiếân trúc sư Thiện thực hiện. Biệt thự này, đối diện với Bộ Y Tế đường Hồng Thập Tự là nhà của bác sĩ Dương Huỳnh Hoa hiện nay. Huỳnh Tấn Phát cũng đã nhận thiết kế Viện sản xuất dược phẩm Trang Hai ở số 5, Ngô Thời Nhiệm vì Dược sĩ Nguyễn Thị Hai là bạn học của Bùi Thị Nga, vợ Huỳnh Tấn Phát. Sau vài lần gặp gỡ Phát đãõ nhận lời vẽõ vì cho làø công trình sẽõ tạo công ăn việc làm cho lao động. Dược sĩ Trang đã đứng ra xây dựng cơ sở này. Năm 1993 Dược sĩ Hai đã trở về thăm cơ sở và Bùi Thị Nga nhưng Huỳnh Tấn Phát thì đã mất tháng 9 năm 1989.
Huỳnh Tấn Phát được bổ sung vào Thành ủy Sài Gòn, phụ trách Ban Trí vận cho đến năm 1959. Sau đó, Phát được cử làm Khu ủy viên chính thức Đặc khu Sài Gòn-Gia Định và ra ở vùng Tam Giác Sắt.
Lúc còn hoạt động ở Sài Gòn, năm 1956, Phát đã nhờ giáo sư Lê Văn Huấn, em của cựu Thủ tướng Lê Văn Hoạch để bắt liên lạc với Pauline Trần Thị Mỹ đang hoạt động trong Nghiệp đoàn Giáo giới Tư thục. Trần Thị Mỹ là em gái của Kỹ sư Trần Lê Quang, tốt nghiệp kỹ sư Trường Cầu cống Ponts & Chaussées danh tiếng của Pháp. Kỹ sư Quang về nước năm 1951, làm Giám đốc Đường sắt Đông Dương và được Tổng thống Ngô Đình Diệm cử làm Bộ trưởng Giao thông Công chánh. Phát bố trí cho Trần Thị Mỹ thực hành công tác tế nhị là xuyên qua anh là Trần Lê Quang để biết được tình hình nội bộ của từng bộ trưởng trong Chánh phủ Ngô Đình Diệm cũng như các hành động của Chánh phủ.
Có lần Trần Thị Mỹ, bí danh Mười Lêâ, đã xin anh đồng ý cho Huỳnh Tấn Phát mượn nhà để họp với Mười Cúc (Nguyễn Văn Linh).Phương cách làm việc này đã được Huỳnh Tấn Phát sử dụng lại nhiều lần trong công tác trí vận đối với một vài nhân vật trong các chánh phủ thời Việt Nam Cộng Hòa. Trường hợp của Dược sĩ Phạm Thị Yên có thể là một việc tiêu biểu. Dược sĩ Phạm Thị Yên, vợ của một nhân vật quan trọng trong Mặt trận Giải phóng Miền Nam là Trần Bửu Kiếm, có nhà thuốc đông khách ở cuối đường Đồng Khánh, Chợ Lớn.
Bác sĩ Dương Quang Trung, tốt nghiệp ở Bordeaux (Pháp) trở về Hà Nội đã được đưa vào Nam tăng cường cho Ban Trí vận Mặt trận T4 với bí danh Hai Ngọï. Vì là cán bộ mới, chưa bị lộ nên Huỳnh Tấn Phát đã đưa vào nội thành hoạt động. Sau 30-4-75, Hai Ngọ được cử làm Giám đốc Sở Y tế Thành phố Sài Gòn. Công tác trí vận của Hai Ngọ chưa thành công lúc vào nội thành vì gặp phải đối tượng có cảnh giác?
Ngày 20-12-1960, Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam được tuyên bố thành lập. Huỳnh Tấn Phát cùng Vỏ Chí Công, Phùng Văn Cung đứng đầu Ủy ban Trung ương Lâm thời Mặt trận. Huỳnh Tấn Phát đã có dịp thi thố tài năng Kiến trúc sư khi tổ chức Đại hội MTDTGP Đặc khu Sài Gòn Gia Định vào dịp Tết Nhâm Dần (1962). Đại hội tổ chức ở An Thành, nằm sâu trong rừng bên kia Lộ 14. Hội trường tổ chức khá mỹ thuật để đập vào mắt các nhân sĩ trí thức, văn nhgệ sĩ, tư sản được mời từ thành phố vào khu. Mỗi người được chỉ định ngồi riêng từng người trong ô ngăn cách căng ny long ba phía, phía trước che màn tuyn. Khách có thể nhìn lên chủ tọa đoàn và hội trường nhưng không biết mặt các khách tham dự khác.
Rút kinh nghiệm tổ chức ở Đặc khu Sài Gòn, Huỳnh Tấn Phát lên R chuẩn bị cho Đại hội Mặt trận toàn Miền Nam ở Lò Gò. Luật sư Nguyễn Hữu Thọ được bố trí giải thoát khỏi Tuy Hòa để về dự và được bầu làm Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận GPMN. Huỳnh Tấn Phát và Bác sĩ Phùng Văn Cung làm Phó Chủ tịch.
Sau cuộc đảo chánh Tổng Thống Ngô Đình Diệm ngày 1-11-1963, Trung ương Cục Miền Nam điều Huỳnh Tấn Phát về công tác ở R. Thường vụ Khu ủy Sài Gòn-Chợ Lớn có cuộc kiểm thảo Phát trước khi nhận nhiệm vụ mới, bí thư Vỏ văn Kiệt tức Chín Dũng (bí danh được biết khác là Sáu Dân) ngồi ghế chủ tọa. Trong thời gian này, vợ của Phát đã bị lộ và bị bắt từ 5-5-1960. Sau gần năm năm tù, Bùi Thị Nga được thả ngày 3-10-1964 từ khám Chí Hòa.
Tháng 3 năm 1965, theo lời mời của Hoàng thân Sihanook, Huỳnh Tấn Phát hướng dẫn một phái đoàn Mặt trận GPMN đi Phnom Penh. Đây là lần đầu tiên HTP xuất ngoại qua xứ láng giềng.
Năm 1967, trong trận Cedar Falls ( Trận “ Lột vỏ đất” theo danh từ trong khu) tấn công vào Củ Chi và Tam giác sắt, Huỳnh Tấn Phát đã phải gian nan 18 ngày trong vòng vây vì địa đạo bị đánh phá, chỉ thoát được với 2 bảo vệ. Sau Tết Mậu Thân 1968 Huỳnh Tấn Phát và Ban Trí vận Mặt trận Khu Sài Gòn-Gia Định vận động một số nhân sĩ trí thức ra khu thành lập Liên minh các Lực lượng Dân tộc, Dân chủ và Hòa bình Miền Nam. Luật sư Trịnh Đình Thảo được chọn làm Chủû tịch Liên minh. Đây là một tổ chức thứ hai bên cạnh Mặt trận GPMN để thu hút vài thành phần nhân sĩ trí thức khác ở miền Nam.
Ngày 6-6-1969, Đại hội Đại biểu Quốc dân Miền Nam bầu Huỳnh Tấn Phát làm Chủ tịch Chánh phủ Lâm thời Cộng Hòa Miền Nam. Từ ngày này cho đến thời kỳ Hòa đàm Paris và 30 tháng Tư, 1975 có thể xem là thời kỳ đắc ý nhất của Huỳnh Tấn Phát vì từ lâu anh vẫn thường tìm cách lôi kéo nhân sĩ trí thức miền Nam là anh tranh đấu cho miền Nam có một chế độ Cộng Hòa khác biệt với miền Bắc trong khi chờ đợi việc thống nhứt trong tương lai. Năm 1972 Chánh phủ của Phát đã ban hành nhiều sắc luật, đã thông báo Mười chánh sách đối với các “ vùng giải phóng” và Mười điều Kỷ luật cho cán bộ. Trong thời kỳ Hội đàm Paris và cả những ngày đầu sau ngày 30-4-1975, báo Đoàn Kết ở Pháp cổ động trong giới hải ngoại về thể chế chính trị miền Nam, cam kết sẽ tôn trọng quyền tư hữu, quyền tự do kinh doanh v...v. Bên trong thật sự ai cũng biết là các sắc luật của Chánh phủ của Phát tất nhiên đều phải được Hà Nội đồng ý chấp thuận.
Sau 30-4-1975, nhóm Lê Duẩn, Lê Đức Thọ, Trường Chinh ...đã kiêu hãnh qua mặt Chánh phủ của Phát, chủ trương phải thống nhất ngay và Chánh phủ Huỳnh Tấn Phát, Mặt trận Giải phóng, Liên Minh v..v, không kèøn không trống đã bị giải tán hồi nào không ai biết!
Để xoa dịu phần nào phản ứng dân kháng chiến miền Nam, năm 1976 Huỳnh Tấn Phát được cử làm Phó Thủ tướng Chánh phủ Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa VN, lo việc quy hoạch đô thị, thiết kế xây dựng thủ đô Hà Nội v...v! Năm 1977, Huỳnh Tấn Phát được bầu làm Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc và đến năm 1983 được lên chức làm Chủ tịch Đoàn Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ Quốc, toàn những chức vụ không quyền lực!
* * *
Trong suốt thời gian chiến đấu, từ 1945 cho đến ngày từ trần, với bao nhiêu công trận nguy hiểm vào sanh ra tử, Huỳnh Tấn Phát chưa bao giờ được mời đặt chân vào cơ quan chánh trị đầu não của Đảng Bộ ở Hà Nội. Sau Hiệp định Genève 1954, cơ quan quyền lực này đã khép kín chia chác quyền hành ở miền Bắc tương đối thanh bình so với phần máu lửa ở miền Nam.
Sau 30-4-1975, bao nhiêu cán bộ từ Bắc vào, từ tay không đã trở nên giàu có tột bực trong một thời gian ngắn. Trong lúc đó, vợ của Huỳnh Tấn Phát đã viết: “...Tôi nhớ đến ước mơ của anh, lúc gần cuối đời, anh ao ước có một chiếc Honda, để khi về hưu chở vợ hay cháu nội cháu ngoại đi chơi...” (Trích bài “Đám cưới giữa Mùa thu Khởi nghĩa” của Bùi Thị Nga, trong “Làm Đẹp Cuộc Đời” sđd) . Sợ Phát ở lại miền Nam, gần gũi Nhóm Câu Lạc Bộ Kháng Chiến, Huỳnh Tấn Phát được Hà Nội mời ra Bắc tiếp tục tham gia chánh phủ. Huỳnh Tấn Phát được cấp một nhà khiêm tốn so với chức vụ ở số 9, đường Ngô Thời Nhiệm. Mùa Thu 1988, Huỳnh Tấn Phát đột ngột trở bịnh vàø được đưa điều trị ởû Bịnh viện 108. Pháùt từ chối không muốn ra nước ngoàøi chữa trị. Khi thuyên giảm được phần nào, Phát quyết định trở về Nam. Tờ lịch trong phòng Huỳnh Tấn Phát vẫn dừng giữa ngày 27-11-1988, ngày Phát rời Hà Nội. Ngôi nhà chức vụï ởû số 9 Ngôâ Thời Nhiệm vẫn chờ Phát trở lại, nhưng Phát đã vĩnh viễn ra đi ngày 30 tháng 9 năm 1989.
Huỳnh Tấn Phát, Kiến trúc sư có tiếng tăm trong giới chuyên nghiệp, đã thiết trí bao nhiêu đồ án công cũng như tư, cho đến ngày chết vẫn chưa có cơ hội tự xâây được một mái nhà theo ý muốn cho gia đình trú ngụ, không có được một chiếc xe riêng để chở vợï con !
Phạm Thiều, một giáo sư khả kính, người gốc Nghệ Tỉnh, dạy chữ Nho và Toán tại Trường Trung học Pétrus Ký đã ra khu kháng chiến từ 9-1945, tập kết ra Bắc, trở về Nam sau 30-4-1975. Ông được bầu làm Đại biểu Thành phố Sài Gòn - Chợ Lớn. Không hiểu có phải vì ông đã chán ngán cái cảnh thoái hóa, tham nhũng của cán bộ Cộng sản sau 1975 hay vì ông đãõ nhận thức được các sai trái của đường lối chủ nghĩa Cộng sản củûa Stalin khiến làm sụp đổ các nước Xã hội chủ nghĩa ở Trung Âu, nên ông đã ân hận và treo cổ tự tử ! Trước khi tự kết liễu đời mình, ông đã nhờ Đại tá hồi hưu Xuân Diệu ( không phải thi sĩ Xuân Diệu) nhắn giùm ông trước Đại hội Đảng Q3, Thành phố Hồ Chí Minh:
“Dốt mà lãnh đạo nên làm Dại,
Dại mà muốn thành tích nên báo cáo Dối,
Dốt, Dại, Dối,
Đó là ba điều làm cho các nước Xã hội Chủ nghĩa sụp đổ, làm cho nước ta đi từ sai lầm nầy đến sai lầm khác”(Trích thư của đảng viên kỳ cựu La Văn Lâm, tức cựu trùm Công an La Văn Liếm gởi Tổng Bí thư Đổ Mười ngày 30-4-1994).
Tướng Trần Văn Trà, tướng trách nhiệm quân sự miền Nam, đã viết Hồi ký gián tiếp “chỉnh” các khoe khoang của Văn Tiến Dũng trong quyển : “Đại thắng Mùa Xuân”. Hồi ký của Tướng Tràø vừa mới xuất bản lại có lịnh phải tịch thâu ngay. Trần Văn Trà sau đóù có một lúc liên hệ với Câu lạc bộ Kháng chiến Miền Nam và đã được mời ra Bắc ởû cho đến khi chết. Trần Văn Trà đã viết về Huỳnh Tấn Phát: “Có một điều cần nói. Anh Phát không thuộc một gia đình “trơn tru”, anh vẫn có tâm tư riêng”.
Trần Bạch Đằèng, người Cộng sản kỳ cựu ở miền Nam từ 1945 đến 1975, có viết về Huỳnh Tấn Phát: “Anh không cầm súng, chưa bao giờ là chỉ huy quân sự, song lại cáng đáng một trận địa mà có lẽ không dễ có người thay: huy động lực lượng trí thức vào hàng ngũ đấu tranh...Càng biết nhiều khía cạnh riêng của anh Phát càng khâm phục anh-những mất mát của anh về những người thân (cha, chú, cô) là quá lớn...”Được Trần Văn Giàu kết nạp vào Đảng Cộng sản từ ngày 5-3-1945, Huỳnh Tấn Phát đã được bố trí tiếp tục hoạt động cho đảng Dân Chủ ở miền Nam. Để chiêu dụ những nhân sĩ và trí thức miền Nam tham gia tranh đấu, Huỳnh Tấn Phát đã cổ võ cho một chiêu bài hòa hợp, một thái độ cách mạng kiểu đảng Dân Chủ . Khi Hà Nội chủ trương vội vã thống nhất sau ngày 30-4-1975, giải tán Chánh phủ Lâm thời Cộng Hòa miền Nam, lừa gạt đưa quân nhân, công chức, văn nghệ sĩ miền Nam vào các trại lao tù, giải tán đảng Dân chủ và đảng Xã hội, thiêu đốt cáùc táùc phẩm văn hóa, sách vở dân chúng miền Nam vân...v. Huỳnh Tấn Phát đã được nhiều nhân sĩ trí thức cho là Huỳnh Tấn Phát đã mang tội thất tín với dân chúng miền Nam.
Người viết bài có một cộng sự viên đã ở lại trong xứ sau ngày 30-4-1975 và đã có cơ hội biết Huỳnh Tấn Phát trong những ngày nằm bịnh viện Thống Nhứt vàø bịnh viện Chợ Rẫy. Anh ấy đã cho biết: “ Ở Chợ Rẩy, Huỳnh Tấn Phát trong những ngày bịnh, không nói năng gì, chỉ mỉm miệng cười cho đến khi chết”.Những ai có dịp sống gần Huỳnh Tấn Phát đều biết anh là người rất tốt về mọi mặt, có cái đặc biệt là miệng lúc nào cũng nở nụ cười rạng rỡ .
Không ai biết được nỗi lòng Huỳnh Tấn Phát ra sao trong những ngày sắp đi sang thế giới khác. Không biết Huỳnh Tấn Phát đã mỉm cười trước khi chết vì cảm thấy đã làm tròn những ước vọng của đời mình trước khi ra đi, hay cái cười im lặng của Anh là một cách cười chua chát?
Ngày 30 tháng Tư năm 2001
B.S. Trần Nguơn Phiêu
Tuesday, January 28, 2014
SƠN TRUNG * SAU NĂM 2014, TƯƠNG LAI TRUNG CỘNG VỀ ĐÂU?
SAU NĂM 2014, TƯƠNG LAI TRUNG CỘNG VỀ ĐÂU?
SƠN TRUNG
Đầu năm 2014, nhiều dấu hiệu cho biết một Trung Cộng hùng mạnh đang vươn lên. Trung Quốc đang chế tạo tàu sân bay thứ hai. Năm 2013 nhiều loại vũ khí trang bị mới của Trung Quốc được thử nghiệm và đưa vào sử dụng, bao gồm máy bay vận tải quân sự J-20, máy bay tàng hình J-31, máy bay tác chiến không người lái tàng hình Lợi Kiếm.Trung Quốc đang nỗ lực bắt kịp trình độ phát triển vũ khí trang bị của các nước phát triển khác trên thế giới.
