Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập đến nay, một cách nhất quán, Đảng luôn tự phong là giai cấp lãnh đạo, là ngọn đuốc soi đường cho mọi thế hệ, là văn minh và ngay trong hiến pháp của đất nước Đảng cũng “tiếp thu” và chễm chệ trên ấy với điều 4 vững vàng và kiên định. Mặc những phản đối, những lập luận đưa ra chống lại sự kiên trì đảng trị ấy, trong khi người dân tiếp tục lăn lóc kiếm từng đồng tiền mang dấu ấn của Mỹ dưới ánh sáng Mác Lê, Đảng vẫn như từ lúc mới sinh vẫn oe oe tiếng khóc đòi được bú dòng sữa Xã hội chủ nghĩa, thứ sữa không biết mua đâu mới có. Tính chất đảng trị được ngay các đảng viên sừng sỏ nhất chấp nhận và đôi lúc, đôi nơi những tuyên bố của họ nhấn mạnh đến vai trò không thể thay đổi của Đảng Cộng sản mà chính họ là người đại diện mang chữ “trị” trên ve áo. Dùng quyền lực của một tập thể hơn ba triệu đảng viên để khống chế đất nước, Đảng được chia nhỏ cho từng con người trong Đảng. Vị trí trong Đảng càng lớn thì mức độ “trị” càng cao. Có ăn thì có làm là điều hiển nhiên của xã hội thế nhưng việc làm của mỗi đảng viên lại không rõ ràng minh bạch để chứng minh cho đồng tiền mà họ được “ăn”. Từ Tổng bí thư cho tới một chị đảng viên mới tuyên thệ, không ai biết đích xác mình sẽ làm gì trong Đảng Cộng sản Việt Nam. Thủ tướng hay Chủ tịch nước đều có việc làm cụ thể và vì vậy chịu trách nhiệm cụ thể, còn Tổng bí thư được đặt ra suốt ngày cầm quyển kinh của Đảng để tụng niệm những câu chữ vô hồn và “công tác” duy nhất mà ông ấy giữ là ôm chặt điều 4 hiến pháp. Đảng lấy tiền ngân sách, ngân sách thu từ dân và tài nguyên của đất nước. Tài nguyên ấy suy cho cùng cũng thuộc về người dân bởi đất nước nhiều lúc chỉ là một huyễn từ rất dễ bị lạm dụng. Mọi của cải vật chất chạy vào túi ngân sách và cái túi ấy có ống thông sang cái túi của Đảng. Mồ hôi nước mắt người dân đang đổ ra để nuôi Đảng và bù lại Đảng đã cố gắng làm điều gì đó cho người dân thấy Đảng cũng có việc làm. Một trong những việc làm quan trọng nhất mà Đảng chưa bao giờ xao nhãng là bồi đắp và giữ gìn tình hữu nghị Việt Trung, mối tình tuy cay đắng cho dân tộc nhưng lại ngọt ngào giữa hai đảng anh em không gì thay thế được. Đảng cố hàn gắn những rạn vỡ với Bắc Kinh sau các cuộc chiến tranh nhưng cố gắng nào cũng bị người dân ném đá. Những viên đá nho nhỏ, những cằn nhằn len lén và không được cả nước nghe nên Đảng vẫn bình yên tiếp tục công tác cao cả giữ Đảng của mình: “Giữ nước không quan trọng bằng giữ Đảng”. Đảng “cụ” Phùng Quang Thanh vừa công khai nói trước quốc hội như thế. Đảng trị xem ra đang bị cạnh tranh, “dòng chủ lưu” ấy có cái tên chính thức là “gia đình trị”. Hình như số trời đang nhỏ xuống cho dân tộc khi bùng lên một loạt hiện tượng lãnh đạo từ cao tới thấp mang con cái vào chiếm ghế trong chính quyền lẫn trong Đảng. Chính quyền lệ thuộc Đảng là điều hiển nhiên vì Đảng ban chức và lấy lại tiền lại quả từ các chức vụ ấy. Chỉ có Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội và Chủ tịch nước là … tương đối ngang hàng với Đảng và có lẽ do vậy họ mới mạnh tay ký những quyết định mang con của mình vào những chức vụ “kế thừa”. Nếu Nông Quốc Tuấn mờ nhạt và bất tài không kham nổi tham vọng của Nông Đức Mạnh thì Nguyễn Thanh Nghị có vẻ được chuẩn bị kỹ lưỡng từng bước để tiến lên thay thế cho ông Dũng. Em Nguyễn Minh Triết tuy non nớt và yếu đuối thể chất nhưng sẽ là một lãnh chúa miền Trung trong tương lai. Nguyễn Thanh Phượng với tấm lưng hộ pháp của Henry Bảo và danh hiệu McDonalds sẽ là thế lực thứ hai sau khi ông Dũng về hưu lo “trồng cây gì, nuôi con gì” như truyền thống dễ thương của người làm cách mạng. Ông Dũng và gia đình không làm cách mạng, gia đình này đang tiến vững chắc từng bước vào khuôn mẫu “gia đình trị” song song với Đảng để cai trị, chứ không phải điều hành, đất nước. Mặc dù báo chí đang dẫn thông tin không vui về khuôn mặt kinh tế lem luốc của Việt Nam hôm nay nhưng gia đình ông Dũng có lẽ là nơi duy nhất không thấy có liên quan gì đến họ. Thứ nhất, chính phủ chỉ còn 45 ngàn tỷ để chi tiêu trong năm nay, số tiền này chỉ là muối bỏ biển so với bộ máy ngốn tiền của Thủ tướng. Thứ hai trong năm qua việc tăng lương chỉ là bánh vẽ vì suốt năm không có đồng nào trong ngân sách được sử dụng vào việc này. Báo chí dẫn lời chuyên gia Phạm Chi Lan cho rằng ngân sách hiện nay không còn tiền để đầu tư và đây là điều nguy hiểm. Ngân sách khó khăn đến mức "tận diệt" doanh nghiệp chứ không phải là tận thu nữa, nhiều doanh nghiệp không còn sức để làm ăn. Hình như cảm động việc khó khăn của doanh nghiệp sắp bị tận diệt nên chính phủ xin phát hành 3 tỷ đô la trái phiếu để bù vào ngân sách, tuy nhiên món nợ 16 tỷ mà ngân sách phải trả trong hai năm sắp tới vẫn chưa biết cấu véo vào đâu để có. Mà cũng có thể do tình trạng khẩn cấp này mà gia đình Thủ tướng được chú ý hơn chăng? Ai cũng biết Thanh Phượng giàu nức đố đổ vách cộng với tương lai đầy “hứa hẹn” khi Phú Quốc thành nơi ăn chơi số một dưới sự chỉ đạo chặt chẽ của anh Nghị thì có gì mà gia đình này làm không được? Có thể họ sẽ bỏ tiền riêng ra vực dậy kinh tế Việt Nam trong vài lãnh vực nào đó để lấy điểm, trước khi lấy tiền từ các món đầu tư béo bở? Có điều đáng buồn: đảng trị hợp với gia đình trị trở thành một cặp đôi hoàn hảo và chúng ta tiếp tục bị “chúng trị” không biết đến bao giờ.
Phạm Bá Hoa, sinh năm 1930 tại làng Đại Ngãi, quận Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng. Nhập ngũ ngày 12 tháng 5 năm 1954 vào Trường Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Đức, thuộc tài nguyên sĩ quan trừ bị khóa 5. Vì không đủ cơ sở, được gởi lên học Trường Võ Bị Liên Quân/Đà Lạt. Trở về Thủ Đức dự lễ tốt nghiệp khóa Vì Dân cuối tháng 1 năm 1955, với cấp bậc Thiếu Úy. Tháng 9 năm 1969. Tthăng đại tá, chức Cục Trưởng Cục Mãi Dịch.Tham Mưu Trưởng Tổng Cục Tiếp Vận/Bộ Tổng Tham Mưu QLVNCH. Đại tá đã viết Bút ký Trong Tù và Hồi Ký Chính trị 1963-1975.
HỒI KÝ CHÍNH TRỊ 1963 - 1975 gồm 10 chương,, viết tại Houston, Texas, Hoa Kỳ., xong ngày 15 tháng 8 năm 1994. Bổ túc lần 8, mùa hè 2011, in lần thứ tư July 2007. Đăng bạ tại Thư viện Quốc hội, Library of Congress Registration No: Txu 1-364-153. Copyright (c) 1994,1995, 1998, 2007 and 2009, Tác phẩm này cũng có tên là Đôi Dòng Ghi Nhớ. Nội dung tác giả trình bày sự kiện lịch sử Miền Nam Việt Nam từ 1963 đến 1975 .
Thông thường hồi ký là truyện kể. Cũng như Hồi ký của đại tướng Cao Văn Viên, Hồi ký của đại tá Phạm Bá Hoa cũng là truyện kể những việc xảy ra ở giai đoạn cuối cùng của Việt Nam Cộng Hòa (1963-1975). Nhưng bên truyện kể, đại tá còn có những phê phán và những giả thuyết. Đó là điểm đặc sắc của ông .
A . NHỮNG PHÊ PHÁN
1. Ngô Đình Diệm (1901-1963)
-Đàn áp Phật giáo -Gia đình trị. Ông tố cáo ông bà Ngô Đình Nhu, Ngô Đình Thục, Ngô Đình Cẩn, Ngô Đình Luyện .
Với một tình hình như vậy, hầu hết các nước trong khối Tự Do, kể cả Hoa Kỳ là quốc gia ủng hộ Tổng Thống Ngô Đình Diệm mạnh mẽ nhất, đều phản đối chính sách tôn giáo trong hành động đàn áp bắt giữ các chức sắc Phật Giáo và Phật tử Việt Nam.(Ch.I)
Có lẽ ông cho rằng cái chết của hai anh em ông Diệm là lẽ tự nhiên của thân phận cái pháo của Nguyễn Hữu Chỉnh: :
Xác không vốn những cậy tay người, Bao nả công trình, tạch cái thôi Kêu lắm lại càng tan tác lắm, Thế nào cũng một tiếng mà thôi.
Phạm Bá Hoa viết: "Cuộc đảo chánh lật đổ Tổng Thống Diệm được một số vị Tướng Lãnh Việt Nam thực hiện dưới bàn tay đạo diễn của Hoa Kỳ hay ít ra cũng được Hoa Kỳ đồng ý. Cho dù thế nào đi nữa, chúng ta cũng nhận ra được sự kiện ông Ngô Đình Diệm "lên ngôi" là do Hoa Kỳ từ đằng sau, và cũng bởi Hoa Kỳ mà ông Diệm bị "hạ bệ". (Ch. I)
2. Dương Văn Minh
Ông cho rẳng việc giết hai anh em ông Diệm là tàn nhẫn nhưng ông hiểu hoàn cảnh của Miền Nam và Dương Văn Minh lúc đó nếu nhẹ tay với anh em ông Diệm sẽ gặp nhiểu hiểm nguy. Việc hai ông Diệm Nhu trốn khỏi dinh Gia Long làm cho các tướng lãnh lo ngại. Dù đảo chánh có thành công mà hai ông chạy thoát được thì tình hình chính trị ra sao đây? Chẳng những không có sự ổn định trong tương lai, mà sẽ có một sự chia rẽ có thể dẫn tới tranh chấp quyền lực, nếu không muốn nói là nội chiến ngay tại miền nam Việt Nam! Và nỗ lực chống cộng sản sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Nhất là đến giờ này, Tướng Huỳnh Văn Cao ở Vùng IV Chiến Thuật chưa chịu tuyên bố chánh thức trên đài phát thanh đứng về phía Hội Đồng, mặc dầu được yêu cầu nhiều lần.
Do đó, từ quyết định ôn hòa, đã có một số không ít thành viên trong Hội Đồng bắt đầu tỏ thái độ cứng rắn và quyết liệt hơn, nhất là Trung Tướng Dương Văn Minh, linh hồn của cuộc đảo chánh. Ông không muốn thấy ngày 11/11/1960 tái diễn (11/11/1960 là ngày Đại Tá Nguyễn Chánh Thi đảo chánh thất bại phải vượt thoát lưu vong. PBH). Chúng ta phải thấy được trách nhiệm nặng nề của người chỉ huy cuộc hành quân đảo chánh lúc bấy giờ, mới biết được mức độ lo âu nóng ruột của Trung Tướng Dương Văn Minh như thế nào. Từ đó mới thấy thái độ của Trung Tướng Minh qua đề nghị của Trung Tướng để Hội Đồng lấy quyết định về trường hợp cá nhân của ông Ngô Đình Nhu, dứt khoát, không thể do dự hay yếu mềm được." (Ch.I)
Ông nhận xét về khả năng của Dương Văn Minh:
Đại Tướng Dương Văn Minh là một nhân vật dễ tạo cảm tình với nhiều người nhiều giới, nhưng là nhân vật không thích hợp với vai trò lãnh đạo chính trị, lại càng không thích hợp với một tình thế như vậy, vì ông không phải là người tháo vát, nhanh nhẹn, và dũng lược. (Ch.VIII- Những Tháng Cuối Cùng)
Ông đã nhận xét về lời tuyên bố của tướng Dương Văn Minh trong ngày làm tổng thống:
Về lời nói đầu tiên của tân Tổng Thống Dương Văn Minh, thì bất cứ người dân bình thường nào cũng hiểu rằng, kế hoạch hòa bình của ông nếu được cộng sản Hà Nội chấp nhận, chẳng qua là họ chấp nhận đầu hàng theo từng bước. Bước đầu là hòa giải hòa hợp và chỉ cần bước kế tiếp là toàn cõi Việt Nam trở thành cộng sản thôi. (Ch.VIII)
Một số chỉ trich Dương Văn Minh đầu hàng, ông nhận xét về vai trò của Dương Văn Minh trong ngày cuối cùng của Miền Nam: Ông là vị Tướng can đảm nhất khi tình nguyện nhận chức Tổng Thống, nhưng ông cũng là vị Tướng nhục nhã nhất khi tuyên bố đầu hàng cộng sản. Nhưng không biết người dân Việt Nam Cộng Hòa chúng ta nói chung và thị dân Sài Gòn nói riêng, có nên cám ơn ông hay không, vì “nhờ” ông đầu hàng mà Sài Gòn không bị tàn phá bởi hỏa tiển và đạn đại bác của cộng sản? Nhưng chẳng lẽ ông “tình nguyện” giành chức Tổng Thống để đầu hàng sao? Nếu mục đích chỉ có như vậy thì đâu cần đến vị Tướng mà lại là Tướng 4 sao nữa chớ! Chắc không phải vậy. Nhưng điều nhục nhã đó đã xảy ra như vậy, biết giải thích sao đây! (Kết)
3 . Trần Văn Hương:
Theo đúng Hiến Pháp, Phó Tổng Thống Trần Văn Hương đã tuyên thệ nhậm chức Tổng Thống hai ngày sau đó. Và trên làn sóng đài phát thanh Hà Nội, cộng sản nêu yêu sách và có vẻ như Hoa Kỳ đồng lỏa với họ để gây áp lực buộc tân Tổng Thống Trần Văn Hương giao chức vụ này cho nhân vật không dự liệu trong Hiến Pháp 1967. Đó là Đại Tướng Dương Văn Minh. Và điều lạ là Đại Tướng Minh sẳn sàng nhận chức Tổng Thống không hợp hiến từ tay Tổng Thống hợp hiến Trần Văn Hương. Tân Tổng Thống Trần Văn Hương là một nhà giáo mẫu mực, liêm khiết, một nhà chính trị với tất cả nhiệt tình vì quốc gia dân tộc, nhưng ông không thể tự mình chuyển giao chức vụ như vậy được, vì Hiến Pháp không dự liệu điều khoản nào cho trường hợp tương tự.
4. Nguyễn Khánh Đảo Chánh ngày 19 tháng 2 năm 1965 do Thiếu Tướng Lâm Văn Phát và trung tá Phạm Ngọc Thảo lãnh đạo mục đich là hạ Nguyễn Khánh”. Lúc ấy Đại Tướng Trần Thiện Khiêm đang là Đại Sứ Việt Nam Cộng Hòa tại Hoa Kỳ. Còn ông Thảo, tức Trung Tá Phạm Ngọc Thảo, trước kia ông Thảo bên hàng ngũ cộng sản hồi chánh, được các linh mục giúp đỡ và ông Diệm tin cậy cho làm tỉnh trưởng Kiến Hòa, rồi làm việc ở tòa đại sứ Việt Nam tại Mỹ với ông Khiêm. Hội Đồng Quân Đội lúc ấy có Trung Tướng Nguyễn Văn Thiệu, Thiếu Tướng Nguyễn Cao Kỳ, Thiếu Tướng Nguyễn Chánh Thi quyết định Thiếu Tướng Phát phải lui quân. Và các vị lại họp tiếp và quyết định trục xuất Trung Tướng Khánh ra khỏi Hội Đồng Quân Đội, cách chức Tổng Tư Lệnh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, và buộc lưu vong. Ngày 25/02/1965, Đại Tướng Nguyễn Khánh rời Việt Nam tự đi làm "đại sứ lưu động" ở đâu đó. Đại tá Hoa không tin Đại Tướng Khiêm phái Trung Tá Thảo về đây tổ chức đảo chánh, Sau này ông Phát qua Mỹ và trả lời thật ngắn là “Mỹ xúi”. (Ch.IV-Đảo Chánh ngày 19 tháng 2 năm 1965 )
Đại tá Hoa nhận xét về tướng Nguyễn Khánh: Trường hợp Đại Tướng Khánh trong 4 chức vụ lãnh đạo cao nhất với những quyền uy tột đỉnh của đất nước Việt Nam: Quốc Trưởng + Thủ Tướng + Tổng Trưởng Quốc Phòng + Tổng Tư Lệnh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, ông đã gây tổn hại tinh thần, tổn hại nền nếp kỹ cương của quân đội, tổn hại uy tín quốc gia trên chính trường quốc tế, kể cả kẻ thù từ quốc gia phía bắc vĩ tuyến 17! Theo tôi, giá mà Đại Tướng Nguyễn Khánh giữ những chức vụ lãnh đạo quân đội, điều binh khiễn tướng ở chiến trường thì thích hợp với ông hơn là nắm giữ chức vụ lãnh đạo quốc gia. Thật ra, Đại Tướng Khánh có phong cách và cái uy của vị Tướng xông pha trận mạc.[…]. Tiếc thay, chỉ hơn một năm cầm đủ thứ quyền trong tay, Đại Tướng Khánh đã làm rối loạn nền nếp sinh hoạt chính trị lẫn kỷ cương quân đội. Phải công nhận Đại Tướng Khánh làm được nhiều việc, nhưng cái cốt lõi của vai trò lãnh đạo là đem lại sự đoàn kết mọi thành phần trong xã hội thành một khối để toàn dân một lòng gìn giữ quê hương, thì kết quả ngược lại.(Ch.IV-Đảo Chánh ngày 19 tháng 2 năm 1965 )
5 . Nguyễn Văn Thiệu Ông phê phán Nguyễn Văn Thiệu như sau: Nguyễn Văn Thiệu đã vì lý do gì đó như bị một áp lực từ hậu trường chính trị chẳng hạn, nên ông đưa ra lời cáo buộc để sang tay cho vị kế nhiệm khi thấy con đường chiến đấu phía trước đầy chông gai nguy hiểm, rồi ung dung bỏ chạy và lại là chạy sớm ra ngoại quốc nữa chớ! Chẳng lẽ Tổng Thống Thiệu nói là bị Mỹ áp lực mà ông phải từ chức thì nghe không ổn, vì ông là Tổng Thống, là vị lãnh đạo quyền lực và quyền uy nhất nước! Nhưng nếu thật sự ông nghĩ hay ông tuyên bố như vậy, thì liệu trong 10 năm trên ngôi vị lãnh đạo quốc gia, có phải thật sự ông người lãnh đạo đất nước Việt Nam hay Hoa Kỳ là người lãnh đạo? Hay là ông chạy trốn trách nhiệm? (Ch. IX- Trước giờ thứ 25.)
Trước khi ra đi, ông oán trách Hoa Kỳ nhưng lại mong Hoa Kỳ trở lại viện trợ. Kiếu nói đó chứng tỏ ông loạn trí , loạn tâm. Ông Hoa nhận định: Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu, ngay trước khi tuyên bố từ chức Tổng Thống vào đêm 21 tháng 4 năm 1975, đã “cáo buộc” Hoa Kỳ phản bội đồng minh Việt Nam, bỏ rơi Việt Nam, ... và ông hy vọng sự từ chức của ông, Việt Nam Cộng Hòa sẽ được Hoa Kỳ tái viện trợ quân sự ... Qua hệ thống truyền thông công cộng trong nước cũng như trên thế giới trong những tháng đầu năm 1975, và đặc biệt là trong 2 tháng cuối cùng của cuộc chiến, họ cung cấp cho khán thính giả trên toàn thế giới -trong đó có chúng ta- hiểu rằng, Hoa Kỳ đang lật trang cuối cùng về sự can dự của họ vào cuộc chiến tranh giữa tự do với độc tài trên lãnh thổ Việt Nam, trong ý nghĩa bại trận về phía Việt Nam Cộng Hòa chúng ta. Thế mà Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu lại “hy vọng” Mỹ sẽ vẫn tiếp tục viện trợ quân sự sau khi ông từ chức! Chắc chắn là Tổng Thống Thiệu thừa hiểu điều đó hơn ai hết, vì ông là Tổng Thống cho dù Tổng Thống cũng chỉ là một con người, nhưng nhất thiết con người Tổng Thống phải hơn hẳn những người khác chớ, nếu không như vậy thì hóa ra “đồng hạng” sao (Ch.IX- Trước giờ thứ 25.)
6. Cao Văn Viên:
Đại Tướng Viên nhận chức Tổng Tham Mưu Trưởng ngày 15 tháng 10 năm 1965, đến ngày 27 tháng 4 năm 1975 Ông rời khỏi Việt Nam. Trong hai năm sau cùng của hơn 9 năm rưỡi trong chức vụ đứng đầu quân đội, Đại Tướng tự lái trực thăng đi làm. Tôi muốn nhấn mạnh điểm này để thấy quyền lực của vị Tổng Tham Mưu Trưởng. Nhưng khi đất nước thật sự lâm nguy thì Ông xin giải ngũ, với lý do đơn giản là Ông không phục Đại Tướng Dương Văn Minh sắp sửa nhận chức Tổng Thống. Giữa trách nhiệm lãnh đạo quân đội đang chiến đấu chống quân cộng sản ngay trong sân nhà, với lý do không phục vị Tổng Thống tương lai. Một bên là quốc gia đại sự, một bên là chuyện cá nhân, xin hỏi “bên nào là cốt lõi của lựa chọn (Ch.VIII)
-“Khi dự đại hội cựu quân nhân tại Dallas, Đại Tướng Viên có nói với cử tọa rằng, quốc gia hưng vong thất phu hữu trách. Mất nước là trách nhiệm chung của mọi người mà Ông là một trong số đó, sao lại đổ trách nhiệm cho Ông?”