Trung Quốc vừa cho bay thử thành công thiết bị mang tên lửa siêu tốc với đầu đạn hạt nhân có khả năng xuyên thủng mọi hệ thống phòng thủ hiện thời
Khí cụ bay siêu tốc (HGV) của Trung Quốc bắt chước theo chiếc “WU-14” của Hoa Kỳ, được phát hiện trong lúc bay với vận tốc 10 lần vận tốc âm thanh trong không phận Trung Quốc.
Bên cạnh những vũ khí mới chế tạo, tinh thần Đại Hán cũng dâng cao. Một số tướng lãnh hăm he chiếm biển đông. Trong các vị tướng lãnh đó có Lưu Á Châu là một người đã kêu gọi Trung Cộng phải thay đổi thể chế theo nền dân chủ của Mỹ. Tuy nhiên, nhiều nhà bình luận đã nhìn thấy rõ bản lai diện mục của ông và họ gọi ông là con sói đội lốt cừu. Nay thì ông đã nhăn ranh há miệng lộ nguyên hình sói. Đài VOA ngày 17-1-2014 đưa tin" Thượng tướng Lưu Á Châu mới đây đã hô hào cho việc tiến hành chiến tranh ở Biển Đông và Biển Hoa Đông, giữa lúc có tin đồn là trong năm nay Trung Quốc sẽ đánh chiếm đảo Thị Tứ, một hòn đảo tương đối lớn thuộc quần đảo Trường Sa, đang do Philippines kiểm soát. Trong cuộc phỏng vấn hồi gần đây trên tờ Tham Khảo Quốc phòng, Thượng tướng Lưu Á Châu, Chính ủy Đại học Quốc phòng của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc, nói rằng quân đội nước ông đang có một 'cơ hội chiến lược' để tăng cường khả năng bảo vệ chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông và Biển Hoa Đông, nơi đang có tranh chấp với Nhật Bản và các nước Đông Nam Á.
Vài nét sơ lược như thế cũng cho ta biết Trung Quốc đang phát triển. Sự phát triển này là một niềm kiêu hãnh của Trung Quốc nhưng cũng là một tai họa cho Trung Quốc vì phải hao tiền, tốn của vào cuộc chạy đua vũ trang trong khi kinh tế đang chao đảo
Bên cạnh những thành tựu về khoa học quân sự, Trung Cộng phải đối diện với nhiều khó khăn. Trung Cộng và Việt Nam nay đang xuất huyết trầm trọng và mất khí thế đấu tranh. Mấy năm xây dựng XHCN rồi chuyển sang kinh tế XHCN định hướng, bọn đầu gấu hai nước mặc sức thâu tóm tài sản hàng trăm triệu, hàng trăm tỷ Mỹ kim.Tiền quá nhiều thì phải cất giấu. Cất giấu đâu? Dù ghét Mỹ, có thể là ghét Mỹ ngoài miệng, nhưng Trung Cộng và Việt Cộng đều thấy Mỹ là nơi cư trú an toàn nhất cho bản thân và tài sản họ. Họ đã chuyển ra ngoại quốc bằng nhiều hình thức như kinh doanh, đầu tư, du học, hôn nhân, mua thẻ xanh Mỹ.
Hàng trăm tỷ Mỹ kim đã âm thầm rời khỏi Trung Cộng và Việt Cộng, nay chỉ còn ngân hàng trống rỗng. Còn nói về khí thế đấu tranh thì không còn. Ngày xưa con ông cháu cha đi Nga, đi Tiệp du học lấy cớ công tác mà không ai biết.Nay mỗi năm mấy chục ngàn sinh viên Trung Quốc, Việt Nam, và trăm ngàn du khách Trung Cộng, Việt Cộng đi Mỹ. Vậy còn số xuất huyết vàng, đô la là bao nhiêu? Hạng tư sản đỏ ồ ạt ra đi, còn hạng vô sản ," giai cấp tiên tiến lãnh đạo thì phải ở lại xây dựng XHCN ,hoặc đi xuất khẩu lao động và làm nghề bán trôn nuôi miệng, làm sao đi du học? du lịch? Vậy thì họ cam tâm hy sinh bản thân cho tư sản đỏ ư?Nếu Trung Cộng xâm chiếm Việt Nam, và còn Việt Cộng, thì cuộc chiến sẽ xẩy ra rất nhanh, không đến nỗi phải đốt cả Trường Sơn và hy sinh ba bốn thế hệ vì bọn cầm đầu Việt Cộng sẽ bỏ chạy hoặc đầu hàng Trung Cộng.
Trong bài " Tẩu tán tài sản : «Lãnh đạo Trung Quốc bị bắt quả tang» ngày 24-1-2014, phóng viên
RFI đã hỏi Serge Michel, người đã phối hợp với Hiệp hội các nhà báo điều tra, tiến hành một cuộc điều tra được đặt tên là « Offshore Leaks », về hồ sơ « China Leaks » .Serge Michel cho biết tên của hơn 22 ngàn người Trung Quốc có tài khoản ở thiên đường thuế khóa và chúng tôi đã xác định được họ là chủ sở hữu các công ty offshore ».
Thực ra, trước tiên, chúng tôi tìm thấy tên của những người Trung Quốc có tài sản lớn nhất. Chúng tôi có toàn bộ 15 tỷ phú Trung Quốc giầu có nhất nước, tên tuổi của họ xuất hiện trong các tài liệu. Chúng tôi gọi họ là « các doanh nhân », « những người cực giàu ». Thế rồi, bên cạnh đó, có một loại người thực sự điển hình Trung Quốc mà người ta gọi là « các Hoàng tử đỏ ». Đây là những người thân cận trực tiếp của giới lãnh đạo, như con cái, vợ chồng, con rể v.v. Và những người lãnh đạo này không ngoài ai khác là Tập Cận Bình, đương kim Chủ tịch nước hay người tiền nhiệm của ông ta, ông Hồ Cẩm Đào và đặc biệt là ông Ôn Gia Bảo, người giữ chức Thủ tướng cho đến năm ngoái và tên hai người con của ông đã được tìm thấy ở thiên đường thuế khóa ».
.http://www.viet.rfi.fr/chau-a/20140124-tau-tan-tai-san-%C2%AB-lanh-dao-trung-quoc-bi-bat-qua-tang-%
RFI trong bài " Không còn nghi ngờ về nguy cơ Trung Quốc vỡ nợ" của Thanh Hà, đăng ngày 20-1-2014, theo tin Reuter của Kim Kyung-Hoon cho biết:
Thông tín viên của tờ báo Libération, trang kinh tế mở đầu bài viết bằng một câu hỏi : Phải chăng Trung Quốc đang theo chân Hy Lạp, trở thành một quốc gia nợ nần chồng chất ? Tháng trước Viện kiểm toán quốc gia công bố một bản báo cáo, theo đó tổng nợ công của Trung Quốc đã tăng 400 % trong bốn năm qua : Tỷ lệ nợ công so với GDP của nền kinh tế số 2 trên thế giới đang từ 17 % nhảy vọt lên thành 58 %.
Tích chung cả nợ của Nhà nước lẫn tư nhân, thì tỷ lệ này tăng từ 131 % năm 2008 lên thành 215 % vào năm 2013. Đành rằng nợ công của Trung Quốc không thấm vào đâu so với Nhật Bản (250 % GDP) hay của Hy Lạp (160 % GDP), nhưng các con số nói trên cho thấy khu vực kinh tế Nhà nước Trung Quốc mắc nợ quá nhanh trong thời gian từ 4 đến 5 năm trở lại đây. Các con số nói trên càng đáng quan ngại hơn, khi biết rằng tỷ lệ tăng trưởng của Trung Quốc có khuynh hướng giảm sụt.
Tại sao nợ công của Trung Quốc lại tăng vọt trong thời gian gần đây ? Tác giả bài báo trả lời : Đó là do thái độ ngông cuồng, tiêu xài quá trớn của các chính quyền địa phương. Trong hai năm rưỡi vừa qua, tổng nợ công ở cấp địa phương tăng thêm 67 %, đạt ngưỡng 2.200 tỷ euro.
Chỉ cách thủ đô Bắc Kinh có một giờ lái xe, khoảng 3 000 ngôi biệt thự sang trọng vẫn chưa tìm được chủ. Tại một thành phố khác ở miền đông bắc Trung Quốc thì có tới hàng chục ngàn căn hộ do chính quyền bỏ tiền ra xây để rồi « ngồi trên một núi nợ cao không thua gì dãy Hy Mã Lạp Sơn » ! Thế rồi vùng Nội Mông, thành phố Hàng Châu, hay tỉnh Hồ Nam, chính quyền cũng đang « dở khóc dở cười ». Nơi thì ủy ban nhân dân thành phố không có sáng kiến nào hay hơn là dựng lên một chiếc tháp Eiffel cao 100 mét để phô trương sự phồn thịnh, chỗ thì đầu tư đến 10 triệu đô la để xây một bức tượng hình con cá khổng lồ ngay cổng vào của thành phố.
Libération nhận xét : Sự điên rồ đó không chỉ dừng lại ở các tỉnh lẻ, mà đã ngấm vào cả các thành phố lớn từ Bắc Kinh đến Vũ Hán, từ Trùng Khánh tới Quảng Đông … Hiện nay, cứ trên 100 tòa cao ốc đang được xây dựng trên thế giới thì có tới 60 công trình đang mọc lên tại Trung Quốc. Như lời một chuyên gia kinh tế người Mỹ đang làm việc tại Bắc Kinh, Michael Pettis, « một phần lớn các khoản đầu tư ở Trung Quốc được dùng để xây các tòa cao ốc không người ở, để kiến thiết những phi trường không bóng người qua lại hay những nhà máy vô dụng, để rồi nợ nần cứ tăng lên mãi ». Còn theo lời một người trong cuộc thì tình trạng nợ nần ở cấp địa phương Trung Quốc đã « hoàn toàn ngoài tầm kiểm soát ». Không còn ai nghi ngờ về viễn cảnh Trung Quốc bị vỡ nợ. Tất cả chỉ là vấn đề thời gian. Chuyên gia này nói thêm khi đó thì tác động sẽ còn nguy hại hơn so với những gì đã xảy ra tại Mỹ hồi năm 2008/2009.
http://www.viet.rfi.fr/chau-a/20140120-khong-con-nghi-ngo-ve-nguy-co-trung-quoc-vo-no
Tại Việt Nam nay đang sôi nổi vì vụ án Huỳnh Thị Kiều Như lừa đảo 4.000 tỷ đồng, và các vụ hối lộ liên quan đến cấp cao tướng lĩnh ngành cảnh sát nhân dân. Trung cộng, Việt Cộng cùng chung một căn bệnh hiểm nghèo
Mai Vân của RFI trong bài " Thời vàng son của các tập đoàn quốc tế tại Trung Quốc nay còn đâu !" đã viết theo tuần báo Anh The Economist ngày 25-1-2014 đã viết vể thị trường Trung Quốc,
« Trung Quốc mất sức hấp dẫn » kèm theo câu hỏi « Vì sao tình hình ngày càng trở nên khó khăn hơn cho các công ty nước ngoài ».
Chính sách mở cửa của Đặng Tiểu Bình đã nhanh chóng biến Trung Quốc
thành một trong những thị trường lớn nhất và phát triển nhanh nhất trên
thế giới. Và trong ba thập kỷ qua, các tập đoàn đa quốc gia đã đổ xô vào
vùng đất hứa này. Thế nhưng hiện nay, cơn sốt có vẻ như đã hạ hẳn
xuống, cho dù trong một chừng mực nào đó, thị trường Trung Quốc vẫn
thuộc diện hấp dẫn nhất thế giới, nơi mà GM và Apple, hai tập đoàn lớn
của Mỹ, đã thu được những món lợi nhuận béo bở.
Thế nhưng, theo The Economist, đối với nhiều công ty nước ngoài khác, mọi thứ đang trở thành khó khăn hơn, một phần là do tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đang giảm sút, trong khi chi phí nhân công lại đang tăng lên. Công nhân trẻ lành nghề càng lúc càng khó kiếm, và nếu kiếm được thì tiền lương phải trả lại tăng vọt.
Khó khăn cũng đến từ phía chính phủ Trung Quốc, càng lúc càng gây khó dễ cho các doanh nghiệp ngoại quốc trong một số lĩnh vực. Họ đã giới hạn ngành ngân hàng và chứng khoán đối với các tập đoàn nước ngoài. Họ cũng đã chặn đường các công ty internet, trong đó có Facebook và Twitter, và bắt đầu chĩa mũi dùi vào các hãng chuyên về phần cứng như Cisco, IBM và Qualcomm, đặc biệt từ sau các tiết lộ của Edward Snowden.
GlaxoSmithKline, một hãng dược phẩm, đang vướng vào một cuộc điều tra tham nhũng ; Apple vào năm ngoái đã bị buộc phải xin lỗi một cách nhục nhã vì sơ ý trong vấn đề bảo hành sản phẩm ; dây chuyền cà phê Starbucks thì bị các phương tiện truyền thông nhà nước cáo buộc là bán hàng với giá cắt cổ. Vào tháng Ba tới đây, một đạo luật bảo vệ người tiêu dùng một cách chặt chẽ sẽ có hiệu lực,và khi ấy, các tập đoàn đa quốc gia sẽ lại trở thành đối tượng của một đợt tấn công mới.
Nguyên nhân khó khăn thứ ba, theo tuần báo Anh, là sự cạnh tranh đang càng lúc càng khốc liệt. Vốn đã là chiến trường ác liệt nhất thế giới của các thương hiệu toàn cầu, nay các tập đoàn đa quốc gia đang phải đối mặt với các doanh nghiệp Trung Quốc.
Một số tập đoàn Trung Quốc đang vươn lên trên trường quốc tế, như Tiểu Mễ (Xiaomi) và Hoa Vi (Huawei) đã đưa ra được những chiếc điện thoại thông minh đẳng cấp thế giới, hay Tam Nhất (Sany) với những loại máy công cụ chẳng thua kém gì Hitachi và Caterpillar.
Cái khó cho các tập đoàn ngoại quốc là nhìn chung, người tiêu dùng Trung Quốc chưa có thói quen trung thành với một thương hiệu nhất định, và nhờ sự phát triển của Internet, họ có thể so sánh và trở thành những khách hàng thuộc loại khó tính nhất trên thế giới.
Một số công ty đã lần lượt tháo chạy. Tháng 12 vừa qua, Tập đoàn mỹ phẩm Revlon cho biết là họ sẽ rút khỏi Trung Quốc. Đối thủ cạnh tranh của họ là L'Oréal, công ty mỹ phẩm lớn nhất thế giới, cũng cho biết là họ sẽ ngừng bán Garnier, một trong những thương hiệu chính của họ. Best Buy, một nhà bán lẻ điện tử của Mỹ, và Media Markt, một đối thủ cạnh tranh người Đức, cũng đã bỏ cuộc, tương tự như Yahoo, một tập đoàn internet khổng lồ…
Thế nhưng, theo The Economist, đối với nhiều công ty nước ngoài khác, mọi thứ đang trở thành khó khăn hơn, một phần là do tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đang giảm sút, trong khi chi phí nhân công lại đang tăng lên. Công nhân trẻ lành nghề càng lúc càng khó kiếm, và nếu kiếm được thì tiền lương phải trả lại tăng vọt.
Khó khăn cũng đến từ phía chính phủ Trung Quốc, càng lúc càng gây khó dễ cho các doanh nghiệp ngoại quốc trong một số lĩnh vực. Họ đã giới hạn ngành ngân hàng và chứng khoán đối với các tập đoàn nước ngoài. Họ cũng đã chặn đường các công ty internet, trong đó có Facebook và Twitter, và bắt đầu chĩa mũi dùi vào các hãng chuyên về phần cứng như Cisco, IBM và Qualcomm, đặc biệt từ sau các tiết lộ của Edward Snowden.
GlaxoSmithKline, một hãng dược phẩm, đang vướng vào một cuộc điều tra tham nhũng ; Apple vào năm ngoái đã bị buộc phải xin lỗi một cách nhục nhã vì sơ ý trong vấn đề bảo hành sản phẩm ; dây chuyền cà phê Starbucks thì bị các phương tiện truyền thông nhà nước cáo buộc là bán hàng với giá cắt cổ. Vào tháng Ba tới đây, một đạo luật bảo vệ người tiêu dùng một cách chặt chẽ sẽ có hiệu lực,và khi ấy, các tập đoàn đa quốc gia sẽ lại trở thành đối tượng của một đợt tấn công mới.
Nguyên nhân khó khăn thứ ba, theo tuần báo Anh, là sự cạnh tranh đang càng lúc càng khốc liệt. Vốn đã là chiến trường ác liệt nhất thế giới của các thương hiệu toàn cầu, nay các tập đoàn đa quốc gia đang phải đối mặt với các doanh nghiệp Trung Quốc.