Nghe xong tôi quá đổi ngạc nhiên. Ngạc nhiên, vì đâu có người dân nào có quyền hạn như Đại Tướng, cũng không có vị Tướng nào đương nhiệm trong quân đội mà có quyền hạn như Đại Tướng cả, ..v..v.. nhưng trách nhiệm sao lại chia đều như vậy! Quí vị quí bạn nghĩ sao? (Ch.VIII)
7 . Nguyễn Chánh Thi
Ông chỉ trích Nguyễn Chánh Thi làm sai nguyên tắc khi nắm chức Đại biểu Chính phủ tại Miền Trung. Hội đồng quân lực. nêu lên về lời tuyên bố cũng như hành động của Trung Tướng Thi, trước đây báo chí đã đăng tải khi những sự kiện đó xảy ra. Chẳng hạn như Trung Tướng Thi nhân danh Đại Biểu Chánh Phủ, đã ấn định giá biểu từ Huế vào Sài Gòn cho chi nhánh Hàng Không Việt Nam tại Huế và Đà Nẳng. Theo giá biểu này thì thấp nhiều so với giá biểu do Tổng Nha Hàng Không Việt Nam qui định. Đến chuyện Trung Tướng Thi tự ý bổ nhiệm Thiếu Tá Nghĩa (dường như là họ Nguyễn) vào chức vụ Tỉnh Trưởng tỉnh Quảng Tín, sau khi trung ương không chấp nhận đề nghị này. Dĩ nhiên là Thủ Tướng Kỳ vẫn bác bỏ quyết định đó của Trung Tướng Thi. Và v.. v.. (Ch.VI)
Đại tá Hoa viết như sau: Theo tôi, Trung Tướng Thi hoàn toàn sai. Quyết định bổ nhiệm Tỉnh Trưởng là quyền của Thủ Tướng tức Thiếu Tướng Kỳ, Đại Biểu Chánh Phủ chỉ có quyền đề nghị mà thôi. Trung Tướng Thi đôi lần đã tuyên bố với báo chí rằng, "các Tướng Lãnh cầm quyền ở trung ương có hành động tham nhũng".
Sự kiện đúng hay sai cần phải viện dẫn đầy đủ bằng cớ, chớ Trung Tướng Thi không thể căn cứ vào điều ông nghĩ mà ông tự ý hành động vượt quyền như vậy được. Nếu Trung Tướng Thi cho là các vị Tướng cầm quyền tham nhũng, ông cứ đưa ra tòa với những bằng cớ rành rành thì quan tòa làm sao bao che được. Với lại nếu lời tố cáo của Trung Tướng Thi được minh chứng xác thật với bằng cớ, chắc chắn dư luận -nhất là các cơ quan truyền thông- chẳng ngại ngùng gì mà không lên tiếng ủng hộ, như vậy là sự kiện này càng thêm thuận lợi cho Trung Tướng Thi cũng như thuận lợi cho phiên tòa xét xử.
Hoặc Trung Tướng Thi phản đối trung ương bằng cách từ chức là cách hay nhất mà ông có thể làm được. Thậm chí, Trung Tướng Thi có thể đứng ra lãnh đạo cuộc đảo chánh để thành lập một chánh phủ trong sạch lãnh đạo quốc gia, vì đảo chánh không phải là điều xa lạ cũng không phải là điều khó khăn đối với Trung Tướng Thi. Còn trong khi đang tại chức với cấp bậc Trung Tướng, mà ông tự tách mình ra khỏi trung ương để chống đối trung ương thì còn gì là kỹ luật quân đội, còn gì là một chánh quyền thống nhất để bảo vệ quốc gia dân tộc đang bị cộng sản xâm lăng! (Ch.VI)
Nguyễn Văn Thiệu, Nguyễn Cao Kỳ lập kế bắt Nguyễn Chánh Thi rồi đưa ra Đại Hội Đồng Quân Lực"xét xử. Nguyễn Chánh Thi thản nhiên, cứng cỏi, tác giả viết : Có thể thừa nhận là Trung Tướng Nguyễn Chánh Thi có dũng khí của người làm Tướng, điều mà không phải vị Tướng nào cũng có được như ông. Ông chê chuẩn tướng Phan Xuân Nhuận khóc lóc, hèn nhát (Ch.VI)
Sau đó it lâu, Nguyễn Chánh Thi phải lưu vong sang Mỹ.
8. Các tướng lãnh di tản
Đại tá Hoa phê phán các tướng lãnh di tản trong đó có ông Thiệu, ông Khiêm. …Trong những năm chiến tranh chưa đến hồi khốc liệt và được viện trợ đầy đủ, Tổng Thống, Thủ Tướng, sát cánh với quân đội và toàn dân chiến đấu chống cộng sản, nhưng khi tổ quốc thật sự lâm nguy thì hai vị lãnh đạo cao nhất nước, đã kế tiếp nhau chuyển giao chức vụ cho hai vị khác trước cơn dầu sôi lửa bỏng của đất nước nhỏ bé và bất hạnh triền miên này! Sau đó, hai vị đã âm thầm bỏ tổ quốc Việt Nam, nơi mà quí vị được sinh ra và lớn lên. Quí vị bỏ quân lực Việt Nam Cộng Hòa, một quân đội đã từng đưa quí vị lên tột đỉnh quyền uy danh vọng. Và quí vị bỏ gần 20 triệu đồng bào mà chính Họ đã từng bỏ phiếu bầu một trong hai vị vào chức vụ Tổng Thống trong hai nhiệm kỳ để lo bảo vệ đất nước, lo chăm sóc người dân. Nói chung là quí vị bỏ lại đằng sau tất cả, để rồi quí vị lặng lẽ rời khỏi Việt Nam trong đêm tối trước ngày dân tộc Việt Nam bị cộng sản độc tài cai trị! Còn gì để nói đây!
Nếu sau này quí vị có nói gì với dân tộc Viêt Nam khốn khổ này, xin quí vị đừng nói rằng quí vị từ chức chỉ vì Hoa Kỳ không còn viện trợ nên không đủ phương tiện để tiếp tục chống cộng sản nữa! Tôi nghĩ, quí vị đừng nói gì cả thì vấn đề sẽ không tệ thêm, vì quí vị là những người lãnh đạo quốc gia! ( Ch. IX)
9 . Các lớp lãnh đạo miền Nam. Phạm Bá Hoa có cái nhìn chính xác về các lớp lãnh đạo Miền Nam. Trong khi cộng sản tàn ác quỷ quyệt, các lớp lãnh đạo miền Nam lại vô trí, bất tài.Ông chê các ông giáo sư, bác sĩ, kỹ sư Phan Khắc Sửu, Phan Huy Quát, Trần Văn Hương. Về Trần Văn Hương, ông nhận xét: Thủ Tướng là nhà giáo kỳ cựu, có tiếng là thanh liêm, nhiệt tình, chống cộng sản không khoan nhượng, nhưng có dáng vẻ và phong cách của một công chức cần mẫn hơn là nhà hoạt động chính trị (Ch.III-Biểu Dương Lực Lượng) Ông chỉ trích sự xung đột giữa Phan Khắc Sửu và Phan Huy Quát:
Từ ngày lên cầm quyền, gần như chẳng mấy khi giữa Quốc Trưởng Phan Khắc Sửu với Thủ Tướng Phan Huy Quát đồng quan điểm về chính sách quốc gia. Không biết trước kia giữa hai vị có điều gì bất hòa nhau hay không, mà trong giai đoạn hai vị là người lãnh đạo cao nhất nước, đang gánh vác trách nhiệm quản trị quốc gia trong thời chiến, nhưng có vẻ như đang quay lưng vào nhau. Thật là đáng buồn! (Ch.V- Quân Đội Lãnh Đạo Quốc Gia)
Ông chán các ông trí thức, ông cũng nản về các ông nhà binh thượng cấp của ông: Nếu cứ cái đà tranh giành như thế này hoài thì bất cứ vị Tướng vị Tá nào có tính liều mạng hay bốc đồng, cũng có thể lên cầm quyền chơi mỗi người mấy tháng nếu được vài đơn vị ủng hộ. Để rồi khi bị đẩy ra khỏi chiếc ghế lãnh đạo cũng còn hi vọng vớt vát cái chức “Đại Sứ tại chỗ” hoặc “Đại Sứ lưu động” chớ có thua thiệt gì đâu. Sự thua thiệt là ở những ai tha thiết với tổ quốc dân tộc, và hơn nửa triệu quân nhân dưới cờ là thua thiệt nhất, vì ngày đêm Họ miệt mài với chiến trận để ngăn chận quân cộng sản xâm lăng, trong khi trung ương thì thường xuyên trong tình trạng rối ren do giành giựt! (Ch.V)
Lời của đại tá Hoa thật chí lý.Trong lúc đất nước nguy vong, chúng ta mới hiểu được tấm lòng cao cả của Trần Hưng Đạo vì nước quên thù nhà. Người ta bảo các tướng sĩ là bọn “ hữu dõng vô mưu” xem ra bọn trí thức, chính trị gia, nhà tu hành lại vô dõng vô mưu và đại tham sân si! Các bậc đại trí thức như Huỳnh Thúc Kháng, Trần Văn Hương không biết trí khôn họ bỏ đâu mà trong chính trị đã hóa thành những tên đầy tớ khờ khạo! Một số quân nhân cao cấp là cọp beo gầm thét , còn một số chính trị gia, trí thức cũng là ruổi nhặng vo ve. . Tuy nhiên phải công nhận cuộc tranh giành của họ còn it nhiều tình người, chưa đến nỗi vu cáo, hãm hại và tàn sát quyết liệt như các “đồng chí “ cộng sản.
10. Nước Pháp.
Nước Pháp đã thua trận trước đối thủ Việt Minh cộng sản được đánh dấu bởi Hiệp Định Đình Chiến ký ngày 20 tháng 7 năm 1954 tại thành phố Genève, Thụy Sĩ. Sau đó đoàn cố vấn Hoa Kỳ vào Việt Nam thì quân đội Pháp triệt thoái toàn bộ khỏi Việt Nam trong những tháng đầu năm 1956. Đến đầu năm 1964, quí vị Tướng Lãnh Việt Nam có khuynh hướng thân Pháp đều bị gạt khỏi vai trò lãnh đạo quân đội từ sau cuộc đảo chánh ngày 1 tháng 11 năm 1963 thành công. Và bây giờ, trong tình thế Hoa Kỳ đang như "thua trận" trước đối thủ Việt Nam cộng sản, nước Pháp muốn đưa ảnh hưởng của họ trở lại chính trường Việt Nam với bước đầu là đảm nhiệm "vai trò con thoi" giữa tân Tổng Thống sắp nhận chức Dương Văn Minh với cộng sản Hà Nội. Người thay mặt nước Pháp tại Việt Nam Cộng Hoà trong vai trò đi tìm một giải pháp chính trị khả dĩ hai bên có thể chấp nhận được là Ông Đại sứ Mérillon. Nhưng đến sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, mới vở lẽ rằng, nước Pháp đã bị cộng sản Hà Nội lừa, vì họ nhất quyết đánh chiếm Việt Nam Cộng Hòa chớ không nhằm mục đích tìm giải pháp gì cả. Những toan tính đầu môi của Hà Nội là loại chính sách "ngoại giao hàng tôm hàng cá" mà họ thường áp dụng trong bang giao quốc tế, ấy vậy mà nước Pháp -một trong những cường quốc Âu Châu- bị họ qua mặt dễ dàng. Đó là "một cái tát đau" mà cộng sản Việt Nam tặng Pháp quốc. Liệu có nên chia xẻ "cái đau" ấy với cường quốc Âu Châu này đã hơn 80 năm đô hộ Việt Nam mình hay không? (Ch.IX- Tổng Thống Hương bàn giao cho Đại Tướng Minh )
11 . Mỹ
Ông trình bày những trò tiểu xảo của Mỹ:
(1). Đó là những ngày hạ tuần tháng 4 năm 1975, có những chuyến phi cơ vận tải C.130 và C.141 lác đác đáp phi trường Tân Sơn Nhất, mang theo một số đại bác 105 ly đã dùng rồi, một số mũ sắt không đồng bộ, nghĩa là chỉ có mũ nhựa bên trong mà không có mũ sắt bên ngoài, vài trăm túi cứu thương cá nhân,..... mà báo chí gọi là Hoa Kỳ vẫn viện trợ cho Việt Nam Cộng Hòa! Thật ra, đó chỉ là những chuyến phi cơ đến Sài Gòn với nhiệm vụ chính là chuyên chở những tài liệu và máy móc quan trọng của Hoa Kỳ rời khỏi Việt Nam.(Ch.IX- Tổng Thống Thiệu từ chức.)