Một số tập đoàn Trung Quốc đang vươn lên trên trường quốc tế, như Tiểu Mễ (Xiaomi) và Hoa Vi (Huawei) đã đưa ra được những chiếc điện thoại thông minh đẳng cấp thế giới, hay Tam Nhất (Sany) với những loại máy công cụ chẳng thua kém gì Hitachi và Caterpillar.
Cái khó cho các tập đoàn ngoại quốc là nhìn chung, người tiêu dùng Trung Quốc chưa có thói quen trung thành với một thương hiệu nhất định, và nhờ sự phát triển của Internet, họ có thể so sánh và trở thành những khách hàng thuộc loại khó tính nhất trên thế giới.
Một số công ty đã lần lượt tháo chạy. Tháng 12 vừa qua, Tập đoàn mỹ phẩm Revlon cho biết là họ sẽ rút khỏi Trung Quốc. Đối thủ cạnh tranh của họ là L'Oréal, công ty mỹ phẩm lớn nhất thế giới, cũng cho biết là họ sẽ ngừng bán Garnier, một trong những thương hiệu chính của họ. Best Buy, một nhà bán lẻ điện tử của Mỹ, và Media Markt, một đối thủ cạnh tranh người Đức, cũng đã bỏ cuộc, tương tự như Yahoo, một tập đoàn internet khổng lồ…
Các công ty còn cố bám trụ thì đang gặp khó khăn. Vào đầu tuần này, tập đoàn máy tính IBM cho biết doanh thu tại Trung Quốc giảm 23% trong quý cuối cùng của năm 2013. Rémy Cointreau, hãng rượu của Pháp thì cho biết doanh số bán hàng loại Cognac Rémy Martin của họ đã giảm hơn 30 % trong ba quý đầu tiên của năm ngoái vì sự sụt giảm tiêu thụ ở Trung Quốc... Danh sách này ngày càng dài.
Đối với The Economist, thực tế đã rõ, thời kỳ vàng son của các tập đoàn ngoại quốc tại Trung Quốc đã qua rồi.
Buôn bán phải nhờ khách hàng, khách hàng bỏ đi, dân chúng bỏ đi thì chủ tiệm sống với ai?Thôi phải đóng cửa đi thôi!
Ngôi nhà Trung Cộng và Việt Cộng đã bị mối mọt ruồng đục hết cả rồi. Chỉ chờ một cơn gió nhẹ là sụp xuống.
Ngày nay, cộng sản ra sức vơ vét, cướp bóc chứng tỏ người cộng sản đã biết chợ chiều sắp tan rồi, nên họ hối hả, vội vàng chụp giựt. Ho thẳng tay đánh dân , bỏ tù dân, chứng tỏ họ không cần dân ủng hộ nữa. Khi cơ sự xảy ra, họ thực hiện "tam thập lục kế, dĩ đào vi thượng," không thể nương nhờ vào dân như trước 1975.
Có người viết : "Xã hội Việt Nam hôm nay không tích luỹ bất cứ điều gì cho sự thay đổi chính trị ". Và ông này còn mỉa mai những ai ngây thơ tin chuyện "vật đổi sao dời".
Tại sao không? Những Nhân Văn Giai Phẩm, những Trần Xuân Bách, Trần Độ, Nguyễn Kiến Giang, Hoà thượng Thích Quảng Độ, Thượng tọa Thich Thiện Minh, Linh mục Nguyễn Văn Lý, linh mục Nguyễn Hữu Lễ, Bác sĩ Nguyễn Đan Quế, LS Cù Huy Hà Vũ, Việt Khang, Huỳnh Duy Thức, Huỳnh Thục Vy. ..là những nhân tố tích cực cho cách mạng Việt Nam. Còn Việt Cộng thì tất nhiên muốn bám lấy cái chế độ bán nước phản dân của chúng.Nhưng nhân dân ta, và cơ trời có để chúng tồn tại mãi không? Nếu đời không đổi thì nay ta nay vẫn là những con vượn đu trên cành cây, hay những con khỉ ngồi ung dung gải háng. Đa số cho rằng"Cùng tắc biến, biến tắc thông" , cuộc thế sẽ thay đổi tốt đẹp. Trung Cộng sụp thì Việt Cộng cũng tan tành. Chúng ta chờ đợi " Ngày mai trời lại sáng".
TIN THẾ GIỚI
Thời vàng son của các tập đoàn quốc tế tại Trung Quốc nay còn đâu !
Thời
hoàng kim của các tập đoàn quốc tế tại Trung Quốc đang lùi dần vào quá
khứ. Ảnh : Khu tài chính, doanh nghiệp Thượng Hải (Ảnh chụp 20/11/2013).
REUTERS/Carlos Barria/Files
Có lẽ do trùng hợp với ngày Tết Nguyên đán, tuần báo Anh The
Economist số đề ngày 25/01/2014 đã dành hồ sơ đặc biệt cho thị trường
Trung Quốc. Trên trang bìa màu đỏ là hình chiếc mặt nạ đen/trắng biểu
thị cho nhân vật dữ trong tuồng Trung Quốc, bên dưới hàng tựa lớn « Trung Quốc mất sức hấp dẫn » kèm theo câu hỏi « Vì sao tình hình ngày càng trở nên khó khăn hơn cho các công ty nước ngoài ».
Bài xã luận trang trong của tuần báo Anh đã nêu bật một số
nguyên nhân khiến cho các tập đoàn đa quốc gia, trước đây rất phấn khởi
với thị trường Trung Quốc, nay đang càng lúc càng thấy rằng làm ăn với
Bắc Kinh không phải là dễ. Nhiều đại công ty quốc tế đã bỏ cuộc, trong
lúc những ai muốn bám trụ thì phải điều chỉnh cung cách kinh doanh.
The Economist đã ngược dòng lịch sử về đầu thập niên 1980, khi đất nước Trung Quốc – thời Đặng Tiểu Bình - bắt đầu mở rộng vòng tay chào đón các doanh nghiệp ngoại quốc, sau khi nền kinh tế bị chính sách tai hại của Mao Trạch Đông đánh gục, và khi mơ ước của người Trung Quốc chỉ đơn giản là có được bốn thứ : Xe đạp, máy may, quạt máy và đồng hồ.
Chính sách mở cửa của Đặng Tiểu Bình đã nhanh chóng biến Trung Quốc thành một trong những thị trường lớn nhất và phát triển nhanh nhất trên thế giới. Và trong ba thập kỷ qua, các tập đoàn đa quốc gia đã đổ xô vào vùng đất hứa này. Thế nhưng hiện nay, cơn sốt có vẻ như đã hạ hẳn xuống, cho dù trong một chừng mực nào đó, thị trường Trung Quốc vẫn thuộc diện hấp dẫn nhất thế giới, nơi mà GM và Apple, hai tập đoàn lớn của Mỹ, đã thu được những món lợi nhuận béo bở.
Thế nhưng, theo The Economist, đối với nhiều công ty nước ngoài khác, mọi thứ đang trở thành khó khăn hơn, một phần là do tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đang giảm sút, trong khi chi phí nhân công lại đang tăng lên. Công nhân trẻ lành nghề càng lúc càng khó kiếm, và nếu kiếm được thì tiền lương phải trả lại tăng vọt.
Khó khăn cũng đến từ phía chính phủ Trung Quốc, càng lúc càng gây khó dễ cho các doanh nghiệp ngoại quốc trong một số lĩnh vực. Họ đã giới hạn ngành ngân hàng và chứng khoán đối với các tập đoàn nước ngoài. Họ cũng đã chặn đường các công ty internet, trong đó có Facebook và Twitter, và bắt đầu chĩa mũi dùi vào các hãng chuyên về phần cứng như Cisco, IBM và Qualcomm, đặc biệt từ sau các tiết lộ của Edward Snowden.
GlaxoSmithKline, một hãng dược phẩm, đang vướng vào một cuộc điều tra tham nhũng ; Apple vào năm ngoái đã bị buộc phải xin lỗi một cách nhục nhã vì sơ ý trong vấn đề bảo hành sản phẩm ; dây chuyền cà phê Starbucks thì bị các phương tiện truyền thông nhà nước cáo buộc là bán hàng với giá cắt cổ. Vào tháng Ba tới đây, một đạo luật bảo vệ người tiêu dùng một cách chặt chẽ sẽ có hiệu lực,và khi ấy, các tập đoàn đa quốc gia sẽ lại trở thành đối tượng của một đợt tấn công mới.
Nguyên nhân khó khăn thứ ba, theo tuần báo Anh, là sự cạnh tranh đang càng lúc càng khốc liệt. Vốn đã là chiến trường ác liệt nhất thế giới của các thương hiệu toàn cầu, nay các tập đoàn đa quốc gia đang phải đối mặt với các doanh nghiệp Trung Quốc.
Một số tập đoàn Trung Quốc đang vươn lên trên trường quốc tế, như Tiểu Mễ (Xiaomi) và Hoa Vi (Huawei) đã đưa ra được những chiếc điện thoại thông minh đẳng cấp thế giới, hay Tam Nhất (Sany) với những loại máy công cụ chẳng thua kém gì Hitachi và Caterpillar.
Cái khó cho các tập đoàn ngoại quốc là nhìn chung, người tiêu dùng Trung Quốc chưa có thói quen trung thành với một thương hiệu nhất định, và nhờ sự phát triển của Internet, họ có thể so sánh và trở thành những khách hàng thuộc loại khó tính nhất trên thế giới.
Một số công ty đã lần lượt tháo chạy. Tháng 12 vừa qua, Tập đoàn mỹ phẩm Revlon cho biết là họ sẽ rút khỏi Trung Quốc. Đối thủ cạnh tranh của họ là L'Oréal, công ty mỹ phẩm lớn nhất thế giới, cũng cho biết là họ sẽ ngừng bán Garnier, một trong những thương hiệu chính của họ. Best Buy, một nhà bán lẻ điện tử của Mỹ, và Media Markt, một đối thủ cạnh tranh người Đức, cũng đã bỏ cuộc, tương tự như Yahoo, một tập đoàn internet khổng lồ…
Các công ty còn cố bám trụ thì đang gặp khó khăn. Vào đầu tuần này, tập đoàn máy tính IBM cho biết doanh thu tại Trung Quốc giảm 23% trong quý cuối cùng của năm 2013. Rémy Cointreau, hãng rượu của Pháp thì cho biết doanh số bán hàng loại Cognac Rémy Martin của họ đã giảm hơn 30 % trong ba quý đầu tiên của năm ngoái vì sự sụt giảm tiêu thụ ở Trung Quốc... Danh sách này ngày càng dài.
Đối với The Economist, thực tế đã rõ, thời kỳ vàng son của các tập đoàn ngoại quốc tại Trung Quốc đã qua rồi.
Đời tư và « đời công » của Tổng thống Pháp trên mặt báo
Tạp chí Pháp tuần này dành trang bìa cho những chủ đề thời sự khác biệt, L’Express quan tâm đến hiện tượng ‘tinh thần suy sụp’, một căn bệnh mới của thời đại, mà một người trên 5 trong tuổi lao động bị đe dọa. Le Nouvel Observateur nêu bật ‘quyền lực’ của giới chuyên săn ảnh đời tư paparazzi, với ảnh Tổng thống Pháp François Hollande đi mô-tô bị nhắm trong ống kính.
Phải nói ông Hollande rất được các tạp chí quan tâm, không chỉ riêng về đời sống riêng tư mà cả trên bình diện chính trị, chính sách, nhất là việc ông Hollande trở lại với chính sách tiết kiệm như Đức từng chủ trương, cắt giảm chi tiêu xã hội. Le Nouvel Observateur dành trang xã luận cho tương lai của ông Hollande và trong hồ sơ chính trị dài nêu câu hỏi : « Ông Hollande có còn ở cánh tả hay không ? ».
Tạp chí Courrier International trong hàng tựa trang bìa nhìn thấy là báo giới nước ngoài ‘không’ hài lòng về ông Hollande, mà báo Đức gọi là người bạn mới của bà Merkel. Báo Bồ Đào Nha nói đến cánh tả thất vọng, trong lúc báo Tây Ban Nha thì nhìn thấy thành trì cuối cùng (của các đảng Xã hội) đã đến hồi bị phá bỏ.
Thái Lan : Khủng hoảng đe dọa nền dân chủ
Cũng về Châu Á, tạp chí Courrier International nhìn qua Thái Lan và tỏ ý e ngại cho nền Dân chủ bị đe dọa trong cuộc khủng hoảng chính trị kéo dài từ 3 tháng nay. Tạp chí đăng bài xã luận của nhật báo Thái Lan Bangkok Post, phân tích tình hình và không thấy lối thoát : Trước mắt, tình trạng khẩn cấp được ban hành trong hai tháng trên toàn Thái Lan, cho phép chính quyền kiểm duyệt truyền thông, cấm tụ họp nơi công cộng và bắt giam người, trong khi cuộc bầu Quốc hội trước thời hạn được dự kiến vào ngày 02/02 tới đây.
Điều làm tác giả bài báo e ngại là tình hình bế tắc, khủng hoảng kéo dài, chưa thấy lối thoát ra sao. Nguyên nhân, theo bài báo, là các đảng chính trị đã không biết thích ứng với thay đổi của xã hội.
Để trả lời câu hỏi vì sao Thái Lan lâm vào tình cảnh hiện nay, tác giả bài báo nhìn lại xã hội Thái, phân tích là đã có những thay đổi triệt để trong các thập niên qua : Trước tiên, thu nhập của người dân đã tăng lên, người Thái bây giờ giàu gấp 3 lần so với ông cha. Ước vọng của họ đã thay đổi, đòi hỏi của họ đối với chính quyền cũng nhiều hơn. Được đi bầu, họ đã ý thức về quyền hạn của họ qua lá phiếu, họ muốn có tiếng nói. Người dân ở tỉnh, ở nông thôn đã ý thức họ là những người đóng góp nhiều vào ngân sách quốc gia.
Dù biến chuyển một cách triệt để, nhưng xã hội Thái vẫn còn mâu thuẫn giữa người thành thị và nông thôn. Một tầng lớp dân thành thị vẫn xem thường người nông thôn, không chấp nhận là những người này có thể đòi hỏi quyền lợi, đòi có tiếng nói trên diễn đàn chính trị.
Còn các đảng phái, qua chương trình hành động và cách điều hành công việc, đã cho thấy là họ không thích ứng được với thay đổi của xã hội, mà thường hành động như những nhóm « lợi ích », điều hành sao có lợi cho mình mà thôi. Đánh giá về đảng cầm quyền, tác giả bài báo cho là đảng Thai Rak Thai của cựu Thủ tướng Thaksin là đảng đầu tiên đã đưa ra một chương trình sát gần người người dân và được ủng hộ, nhưng đảng này lại thiếu tầm nhìn trên phương diện thuế khóa, tài chính. Đảng hậu thân Peuh Thai của Thủ tướng Yingluck, em gái của ông Thaksin, đã cho thấy là họ không vững vàng, phạm nhiều sai lầm, mất uy tín, nhất là trong vụ luật ân xá.
Đảng đối lập, đảng Dân Chủ càng bị chỉ trích nặng nề hơn. Tác giả bài báo khó chấp nhận việc một đảng có thể tẩy chay cuộc bầu cử vì sợ thất cử. Đảng này vịn cớ là có những vụ mua phiếu, nhưng thật ra là đảng này không có một chương trình có sức thuyết phục. Trong mắt tác giả bài báo, đảng Dân Chủ rất giỏi trong việc xây dựng quan hệ với giới quyền thế hơn là chú tâm tìm kiếm hậu thuẫn của cử tri.
Cuối cùng thì tác giả bài xã luận nhận thấy dù cuộc bầu cử có diễn ra đi chăng nữa, thì sau đó khó có thể đưa ra chính sách nào để giải quyết khủng hoảng. Tuy nhiên cũng có những tia hy vọng là trong tình hình hiện nay, ngày càng nhiều người Thái chấp nhận cải tổ, nhưng việc soạn thảo, đưa ra cải tổ và thực hiện sẽ phải mất nhiều thời gian.
Thái Lan : Áo đỏ tẩy chay bia Thái Singha
Tạp chí Courrier còn minh họa cuộc tranh chấp hiện nay bằng một sự kiên kinh tế xã hội : phe áo đỏ ủng hộ chính quyền đã tẩy chay một nhãn hiệu bia nổi tiếng Thái Lan, bia Shinga. Nguyên nhân là vì một người trong gia đình chủ nhân, bà Chitpas Bhirombhakdi, là người cho là rất năng nổ trong các cuộc biểu tình của phe đối lập và nhất là bà có một đánh giá đã làm phật lòng những người ở nông thôn : Phát biểu trong một cuộc biểu tình bà đã dám cho là ‘nhiều người Thái không hiểu gì về dân chủ, đặc biệt là vùng nông thôn.
Phát biểu này theo bài báo, không được bà Chitpas xác nhận, nhưng nó đã làm dấy sự tức giận nhất là ở vùng Đông bắc của phe Áo đỏ. Họ chỉ trích ngược lại bà Chitpas là kẻ giàu có, biểu tượng thành phần thượng lưu Bangkok, bám lấy quyền lợi lạc hậu và không hiểu biết gì về nông thôn cả. Và họ quyết định tẩy chay bia Shinga mà người Thái đến nay rất ưa chuộng. Sự kiện này càng minh họa cho hố sâu giữa tầng lớp nông thôn và thành phần được đánh giá là trung lưu thành thị.
Người già Nhật Bản sập bẫy mafia Trung Quốc
Ngoài Thái Lan, tạp chí Courrier International còn nhìn sang Nhật Bản, nơi những người cao niên bị mafia Trung Quốc lừa đảo. Phương thức lừa đảo rất tinh vi, như tờ báo chạy tựa : « Đơn giản như một cú điện thoại ». Quả thật các vụ lừa đảo được thực hiện qua điện thoại gọi từ Trung Quốc ! Tạp chí Courrier International trích dẫn báo Nhật Asahi Shimbun thuật lại câu chuyện do chính một kẻ lừa đảo kể lại.
Bài báo trước tiên mô tả cảnh khoảng một chục người Nhật ở trong một tòa nhà chọc trời ở Phúc Kiến, Trung Quốc, bám vào điện thoại vẻ đang thuyết phục kẻ bên kia đầu giây. Những người họ nói chuyện được biết là những người cao niên ở tại Nhật Bản.
Những người lừa đảo qua điện thoại này được gọi là Kakeko – tức là kẻ gọi (điện thoại), họ được một ‘ông chủ’ Trung Quốc thuê mướn, hoạt động theo từng nhóm 3 hay 4 người, phối hợp nhịp nhàng. Họ được trao một danh sách tên những người cần lừa đảo ở Nhật, thường là những người trên 60. Họ gọi qua đường dây trên mạng, ít tốn tiền, khó bị phát hiện hơn.
Cách thức đánh lừa : Một người giả danh là cảnh sát, thông báo với người bị lừa là có tiền bất chính được đưa vào trương mục, nếu không muốn tài sản bị phong tỏa thì phải làm thủ tục điều chỉnh, và một nhân viên ngân hàng sẽ giải thích thủ tục cần làm. Thế là đến lượt nhân viên ngân hàng giả mạo lên tiếng, hỏi khỏan tiền mà nạn nhân có, yêu cầu rút ra để chuyển lại cho một lãnh đạo ngân hàng. Đến đây thì một nhân vật thứ 3 xuất hiện, với danh nghĩa là một luật sư, trấn an nạn nhân là tất cả các điều này là hợp pháp. Khi mọi chuyện đã xong, họ báo lên người ‘xếp’, một người Trung Quốc nói tiếng Nhật. Người này gọi ngay đến một căn cứ ở Nhật, để một ‘lãnh đạo ngân hàng’ đến nhà nạn nhân nhận tiền.
Theo lời kể của một người kakeko đã làm công việc này, thì một người Trung Quốc nói tiếng Nhật như nói trên quản lý, giám sát mọi việc. Các kakeko phải theo những quy định chặt chẽ : Họ phải gọi liên tục không được nghỉ, có khi gọi đến 300 lần trong ngày ; và mọi người phải ăn tại một nhà hàng quy định, mỗi khi muốn đi ra phố thì phải xin phép, vì người quản lý giữ chìa khóa, và ở ngoài đường họ không được nói tiếng Nhật.
Theo giao ước, thì mỗi vụ thành công, người kakeko được hưởng 5% tiền lừa. Có người trong ba tháng đã nhận được 5 triệu yen, tức đã lừa được đến 100 triệu yen. Người Kakeko kể lại câu chuyện đã thừa nhận là trong số nạn nhân của anh, có một cụ già 90 tuổi. Phương thức lừa đảo này đã khá thành công, theo bài báo, danh sách người cao niên ở Nhật ngày càng dài ra, tổ chức lừa đảo ngày mở rộng hoạt động và thuê thêm người.
Những tổ chức lừa đảo như ở Phúc Kiến cũng có tại các thành phố Trung Quốc khác như ở Bắc Kinh, Thượng Hải, Đại Liên, và chỉ nhắm vào người ở Nhật Bản, vì lừa người ở Trung Quốc dễ bị phát hiện hơn và cũng dễ bị tử hình.
The Economist đã ngược dòng lịch sử về đầu thập niên 1980, khi đất nước Trung Quốc – thời Đặng Tiểu Bình - bắt đầu mở rộng vòng tay chào đón các doanh nghiệp ngoại quốc, sau khi nền kinh tế bị chính sách tai hại của Mao Trạch Đông đánh gục, và khi mơ ước của người Trung Quốc chỉ đơn giản là có được bốn thứ : Xe đạp, máy may, quạt máy và đồng hồ.
Chính sách mở cửa của Đặng Tiểu Bình đã nhanh chóng biến Trung Quốc thành một trong những thị trường lớn nhất và phát triển nhanh nhất trên thế giới. Và trong ba thập kỷ qua, các tập đoàn đa quốc gia đã đổ xô vào vùng đất hứa này. Thế nhưng hiện nay, cơn sốt có vẻ như đã hạ hẳn xuống, cho dù trong một chừng mực nào đó, thị trường Trung Quốc vẫn thuộc diện hấp dẫn nhất thế giới, nơi mà GM và Apple, hai tập đoàn lớn của Mỹ, đã thu được những món lợi nhuận béo bở.
Thế nhưng, theo The Economist, đối với nhiều công ty nước ngoài khác, mọi thứ đang trở thành khó khăn hơn, một phần là do tăng trưởng kinh tế Trung Quốc đang giảm sút, trong khi chi phí nhân công lại đang tăng lên. Công nhân trẻ lành nghề càng lúc càng khó kiếm, và nếu kiếm được thì tiền lương phải trả lại tăng vọt.
Khó khăn cũng đến từ phía chính phủ Trung Quốc, càng lúc càng gây khó dễ cho các doanh nghiệp ngoại quốc trong một số lĩnh vực. Họ đã giới hạn ngành ngân hàng và chứng khoán đối với các tập đoàn nước ngoài. Họ cũng đã chặn đường các công ty internet, trong đó có Facebook và Twitter, và bắt đầu chĩa mũi dùi vào các hãng chuyên về phần cứng như Cisco, IBM và Qualcomm, đặc biệt từ sau các tiết lộ của Edward Snowden.
GlaxoSmithKline, một hãng dược phẩm, đang vướng vào một cuộc điều tra tham nhũng ; Apple vào năm ngoái đã bị buộc phải xin lỗi một cách nhục nhã vì sơ ý trong vấn đề bảo hành sản phẩm ; dây chuyền cà phê Starbucks thì bị các phương tiện truyền thông nhà nước cáo buộc là bán hàng với giá cắt cổ. Vào tháng Ba tới đây, một đạo luật bảo vệ người tiêu dùng một cách chặt chẽ sẽ có hiệu lực,và khi ấy, các tập đoàn đa quốc gia sẽ lại trở thành đối tượng của một đợt tấn công mới.
Nguyên nhân khó khăn thứ ba, theo tuần báo Anh, là sự cạnh tranh đang càng lúc càng khốc liệt. Vốn đã là chiến trường ác liệt nhất thế giới của các thương hiệu toàn cầu, nay các tập đoàn đa quốc gia đang phải đối mặt với các doanh nghiệp Trung Quốc.
Một số tập đoàn Trung Quốc đang vươn lên trên trường quốc tế, như Tiểu Mễ (Xiaomi) và Hoa Vi (Huawei) đã đưa ra được những chiếc điện thoại thông minh đẳng cấp thế giới, hay Tam Nhất (Sany) với những loại máy công cụ chẳng thua kém gì Hitachi và Caterpillar.
Cái khó cho các tập đoàn ngoại quốc là nhìn chung, người tiêu dùng Trung Quốc chưa có thói quen trung thành với một thương hiệu nhất định, và nhờ sự phát triển của Internet, họ có thể so sánh và trở thành những khách hàng thuộc loại khó tính nhất trên thế giới.
Một số công ty đã lần lượt tháo chạy. Tháng 12 vừa qua, Tập đoàn mỹ phẩm Revlon cho biết là họ sẽ rút khỏi Trung Quốc. Đối thủ cạnh tranh của họ là L'Oréal, công ty mỹ phẩm lớn nhất thế giới, cũng cho biết là họ sẽ ngừng bán Garnier, một trong những thương hiệu chính của họ. Best Buy, một nhà bán lẻ điện tử của Mỹ, và Media Markt, một đối thủ cạnh tranh người Đức, cũng đã bỏ cuộc, tương tự như Yahoo, một tập đoàn internet khổng lồ…
Các công ty còn cố bám trụ thì đang gặp khó khăn. Vào đầu tuần này, tập đoàn máy tính IBM cho biết doanh thu tại Trung Quốc giảm 23% trong quý cuối cùng của năm 2013. Rémy Cointreau, hãng rượu của Pháp thì cho biết doanh số bán hàng loại Cognac Rémy Martin của họ đã giảm hơn 30 % trong ba quý đầu tiên của năm ngoái vì sự sụt giảm tiêu thụ ở Trung Quốc... Danh sách này ngày càng dài.
Đối với The Economist, thực tế đã rõ, thời kỳ vàng son của các tập đoàn ngoại quốc tại Trung Quốc đã qua rồi.
Đời tư và « đời công » của Tổng thống Pháp trên mặt báo
Tạp chí Pháp tuần này dành trang bìa cho những chủ đề thời sự khác biệt, L’Express quan tâm đến hiện tượng ‘tinh thần suy sụp’, một căn bệnh mới của thời đại, mà một người trên 5 trong tuổi lao động bị đe dọa. Le Nouvel Observateur nêu bật ‘quyền lực’ của giới chuyên săn ảnh đời tư paparazzi, với ảnh Tổng thống Pháp François Hollande đi mô-tô bị nhắm trong ống kính.
Phải nói ông Hollande rất được các tạp chí quan tâm, không chỉ riêng về đời sống riêng tư mà cả trên bình diện chính trị, chính sách, nhất là việc ông Hollande trở lại với chính sách tiết kiệm như Đức từng chủ trương, cắt giảm chi tiêu xã hội. Le Nouvel Observateur dành trang xã luận cho tương lai của ông Hollande và trong hồ sơ chính trị dài nêu câu hỏi : « Ông Hollande có còn ở cánh tả hay không ? ».
Tạp chí Courrier International trong hàng tựa trang bìa nhìn thấy là báo giới nước ngoài ‘không’ hài lòng về ông Hollande, mà báo Đức gọi là người bạn mới của bà Merkel. Báo Bồ Đào Nha nói đến cánh tả thất vọng, trong lúc báo Tây Ban Nha thì nhìn thấy thành trì cuối cùng (của các đảng Xã hội) đã đến hồi bị phá bỏ.
Thái Lan : Khủng hoảng đe dọa nền dân chủ
Cũng về Châu Á, tạp chí Courrier International nhìn qua Thái Lan và tỏ ý e ngại cho nền Dân chủ bị đe dọa trong cuộc khủng hoảng chính trị kéo dài từ 3 tháng nay. Tạp chí đăng bài xã luận của nhật báo Thái Lan Bangkok Post, phân tích tình hình và không thấy lối thoát : Trước mắt, tình trạng khẩn cấp được ban hành trong hai tháng trên toàn Thái Lan, cho phép chính quyền kiểm duyệt truyền thông, cấm tụ họp nơi công cộng và bắt giam người, trong khi cuộc bầu Quốc hội trước thời hạn được dự kiến vào ngày 02/02 tới đây.
Điều làm tác giả bài báo e ngại là tình hình bế tắc, khủng hoảng kéo dài, chưa thấy lối thoát ra sao. Nguyên nhân, theo bài báo, là các đảng chính trị đã không biết thích ứng với thay đổi của xã hội.
Để trả lời câu hỏi vì sao Thái Lan lâm vào tình cảnh hiện nay, tác giả bài báo nhìn lại xã hội Thái, phân tích là đã có những thay đổi triệt để trong các thập niên qua : Trước tiên, thu nhập của người dân đã tăng lên, người Thái bây giờ giàu gấp 3 lần so với ông cha. Ước vọng của họ đã thay đổi, đòi hỏi của họ đối với chính quyền cũng nhiều hơn. Được đi bầu, họ đã ý thức về quyền hạn của họ qua lá phiếu, họ muốn có tiếng nói. Người dân ở tỉnh, ở nông thôn đã ý thức họ là những người đóng góp nhiều vào ngân sách quốc gia.
Dù biến chuyển một cách triệt để, nhưng xã hội Thái vẫn còn mâu thuẫn giữa người thành thị và nông thôn. Một tầng lớp dân thành thị vẫn xem thường người nông thôn, không chấp nhận là những người này có thể đòi hỏi quyền lợi, đòi có tiếng nói trên diễn đàn chính trị.
Còn các đảng phái, qua chương trình hành động và cách điều hành công việc, đã cho thấy là họ không thích ứng được với thay đổi của xã hội, mà thường hành động như những nhóm « lợi ích », điều hành sao có lợi cho mình mà thôi. Đánh giá về đảng cầm quyền, tác giả bài báo cho là đảng Thai Rak Thai của cựu Thủ tướng Thaksin là đảng đầu tiên đã đưa ra một chương trình sát gần người người dân và được ủng hộ, nhưng đảng này lại thiếu tầm nhìn trên phương diện thuế khóa, tài chính. Đảng hậu thân Peuh Thai của Thủ tướng Yingluck, em gái của ông Thaksin, đã cho thấy là họ không vững vàng, phạm nhiều sai lầm, mất uy tín, nhất là trong vụ luật ân xá.
Đảng đối lập, đảng Dân Chủ càng bị chỉ trích nặng nề hơn. Tác giả bài báo khó chấp nhận việc một đảng có thể tẩy chay cuộc bầu cử vì sợ thất cử. Đảng này vịn cớ là có những vụ mua phiếu, nhưng thật ra là đảng này không có một chương trình có sức thuyết phục. Trong mắt tác giả bài báo, đảng Dân Chủ rất giỏi trong việc xây dựng quan hệ với giới quyền thế hơn là chú tâm tìm kiếm hậu thuẫn của cử tri.
Cuối cùng thì tác giả bài xã luận nhận thấy dù cuộc bầu cử có diễn ra đi chăng nữa, thì sau đó khó có thể đưa ra chính sách nào để giải quyết khủng hoảng. Tuy nhiên cũng có những tia hy vọng là trong tình hình hiện nay, ngày càng nhiều người Thái chấp nhận cải tổ, nhưng việc soạn thảo, đưa ra cải tổ và thực hiện sẽ phải mất nhiều thời gian.
Thái Lan : Áo đỏ tẩy chay bia Thái Singha
Tạp chí Courrier còn minh họa cuộc tranh chấp hiện nay bằng một sự kiên kinh tế xã hội : phe áo đỏ ủng hộ chính quyền đã tẩy chay một nhãn hiệu bia nổi tiếng Thái Lan, bia Shinga. Nguyên nhân là vì một người trong gia đình chủ nhân, bà Chitpas Bhirombhakdi, là người cho là rất năng nổ trong các cuộc biểu tình của phe đối lập và nhất là bà có một đánh giá đã làm phật lòng những người ở nông thôn : Phát biểu trong một cuộc biểu tình bà đã dám cho là ‘nhiều người Thái không hiểu gì về dân chủ, đặc biệt là vùng nông thôn.
Phát biểu này theo bài báo, không được bà Chitpas xác nhận, nhưng nó đã làm dấy sự tức giận nhất là ở vùng Đông bắc của phe Áo đỏ. Họ chỉ trích ngược lại bà Chitpas là kẻ giàu có, biểu tượng thành phần thượng lưu Bangkok, bám lấy quyền lợi lạc hậu và không hiểu biết gì về nông thôn cả. Và họ quyết định tẩy chay bia Shinga mà người Thái đến nay rất ưa chuộng. Sự kiện này càng minh họa cho hố sâu giữa tầng lớp nông thôn và thành phần được đánh giá là trung lưu thành thị.
Ngoài Thái Lan, tạp chí Courrier International còn nhìn sang Nhật Bản, nơi những người cao niên bị mafia Trung Quốc lừa đảo. Phương thức lừa đảo rất tinh vi, như tờ báo chạy tựa : « Đơn giản như một cú điện thoại ». Quả thật các vụ lừa đảo được thực hiện qua điện thoại gọi từ Trung Quốc ! Tạp chí Courrier International trích dẫn báo Nhật Asahi Shimbun thuật lại câu chuyện do chính một kẻ lừa đảo kể lại.
Bài báo trước tiên mô tả cảnh khoảng một chục người Nhật ở trong một tòa nhà chọc trời ở Phúc Kiến, Trung Quốc, bám vào điện thoại vẻ đang thuyết phục kẻ bên kia đầu giây. Những người họ nói chuyện được biết là những người cao niên ở tại Nhật Bản.
Những người lừa đảo qua điện thoại này được gọi là Kakeko – tức là kẻ gọi (điện thoại), họ được một ‘ông chủ’ Trung Quốc thuê mướn, hoạt động theo từng nhóm 3 hay 4 người, phối hợp nhịp nhàng. Họ được trao một danh sách tên những người cần lừa đảo ở Nhật, thường là những người trên 60. Họ gọi qua đường dây trên mạng, ít tốn tiền, khó bị phát hiện hơn.