\(2). Sau khi Phước Long vào tay quân cộng sản, một phiên họp mật được tổ chức tại phòng họp số 2 của Bộ Tổng Tham Mưu, thường gọi là phòng họp "Tân Sinh Nông Thôn". Tham dự, về phía Việt Nam có: (1) Trung Tướng Đồng Văn Khuyên, Tham Mưu Trưởng/Bộ Tổng Tham Mưu, kiêm Tổng Cục Trưởng Tổng Cục Tiếp Vận. (2) Chuẩn Tướng Trần Đình Thọ, Trưởng Phòng 3/Bộ Tổng Tham Mưu, với 5 sĩ quan tham mưu của Phòng 3. (3) Đại Tá Phạm Kỳ Loan, Tổng Cục Phó Tổng Cục Tiếp Vận. (4) Tôi, Đại Tá Phạm Bá Hoa, Tham Mưu Trưởng Tổng Cục Tiếp Vận, và 3 sĩ quan nữa của bộ tham mưu chúng tôi.
Phía Hoa Kỳ tham dự, có: (1) Thiếu Tướng Smith, Trưởng Văn Phòng Tùy Viên Quốc Phòng Hoa Kỳ tại Việt Nam. (2) Đại Tá Pelosky, Phụ Tá Thiếu Tướng Smith về Tiếp Vận, và 2 sĩ quan tham mưu của họ.
Mục đích buổi họp là Văn phòng Tùy Viên Quốc Phòng Hoa Kỳ trình bày kế hoạch tái tổ chức Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa (!) với quân số 472.000 người, và Hoa Kỳ dự trù viện trợ duy trì đội quân này mỗi năm là 600.000.000,00 mỹ kim. Họ yêu cầu Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa nghiên cứu lại các bảng cấp số của từng loại đơn vị để quân số tham gia tác chiến được 65%. Tất nhiên là buổi họp còn thảo luận nhiều chi tiết nữa.
Xin được nhấn mạnh là họ đã có kế hoạch rút chân ra khỏi Việt Nam trước một tình hình cực kỳ nguy hiểm -bằng chứng là lời của Thiếu Tướng Smith đã nói trong bữa ăn tối nhân Giáng Sinh năm 1974- mà họ lại ra cái điều vẫn quan tâm đến tương lai Việt Nam khi họ đưa ra kế hoạch tái tổ chức quân đội, nghiên cứu kế hoạch viện trợ bổ sung. Ngôn ngữ chính trị là như vậy đó! Nói vậy, nhưng không nhất thiết là như vậy đâu, mà tùy thuộc nhiều yếu tố khác nhau để hiểu loại ngôn ngữ này.(Ch.VIII)
(3). Ngày 29/4/1975 ,Tổng thống Dương Văn Minh gửi công văn yêu cầu Đại sứ Mỹ Martin cho cơ quan Viện trợ quân sự Mỹ rời khỏi Việt Nam trong vòng 24 giờ để giải quyết hòa bình ở Việt Nam. Ngày 15 tháng 11 năm 1991, Đại Tá Nguyễn Linh Chiêu kể cho các bạn trong bữa ăn tại nhà ông ở Orange County, Nam California là nhân chuyến ông sang Paris đầu năm 1991, ông có mời cựu Tổng Thống Dương Văn Minh và cựu Trung Tướng Trần Văn Đôn dùng cơm, để giúp giải tỏa mối bất hòa giữa hai vị mà cả hai vị đều là bạn thâm giao của cựu Đại Tá Chiêu. Đại Tá Chiêu hỏi cựu Tổng Thống Dương Văn Minh :
Tại sao anh mới nhận chức Tổng Thống mà anh ra lệnh đuổi Mỹ về nước?
"Moa" không đuổi Mỹ. Bản văn đuổi Mỹ là do Đại Sứ Martin (Hoa Kỳ) đưa cho "Moi" và yêu cầu "Moi" phổ biến”. (Ch.X- Giờ thứ 25)
Ông cho biết sau khi văn bản được dọc trên đài phát thanh, quân Mỹ ào ạt vào yểm trợ cuộc di tản. Vậy mục đich của văn bản là di tản.
B. GIẢ THUYẾT
Điểm rất đặc biệt là đại tá Hoa đưa ra nhiều giả thuyết.Tác phẩm của ông có nhiều chữ “ Mỹ xúi giục”. Ông cho rằng mọi biến cố ở Việt Nam đều có Mỹ ở đàng sau. Điều này thì ông nói đúng và đa số nhân dân miền nam cũng nghĩ như vậy. Miền Nam ta biết ta là tiểu quốc, phải trông cậy vào Mỹ để chống Nga Sô, Trung Cộng và Việt Cộng trong khi người miền Bắc không biết rằng họ cũng là nô lệ của Liên Sô, Trung Quốc. Ho theo lời ba hoa dối trá của ông Hồ cho họ với Liên Sô, Trung Quốc là đồng chí anh em, Họ không biết ông Hồ là tay sai Nga, Trung Cộng. Mọi việc ông Hồ và đảng Cộng sản Việt Nam làm là theo lệnh Liên Xô, Trung Quốc. Việc đánh Điện Biên Phủ, chiếm Miền Nam, việc CCRĐ đều do ông Hồ nhận lệnh Stalin và Mao Trạch Đông. Họ là một thứ lính đánh thuê nhưng lại tự hào anh hùng như Lê Duẩn huyênh hoang một cách ngu ngốc”Ta đánh Mỹ là đánh cho Liên Xô, Trung Quốc”.
Ông Hoa nêu ra nhiều giả thuyết cho các sự kiện lịch sử của Miền Nam từ 1963 đến 1975. Sau đây là một đoạn mà ông cho rẳng mọi sự do Mỹ giật dây đàng sau, và tất cả đều có một hệ thống, liên hệ với nhau chặt chẽ:
Đại tá Hoa viết:
Xin lược lại vài sự kiện gần như có mối liên hệ với nhau để dẫn đến tình hình vừa nêu. Thứ nhất, là sau ngày lực lượng chống đối nêu yêu sách đòi tiến đến sinh hoạt dân chủ mà bước đầu là bầu cử Quốc Hội Lập Hiến để soạn thảo Hiến Pháp, thì Ủy Ban Lãnh Đạo Quốc Gia tuyên bố chấp nhận tổ chức bầu cử quốc hội vào tháng 9/1966. Tôi nghĩ, chắc là Hoa Kỳ có ảnh hưởng nếu không nghĩ là họ áp lực đến quyết định này.
Thứ hai, là Trung Tướng Tổng Tham Mưu Trưởng Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, trước đó ông không có ý kiến gì về những quyết định của những vị lãnh đạo quốc gia, nhưng bất ngờ ông đưa đề nghị biện pháp quân sự và cuộc hành quân đã diễn ra thật tốt đẹp. Đúng ra khi nói đến hành quân phải nói đến chiến thắng, nhưng tôi thấy không ổn nếu dùng chiến thắng để chỉ cuộc hành quân này, vì “phe ta đánh phe mình” với lại “bất chiến tự nhiên thành”. Về đề nghị của Trung Tướng Viên, liệu ông có biết là đèn xanh cho phía chống đối đã tắt và đèn đỏ đã bật lên chăng? Cho dù các câu hỏi có đặt ra hay không thì những sự kiện cùng những quyết định nói trên đã diễn tiến rất nhịp nhàng, và những ai quan tâm đến đất nước, có thể đã tự hỏi như vậy, hay hơn thế nữa.
Và thứ ba, cũng có thể là vị nào đó, khi thấy Trung Tướng Thi bị cách chức liền nhập cuộc với những thành phần ủng hộ Trung Tướng Thi, và dần dần nắm quyền lãnh đạo cuộc chống đối trung ương, từng bước đòi hỏi tiến đến xây dựng cơ cấu dân chủ trong sinh hoạt quốc gia, khi được trung ương chấp nhận bầu cử Quốc Hội Lập Hiến thì xem như mục tiêu đấu tranh đạt được nên ra lệnh chấm dứt chăng?
Và tôi cũng tự hỏi: “Liệu từ cuộc đảo chánh lật đổ Tổng Thống Ngô Đình Diệm ngày 1/11/1963 của Trung Tướng Dương Văn Minh, cuộc Chỉnh Lý ngày 30/1/1964 của Trung Tướng Nguyễn Khánh với Trung Tướng Trần Thiện Khiêm, rồi cuộc Biểu Dương Lực Lượng ngày 13/9/1964 của Trung Tướng Dương Văn Đức, đến Thiếu Tướng Lâm Văn Phát đảo chánh Trung Tướng Nguyễn Khánh ngày 19/2/1965, rồi quân đội nhận trách nhiệm lãnh đạo quốc gia ngày 19/6/1965, và cuộc khủng hoảng này từ ngày 9/3/1966, có liên quan với nhau trong một chuỗi biến cố chính trị, hay chỉ là những sự kiện riêng lẽ?
Nếu riêng lẽ, thì tại sao trong cuộc “Đảo Chánh” Tổng Thống Ngô Đình Diệm có một người Mỹ (Trung Tá Conein) trong phòng Thiếu Tướng Trần Thiện Khiêm, bản doanh của Hội Đồng Quân Nhân lãnh đạo đảo chánh từ lúc bắt đầu đến khi Tổng Thống Diệm và ông Cố Vấn Nhu bị giết chết? Tại sao trong cuộc “Chỉnh Lý” của Trung Tướng Nguyễn Khánh, Trung Tướng Trần Thiện Khiêm, và Đại Tá Cao Văn Viên, cũng có một người Mỹ tại bản doanh ngay trong tư dinh của Trung Tướng Nguyễn Khánh từ đầu đến cuối? Tại sao viên chức tình báo tại tòa đại sứ Hoa Kỳ ra lệnh cho Trung Tướng Dương Văn Đức (ngang qua Trung Tá Tạ thành Long), người đứng đầu cuộc “Biểu Dương Lực Lượng” phải rút quân về vị trí? Tại sao Trung Tướng Nguyễn Khánh yêu cầu ông Đại Sứ Taylor giúp đỡ khi bị Thiếu Tướng Lâm Văn Phát “Đảo Chánh” thì ông trả lời là không can thiệp vào nội bộ chính trị của Việt Nam Cộng Hòa, đồng thời khuyên Trung Tướng Nguyễn Khánh nên ra ngoại quốc? Rồi tại sao Hoa Kỳ chuẩn y không văn bản cho Thiếu Tướng Nguyễn Cao Kỳ sau khi Tướng Tư Lệnh Không Lực Hoa Kỳ có lời ủng hộ? Và tại sao Hoa Kỳ không giúp không vận và hải vận chuyển quân và chiến cụ ra Đà Nẳng lần thứ nhất trong khi lực lượng chống đối trung ương với khí thế rất mạnh, đến cuộc chuyển quân và chiến cụ lần thứ nhì chỉ cách đó một tháng thì Hoa Kỳ yểm trợ hoàn toàn, cùng lúc với sự tê liệt (hoặc hiểu theo cách nào đó cũng tương đương như vậy) của lực lượng chống đối tại Đà Nẳng cũng như tại Huế?
Hoặc tất cả những sự kiện đó là một chuỗi biến cố chính trị liên quan với nhau? Vì Tổng Thống Ngô Đình Diệm không đồng ý để Hoa Kỳ thiết lập căn cứ quân sự trên lãnh thổ Việt Nam theo chiến lược Domino của họ, nên ông bị các Tướng Lãnh của ông lật đổ với ngọn đèn xanh của ông Đại Sứ Hoa Kỳ, nhân chính sách không bình đẳng tôn giáo lên cao điểm. Rồi họ không muốn vương vấn chút ảnh hưởng nào của Pháp trong giới Tướng Lãnh Việt Nam nên nhóm Tướng thân Pháp (Trung Tướng Minh, Trung Tướng Đôn, ...) bị hạ bệ, đồng thời gầy dựng nhóm Tướng cầm quyền thân Mỹ (Trung Tướng Khánh, Trung Tướng Khiêm). Khi Trung Tướng Khánh “lên ngôi”, chỉ thỏa mãn nhu cầu chiến lược Domino mà không thực hiện chế độ dân cử, để rồi cuộc biểu dương lực lượng của Trung Tướng Đức là một cảnh cáo của Hoa Kỳ đối với Trung Tướng Khánh phảng phất tính độc tài.
Tiếp đến là Thiếu Tướng Phát với Sư Đoàn 25 Bộ Binh trong tay nhưng không đủ bản lãnh lật đổ, lại là cơ hội tốt giúp cho Trung Tướng Nguyễn Văn Thiệu, Trung Tướng Nguyễn Chánh Thi, và Thiếu Tướng Nguyễn Cao Kỳ, đẩy luôn Trung Tướng Nguyễn Khánh lưu vong. Vài tháng sau đó, Trung Tướng Nguyễn Văn Thiệu, Thiếu Tướng Nguyễn Cao Kỳ, và Trung Tướng Nguyễn Hữu Có, nhân danh quân đội nhận trách nhiệm lãnh đạo quốc gia theo yêu cầu của chánh phủ dân sự Phan Huy Quát. Đây là lời yêu cầu trên văn bản, nhưng văn bản còn có mặt trái hay không thì tôi không rõ. Nhưng vẫn chưa thực hiện chế độ dân cử (theo tôi, là do yếu tố an ninh hơn là yếu tố độc tài quân phiệt) cho đến khi cuộc “Khủng Hoảng Miền Trung” đòi hỏi mới chấp nhận. Liệu sự chấp nhận bầu cử Quốc Hội Lập Hiến có phải là sự thúc giục của Hoa Kỳ từ phía sau, hay thật sự là do phía chống đối đòi hỏi? Nhưng rõ ràng là đến lúc này thì Hoa Kỳ hài lòng và kết thúc chuỗi biến cố chính trị mà họ điều hướng trong 3 năm qua. Nếu đúng như vậy thì tại sao Hoa Kỳ phải kiên nhẫn. (ChVIII)
Chúng ta phải công nhận đại tá Hoa có óc suy tư sâu xa. Ông đã dưa ra nhiều nhận định và giả thuyết. Tuy nhiên, nhữn giả thuyết của ông, ý kiến của ông có thể chỉ đúng một phần của sự thật lịch sử, hoặc chưa nói hết sự thật lịch sử.
(1). Ông ca tụng những thành công của chính phủ Ngô Đình Diệm: -Tổng Thống Ngô Đình Diệm đã ổn định được cuộc sống cho non một triệu người từ miền Bắc chạy trốn chế độ cộng sản theo Hiệp Định đình chiến Genève ngày 20/07/1954. -Về chính trị. Ông đã thành công đáng kể trong nỗ lực ôn hòa lẫn sử dụng võ lực trong mục đích đem lực lượng võ trang của Bình Xuyên, của Hòa Hảo, và Cao Đài về hợp tác hoặc giải thể. Lực lượng võ trang Phật Giáo Hòa Hảo và Cao Đài, là hai lực lượng chống cộng sản quyết liệt.(Ch.I)
Việc giải thể, tàn sát các lực lượng chống cộng như Cao Đài, Hòa Hảo, Quốc Dân đảng, Đại Việt đảng là một tội lớn đối với chính nghĩa quốc gia, và là những sai lầm nghiêm trọng của Mỹ và họ Ngô trong chiều hướng đẩy dân về phía cộng sản.
(2). Đại tướng Cao Văn Viên và đại tá Phạm Bá Hoa là hai nhân vật quan trong trong quân đội, kề cận các yếu nhân chính phủ. Tuy nhiên tác phẩm của ông và Cao Văn Viên không đề cập đến những sự kiện quan trọng về Tổng thống Ngô Đnh Diệm. Hồi ký của Trần Văn Đôn, Đỗ Mậu và nhiều tài liệu khác nói đến Ngô Đình Nhu bí mật gặp Phạm Hùng, Ngô Đình Nhu tiếp xúc với người Pháp, liên lạc với Hà Nội mưu bắt tay với Việt Cộng, việc Hồ Chí Minh tặng cành đào thì không thấy hai ông nói đến. Nếu các sách nói sai thì hai ông phải đính chính , cớ sao hai ông im lặng?
Đại tá Hoa không nói rõ nhưng qua đoạn văn sau, ta thấy ông xác nhận hai ông Diệm Nhu muốn sống chung hòa bình với Việt Cộng. Vì họ Ngô đang thương thuyết với Việt Cộng nên không chấp thuận Mỹ đổ quân:
Thời Tổng Thống Ngô Đình Diệm, Hoa Kỳ đã nỗ lực thuyết phục Tổng Thống Diệm, nhưng đã bị Tổng Thống Diệm khước từ một cách cứng rắn. Ông Bùi Tín nói rằng, theo quan điểm của ông thì ông Ngô Đình Diệm thông minh hơn ông Hồ, đạo đức hơn ông Hồ, trong sạch hơn ông Hồ, chỉ riêng cái quyết định không bằng lòng cho Hoa Kỳ sử dụng cảng Cam Ranh, ông Diệm đã nói rằng “nếu để một mảnh đất vào tay Hoa Kỳ, sau này khi có hiệp thương giữa hai miền Nam Bắc thì ông phải giải thích như thế nào với đồng bào.” Câu này do Vũ Ngọc Nhạ thuật lại cho ông Bùi Tín nghe sau ngày chế độ Việt Nam Cộng Hòa sụp đổ. (Ch.V)
(3). Việc lập "Quỹ Tương Trợ và Tiết Kiệm Quân Nhân” thì đại tá Hoa không nói rõ ai chủ trì đàng sau nhưng dư luận thời đó cho là do các tướng Đôn Đính Kim, Xuân muốn tự lập tự cường vì họ biết Mỹ sẽ bỏ rơi Việt Nam.
Đại tá Hoa cho biết Mỹ không bằng lòng Không biết do đâu mà quan điểm này lọt ra ngoài, và phía Hoa Kỳ bắn tiếng xa gần là sẽ không hỗ trợ mục tiêu này nếu như Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa thực hiện. Rất có thể đây là nguyên nhân thứ hai mà tôi vừa nói ở trên. Hoa Kỳ cho rằng, họ sẽ cung cấp đầy đủ đạn dược với phí tổn nhẹ hơn so với giá thành sản xuất tại Việt Nam. Đúng hay không thì chưa rõ, vì phải nắm được giá thành sản xuất tại Hoa Kỳ mới so sánh được, với lại trong nghiên cứu chiến lược lắm khi những vị lãnh đạo phải chấp nhận phí tổn cao về kinh tế để đạt được mục đích khác cao hơn như mục đích chính trị chẳng hạn. Giả thuyết rằng, một viên đạn sản xuất tại Việt Nam cùng phẩm chất mà giá thành cao hơn giá thành sản xuất tại Hoa Kỳ, chánh phủ vẫn chấp nhận được vì cái cốt lõi của mục đích là khả năng tự lực, còn giá thành không phải là yếu tố quyết định cho dù đó là yếu tố đáng quan tâm. Nhưng điều đó cho phép ta nhận định là Hoa Kỳ không muốn Việt Nam Cộng Hòa dần dần ra khỏi tầm kiểm soát của họ, mà đây là bước đầu Hội Đồng Quản Trị muốn thử nghiệm. Và theo tôi, đây là nguyên nhân thứ hai góp phần dẫn đến quyết định đánh sập Quỹ Tương Trợ và Tiết Kiệm Quân Nhân, mà lại là quyết định từ Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu!(Ch.VII)
Hoa Kỳ và Nguyễn Văn Thiệu phá hoại kế họach này. Nguyễn Văn Thiêu cử Phó Tổng thống Trần Văn Hương cầm đầu Ủy ban bài trừ tham nhũng, ông Hương cử thiếu tướng Nguyễn Văn Hiếu vào chức vụ Phụ Tá Đặc Trách Bài Trừ Tham Nhũng với hàm thứ trưởng, Thiệu đồng ý và xem đây là dịp may để loại Hiếu ra khỏi môi trường quân sự với một chức vụ ngồi chơi xơi nước. để dẹp quỹ tương trợ này và gán cho ban lãnh đạo quỹ Tương Trợ tội trạng tham nhũng.. Ông Hiếu đã lên đài truyền hình thuyết trình kết quả điều tra tố cáo đích danh tướng Nguyễn Văn Vỹ, Bộ trưởng quốc phòng và trung tướng Lê Văn Kim và 7 đại tá “tham nhũng” trước khi báo cáo kết quả này cho TT Thiệu. Nhóm “tham nhũng” bị mất chức buộc giải ngũ http://nguoidongbang.blogspot.ca/2014/08/cai-chet-bi-cua-thieu-tuong-tu-lenh-pho_19.html
Trong vụ này, ông Hương và ông Hiếu trở thành con rối trong bàn tay của Hoa Kỳ và Nguyễn Văn Thiệu. Rốt cuộc ông Hiếu bị Nguyễn Văn Toàn giết mà Nguyễn Văn Thiệu cũng bị các linh mục tố cáo tham nhũng! Ông Hoa cho biết kết quả Hoa Kỳ vui vẻ, và Hoa kiều Chợ Lớn ăn mừng đại thắng ( Ch.VII- Vài Sự Kiện Quan Trọng)
(4). Ông luôn nói thượng cấp của ông, tướng Trần Thiện Khiêm không phải là con người chính trị, cũng không thích dấn thân vào chính trị (Ch.IX- Trước giờ thứ 25)
Không thich chinh trị không có nghĩa là không tham danh lợi, địa vi, quyền lực.Thực tế , ông Khiêm luôn tham gia vào các biến động, và kết quả ông không chiếm hàng đầu thì cũng bậc nhì, b ậc ba. bậc thang danh l ợi,
(5). Về việc đi ở của ông, ông viết : Khi tôi nói "tôi chuẩn bị", tức là tôi chuẩn bị rời khỏi Việt Nam ngay sau khi Tổng Thống Minh tuyên bố trung lập. Nghĩa là tôi và gia đình dự trù rời khỏi Việt Nam nhưng không đi trước khi có giải pháp chính trị, mà ra đi trong lúc giao thời dù chỉ trong ngắn ngủi. » (Ch.X)
Cổ nhân nói « Việc người thì sáng, việc mình thì quáng ». Đại tá Hoa luận sự rất hay nhưng việc bản thân của đại tá xem chừng như có chút lúng túng. Trước tình thế đó, người quốc gia có bốn lựa chọn, nhất là hàng bộ trưởng và tướng tá. Bốn đường đó là :
-Trở mặt làm tay sai cho cộng sản như bọn 30 - Ở lại -Đào thoát -Tự tử để giữ danh tiết.