Cách thức đánh lừa : Một người giả danh là cảnh sát, thông báo với người bị lừa là có tiền bất chính được đưa vào trương mục, nếu không muốn tài sản bị phong tỏa thì phải làm thủ tục điều chỉnh, và một nhân viên ngân hàng sẽ giải thích thủ tục cần làm. Thế là đến lượt nhân viên ngân hàng giả mạo lên tiếng, hỏi khỏan tiền mà nạn nhân có, yêu cầu rút ra để chuyển lại cho một lãnh đạo ngân hàng. Đến đây thì một nhân vật thứ 3 xuất hiện, với danh nghĩa là một luật sư, trấn an nạn nhân là tất cả các điều này là hợp pháp. Khi mọi chuyện đã xong, họ báo lên người ‘xếp’, một người Trung Quốc nói tiếng Nhật. Người này gọi ngay đến một căn cứ ở Nhật, để một ‘lãnh đạo ngân hàng’ đến nhà nạn nhân nhận tiền.
Theo lời kể của một người kakeko đã làm công việc này, thì một người Trung Quốc nói tiếng Nhật như nói trên quản lý, giám sát mọi việc. Các kakeko phải theo những quy định chặt chẽ : Họ phải gọi liên tục không được nghỉ, có khi gọi đến 300 lần trong ngày ; và mọi người phải ăn tại một nhà hàng quy định, mỗi khi muốn đi ra phố thì phải xin phép, vì người quản lý giữ chìa khóa, và ở ngoài đường họ không được nói tiếng Nhật.
Theo giao ước, thì mỗi vụ thành công, người kakeko được hưởng 5% tiền lừa. Có người trong ba tháng đã nhận được 5 triệu yen, tức đã lừa được đến 100 triệu yen. Người Kakeko kể lại câu chuyện đã thừa nhận là trong số nạn nhân của anh, có một cụ già 90 tuổi. Phương thức lừa đảo này đã khá thành công, theo bài báo, danh sách người cao niên ở Nhật ngày càng dài ra, tổ chức lừa đảo ngày mở rộng hoạt động và thuê thêm người.
Những tổ chức lừa đảo như ở Phúc Kiến cũng có tại các thành phố Trung Quốc khác như ở Bắc Kinh, Thượng Hải, Đại Liên, và chỉ nhắm vào người ở Nhật Bản, vì lừa người ở Trung Quốc dễ bị phát hiện hơn và cũng dễ bị tử hình.
Pháp - Trung đọ sức tại châu Phi
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhân chuyến công du Tanzania cuối tháng Ba 2013 - REUTERS /Thomas Mukoya
50 năm bang giao giữa Pháp và Trung Quốc. Paris và Bắc Kinh
trong nửa thế kỷ qua đã đẩy mạnh hợp tác trong nhiều lĩnh vực, từ kinh
tế đến văn hóa. Tại châu Phi, Pháp và Trung Quốc cùng đang lao vào một
cuộc chạy đua để tranh giành ảnh hưởng của lục địa Đen, một thị trường
với hơn 1 tỷ dân và nhu cầu tiêu thụ tăng 20 % một năm.
Đâu là những giới hạn trong chính sách chinh phục châu Phi của
Trung Quốc ? Đâu là những lợi thế của Pháp để tiếp tục đứng vững tại
châu lục này, cưỡng lại các làn sóng đầu tư ồ ạt của Trung Quốc ?
Thống kê cho thấy sự hiện diện về kinh tế của Pháp tại châu Phi đang bị thu hẹp lại. Kể từ năm 2009, Trung Quốc đã nghiễm nhiên trở thành đối tác thương mại số 1 của châu lục này. Tổng trao đổi mậu dịch hai chiều giữa Trung Quốc và châu Phi lớn hơn so với của Pháp và lục địa Đen từ năm 2007.
Không thể phủ nhận ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc và những lợi thế mà Bắc Kinh có được đối với châu Phi. Nhưng đối với châu Phi, Trung Quốc không « một mình một chợ ». Pháp vẫn có nhiều lá chủ bài trong tay, nhất là đối với những quốc gia thuộc khối Pháp ngữ.
Trả lời đài RFI Pháp ngữ, Lionel Zinsou, chủ tịch quỹ đầu từ PAI Partners phân tích về điều mà mọi người gọi là « sự thụt lùi của Pháp tại châu Phi ». Ông Zinsou còn là một trong những tác giả của báo cáo mang tên « Afrique-France : Un partenariat pour l’avenir / Châu Phi – Pháp : đối tác cho tương lai ». Báo cáo này đã được trình lên tổng thống François Hollande nhân thượng đỉnh Pháp và châu Phi được tổ chức tại điện Elysée, Paris trong hai ngày 6 và 07/12/2013.
« Pháp là một quốc gia chuyên về xuất khẩu. Trong 10 năm qua, Pháp liên tục mất thị trường tại châu Phi. Trong lúc đó thì các hoạt động thương mại của châu Phi ngày càng dựa nhiều vào Trung Quốc. Vì vậy mọi người đã lên tiếng báo động và nói tới sự ‘tuột dốc’ của Pháp tại lục địa Đen. Nhưng sự suy thoái đó đã diễn ra từng bước và nếu nhìn đến tổng kim ngạch xuất khẩu của Pháp sang châu Phi thì chỉ số này đã tăng lên gấp đôi trong thời gian 10 năm qua.
Theo tôi vị trí của nước Pháp nói riêng và của châu Âu nói chung sở dĩ bị thu hẹp lại tại châu Phi, là vì châu Âu không đánh giá đúng tình hình : kinh tế châu Phi chỉ tăng khoảng 5 % mỗi năm nhưng nhu cầu tiêu thụ và nhu cầu nhập khẩu của châu lục này lại tăng 20 % mỗi năm.
Trong lúc mà châu Âu chậm chân như vậy thì hầu hết các quốc gia đang trỗi dậy - không chỉ có Trung Quốc mà cả Hàn Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhanh chóng nắm bắt thời cơ, chen chân vào thị trường châu Phi đang có một đà vươn lên mạnh như vậy. Hiếm khi một quốc gia hay một châu lục nào có được tỷ lệ tăng trưởng ‘thần tốc’ như ở châu Phi.
Tuy nhiên bên cạnh đó, cần biết rằng Pháp không chỉ là một nguồn cung cấp hàng nhập khẩu cho châu Phi mà Pháp còn là một quốc gia đã đầu tư rất nhiều vào châu lục này và đã đặt nhiều hạ tầng cơ sở, nhà máy sản xuất tại đây và các công ty Pháp tạo nhiều công việc làm cho người châu Phi.
Các tập đoàn Pháp hiện diện trong rất nhiều ngành nghề, từ công nghiệp khai thác quặng mỏ đến lĩnh vực sản xuất các dụng cụ thường dùng, từ các dịch vụ tài chính, tư vấn đến các hoạt động văn hóa … Ở điểm này, Trung Quốc không đầu tư nhiều như Pháp. Nhưng xét về khối lượng vốn đầu tư đổ vào trong thời gian gần đây thì đúng là Trung Quốc đang bắt kịp nước Pháp.
Vậy trong bối cảnh đó Pháp phải làm gì để duy trì thế thượng phong của mình đối với lục địa Đen ? Tôi cho rằng Pháp cần tận dụng những lợi thế sẵn có –từ vốn đầu tư đến các cơ sở hạ tầng, nhân lực … để chinh phục lại châu Phi đang bị Trung Quốc mê hoặc. Pháp cần phải nhanh chóng tham gia vào tiến trình phát triển đó của châu Phi ».
Châu Phi, sân sau của Trung Quốc ?
Về phần Trung Quốc, cơ xưởng sản xuất của thế giới này cần đến châu Phi hay nói đúng hơn là cần các nguồn nguyên và nhiên liệu của châu lục này. Đồng thời là một nhà vô địch về xuất khẩu, Trung Quốc đã sớm trông thấy ở châu Phi một thị trường tiêu thụ đầy tiềm năng.
Tổng trao đổi mậu dịch và đầu tư của Trung Quốc tại châu Phi đã tăng mạnh kể từ năm 2000 với Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc –Châu Phi. Năm 1990, hàng xuất khẩu của Trung Quốc chỉ chiếm được 1 % thị trường của châu Phi. Tỷ lệ đó nhảy vọt lên thành 15 % vào năm 2010.
Thêm vào đó quan hệ giữa Bắc Kinh với các nước châu Phi lại tương đối dễ dàng, do Trung Quốc chưa từng đô hộ bất kỳ một quốc gia nào tại châu lục này. Trong quá khứ Trung Quốc lại luôn ủng hộ các nước thuộc địa cũ đòi độc lập.
Trung Quốc luôn tôn trọng nguyên tắc « không can thiệp vào công việc nội bộ », qua đó không « đụng chạm » đến những vấn đề nhạy cảm của các đối tác châu Phi. Theo nghiên cứu của trung tâm Center for Global Development, trong thời gian 2000 đến 2013, Trung Quốc đầu tư 75 tỷ đô la vào châu lục này, chủ yếu trong các lĩnh vực như xây dựng, năng lượng, quặng mỏ …
Trong năm 2012 chẳng hạn Trung Quốc đầu tư tổng cộng 120 tỷ đô la ở hải ngoại, trong đó gần một nửa đã được trút vào châu Phi. Ba nước được các nhà đầu tư Trung Quốc quan tâm nhiều hơn cả là Nigeria, Algeri, Nam Phi. Tổng cộng từ năm 2005 tới 2012 Trung Quốc đầu tư 108 tỷ đô la vào châu lục này, trong đó hơn 34 tỷ được dành cho ngành vận tải, 31 tỷ hướng tới các công nghiệp khai thác dầu hỏa.
Một số nhà phân tích cho rằng Trung Quốc dùng lá bài kinh tế để « thâu tóm » châu Phi. Theo quan điểm của nhà báo Michel Beuret, thì còn quá sớm để khẳng định là Trung Quốc đã « thuần phục » được Lục địa Đen. Ông Beuret còn là đồng tác giả cuốn « La Chinafrique » ghép từ hai chữ Trung Quốc và châu Phi, do nhà xuất bản Grasset phát hành năm 2008.
« Như vừa nói, các quốc gia đang trỗi dậy chứ không riêng gì Trung Quốc, đã nhanh chân tiến vào thị trường châu phi vào lúc mà mọi người cho rằng châu lục này không còn hấp dẫn. Sau khi kết thúc chiến tranh lạnh cộng đồng quốc tế đã lơ là với lục địa Đen. Nhiều người bắt đầu thối chí và nghĩ rằng châu Phi không có hy vọng cất cánh kinh tế thì đấy chính là thời điểm mà Bắc Kinh ý thức được về tầm mức quan trọng của châu lục này đối với sự phát triển của chính bản thân Trung Quốc.
Từ đó Trung Quốc đầu tư vào các lĩnh vực công nghiệp khai thác quặng mỏ, xây dựng cầu đường, hạ tầng cơ sở và nhất là ngành viễn thông. Cũng nhờ những khoản đầu tư đó của Trung Quốc mà kinh tế châu Phi có sức lôi cuốn hơn. Thế rồi trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa, nhiều nền kinh tế đang lên khác –như là Ấn Độ, Brazil, Indonesia, Nga và kể cả Nam Phi…đã nhập cuộc. Nam Phi thậm chí là một đối thủ quan trọng của Trung Quốc ngay trên châu lục này.
Về câu hỏi Trung Quốc đã chinh phục được châu Phi hay chưa, thì tôi trả lời là chưa. Trung Quốc hoàn toàn ý thức được điều đó và họ chủ trương phát triển quan hệ hợp tác với các nước châu Phi chứ đó không phải là một mối quan hệ giữa người mạnh với kẻ yếu. Có rất nhiều các lĩnh vực mà phía Trung Quốc không can thiệp vào.
Cũng phải nói là người Trung Quốc không đem súng ống đến châu Phi như một số quốc gia đã từng làm trong quá khứ. Nhiều người Trung Quốc đến châu lục này làm ăn họ cũng cực khổ và sống một cách đạm bạc. Đó là điều tương đối người Phi châu dễ chấp nhận. Nhưng nói như thế không phải là sự chung sống đó lúc nào cũng diễn ra suông sẻ. Sự hiện diện của Trung Quốc cũng đã đặt ra khá nhiều vấn đề và đôi khi xảy ra xung đột như ở Zambie, Kenya Sénégal …
Trung Quốc tại châu Phi : cơ hội và thách thức
Vào lúc mà phương Tây lơ là với châu Phi thì Trung Quốc đã nhanh chân tiến vào châu lục này. Với Pháp nói riêng và với nhiều nước châu Âu nói chung, châu Phi từng là nạn nhận của chính sách thực dân trong quá khứ. Hiện tại châu lục này lại vấp phải thái độ đôi khi còn trịch thượng của những đối tác châu Âu. Trong thời kỳ hậu chiến tranh lạnh, cũng châu Phi cảm thấy bị thiệt thòi trong quan hệ hợp tác với Mỹ. Một số khác thì lún sâu vào các cuộc « nội chiến ». Trong bối cảnh đó, sự hiện diện của các nhà đầu tư Trung Quốc như một chiếc phao giúp châu lục này đi lên.
Nhiều nhà phân tích cho rằng, châu Phi « tránh vỏ dưa, gặp vỏ dừa » : thoái khỏi sự thống trị của các nước phương Tây để trở thành « nô lệ » cho Trung Quốc. Về điểm này, Lionel Zinsou chủ tịch quỹ đầu tư PAI Partners phân tích :
« Tôi không nghĩ là châu Phi ngày nay đang bị ‘đô hộ trở lại’ và tôi muốn nói đây thực sự là một sự ‘giải phóng’ cho châu lục này. Nói là Trung Quốc ‘đô hộ’ châu Phi là một quan điểm hẹp hòi của châu Âu. Bởi chính bản thân người dân châu Phi không cảm thấy là đang bị rơi vào tròng của Trung Quốc, cho dù là có khá nhiều cuộc xung đột xảy ra trong thời gian gần đây ở một số quốc gia để phản đối chính sách bất công của các công ty Trung Quốc.
Chúng ta phải nhìn nhận là hiện nay có khoảng 200 ngàn người Pháp sống tại lục địa Đen, trong lúc đó thì đã có tới một triệu rưỡi người Hoa đến đây làm ăn sinh sống. Dù có nhiều căng thẳng trong sự chung sống đó nhưng tôi nhận thấy là có một sự liên đới giữa người châu Phi với người Trung Quốc, cả hai đã từng bị thống trị trong quá khứ và họ đã tự giải phóng khỏi ách độ hộ của phương Tây. Nói cách khác, chính châu Phi cần có sự hiện diện của các doanh nghiệp Trung Quốc, cần có vốn của Trung Quốc để làm đối trọng với sự áp đảo của Pháp nói riêng, của châu Âu nói chung. Chính Trung Quốc đã làm thay đổi quan điểm của quốc tế về châu Phi.
Một lãnh đạo châu Phi ví von : Pháp thời thuộc địa coi châu Phi là một thứ nô lệ của mình, sau đó trong những năm 1990 thì coi như là một nàng hầu. Còn Trung Quốc ngay từ đầu xem quan hệ với châu Phi như một cuộc hôn nhân được dàn xếp vì lợi ích của đôi bên. Câu hỏi đặt ra là Trung Quốc đã nhìn thấy những tiềm năng nào ở châu Phi ?
Chúng ta phải thực tế và nhìn vào các con số thống kê : trong 15 năm liền kinh tế châu Phi tăng trưởng với nhịp độ trung bình là 5 %. Cùng thời kỳ, GDP của châu Âu đang tăng khoảng 3 % một năm lại tuột xuống còn điểm âm. Vậy mà châu Âu không thấy được tiềm năng đầy hứa hẹn của lục địa Đen. Trong khi đó Trung Quốc nhận thức ngay thấy một điều : châu Phi là một lục địa nghèo, dân số lại tăng nhanh vậy họ cần hàng rẻ và thế là các tập đoàn Trung Quốc ồ ạt nhập áo quần, giày dép, đồng hồ, xe đạp và trong tương lai là xe hơi … vào châu lục này.
Hơn nữa Trung Quốc cũng nhìn thấy ở các đối tác châu Phi một nguồn cung cấp nguyên và nhiên liệu. Từng bước, thay vì cung cấp nguyên nhiên liệu cho châu Âu, châu Phi ưu tiên cho các khách hàng Trung Quốc hơn. Bénin chủ yếu xuất khẩu bông gòn. Ban đầu là để cung cấp cho các nhà máy ở miền đông nước Pháp thế nhưng gần đây, bông gòn của Bénin được bán thẳng cho Thượng Hải và chỉ nhằm phục vụ cho ‘cơ xưởng lớn nhất của thế giới mà thôi’
Cho dù là đã huy động vốn và nhân lực để mở rộng địa bàn hoạt động ở châu Phi, để từng bước làm chủ các nguồn cung cấp nguyên và nhiên liệu của châu lục này, nhưng các doanh nghiệp của Trung Quốc đang vấp phải nhiều trở ngại.