Nếu ông tính thoát khỏi Việt Nam thì đi cho lẹ sao lại chờ « nước đến khu, bù mới nhảy » ?Tại sao phải chờ ông Minh tuyên bố trung lập mới đi ? Dương Văn Minh tuyên bố trung lập thì có ich lợi gì cho ông và cho đất nước ? Các ông Thiệu, Khiêm, Viên , Khuyên .. .đâu có làm như vậy ?Nếu ông Minh không tuyên bố trung lập thì sao ? Dù ông Minh hay Việt Cộng tuyên bố trung lập mà ông tin sự thể sẽ an bình ư ?
Tập Hồi Ký khá công phu song về thiếu tá Nhung và cái chết của hai ông Diệm Nhu ông viết dài dòng, nói đi, nói lại , không cần thiết.
Nhìn chung, Hồi ký Chính trị của ông chứa đựng nhiều tài liệu hữu ich cho việc tìm hiểu lịch sử chiến tranh Việt Nam. Với Hồi Ký này, ông cao hơn các tác giả khác một cái đầu ở ch ỗ ông biết suy tư và lý luận..
(Trich NGUYỄN THIÊN THỤ .VIỆT NAM VĂN HỌC SỬ TOÀN THƯ, 6 tâp, gần 5000 trang. sẽ xuất bản nay mai).
Image copyrightAFPImage caption Quan chức trấn an người dân rằng “nợ quốc gia vẫn ở ngưỡng an toàn”
Một Phó thủ tướng nói ngân sách cuối năm 'hoàn toàn không ngoài dự tính theo kịch bản' và biện hộ quyết định vay 3 tỷ USD qua trái phiếu quốc tế.
Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh được báo VnEconomy dẫn lời khẳng định diễn biến của ngân sách cuối 2015 “hoàn toàn không ngoài dự tính vì các kịch bản đã được tính toán từ đầu năm”. Đề cập về việc Chính phủ Việt Nam trình Quốc hội đề nghị cho phép phát hành 3 tỷ đôla trái phiếu chính phủ ra thị trường vốn quốc tế để đảo nợ trong nước giai đoạn 2015-2016, ông Ninh được báo này dẫn lời: “Luật cho phép cơ cấu lại nợ cho có lợi nhất chứ không phải vì không trả được phải đảo nợ. Trước đây mình vay cao, dù chưa đến hạn, nhưng khi mà được vay khoản thấp hơn để trả nợ, thì mình làm, luật cho phép, trên nguyên tắc đặt lợi ích quốc gia lên trên hết”. Lý giải nguyên nhân khiến ngân sách cạn kiệt, ông Ninh nói là do giá dầu giảm quá mạnh so với dự kiến, khiến tổng các khoản thu liên quan đến dầu thô trong năm 2015 giảm 63.000 tỷ đồng. "Bên cạnh đó là lộ trình hạ thuế để trợ giúp doanh nghiệp. Theo kế hoạch, trong giai đoạn 2015-2020 thuế suất giảm từ 25% xuống 22% rồi 20%, nhưng vì khó khăn nên phải hạ nhanh hơn," ông Ninh, từng ngồi ghế Bộ trưởng Bộ Tài chính 5 năm (2006-2011) và là Trưởng ban Ban Chỉ đạo Đề án cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, cho biết. Báo trong nước dẫn lời Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh mới đây tiết lộ “ngân sách đang rất căng thẳng”. “Ngân sách trung ương hiện chỉ còn 45.000 tỷ đồng. Với mức này không biết để làm cái gì, chưa nói để trả nợ với các thứ. Cho nên gần như không có tiền để làm gì cả”. Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng hôm 12/10 đề xuất phương án phát hành trái phiếu quốc tế khoảng 3 tỷ USD để giải quyết hàng loạt khó khăn trong nước. Luật Ngân sách không cho phép phát hành trái phiếu quốc tế để đảo nợ và Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách Phùng Quốc Hiển thừa nhận điều này mặc dù nói việc phát hành trái phiếu mới "gần như là cách khả thi nhất". “Chính phủ đang đề nghị phát hành trái phiếu quốc tế, tất cả đều dành cho đảo nợ. Nếu Quốc hội bảo không thì Chính phủ phải chấp hành, nhưng khi đó tình hình sẽ hết sức khó khăn,” ông Hiển nói. Trong khi đó, Thời báo Kinh tế Sài Gòn hôm 21/10 ghi nhận ý kiến của ông Bùi Đức Thụ, Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội rằng “việc phát hành trái phiếu quốc tế để đảo nợ vì tình hình tài chính quá cấp bách”. Ông Thụ cho biết kế hoạch vay nợ của Chính phủ là năm 2015 phải huy động 436.000 tỷ đồng để bù đắp bội chi (226.000 tỷ), đầu tư (85.000 tỷ ) và vay để đảo nợ (khoảng 125.000 tỷ). Ông trấn an rằng “nợ quốc gia vẫn ở ngưỡng an toàn” nhưng tăng nhanh và tiến sát đến trần nợ công.
'Hết tiền'
Image copyrightGettyImage caption Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng bị chỉ trích về cách điều hành kinh tế kém hiệu quả. Hôm 16/10, trả lời phỏng vấn của BBC, Tiến sỹ Lê Đăng Doanh nói về quan ngại đối với hai con số khác nhau về nợ công: một của Viện Nghiên cứu chính sách thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư là 66,4% GDP, một của Bộ Tài chính là 59,4% GDP. Đáng lưu ý là con số đầu vượt mức trần mà Ngân hàng Thế giới (WB) công bố là 65%”. Ông cũng đề cập chuyện công luận có lý do để quan ngại về sức ép của nợ công với nền kinh tế sau một loạt động thái gần đây của chính phủ Việt Nam: vay thêm 30.000 tỷ đồng của Ngân hàng Nhà nước, tiếp đó vay thêm 1 tỷ đôla của ngân hàng Vietcombank, rồi bán trái phiếu, thoái vốn nhà nước tại các doanh nghiệp lớn. Ông nhấn mạnh: “Mỗi người Việt Nam hiện đang gánh hơn 1.000 đôla nợ công và tôi hy vọng chính phủ sẽ giải trình rõ về vấn đề nợ công trước quốc hội. Theo tôi, nợ công là điều bình thường, vấn đề đáng chú ý là việc vay nợ đem lại hiệu quả gì trong đầu tư kinh tế”. Trong cuộc phỏng vấn với BBC hôm 23/10, chuyên gia tài chính Bùi Kiến Thành nhận định: “Một quốc gia đã không trả được nợ mà còn phải đi vay để trả nợ cũ thì có vấn đề lớn về quản lý ngân sách nhà nước rồi. Nhưng đây chỉ là một trong những nguyên do khiến ngân sách cạn kiệt như hiện nay”. Theo ông Thành, việc ngân sách cạn kiệt là chỉ dấu sau một quá trình quản lý nhà nước không hiệu quả. Ông diễn giải thêm: “Kinh tế không đủ thu để nuôi ngân sách trong lúc ngân sách bội chi từ năm này qua năm nọ mà không kiềm lại được”. Một nhà quan sát muốn ẩn danh tại Hà Nội nói với BBC rằng gần như cái gì ở Việt Nam mà chính phủ của Thủ tướng Dũng làm bây giờ cũng dùng tiền đi vay.
Kỳ họp cuối Quốc hội khóa 13: Nhiều sự thật được bật mí
Một phiên họp của Quốc hội khóa 13 trước đây, ảnh minh họa.
AFP
Nhiều vấn đề rất nóng
Nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn; phát hành trái phiếu quốc tế để đảo nợ vì quá cấp bách; số tiền thật của ngân sách trung ương là rất mỏng; không thể tăng lương công chức vì không có tiền hoặc vì sao phải bán hết cổ phần nhà nước ở 10 đại công ty. Đây là những vấn đề rất nóng được bàn cãi ở kỳ họp cuối cùng, trước khi Quốc hội khóa 13 mãn nhiệm. Đáng chú ý chỉ trong vòng ba ngày từ buổi khai mạc 20/10/2015, báo chí có cơ hội tường thuật, giật tít những sự thật gây sốc được bật mí từ một số đại biểu. Nhận xét về tình hình chung, TS kinh tế Phạm Chí Dũng một nhà hoạt động xã hội dân sự từ Saigon phát biểu:
Tình hình rối tung rồi, rối tung trước Đại hội 12 ngân sách bây giờ eo hẹp quá. Chính phủ muốn phát hành mấy tỷ đô la trái phiếu quốc tế thì tôi nghĩ tình hình rất khó khăn rồi. -TS Phạm Chí Dũng
“Tình hình rối tung rồi, rối tung trước Đại hội 12 ngân sách bây giờ eo hẹp quá. Chính phủ muốn phát hành mấy tỷ đô la trái phiếu quốc tế thì tôi nghĩ tình hình rất khó khăn rồi.” Bộ trưởng Kế hoạch Đầu tư Bùi Quang Vinh, Ủy viên Trung ương Đảng, Đại biểu Quốc hội khóa 13 từng nổi tiếng với lời phát biểu thẳng thắn đáng ghi nhớ, đại ý ông cho rằng, Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một mô hình không có thật, vậy mà Việt Nam cứ mất công đi tìm. Ông Bùi Quang Vinh có phát biểu để đời ngay giữa nhiệm kỳ Ủy viên Trung ương khóa 11. Giờ đây trong kỳ họp cuối cùng của Quốc hội trước khi mãn nhiệm, ông Bùi Quang Vinh lại bật mí một sự thật làm nhiều đại biểu vốn say sưa với thành tích của chính phủ phải cụt hứng, từ này chúng tôi trích từ tường thuật của báo chí. Theo SaigonTimes Online ngày 22/10/2015, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh nói với phóng viên của báo là, số tiền thật của trung ương, tức ngân sách trung ương năm 2016 còn lại rất mỏng, vậy mà còn phải chi rất nhiều khoản để đầu tư, trả nợ xây dựng cơ bản của các bộ, ngành và địa phương. Trước đó trong phiên họp tổ sáng 22/10, ông Bùi Quang Vinh cho biết Bộ Tài chính báo cáo thu ngân sách nhà nước 2016 sẽ tăng 60.750 tỉ đồng so với dự toán năm 2015. Phần tăng này chỉ đúng về mặt nghiệp vụ, lý do là Bộ Tài chính đã cộng vào đó những khoản mà các năm trước không cộng vào như vốn viện trợ phát triển ODA, tiền giao đất và thu từ sổ số kiến thiết. Trên thực tế tất cả những khoản cộng thêm này Ngân sách Trung ương không được phép sử dụng. Vẫn theo SaigonTimes Online, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh xác định trên thực tế Ngân sách Trung ương chỉ còn vỏn vẹn 45.000 tỷ đồng. Con số 45.000 tỷ đồng này không biết phải làm gì, chưa nói đến phải trả nợ. Trả nợ xong gần như không có tiền để làm gì cả. Ông Vinh nói số tiền đó quá nhỏ để có thể điều tiết.
Hình ảnh minh họa. AFP PHOTO.
Những sự thật về nguồn ngân sách trung ương cạn kiệt và phần nhận xét về nợ công của Bộ trưởng Bùi Quang Vinh ở cuối phiên thảo luận làm cụt hứng nhiều đại biểu. Xem những gì tờ Thời báo Kinh tế Saigon Online tường thuật, người đọc báo cảm nhận, người bị chưng hửng nhất có lẽ là Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng. Bởi vì trước khi ông Vinh bật mí các sự thật về nợ công, báo chí ghi nhận ông Nguyễn Sinh Hùng đã phát biểu say sưa, tâm huyết về những việc mà Chính phủ phải làm để xây dựng nông thôn, chăm lo cho người dân. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng được SaigonTimes Online trích lời nguyên văn:“Ngân sách như vậy thì phát triển bền vững như mục tiêu đặt ra cho giai đoạn 2016-2020 thế nào? Đấy là chưa nói năm nay chúng ta chưa có đồng nào tăng lương. Nói hay thế mà một đồng lương không có là như thế nào.” Các báo cáo cũng như phát biểu tại kỳ họp thứ 10, cũng là kỳ họp cuối cùng trước khi Quốc hội khóa 13 mãn nhiệm, có vẻ như cứu vãn tình hình thông tin trầm lắng của báo chí chính thức. VnExpress ngày 20/10 có bài “Nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn,” tờ báo trích lời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trấn an Quốc hội là nợ công vẫn dưới mức cho phép 65% GDP. Ông Thủ tướng tự hào vì mức tăng trưởng GDP năm 2015 ước đạt trên 6,5%. Tuy nhiên Thủ tướng nhìn nhận nợ công tăng nhanh, cân đối ngân sách nhà nước khó khăn. Đây cũng là lý do Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép phát hành thêm 3 tỷ USD trái phiếu quốc tế để đảo nợ. Thời báo kinh tế Saigon Online ngày 21/10/2015 trích lời ông Bùi Đức Thụ, Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội nhìn nhận là Chính phủ xin phát hành trái phiếu quốc tế để đảo nợ vì quá cấp bách. Ông Thụ hàm ý rằng, kế hoạch vay nợ của chính phủ năm 2015 khoảng 436.000 tỷ đồng nhưng đã không huy động được tiền như ý muốn. Do vậy cần phải phát hành trái phiếu quốc tế vì không còn cách nào khác. Trong tổng số 436.000 tỉ cần phải vay nợ năm 2015, thì vay nợ mới để trả nợ cũ là 125.000 tỷ, bù đặp bội chi ngân sách 226.000 tỷ và vay để đầu tư 85.000 tỷ. Những con số này cho thấy chính phủ vẫn chi tiêu bừa bãi và khả năng trả nợ là rất thấp. Nợ công của Việt Nam được Bộ Tài chính tính toán đến hết 2014 là 59,6% GDP theo qui định nhà nước là chỉ bao gồm nợ chính phủ, nợ do chính phủ bảo lãnh và nợ của chính quyền địa phương. Mới đây Bộ Kế hoạch Đầu tư đã tính toán lại, theo qui tắc quốc tế thì nợ công của Việt Nam lên tới 66,4%, phần tính bổ sung bao gồm nợ của doanh nghiệp nhà nước và nợ bảo hiểm an sinh xã hội. Khả năng trả nợ thực tế của Việt Nam rõ ràng có nhiều dấu hỏi. TS Vũ Quang Việt, nguyên Vụ trưởng Tài khoản Thống kê Liên Hiệp Quốc nhận định: “Hiện nay Việt nam chưa gặp khó khăn trong vấn đề trả nợ, hầu hết các khoản nợ đó là nợ chính phủ, nợ các tổ chức quốc tế với lãi suất thấp. Nhưng nếu tính thêm nợ của doanh nghiệp nhà nước thì vấn đề sẽ gặp khó khăn mà đã từng khó khăn rồi như Vinashin đã không trả nợ được và nếu nợ ngày càng tăng là vấn đề khó. Thứ hai nữa như hiện tại giá trị của đồng tiền Việt và đặc biệt Việt Nam muốn phá giá lớn để có thể xuất khẩu được. Phá giá như vậy khả năng trả nợ sẽ giảm hẳn đi, vì phải trả nhiều hơn bằng đồng VN và như vậy họ có thể không có khả năng trả nợ nữa. Số nợ hàng năm phải trả có thể hơn 20% ngân sách quốc gia, nợ càng tăng lại phá giá đồng bạc nữa thì mất khả năng trả nợ là có.”
Ẩn chứa nhiều rủi ro
Hiện nay Việt nam chưa gặp khó khăn trong vấn đề trả nợ, hầu hết các khoản nợ đó là nợ chính phủ, nợ các tổ chức quốc tế với lãi suất thấp. Nhưng nếu tính thêm nợ của doanh nghiệp nhà nước thì vấn đề sẽ gặp khó khăn mà đã từng khó khăn rồi như Vinashin đã không trả nợ được và nếu nợ ngày càng tăng là vấn đề khó. -TS Vũ Quang Việt
Liên quan tới đề xuất của chính phủ xin phát hành 3 tỷ USD trái phiếu quốc tế để đảo nợ. Báo điện tử VnExpress ngày 22/10 trích lời Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn bày tỏ lo ngại, nếu phát hành trái phiếu thêm nữa sẽ ẩn chứa nhiều rủi ro và sợ rằng con cháu sẽ oán giận. Ông Sơn nhấn mạnh trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm thì đời con phải trả nợ. Kỳ hạn 30 năm thì đến đời cháu. Ông Huỳnh Ngọc Sơn đã lật lại hồ sơ việc chính phủ phát hành trái phiếu quốc tế hàng trăm triệu USD rồi cho Vinashin dùng, điều mà ông gọi là những bài học đắt giá. Trong bối cảnh ngân sách hết tiền, bội chi lớn, thông tin báo chí đề cập nhiều đến quyết định thoái vốn nhà nước ở 10 đại doanh nghiệp đã cổ phần hóa. Việc dứt khoát bán hết cổ phần nhà nước ở 10 công ty có thể mang lại cho ngân sách khoảng 4 tỷ USD, trong đó riêng Vinamilk số cổ phần của nhà nước theo giá đóng cửa ngày 13/10 trị giá 2,47 tỷ USD. Danh sách thoái vốn này gồm các đại gia làm ăn tốt như Vinamilk, FPT, Bảo Minh, Nhựa Bình Minh và một số công ty khác. Mặc dù chính phủ cải chính việc bán hết vốn nhà nước ở 10 đại công ty là để lấy tiền bù đắp thiếu hụt ngân sách. Nhưng trên một phương diện khác thì việc này có thể xem như một tín hiệu ban đầu về việc tư nhân hóa nền kinh tế. Tuy rằng có những lo ngại việc thực hiện dễ bị thất thoát tiền nhà nước, cũng như những hậu quả gây tác dụng ngược trên thị trường. Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long ở Hà Nội nhận định:
“Việt nam khác với các nước nếu mà nói tư nhân hóa thì dị ứng, có nghĩa là trái với xã hội chủ nghĩa. Cách tư duy như vậy cũng là lỗi thời không đúng, cho nên hiện nay yêu cầu thoái vốn nhà nước đối với những lĩnh vực mà nhà nước không cần đầu tư, mà tư nhân có thể đầu tư vào thì cần phải thoái. Đây là quan điểm hoàn toàn đúng với cơ chế thị trường. Điều này thể hiện việc chú ý tới động lực phát triển khu vực tư nhân. Nhưng việc thực thi có đúng hay không thì hãy chờ đợi, nghe thì biết ở đó thôi. Chứ còn thực thi có hiệu quả thì theo tôi nghĩ rất khó như lời nói.”
Phó Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long nhấn mạnh tới việc Thủ tưóng có kế hoạch đến hết năm 2015 sẽ cổ phần hóa hơn 400 doanh nghiệp nhà nước, nhưng đến nay thực hiện được rất ít. Việc này, theo ông gây ra nhiều hậu quả mà vấn đề trách nhiệm cần phải đặt ra.
Quốc hội Việt Nam khóa 13 bước vào kỳ họp thứ 10 cũng là kỳ họp cuối cùng, kéo dài 31 ngày bắt đầu từ 20/10. Đây là khoảng thời gian sau cùng trước khi rất nhiều đại biểu nắm chức vụ cao cấp trong chính phủ, trong Đảng sẽ kết thúc cuộc đời chính trị của mình vì không đủ điều kiện về độ tuổi được tái cử, thí dụ Ủy viên Trung ương Đảng không quá 60 và Bộ Chính trị không quá 65.
Người dân Việt Nam hiếm khi được nghe những lời nói thật về thực trạng đất nước mình. Nhưng trong những ngày vừa qua, nhiều đại biểu đã bật mí những sự kiện rất thật về tình hình kinh tế tài chánh quốc gia. Báo chí tỏ ý tiếc nuối nếu như Bộ trưởng Kế hoạch Đầu tư Bùi Quang Vinh không được tái cử vào Trung ương Đảng khóa 12, lý do ông Vinh sẽ ở tuổi 63 vào sang năm. Như thế báo chí và người dân sẽ thiếu vắng một ông dám nói thật trong khi đang còn tại chức.
Image caption Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh nói ngân sách cạn kiệt, "không còn tiền làm gì cả"
Báo trong nước dẫn lời Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh tiết lộ “ngân sách đang rất căng thẳng” và chỉ còn 45.000 tỷ đồng.
Hôm 23/10, website CafeF tường thuật phiên thảo luận tổ về tình hình kinh tế xã hội và thực hiện ngân sách năm 2015 và kế hoạch năm 2016. Báo này dẫn lời của ông Vinh: “Ngân sách trung ương hiện chỉ còn 45.000 tỷ đồng. Với mức này không biết để làm cái gì, chưa nói để trả nợ với các thứ. Cho nên gần như không có tiền để làm gì cả”. Báo cáo của Chính phủ về dự toán ngân sách năm 2016 tăng cao hơn 60.750 tỷ đồng so với năm 2015, chi ngân sách năm ngoái là 17% nhưng năm nay là 20,1%. Nhưng theo ông Vinh, “những con số nghe rất vui, nhưng bản chất số tuyệt đối năm nay hụt so với năm ngoái. Các địa phương không có tiền, con số tăng chỉ mang tính nghiệp vụ thôi”. Đáp lại, Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng bình luận rằng nếu ngân sách như vậy thì không thể nào “phát triển bền vững” được.
Image copyrightGettyImage caption Mỗi người dân Việt Nam đang gánh hơn 1.000 đôla nợ công
‘Bội chi năm này qua năm nọ’
Hôm 23/10, trả lời phỏng vấn của BBC, chuyên gia tài chính Bùi Kiến Thành nhận định: “Tình hình tài chính của Việt Nam đang rất khẩn trương với đầy những vấn đề không được giải quyết: ngân sách cạn kiệt, chi tiêu không được quản lý chặt, lãng phí đầu tư công và rút ruột công trình và nợ công không được xử lý ổn thỏa”. Theo ông Thành, việc ngân sách cạn kiệt là chỉ dấu sau một quá trình quản lý nhà nước không hiệu quả. Ông diễn giải thêm: “Kinh tế không đủ thu để nuôi ngân sách trong lúc ngân sách bội chi từ năm này qua năm nọ mà không kiềm lại được. Một quốc gia không trả được nợ mà còn phải đi vay để trả nợ cũ thì có vấn đề lớn về quản lý ngân sách nhà nước rồi”. Ông bày tỏ hy vọng Đại hội 12 sẽ đề cử được lãnh đạo “có biện pháp cứng rắn, khẩn trương và công tâm hơn trong điều hành kinh tế và kiểm soát nợ công, cũng như minh bạch về đầu tư công để tránh lãng phí”. Trong khi đó, lên tiếng trên báo Một Thế Giới cùng ngày, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan bình luận: “Ngân sách không còn tiền để đầu tư là điều nguy hiểm. Ngân sách khó khăn hiện nay đã đến mức ‘tận diệt’ doanh nghiệp chứ không còn là tận thu nữa, nhiều doanh nghiệp không còn sức để làm ăn. Hội nhập đến cửa nhưng các cơ quan quản lý vẫn bình chân như vại. Nhà nước tận thu như thế này thì làm sao có được tăng trưởng bền vững bởi vì nguồn thu của ngân sách là các doanh nghiệp lại không được chăm sóc, tạo điều kiện phát triển. Trong bối cảnh thế này đáng ra nhà nước phải giảm thuế, phí cho doanh nghiệp, người dân thuận lợi hơn thì lại thắt chặt và tăng thu".