Thứ nhất Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất hiện diện tại châu Phi. Bên cạnh các cường quốc công nghiệp như Anh, Pháp hay Mỹ, Đức, trong những năm gần đây, Hàn Quốc, Nhật Bản cũng đã chen chân vào thị trường giàu tiềm năng này.
Thách thức thứ hai là ngày càng có nhiều người đặt câu hỏi về cách hành xử của Trung Quốc tại châu Phi : thống đốc ngân hàng trung ương Nigeria Sanusi Lamido, người từng sống và làm việc tại Bắc Kinh, vào tháng 3/2013 trong một bài báo đã không ngớt lời chỉ trích Trung Quốc. Theo ông các tập đoàn Trung Quốc vơ vét nguyên liệu của châu Phi để phục vụ cho guồng máy sản xuất của mình. Các sản phẩm làm ra từ Trung Quốc lại để bán cho người Phi châu. Nói cách khác, Trung Quốc không giúp cho châu lục này vươn lên, không giúp cho châu Phi phát triển mạng lưới công nghiệp và cũng không tạo công việc làm cho người dân tại chỗ. Ông Lamido gọi hợp tác giữa châu Phi với Trung Quốc là một « chính sách thực dân mới ».
Trả lời đài RFI Pháp ngữ nhà báo Michel Beuret báo trước một số nguy cơ cho châu Phi trước các làn sóng đầu tư ồ ạt của các doanh nghiệp Trung Quốc :
« Với nguy cơ châu Phi cũng như châu Âu trước đây sẽ đánh mất các kỹ năng, các ngành nghề công nghiệp truyền thống. Khi dùng hàng của Trung Quốc rẻ hơn so với hàng của chính châu Phi sản xuất ra thì người dân tại Lục địa Đen sẽ không ngần ngại dẹp bỏ hẳn một số những lĩnh vực như dệt may, lương thực …. Người dân rất dễ ghiền hàng rẻ, như nghiện một thứ ma túy. Điều đó cho phép nhiều gia đình mua sắm, tiếp cận được với những sản phẩm mà đến nay vẫn ngoài tầm tay của họ»
Theo Viện nghiên cứu về quan hệ quốc tế thuộc đại học Witwatersrand, -Johannesburg Nam Phi, nhờ các làn sóng đầu tư vào châu Phi mà các tập đoàn doanh nghiệp của Trung Quốc thâu tóm được 50 % thị trường công cộng của các quốc gia trên lục địa Đen. Hiện tại có ít nhất là 800 tập đoàn, doanh nghiệp Trung Quốc hiện diện tại châu lục này. Có từ 500.000 đến 750.000 người Trung Quốc lao động tại đây. Vấn đề đặt ra là người nhập cư Trung Quốc không hòa đồng với cuộc sống của người dân bản xứ. bất đồng về ngôn ngữ, văn hóa là rào cản lớn.
Sau cùng, châu Phi bắt đầu lo ngại trước viễn cảnh bị Trung Quốc hút hết các nguồn tài nguyên. Chẳng hạn như tại Soudan, mới chỉ cách nay 1 thập niên Trung Quốc hoàn toàn vắng bóng nhưng giờ đây, dầu hỏa của quốc gia này gần như chỉ dành để bán cho Trung Quốc. Lại cũng Bắc Kinh đã ký thỏa thuận với 12 nước châu Phi để mua 1/3 dầu hỏa mà các quốc gia này sản xuất ra.
Từ năm 2006 Angola trở thành nguồn cung cấp vàng đen số 1 của Trung Quốc, trước cả Ả Rập Xê Út. Trong 10 năm qua, Gabon nhân lên gấp 4 lần khối lượng gỗ quý bán cho Trung Quốc. Câu hỏi đặt ra là tương lai châu Phi sẽ đi về đâu khi đã bị cạn kiệt các nguồn tài nguyên đó ?
Xung đột giữa người dân tại chỗ với các tập đoàn Trung Quốc ở châu Phi ngày càng nhiều và điều đó cho thấy Trung Quốc chưa hoàn toàn chinh phục được châu lục này.
Ngoài ra chiến lược của Bắc Kinh đối với châu Phi chỉ có thể hoạt động được như ý muốn với điều kiện ổn định và hòa bình phải được bảo đảm. Chính ở điểm này nhiều nhà phân tích cho rằng, Pháp và Trung Quốc sẽ không đối đầu nhau tại châu Phi mà đó phải là một sự « cạnh tranh trong hợp tác » để có lợi cho tất cả các bên.
Thống kê cho thấy sự hiện diện về kinh tế của Pháp tại châu Phi đang bị thu hẹp lại. Kể từ năm 2009, Trung Quốc đã nghiễm nhiên trở thành đối tác thương mại số 1 của châu lục này. Tổng trao đổi mậu dịch hai chiều giữa Trung Quốc và châu Phi lớn hơn so với của Pháp và lục địa Đen từ năm 2007.
Không thể phủ nhận ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc và những lợi thế mà Bắc Kinh có được đối với châu Phi. Nhưng đối với châu Phi, Trung Quốc không « một mình một chợ ». Pháp vẫn có nhiều lá chủ bài trong tay, nhất là đối với những quốc gia thuộc khối Pháp ngữ.
Trả lời đài RFI Pháp ngữ, Lionel Zinsou, chủ tịch quỹ đầu từ PAI Partners phân tích về điều mà mọi người gọi là « sự thụt lùi của Pháp tại châu Phi ». Ông Zinsou còn là một trong những tác giả của báo cáo mang tên « Afrique-France : Un partenariat pour l’avenir / Châu Phi – Pháp : đối tác cho tương lai ». Báo cáo này đã được trình lên tổng thống François Hollande nhân thượng đỉnh Pháp và châu Phi được tổ chức tại điện Elysée, Paris trong hai ngày 6 và 07/12/2013.
« Pháp là một quốc gia chuyên về xuất khẩu. Trong 10 năm qua, Pháp liên tục mất thị trường tại châu Phi. Trong lúc đó thì các hoạt động thương mại của châu Phi ngày càng dựa nhiều vào Trung Quốc. Vì vậy mọi người đã lên tiếng báo động và nói tới sự ‘tuột dốc’ của Pháp tại lục địa Đen. Nhưng sự suy thoái đó đã diễn ra từng bước và nếu nhìn đến tổng kim ngạch xuất khẩu của Pháp sang châu Phi thì chỉ số này đã tăng lên gấp đôi trong thời gian 10 năm qua.
Theo tôi vị trí của nước Pháp nói riêng và của châu Âu nói chung sở dĩ bị thu hẹp lại tại châu Phi, là vì châu Âu không đánh giá đúng tình hình : kinh tế châu Phi chỉ tăng khoảng 5 % mỗi năm nhưng nhu cầu tiêu thụ và nhu cầu nhập khẩu của châu lục này lại tăng 20 % mỗi năm.
Trong lúc mà châu Âu chậm chân như vậy thì hầu hết các quốc gia đang trỗi dậy - không chỉ có Trung Quốc mà cả Hàn Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhanh chóng nắm bắt thời cơ, chen chân vào thị trường châu Phi đang có một đà vươn lên mạnh như vậy. Hiếm khi một quốc gia hay một châu lục nào có được tỷ lệ tăng trưởng ‘thần tốc’ như ở châu Phi.
Tuy nhiên bên cạnh đó, cần biết rằng Pháp không chỉ là một nguồn cung cấp hàng nhập khẩu cho châu Phi mà Pháp còn là một quốc gia đã đầu tư rất nhiều vào châu lục này và đã đặt nhiều hạ tầng cơ sở, nhà máy sản xuất tại đây và các công ty Pháp tạo nhiều công việc làm cho người châu Phi.
Các tập đoàn Pháp hiện diện trong rất nhiều ngành nghề, từ công nghiệp khai thác quặng mỏ đến lĩnh vực sản xuất các dụng cụ thường dùng, từ các dịch vụ tài chính, tư vấn đến các hoạt động văn hóa … Ở điểm này, Trung Quốc không đầu tư nhiều như Pháp. Nhưng xét về khối lượng vốn đầu tư đổ vào trong thời gian gần đây thì đúng là Trung Quốc đang bắt kịp nước Pháp.
Vậy trong bối cảnh đó Pháp phải làm gì để duy trì thế thượng phong của mình đối với lục địa Đen ? Tôi cho rằng Pháp cần tận dụng những lợi thế sẵn có –từ vốn đầu tư đến các cơ sở hạ tầng, nhân lực … để chinh phục lại châu Phi đang bị Trung Quốc mê hoặc. Pháp cần phải nhanh chóng tham gia vào tiến trình phát triển đó của châu Phi ».
Châu Phi, sân sau của Trung Quốc ?
Về phần Trung Quốc, cơ xưởng sản xuất của thế giới này cần đến châu Phi hay nói đúng hơn là cần các nguồn nguyên và nhiên liệu của châu lục này. Đồng thời là một nhà vô địch về xuất khẩu, Trung Quốc đã sớm trông thấy ở châu Phi một thị trường tiêu thụ đầy tiềm năng.
Tổng trao đổi mậu dịch và đầu tư của Trung Quốc tại châu Phi đã tăng mạnh kể từ năm 2000 với Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc –Châu Phi. Năm 1990, hàng xuất khẩu của Trung Quốc chỉ chiếm được 1 % thị trường của châu Phi. Tỷ lệ đó nhảy vọt lên thành 15 % vào năm 2010.
Thêm vào đó quan hệ giữa Bắc Kinh với các nước châu Phi lại tương đối dễ dàng, do Trung Quốc chưa từng đô hộ bất kỳ một quốc gia nào tại châu lục này. Trong quá khứ Trung Quốc lại luôn ủng hộ các nước thuộc địa cũ đòi độc lập.
Trung Quốc luôn tôn trọng nguyên tắc « không can thiệp vào công việc nội bộ », qua đó không « đụng chạm » đến những vấn đề nhạy cảm của các đối tác châu Phi. Theo nghiên cứu của trung tâm Center for Global Development, trong thời gian 2000 đến 2013, Trung Quốc đầu tư 75 tỷ đô la vào châu lục này, chủ yếu trong các lĩnh vực như xây dựng, năng lượng, quặng mỏ …
Trong năm 2012 chẳng hạn Trung Quốc đầu tư tổng cộng 120 tỷ đô la ở hải ngoại, trong đó gần một nửa đã được trút vào châu Phi. Ba nước được các nhà đầu tư Trung Quốc quan tâm nhiều hơn cả là Nigeria, Algeri, Nam Phi. Tổng cộng từ năm 2005 tới 2012 Trung Quốc đầu tư 108 tỷ đô la vào châu lục này, trong đó hơn 34 tỷ được dành cho ngành vận tải, 31 tỷ hướng tới các công nghiệp khai thác dầu hỏa.
Một số nhà phân tích cho rằng Trung Quốc dùng lá bài kinh tế để « thâu tóm » châu Phi. Theo quan điểm của nhà báo Michel Beuret, thì còn quá sớm để khẳng định là Trung Quốc đã « thuần phục » được Lục địa Đen. Ông Beuret còn là đồng tác giả cuốn « La Chinafrique » ghép từ hai chữ Trung Quốc và châu Phi, do nhà xuất bản Grasset phát hành năm 2008.
« Như vừa nói, các quốc gia đang trỗi dậy chứ không riêng gì Trung Quốc, đã nhanh chân tiến vào thị trường châu phi vào lúc mà mọi người cho rằng châu lục này không còn hấp dẫn. Sau khi kết thúc chiến tranh lạnh cộng đồng quốc tế đã lơ là với lục địa Đen. Nhiều người bắt đầu thối chí và nghĩ rằng châu Phi không có hy vọng cất cánh kinh tế thì đấy chính là thời điểm mà Bắc Kinh ý thức được về tầm mức quan trọng của châu lục này đối với sự phát triển của chính bản thân Trung Quốc.
Từ đó Trung Quốc đầu tư vào các lĩnh vực công nghiệp khai thác quặng mỏ, xây dựng cầu đường, hạ tầng cơ sở và nhất là ngành viễn thông. Cũng nhờ những khoản đầu tư đó của Trung Quốc mà kinh tế châu Phi có sức lôi cuốn hơn. Thế rồi trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa, nhiều nền kinh tế đang lên khác –như là Ấn Độ, Brazil, Indonesia, Nga và kể cả Nam Phi…đã nhập cuộc. Nam Phi thậm chí là một đối thủ quan trọng của Trung Quốc ngay trên châu lục này.
Về câu hỏi Trung Quốc đã chinh phục được châu Phi hay chưa, thì tôi trả lời là chưa. Trung Quốc hoàn toàn ý thức được điều đó và họ chủ trương phát triển quan hệ hợp tác với các nước châu Phi chứ đó không phải là một mối quan hệ giữa người mạnh với kẻ yếu. Có rất nhiều các lĩnh vực mà phía Trung Quốc không can thiệp vào.
Cũng phải nói là người Trung Quốc không đem súng ống đến châu Phi như một số quốc gia đã từng làm trong quá khứ. Nhiều người Trung Quốc đến châu lục này làm ăn họ cũng cực khổ và sống một cách đạm bạc. Đó là điều tương đối người Phi châu dễ chấp nhận. Nhưng nói như thế không phải là sự chung sống đó lúc nào cũng diễn ra suông sẻ. Sự hiện diện của Trung Quốc cũng đã đặt ra khá nhiều vấn đề và đôi khi xảy ra xung đột như ở Zambie, Kenya Sénégal …
Trung Quốc tại châu Phi : cơ hội và thách thức
Vào lúc mà phương Tây lơ là với châu Phi thì Trung Quốc đã nhanh chân tiến vào châu lục này. Với Pháp nói riêng và với nhiều nước châu Âu nói chung, châu Phi từng là nạn nhận của chính sách thực dân trong quá khứ. Hiện tại châu lục này lại vấp phải thái độ đôi khi còn trịch thượng của những đối tác châu Âu. Trong thời kỳ hậu chiến tranh lạnh, cũng châu Phi cảm thấy bị thiệt thòi trong quan hệ hợp tác với Mỹ. Một số khác thì lún sâu vào các cuộc « nội chiến ». Trong bối cảnh đó, sự hiện diện của các nhà đầu tư Trung Quốc như một chiếc phao giúp châu lục này đi lên.
Nhiều nhà phân tích cho rằng, châu Phi « tránh vỏ dưa, gặp vỏ dừa » : thoái khỏi sự thống trị của các nước phương Tây để trở thành « nô lệ » cho Trung Quốc. Về điểm này, Lionel Zinsou chủ tịch quỹ đầu tư PAI Partners phân tích :
« Tôi không nghĩ là châu Phi ngày nay đang bị ‘đô hộ trở lại’ và tôi muốn nói đây thực sự là một sự ‘giải phóng’ cho châu lục này. Nói là Trung Quốc ‘đô hộ’ châu Phi là một quan điểm hẹp hòi của châu Âu. Bởi chính bản thân người dân châu Phi không cảm thấy là đang bị rơi vào tròng của Trung Quốc, cho dù là có khá nhiều cuộc xung đột xảy ra trong thời gian gần đây ở một số quốc gia để phản đối chính sách bất công của các công ty Trung Quốc.
Chúng ta phải nhìn nhận là hiện nay có khoảng 200 ngàn người Pháp sống tại lục địa Đen, trong lúc đó thì đã có tới một triệu rưỡi người Hoa đến đây làm ăn sinh sống. Dù có nhiều căng thẳng trong sự chung sống đó nhưng tôi nhận thấy là có một sự liên đới giữa người châu Phi với người Trung Quốc, cả hai đã từng bị thống trị trong quá khứ và họ đã tự giải phóng khỏi ách độ hộ của phương Tây. Nói cách khác, chính châu Phi cần có sự hiện diện của các doanh nghiệp Trung Quốc, cần có vốn của Trung Quốc để làm đối trọng với sự áp đảo của Pháp nói riêng, của châu Âu nói chung. Chính Trung Quốc đã làm thay đổi quan điểm của quốc tế về châu Phi.
Một lãnh đạo châu Phi ví von : Pháp thời thuộc địa coi châu Phi là một thứ nô lệ của mình, sau đó trong những năm 1990 thì coi như là một nàng hầu. Còn Trung Quốc ngay từ đầu xem quan hệ với châu Phi như một cuộc hôn nhân được dàn xếp vì lợi ích của đôi bên. Câu hỏi đặt ra là Trung Quốc đã nhìn thấy những tiềm năng nào ở châu Phi ?
Chúng ta phải thực tế và nhìn vào các con số thống kê : trong 15 năm liền kinh tế châu Phi tăng trưởng với nhịp độ trung bình là 5 %. Cùng thời kỳ, GDP của châu Âu đang tăng khoảng 3 % một năm lại tuột xuống còn điểm âm. Vậy mà châu Âu không thấy được tiềm năng đầy hứa hẹn của lục địa Đen. Trong khi đó Trung Quốc nhận thức ngay thấy một điều : châu Phi là một lục địa nghèo, dân số lại tăng nhanh vậy họ cần hàng rẻ và thế là các tập đoàn Trung Quốc ồ ạt nhập áo quần, giày dép, đồng hồ, xe đạp và trong tương lai là xe hơi … vào châu lục này.
Hơn nữa Trung Quốc cũng nhìn thấy ở các đối tác châu Phi một nguồn cung cấp nguyên và nhiên liệu. Từng bước, thay vì cung cấp nguyên nhiên liệu cho châu Âu, châu Phi ưu tiên cho các khách hàng Trung Quốc hơn. Bénin chủ yếu xuất khẩu bông gòn. Ban đầu là để cung cấp cho các nhà máy ở miền đông nước Pháp thế nhưng gần đây, bông gòn của Bénin được bán thẳng cho Thượng Hải và chỉ nhằm phục vụ cho ‘cơ xưởng lớn nhất của thế giới mà thôi’
Cho dù là đã huy động vốn và nhân lực để mở rộng địa bàn hoạt động ở châu Phi, để từng bước làm chủ các nguồn cung cấp nguyên và nhiên liệu của châu lục này, nhưng các doanh nghiệp của Trung Quốc đang vấp phải nhiều trở ngại.
Thứ nhất Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất hiện diện tại châu Phi. Bên cạnh các cường quốc công nghiệp như Anh, Pháp hay Mỹ, Đức, trong những năm gần đây, Hàn Quốc, Nhật Bản cũng đã chen chân vào thị trường giàu tiềm năng này.
Thách thức thứ hai là ngày càng có nhiều người đặt câu hỏi về cách hành xử của Trung Quốc tại châu Phi : thống đốc ngân hàng trung ương Nigeria Sanusi Lamido, người từng sống và làm việc tại Bắc Kinh, vào tháng 3/2013 trong một bài báo đã không ngớt lời chỉ trích Trung Quốc. Theo ông các tập đoàn Trung Quốc vơ vét nguyên liệu của châu Phi để phục vụ cho guồng máy sản xuất của mình. Các sản phẩm làm ra từ Trung Quốc lại để bán cho người Phi châu. Nói cách khác, Trung Quốc không giúp cho châu lục này vươn lên, không giúp cho châu Phi phát triển mạng lưới công nghiệp và cũng không tạo công việc làm cho người dân tại chỗ. Ông Lamido gọi hợp tác giữa châu Phi với Trung Quốc là một « chính sách thực dân mới ».
Trả lời đài RFI Pháp ngữ nhà báo Michel Beuret báo trước một số nguy cơ cho châu Phi trước các làn sóng đầu tư ồ ạt của các doanh nghiệp Trung Quốc :
« Với nguy cơ châu Phi cũng như châu Âu trước đây sẽ đánh mất các kỹ năng, các ngành nghề công nghiệp truyền thống. Khi dùng hàng của Trung Quốc rẻ hơn so với hàng của chính châu Phi sản xuất ra thì người dân tại Lục địa Đen sẽ không ngần ngại dẹp bỏ hẳn một số những lĩnh vực như dệt may, lương thực …. Người dân rất dễ ghiền hàng rẻ, như nghiện một thứ ma túy. Điều đó cho phép nhiều gia đình mua sắm, tiếp cận được với những sản phẩm mà đến nay vẫn ngoài tầm tay của họ»
Theo Viện nghiên cứu về quan hệ quốc tế thuộc đại học Witwatersrand, -Johannesburg Nam Phi, nhờ các làn sóng đầu tư vào châu Phi mà các tập đoàn doanh nghiệp của Trung Quốc thâu tóm được 50 % thị trường công cộng của các quốc gia trên lục địa Đen. Hiện tại có ít nhất là 800 tập đoàn, doanh nghiệp Trung Quốc hiện diện tại châu lục này. Có từ 500.000 đến 750.000 người Trung Quốc lao động tại đây. Vấn đề đặt ra là người nhập cư Trung Quốc không hòa đồng với cuộc sống của người dân bản xứ. bất đồng về ngôn ngữ, văn hóa là rào cản lớn.
Sau cùng, châu Phi bắt đầu lo ngại trước viễn cảnh bị Trung Quốc hút hết các nguồn tài nguyên. Chẳng hạn như tại Soudan, mới chỉ cách nay 1 thập niên Trung Quốc hoàn toàn vắng bóng nhưng giờ đây, dầu hỏa của quốc gia này gần như chỉ dành để bán cho Trung Quốc. Lại cũng Bắc Kinh đã ký thỏa thuận với 12 nước châu Phi để mua 1/3 dầu hỏa mà các quốc gia này sản xuất ra.
Từ năm 2006 Angola trở thành nguồn cung cấp vàng đen số 1 của Trung Quốc, trước cả Ả Rập Xê Út. Trong 10 năm qua, Gabon nhân lên gấp 4 lần khối lượng gỗ quý bán cho Trung Quốc. Câu hỏi đặt ra là tương lai châu Phi sẽ đi về đâu khi đã bị cạn kiệt các nguồn tài nguyên đó ?
Xung đột giữa người dân tại chỗ với các tập đoàn Trung Quốc ở châu Phi ngày càng nhiều và điều đó cho thấy Trung Quốc chưa hoàn toàn chinh phục được châu lục này.
Ngoài ra chiến lược của Bắc Kinh đối với châu Phi chỉ có thể hoạt động được như ý muốn với điều kiện ổn định và hòa bình phải được bảo đảm. Chính ở điểm này nhiều nhà phân tích cho rằng, Pháp và Trung Quốc sẽ không đối đầu nhau tại châu Phi mà đó phải là một sự « cạnh tranh trong hợp tác » để có lợi cho tất cả các bên.
Tẩu tán tài sản : «Lãnh đạo Trung Quốc bị bắt quả tang»
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Bắc Kinh, tháng 09/2013
REUTERS/Kim Kyung-Hoon/Files
Những người thân của giới lãnh đạo Trung Quốc cất giấu một
phần tài sản của họ ở thiên đường thuế khóa như thế nào ? Câu hỏi này
được làm rõ qua các tiết lộ của Hiệp hội các nhà báo điều tra ICIJ, có
trụ sở tại Washington, với sự tham gia của nhiều tờ báo lớn trên thế
giới, trong đó có báo Le Monde. RFI phỏng vấn ông Serge Michel, trưởng
ban « grands reporters » của nhật báo.
RFI : Xin chào Serge Michel. Ông đã phối
hợp với Hiệp hội các nhà báo điều tra, tiến hành một cuộc điều tra được
đặt tên là « Offshore Leaks », tiết lộ những thông tin về tài sản mà các
Hoàng tử đỏ Trung Quốc đã cất giấu, tẩu tán. Làm thế nào mà các ông có
được những thông tin này ?
Serge Michel : « Có thể mọi người còn nhớ vụ Offshore Leaks, hồi tháng Tư 2013, một khối lượng lớn tài liệu bị rò rỉ và được chuyển đến Hiệp hội các nhà báo điều tra ICIJ. Đối với đống tài liệu này, rất nhiều việc cần phải làm, như thẩm tra, đối chiếu tên và những người liên quan. Vào thời điểm đó, chúng tôi đã quyết định đặt sang một bên những tài liệu liên quan đến tên những người Trung Quốc, bởi vì việc thẩm tra và đối chiếu phức tạp hơn rất nhiều so với các tài liệu khác.
Việc ghi chép cũng không nhất quán trong các tài liệu khác nhau và thực sự cần phải thẩm tra xem ai đứng tên các tài khoản đã được thể hiện trong các tài liệu hồi tháng Tư 2013. Lúc đó, chúng tôi không có danh sách các chủ tài khoản. Giờ đây, chúng tôi cho công bố phần tài liệu liên quan đến những người Trung Quốc trong hồ sơ « Offshore Leaks » và chúng tôi đặt tên là « China Leaks ». Hồ sơ « China Leaks » bao gồm tên của hơn 22 ngàn người Trung Quốc có tài khoản ở thiên đường thuế khóa và chúng tôi đã xác định được họ là chủ sở hữu các công ty offshore ».
RFI : Số lượng khách hàng quả thực là lớn và đó là những khách hàng người Trung Quốc. Chắc chắn đó không phải là những người Trung Quốc bình dân ?
Serge Michel : « Thực ra, trước tiên, chúng tôi tìm thấy tên của những người Trung Quốc có tài sản lớn nhất. Chúng tôi có toàn bộ 15 tỷ phú Trung Quốc giầu có nhất nước, tên tuổi của họ xuất hiện trong các tài liệu. Chúng tôi gọi họ là « các doanh nhân », « những người cực giàu ». Thế rồi, bên cạnh đó, có một loại người thực sự điển hình Trung Quốc mà người ta gọi là « các Hoàng tử đỏ ». Đây là những người thân cận trực tiếp của giới lãnh đạo, như con cái, vợ chồng, con rể v.v. Và những người lãnh đạo này không ngoài ai khác là Tập Cận Bình, đương kim Chủ tịch nước hay người tiền nhiệm của ông ta, ông Hồ Cẩm Đào và đặc biệt là ông Ôn Gia Bảo, người giữ chức Thủ tướng cho đến năm ngoái và tên hai người con của ông đã được tìm thấy ở thiên đường thuế khóa ».
RFI : Các ông có biết được mỗi người có bao nhiều tiền không ?
Serge Michel : « Rất tiếc là không. Chúng tôi không xác định được tài sản của từng nhân vật này, bởi vì các tài liệu chỉ cho thấy các mối quan hệ - rất nhiều quan hệ - giữa một người, một luật sư, một ngân hàng, một công ty offshore v.v. Họ trao đổi thư từ với nhau rất nhiều, nhưng trong các thư từ này không nhất thiết xuất hiện các khoản tiền. Ngược lại, chúng tôi có thể mường tượng được tổng số tiền đã ra khỏi Trung Quốc để đến các thiên đường thuế khóa. Và đó là những con số lớn khủng khiếp, kể từ đầu công cuộc cải cách do Đặng Tiểu Bình khởi xướng.
RFI : Từ đâu mà họ có được những khối tài sản này ?
Serge Michel : « Đương nhiên, các khối tài sản này có được là nhờ sự phát triển mạnh mẽ của Trung Quốc. Hiển nhiên là đối với các doanh nhân, thì có những vụ tư nhân hóa mang lại nhiều lợi nhuận cho họ. Đương nhiên là có cả các vụ tham nhũng. Ở đây, chúng tôi tìm thấy mối quan hệ qua lại chặt chẽ giữa những nhân vật có dính líu tới tham nhũng và những người trong các công ty ở thiên đường thuế khóa.
Một lần nữa, điều này cho thấy lợi thế của việc có công ty ở thiên đường thuế khóa để cấu giấu các tài sản bất chính. Vả lại, còn có một hiện tượng khác, rất Trung Quốc : Hiện tượng « các Hoàng tử đỏ ». Đó là những người gần gũi giới lãnh đạo và họ kinh doanh khả năng tiếp cận quyền lực tối cao này, kể cả bán cho những người phương Tây.
Ví dụ, một ngân hàng Thụy Sĩ tuyển dụng con gái ông Thủ tướng trong số các nhân viên của họ làm việc tại Bắc Kinh. Nhờ vậy, ngân hàng này bước đầu có thể tiếp cận Thủ tướng, sau đó, họ chiếm lĩnh được thị trường ngân hàng tư nhân, rồi trở thành ngân hàng hàng đầu, quản lý khoảng 33 tỷ đô la trên thị trường Trung Quốc. Do vậy, đây thực sự là việc buôn bán thế lực, ảnh hưởng mà con cái, vợ chồng, người thân của những vị lãnh đạo đã tiến hành từ 15 năm qua và thu được những khoản tiền rất lớn ».
RFI : Phải chăng các tài liệu này cho thấy một đất nước Trung Hoa mới mẻ ?
Serge Michel : « Tôi không nghĩ đó là một nước Trung Hoa mới. Tôi hy vọng là nước Trung Hoa mới sẽ minh bạch hơn, bởi vì tất cả những giao dịch, tiền bạc nói trên hoàn toàn bị che phủ, kể cả đối với báo chí Trung Quốc. Vả lại báo chí cũng không được quyền nói tới những việc này. Tại Trung Quốc, trang mạng của báo Le Monde bị kiểm duyệt. Do vậy, chúng ta đang thấy thực trạng một đất nước Trung Quốc hiện nay và hy vọng là thực trạng này sẽ chấm dứt một ngày nào đó.
Tại Trung Quốc, có một phong trào các công dân đòi minh bạch hóa. Phiên tòa xử một trong những thành viên của phong trào này mở ra ngày 22/01 vừa qua. Như vậy, tại Trung Quốc, ai đòi minh bạch hóa sẽ bị trừng phạt nặng nề. Chúng ta hy vọng rằng đó là đất nước Trung Quốc của ngày hôm qua, chứ không phải của ngày mai. Ngược lại, Trung Quốc tương đối hội nhập toàn cầu, do vậy, các luồng tài chính dịch chuyển từ Trung Quốc đến các thiên đường thuế khóa và đôi khi, từ các thiên đường thuế khóa này, chúng lại đầu tư vào Châu Âu.
Ví dụ, mọi người còn nhớ vụ ông Bạc Hy Lai mua biệt thự tại Pháp như thế nào. Cách nay một năm rưỡi, ông ta đã bị thất sủng. Mọi người không hề biết là chính ông ta đứng đằng sau vụ mua biệt thự này. Thực ra, đối với người Trung Quốc, việc chuyển tiền đến quần đảo Vierges là một cách để đầu tư vào các nơi khác trên thế giới.
RFI : Ông vừa nói đến việc báo chí bị kiểm duyệt. Vậy phải chăng các tiết lộ trên đây sẽ không có nhiều tác động đối với công luận Trung Quốc ? Hay là tình hình có thể trở nên căng thẳng hơn sau các tiết lộ này ?
Serge Michel : « Tôi nghĩ rằng với vụ này, người dân Trung Quốc bình thường sẽ hiểu biết nhiều hơn về quy mô tài sản của giới lãnh đạo. Chính quyền không thể nào kiểm duyệt được tất cả. Một số thông tin, một số yếu tố, sẽ rò rỉ. Trên các mạng xã hội, người ta đặc biệt theo dõi rất kỹ mạng Vi Bác, một loại Twitter của Trung Quốc.
Người ta thấy một số thông tin xuất hiện đâu đó, rồi sau khoảng 15 phút thì bị xóa. Nhưng tại Trung Quốc, khi một thông tin tồn tại trong vòng 15 phút trên internet, thì có đến vài chục ngàn người biết. Tôi có cảm giác rằng sự hiểu biết chung sẽ tăng lên, liên quan đến nạn tham nhũng và tiền của mà giới lãnh đạo giấu diếm.
RFI : Xin hỏi câu cuối, các ông lúc đầu có hy vọng là phát hiện ra vụ việc này hay không ?
Serge Michel : Cũng không hy vọng nhiều lắm. Đương nhiên là khi liên quan đến con trai một vị Thủ tướng, thì có thể phải thận trọng hơn. Đằng này, chúng ta thấy rõ là có những người đã bị bắt quả tang ».
http://www.viet.rfi.fr/chau-a/20140124-tau-tan-tai-san-%C2%AB-lanh-dao-trung-quoc-bi-bat-qua-tang-%
Serge Michel : « Có thể mọi người còn nhớ vụ Offshore Leaks, hồi tháng Tư 2013, một khối lượng lớn tài liệu bị rò rỉ và được chuyển đến Hiệp hội các nhà báo điều tra ICIJ. Đối với đống tài liệu này, rất nhiều việc cần phải làm, như thẩm tra, đối chiếu tên và những người liên quan. Vào thời điểm đó, chúng tôi đã quyết định đặt sang một bên những tài liệu liên quan đến tên những người Trung Quốc, bởi vì việc thẩm tra và đối chiếu phức tạp hơn rất nhiều so với các tài liệu khác.
Việc ghi chép cũng không nhất quán trong các tài liệu khác nhau và thực sự cần phải thẩm tra xem ai đứng tên các tài khoản đã được thể hiện trong các tài liệu hồi tháng Tư 2013. Lúc đó, chúng tôi không có danh sách các chủ tài khoản. Giờ đây, chúng tôi cho công bố phần tài liệu liên quan đến những người Trung Quốc trong hồ sơ « Offshore Leaks » và chúng tôi đặt tên là « China Leaks ». Hồ sơ « China Leaks » bao gồm tên của hơn 22 ngàn người Trung Quốc có tài khoản ở thiên đường thuế khóa và chúng tôi đã xác định được họ là chủ sở hữu các công ty offshore ».
RFI : Số lượng khách hàng quả thực là lớn và đó là những khách hàng người Trung Quốc. Chắc chắn đó không phải là những người Trung Quốc bình dân ?
Serge Michel : « Thực ra, trước tiên, chúng tôi tìm thấy tên của những người Trung Quốc có tài sản lớn nhất. Chúng tôi có toàn bộ 15 tỷ phú Trung Quốc giầu có nhất nước, tên tuổi của họ xuất hiện trong các tài liệu. Chúng tôi gọi họ là « các doanh nhân », « những người cực giàu ». Thế rồi, bên cạnh đó, có một loại người thực sự điển hình Trung Quốc mà người ta gọi là « các Hoàng tử đỏ ». Đây là những người thân cận trực tiếp của giới lãnh đạo, như con cái, vợ chồng, con rể v.v. Và những người lãnh đạo này không ngoài ai khác là Tập Cận Bình, đương kim Chủ tịch nước hay người tiền nhiệm của ông ta, ông Hồ Cẩm Đào và đặc biệt là ông Ôn Gia Bảo, người giữ chức Thủ tướng cho đến năm ngoái và tên hai người con của ông đã được tìm thấy ở thiên đường thuế khóa ».
RFI : Các ông có biết được mỗi người có bao nhiều tiền không ?
Serge Michel : « Rất tiếc là không. Chúng tôi không xác định được tài sản của từng nhân vật này, bởi vì các tài liệu chỉ cho thấy các mối quan hệ - rất nhiều quan hệ - giữa một người, một luật sư, một ngân hàng, một công ty offshore v.v. Họ trao đổi thư từ với nhau rất nhiều, nhưng trong các thư từ này không nhất thiết xuất hiện các khoản tiền. Ngược lại, chúng tôi có thể mường tượng được tổng số tiền đã ra khỏi Trung Quốc để đến các thiên đường thuế khóa. Và đó là những con số lớn khủng khiếp, kể từ đầu công cuộc cải cách do Đặng Tiểu Bình khởi xướng.
RFI : Từ đâu mà họ có được những khối tài sản này ?
Serge Michel : « Đương nhiên, các khối tài sản này có được là nhờ sự phát triển mạnh mẽ của Trung Quốc. Hiển nhiên là đối với các doanh nhân, thì có những vụ tư nhân hóa mang lại nhiều lợi nhuận cho họ. Đương nhiên là có cả các vụ tham nhũng. Ở đây, chúng tôi tìm thấy mối quan hệ qua lại chặt chẽ giữa những nhân vật có dính líu tới tham nhũng và những người trong các công ty ở thiên đường thuế khóa.
Một lần nữa, điều này cho thấy lợi thế của việc có công ty ở thiên đường thuế khóa để cấu giấu các tài sản bất chính. Vả lại, còn có một hiện tượng khác, rất Trung Quốc : Hiện tượng « các Hoàng tử đỏ ». Đó là những người gần gũi giới lãnh đạo và họ kinh doanh khả năng tiếp cận quyền lực tối cao này, kể cả bán cho những người phương Tây.
Ví dụ, một ngân hàng Thụy Sĩ tuyển dụng con gái ông Thủ tướng trong số các nhân viên của họ làm việc tại Bắc Kinh. Nhờ vậy, ngân hàng này bước đầu có thể tiếp cận Thủ tướng, sau đó, họ chiếm lĩnh được thị trường ngân hàng tư nhân, rồi trở thành ngân hàng hàng đầu, quản lý khoảng 33 tỷ đô la trên thị trường Trung Quốc. Do vậy, đây thực sự là việc buôn bán thế lực, ảnh hưởng mà con cái, vợ chồng, người thân của những vị lãnh đạo đã tiến hành từ 15 năm qua và thu được những khoản tiền rất lớn ».
RFI : Phải chăng các tài liệu này cho thấy một đất nước Trung Hoa mới mẻ ?
Serge Michel : « Tôi không nghĩ đó là một nước Trung Hoa mới. Tôi hy vọng là nước Trung Hoa mới sẽ minh bạch hơn, bởi vì tất cả những giao dịch, tiền bạc nói trên hoàn toàn bị che phủ, kể cả đối với báo chí Trung Quốc. Vả lại báo chí cũng không được quyền nói tới những việc này. Tại Trung Quốc, trang mạng của báo Le Monde bị kiểm duyệt. Do vậy, chúng ta đang thấy thực trạng một đất nước Trung Quốc hiện nay và hy vọng là thực trạng này sẽ chấm dứt một ngày nào đó.
Tại Trung Quốc, có một phong trào các công dân đòi minh bạch hóa. Phiên tòa xử một trong những thành viên của phong trào này mở ra ngày 22/01 vừa qua. Như vậy, tại Trung Quốc, ai đòi minh bạch hóa sẽ bị trừng phạt nặng nề. Chúng ta hy vọng rằng đó là đất nước Trung Quốc của ngày hôm qua, chứ không phải của ngày mai. Ngược lại, Trung Quốc tương đối hội nhập toàn cầu, do vậy, các luồng tài chính dịch chuyển từ Trung Quốc đến các thiên đường thuế khóa và đôi khi, từ các thiên đường thuế khóa này, chúng lại đầu tư vào Châu Âu.
Ví dụ, mọi người còn nhớ vụ ông Bạc Hy Lai mua biệt thự tại Pháp như thế nào. Cách nay một năm rưỡi, ông ta đã bị thất sủng. Mọi người không hề biết là chính ông ta đứng đằng sau vụ mua biệt thự này. Thực ra, đối với người Trung Quốc, việc chuyển tiền đến quần đảo Vierges là một cách để đầu tư vào các nơi khác trên thế giới.
RFI : Ông vừa nói đến việc báo chí bị kiểm duyệt. Vậy phải chăng các tiết lộ trên đây sẽ không có nhiều tác động đối với công luận Trung Quốc ? Hay là tình hình có thể trở nên căng thẳng hơn sau các tiết lộ này ?
Serge Michel : « Tôi nghĩ rằng với vụ này, người dân Trung Quốc bình thường sẽ hiểu biết nhiều hơn về quy mô tài sản của giới lãnh đạo. Chính quyền không thể nào kiểm duyệt được tất cả. Một số thông tin, một số yếu tố, sẽ rò rỉ. Trên các mạng xã hội, người ta đặc biệt theo dõi rất kỹ mạng Vi Bác, một loại Twitter của Trung Quốc.
Người ta thấy một số thông tin xuất hiện đâu đó, rồi sau khoảng 15 phút thì bị xóa. Nhưng tại Trung Quốc, khi một thông tin tồn tại trong vòng 15 phút trên internet, thì có đến vài chục ngàn người biết. Tôi có cảm giác rằng sự hiểu biết chung sẽ tăng lên, liên quan đến nạn tham nhũng và tiền của mà giới lãnh đạo giấu diếm.
RFI : Xin hỏi câu cuối, các ông lúc đầu có hy vọng là phát hiện ra vụ việc này hay không ?
Serge Michel : Cũng không hy vọng nhiều lắm. Đương nhiên là khi liên quan đến con trai một vị Thủ tướng, thì có thể phải thận trọng hơn. Đằng này, chúng ta thấy rõ là có những người đã bị bắt quả tang ».
http://www.viet.rfi.fr/chau-a/20140124-tau-tan-tai-san-%C2%AB-lanh-dao-trung-quoc-bi-bat-qua-tang-%
Giới chuyên gia Mỹ: Washington cần hành động để tránh xung đột ở Biển Đông và Hoa Đông
Quân đội Mỹ biểu dương lực lượng ở khu vực châu Á
REUTERS
Trong năm 2013, Hoa Kỳ đã nhiều lần lưu ý các nước có biển ở
Châu Á về nguy cơ của việc tranh chấp chủ quyền lãnh thổ tại Biển Đông
và biển Hoa Đông. Đồng thời, Washington cũng kêu gọi các nước liên quan
đạt được những thỏa thuận nhằm giảm rủi ro và tránh xung đột.
Tuy nhiên, theo giới chuyên gia Mỹ, trong năm qua, Hoa Kỳ chưa
làm được nhiều việc và trong năm 2014, nguy cơ đối đầu quân sự hoặc xung
đột vẫn rất cao. Theo hướng này, ngày 23/01 vừa qua, các chuyên gia của
viện Brookings đưa ra một số khuyến nghị đối với chính quyền của Tổng
thống Barack Obama, nhằm tránh các xung đột ở vùng biển Châu Á.
Về các tranh chấp giữa Trung Quốc và một số quốc gia ở Biển Đông, các nước Đông Nam Á đã đưa ra những đề xuất cho việc xây dựng một bộ luật ứng xử và đã được Hoa Kỳ khuyến khích. Theo các chuyên gia Mỹ, thế là đủ. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra một số tín hiệu thể hiện mong muốn có một chính sách đối ngoại tốt đẹp với các nước láng giềng. Điều này tại cơ hội cho việc đánh giá, thẩm định ý đồ của Bắc Kinh.
Tình hình tại biển Hoa Đông tiếp tục xấu, đi cùng với việc trỗi dậy của các tư tưởng dân tộc chủ nghĩa. Việc Trung Quốc tuyên bố thành lập vùng nhận dạng phòng không ở biển Hoa Đông, bao trùm cả khu vực quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, nơi đang có tranh chấp chủ quyền giữa Bắc Kinh và Tokyo càng làm gia tăng nguy cơ xung đột hoặc xẩy ra các sự cố ngoài ý muốn.
Mối quan tâm của Hoa Kỳ trước các diễn biến tại Trung Đông làm cho Châu Á nghĩ rằng Washington lơ là chính sách « xoay trục », tái cân bằng lực lượng. Bắc Kinh tranh thủ gây hoang mang, nghi ngờ về khả năng Washington can thiệp khi xẩy ra những hành động khiêu khích đối với các đồng minh của Mỹ tại Châu Á. Tránh để cho tình hình tiếp tục xấu đi và ngăn ngừa nguy cơ xung đột, các chuyên gia của viện Brookings đưa ra bốn khuyến nghị đối với Tổng thống Obama.
Trước tiên là Mỹ phải đẩy mạnh các cam kết đối với các đồng minh tại Châu Á. Diễn văn về chính sách Châu Á của cố vấn an ninh Susan Rice, chuyến công du Bắc Á hồi tháng 12/2013 của Phó Tổng thống Joe Biden và phản ứng nhanh chóng của Ngoại trưởng John Kerry và Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel về vùng phòng không Trung Quốc là rất cần thiết đối với các đồng minh và đối tác của Hoa Kỳ. Nhưng mặt khác, Washington cũng cần nhấn mạnh với các đồng mình và đối tác là không nên dựa vào những cam kết này để khai thác tình hình căng thẳng trong khu vực.
Điểm thứ hai là Mỹ cần gia tăng nỗ lực trao đổi, tiếp xúc với các đồng minh, sử dụng các kênh thông tin hiện có với Nhật Bản và Hàn Quốc, để làm giảm những phát biểu kích động tư tưởng dân tộc chủ nghĩa, như trường hợp quan hệ Nhật-Hàn, chấm dứt các hành động khiêu khích, như chuyến thăm đền Yasukuni của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abé, ngày 26/12 vừa qua.
Trong quan hệ với Trung Quốc, các chuyên gia của viện Brookings đề nghị đích thân Tổng thống Obama nên nhắc lại với Chủ tịch Tập Cận Bình cam kết của ông ta về « một kiểu quan hệ mới giữa các cường quốc ». Nếu Trung Quốc tuyên bố không có ý định nhượng bộ về các lợi ích của Bắc Kinh tại Biển Đông và biển Hoa Đông, thì Hoa Kỳ phải nhấn mạnh đến những hậu quả có thể xẩy ra, nếu Trung Quốc tiếp tục theo đuổi các lợi ích của mình bằng các biện pháp quân sự.
Cuối cùng, giới chuyên gia khuyến nghị Nhà Trắng chỉ định một quan chức cấp cao phụ trách an ninh với ba nhiệm vụ : Trước tiên là thúc đẩy thiết lập một khuôn khổ bảo đảm an ninh trên biển, với sự tham gia hoặc cam kết mạnh mẽ của Trung Quốc và các nước Châu Á khác ngoài vùng Biển Đông và biển Hoa Đông. Tiếp đến, là nhận diện những cơ chế quản lý xung đột và các quy trình có thể áp dụng ở hai vùng biển nói trên. Thứ ba là xác định những cơ hội để nâng cao khả năng của hải quân Mỹ trong việc bảo đảm an ninh những tuyến đường biển, vận chuyển năng lượng mà Trung Quốc và nhiều quốc gia trong khu vực phụ thuộc.
Các chuyên gia nhấn mạnh, leo thang căng thẳng giữa Nhật Bản và Trung Quốc, kể cả các xung đột có hạn chế giữa hai nước này, trong một số hoàn cảnh cụ thể, sẽ buộc Washington phải đứng về phía Tokyo. Đó là một thất bại, đồng thời cũng là thách thức đối với ngoại giao Hoa Kỳ. Do vậy, giới lãnh đạo cấp cao Mỹ cần phải có một chiến lược và sự chú ý đầy đủ, nếu muốn tránh tình trạng môi trường an ninh khu vực ngày càng xấu đi.
Về các tranh chấp giữa Trung Quốc và một số quốc gia ở Biển Đông, các nước Đông Nam Á đã đưa ra những đề xuất cho việc xây dựng một bộ luật ứng xử và đã được Hoa Kỳ khuyến khích. Theo các chuyên gia Mỹ, thế là đủ. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra một số tín hiệu thể hiện mong muốn có một chính sách đối ngoại tốt đẹp với các nước láng giềng. Điều này tại cơ hội cho việc đánh giá, thẩm định ý đồ của Bắc Kinh.
Tình hình tại biển Hoa Đông tiếp tục xấu, đi cùng với việc trỗi dậy của các tư tưởng dân tộc chủ nghĩa. Việc Trung Quốc tuyên bố thành lập vùng nhận dạng phòng không ở biển Hoa Đông, bao trùm cả khu vực quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, nơi đang có tranh chấp chủ quyền giữa Bắc Kinh và Tokyo càng làm gia tăng nguy cơ xung đột hoặc xẩy ra các sự cố ngoài ý muốn.
Mối quan tâm của Hoa Kỳ trước các diễn biến tại Trung Đông làm cho Châu Á nghĩ rằng Washington lơ là chính sách « xoay trục », tái cân bằng lực lượng. Bắc Kinh tranh thủ gây hoang mang, nghi ngờ về khả năng Washington can thiệp khi xẩy ra những hành động khiêu khích đối với các đồng minh của Mỹ tại Châu Á. Tránh để cho tình hình tiếp tục xấu đi và ngăn ngừa nguy cơ xung đột, các chuyên gia của viện Brookings đưa ra bốn khuyến nghị đối với Tổng thống Obama.
Trước tiên là Mỹ phải đẩy mạnh các cam kết đối với các đồng minh tại Châu Á. Diễn văn về chính sách Châu Á của cố vấn an ninh Susan Rice, chuyến công du Bắc Á hồi tháng 12/2013 của Phó Tổng thống Joe Biden và phản ứng nhanh chóng của Ngoại trưởng John Kerry và Bộ trưởng Quốc phòng Chuck Hagel về vùng phòng không Trung Quốc là rất cần thiết đối với các đồng minh và đối tác của Hoa Kỳ. Nhưng mặt khác, Washington cũng cần nhấn mạnh với các đồng mình và đối tác là không nên dựa vào những cam kết này để khai thác tình hình căng thẳng trong khu vực.
Điểm thứ hai là Mỹ cần gia tăng nỗ lực trao đổi, tiếp xúc với các đồng minh, sử dụng các kênh thông tin hiện có với Nhật Bản và Hàn Quốc, để làm giảm những phát biểu kích động tư tưởng dân tộc chủ nghĩa, như trường hợp quan hệ Nhật-Hàn, chấm dứt các hành động khiêu khích, như chuyến thăm đền Yasukuni của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abé, ngày 26/12 vừa qua.
Trong quan hệ với Trung Quốc, các chuyên gia của viện Brookings đề nghị đích thân Tổng thống Obama nên nhắc lại với Chủ tịch Tập Cận Bình cam kết của ông ta về « một kiểu quan hệ mới giữa các cường quốc ». Nếu Trung Quốc tuyên bố không có ý định nhượng bộ về các lợi ích của Bắc Kinh tại Biển Đông và biển Hoa Đông, thì Hoa Kỳ phải nhấn mạnh đến những hậu quả có thể xẩy ra, nếu Trung Quốc tiếp tục theo đuổi các lợi ích của mình bằng các biện pháp quân sự.
Cuối cùng, giới chuyên gia khuyến nghị Nhà Trắng chỉ định một quan chức cấp cao phụ trách an ninh với ba nhiệm vụ : Trước tiên là thúc đẩy thiết lập một khuôn khổ bảo đảm an ninh trên biển, với sự tham gia hoặc cam kết mạnh mẽ của Trung Quốc và các nước Châu Á khác ngoài vùng Biển Đông và biển Hoa Đông. Tiếp đến, là nhận diện những cơ chế quản lý xung đột và các quy trình có thể áp dụng ở hai vùng biển nói trên. Thứ ba là xác định những cơ hội để nâng cao khả năng của hải quân Mỹ trong việc bảo đảm an ninh những tuyến đường biển, vận chuyển năng lượng mà Trung Quốc và nhiều quốc gia trong khu vực phụ thuộc.
Các chuyên gia nhấn mạnh, leo thang căng thẳng giữa Nhật Bản và Trung Quốc, kể cả các xung đột có hạn chế giữa hai nước này, trong một số hoàn cảnh cụ thể, sẽ buộc Washington phải đứng về phía Tokyo. Đó là một thất bại, đồng thời cũng là thách thức đối với ngoại giao Hoa Kỳ. Do vậy, giới lãnh đạo cấp cao Mỹ cần phải có một chiến lược và sự chú ý đầy đủ, nếu muốn tránh tình trạng môi trường an ninh khu vực ngày càng xấu đi.
No comments:
Post a Comment