Image copyrightReutersImage caption Chuyên gia Bùi Kiến Thành cho rằng kinh tế Việt Nam ngày càng khó khăn vì ngân sách bội chi và không minh bạch về đầu tư công
‘Cực chẳng đã’
Báo Dân Trí hôm 22/10 ghi nhận ý kiến của ông Bùi Đức Thụ, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách Quốc hội, đại biểu đoàn Lai Châu: “Dù tỷ lệ nợ công vẫn trong giới hạn an toàn nhưng bội chi đang có xu hướng tăng dẫn đến áp lực tăng nợ công. Năm 2016, xét về tỉ trọng bội chi ngân sách có giảm so với 2015 nhưng số tuyệt đối lại tăng từ 226.000 tỷ đồng năm lên 254.000 tỷ đồng. Thêm vào đó, năm 2015 trả nợ chỉ được 150.000 tỷ đồng nhưng lại vay bội chi ngân sách 226.000 tỷ đồng và vay trái phiếu chính phủ 85.000 tỷ đồng. Như vậy, khối lượng vay lớn gấp đôi so với khối lượng trả được. Tình trạng này sẽ khó khắc phục trong năm 2016”. Ông Thụ cũng đề xuất “phát hành sớm trái phiếu Chính phủ ra thị trường quốc tế với khối lượng 3 tỷ đôla trong bối cảnh lãi suất còn thấp, nếu chần chừ lãi suất sẽ tăng cao hơn và ảnh hưởng đến khả năng trả nợ”. Trong một diễn biến khác, Thời báo Kinh tế Sài Gòn hôm 23/10 bình luận rằng việc Chính phủ Việt Nam quyết định thoái toàn bộ vốn nhà nước khỏi 10 doanh nghiệp lớn rơi vào đúng lúc ngân sách đang khó khăn cả về nguồn thu lẫn huy động thông qua phát hành trái phiếu. “Thị trường không khỏi nghi ngờ liệu có phải đó chỉ là quyết định ‘cực chẳng đã’ để giải quyết bài toán ngân sách trước mắt hay không. Lý lẽ đằng sau quyết định này khi đó sẽ là: bởi không có nguồn thu khả dĩ nào trong thời gian tới để bù đắp cho thâm hụt ngân sách nên Nhà nước buộc phải bán đi những tài sản có giá trị và thanh khoản nhất”, báo này viết.
Ông Lê Hải Bình phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Việt Nam trong một lần họp báo trước đây.
AFP
Diễn biến về vấn đề Biển Đông tuần này được xem là thời sự nóng trên báo chí Việt Nam. Dư luận Việt Nam phấn khởi với sự kiện Hoa Kỳ sẵn sàng đưa tàu tuần tra áp sát các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng ở Trường Sa trong thời gian qua. Tuy nhiên, phản ứng của Việt Nam qua lời ông Lê Hải Bình phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao, làm cho những người dân bình thường hoài nghi về quan điểm của Việt Nam.
Cân nhắc và thận trọng
VnExpress đã chạy tít lớn ‘Việt Nam lên tiếng về tin Mỹ sắp điều tàu áp sát đảo nhân tạo”. Có lẽ các nhà báo cũng không dám chắc để đặt tựa bài hấp dẫn hơn, như Việt Nam tán thành hoặc hoan nghênh hoạt động này chẳng hạn. Trong cuộc họp báo thường kỳ tổ chức ở Hà Nội sáng 15/10/2015 ông Lê Hải Bình, người phát ngôn Bộ Ngoại giao khi trả lời câu hỏi của phóng viên VnExpress về thông tin “Mỹ sắp điều tàu tuần tra trong phạm vi 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo do Trung Quốc bồi đắp trái phép” đã phát biểu nguyên văn: “Biển Đông có vai trò hết sức quan trọng đối với khu vực Đông Nam Á cũng như trên thế giới. Các quốc gia trong và ngoài khu vực đều có trách nhiệm đóng góp vào việc duy trì và tăng cường hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không trong khu vực này.” Ông Lê Hải Bình cũng nhấn mạnh rằng, những đóng góp của các nước phải dựa trên cơ sở nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước về Luật biển 1982 của Liên Hiệp Quốc ( UNCLOS) cũng như Tuyên bố của các bên ở Biển Đông (DOC). Người đọc báo cho rằng, ông Lê Hải Bình đã sử dụng ngôn ngữ ngoại giao đầy cân nhắc và thận trọng.
Cách nói của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam, tôi nghĩ ông ta ủng hộ quan điểm là mọi hoạt động trong khu vực này phải tuân thủ các qui định của luật pháp quốc tế, đặc biệt Công ước Luật biển năm 1982. -TS Trần Công Trục
Trong cuộc phỏng vấn qua điện thoại của Nam Nguyên vào tối 15/10, đáp câu hỏi, phải chăng Việt Nam không thể hiện rõ rệt quan điểm ủng hộ kế hoạch của Hoa Kỳ tuần tra áp sát các đảo nhân tạo do Trung Quốc xây dựng trái pháp luật ở Trường Sa, Tiến sĩ Trần Công Trục nguyên Trưởng ban Biên giới của Chính phủ Việt Nam từ Hà Nội nhận định: “Cách nói của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam, tôi nghĩ ông ta ủng hộ quan điểm là mọi hoạt động trong khu vực này phải tuân thủ các qui định của luật pháp quốc tế, đặc biệt Công ước Luật biển năm 1982. Đấy là nội dung cơ bản, như vậy có thể nói, tuyên bố của Hoa Kỳ đưa tàu chiến tuần tra vào vùng biển dưới 12 hải lý chung quanh các bãi cạn mà Trung Quốc đang bồi lấp để xây dựng biến các bãi cạn thành đá nhân tạo, là đúng với các qui định của công ước. Việt Nam hoàn toàn ủng hộ quan điểm đó, thông tin đó của Mỹ, theo tôi hiểu là như vậy.” Được biết, theo luật pháp quốc tế, những đảo nhân tạo do con người tạo ra trên biển thì không được nhìn nhận về chủ quyền. Trong trường hợp ở Trường Sa, không những Trung Quốc lấn chiếm một số vùng của Việt Nam, mà nay còn bồi đắp mở rộng diện tích các bãi cạn, nửa nổi nửa chìm trở thành những đảo nhân tạo. Trung Quốc đã gấp rút thiết lập ba phi đạo cho máy bay, cũng như xây dựng hải đăng ở đó. Theo VietnamNet, cũng trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 15/10/2015 tại Hà Nội, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Hải Bình đã bác bỏ cái gọi là thành phố Tam Sa do Trung Quốc thiết lập tại một đảo thuộc quần đảo Hoàng Sa mà họ đã đánh chiếm của Việt Nam. Ông Lê Hải Bình nhấn mạnh, những hoạt động của cái gọi là thành phố Tam Sa không có bất cứ cơ sở pháp lý nào và cũng không thay đổi được thực tế quần đảo Hoàng Sa thuộc quyền Việt Nam. Liên quan đến kế hoạch của Đài Loan triển khai hoạt động cảnh sát biển trên các đảo nhỏ ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam, đặc biệt là hoạt động xây cảng và hải đăng trên đảo Ba Bình. Vẫn theo VietnamNet, ông Lê Hải Bình một lần nữa nhấn mạnh Việt Nam khẳng định có đầy đủ các căn cứ pháp lý và chứng cứ lịch sử về chủ quyền không tranh cãi của mình với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Mọi việc làm của các bên khác tại quần đảo Trường Sa mà không có sự đồng ý của Việt Nam thì đều không có giá trị pháp lý.” Ngoài ra theo tường thuật của báo chí, ông Lê Hải Bình cũng cho biết phía Việt Nam đang xác minh về việc một tàu cá của ngư dân Quảng Ngãi đã bị tàu Trung Quốc cướp tài sản và đâm chìm hôm 29/9/2015. Cũng liên quan tới vấn đề Biển Đông, Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam ngày 9/10/2015 đưa lên mạng bài viết của TS Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ. Chủ đề bài viết nằm trên tựa bài ‘Càng gần Đại hội Đảng, càng phải đề phòng cảnh giác sinh biến ở Biển Đông.
Bài học lịch sử theo kinh nghiệm người Việt nam là không bao giờ mất đi cảnh giác. Không bao giờ lơ là trước các hiểm họa rình rập hàng ngày đối với chủ quyền lãnh thổ Việt Nam, đặc biệt trên Biển Đông. -TS Trần Công Trục
TS Trần Công Trục cho rằng, mặc dù đường lưỡi bò áp đặt ảnh hưởng chung cho khu vực Đông Nam Á, nhưng chỉ có Việt Nam và Philippines là phản ứng mạnh mẽ về việc chủ quyền biển đảo bị đe dọa. Trong bối cảnh Việt Nam và Philippines là 2 quốc gia sẽ có lãnh đạo mới vào năm 2016, ông Trần Công Trục nhắc lại các bài học lịch sử Hoàng Sa 1974, Gạc Ma 1988, Vành Khăn 1990-1995, Tam Sa 2007 và Scarborough 2012, đây là các mốc thời gian Trung Quốc lấn chiếm biển đảo của Việt Nam và Philippines. TS Trần Công Trục giải thích thêm: “Khi gần đến Đại hội Đảng hay gần đến các cuộc bầu cử thay đổi các thế hệ lãnh đạo, một số thế lực thường lợi dụng tình hình đó để thực hiện bước đi tiếp tục gây áp lực lớn trong khu vực. Vấn đề bây giờ không chỉ Việt Nam và các nước khác cũng thế cần phải cảnh giác, đặc biệt đối với Trung Quốc sau các hoạt động ngoại giao như chuyến thăm của lãnh đạo Trung Quốc đến Hoa Kỳ và các tuyên bố của họ, thì thấy rõ họ không bao giờ dừng lại mà còn tỏ ra mạnh mẽ hơn. Trong những thời điểm giao thời đó, thời cơ để họ tính toán làm quyết liệt hơn và có thể có chuyện xảy ra. Tôi muốn nói, Việt Nam và các nước sắp chuyển giao thế hệ lãnh đạo, cần nâng cao cảnh giác và không bao giờ quên rằng chủ quyền, các quyền và lợi ích của nhân dân ta trong khu vực Biển Đông này luôn luôn bị đe dọa trước hoạt động bành trướng bất chấp luật pháp của Trung Quốc. Hơn nữa họ luôn luôn gợi lên các tình thế chính trị khu vực, tình hình chính trị quốc gia nội bộ các nước để họ thực hiện âm mưu của họ.”
Tạo được thế cân bằng
Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama và Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Nhà Trắng hôm 25/9/2015.
Báo chí Việt Nam trong những ngày qua cũng đưa tin Việt Nam chuẩn bị đón tiếp hai quốc khách là Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama. Thời điểm các cuộc viếng thăm chính thức của hai nhân vật này chưa được công bố, nhưng có khả năng diễn ra trong 2 tháng cuối năm. Việt Nam kể từ sau Hội nghị Thành Đô 1990 đã dần dần chịu ảnh hưởng nặng cả về chính trị lẫn kinh tế đối với Trung Quốc. Mặc dù người Việt Nam chưa quên cuộc chiến thảm khốc 1979 khi Trung Quốc xua 600.000 quân tàn phá 6 tỉnh biên giới phía Bắc; sau đó là xâm chiếm đảo Gạc Ma 1988… Trong mấy năm vừa qua Trung Quốc không cần che dấu tham vọng nước lớn lấn chiếm biển đảo, bách hại ngư dân Việt Nam… sự kiện giàn khoan Hải Dương 981 hồi năm ngoái và nay là xây dựng đảo nhân tạo ở Trường Sa và quân sự hóa những nơi này có vẻ thức tỉnh một số nhân vật cao cấp trong Đảng và Nhà nước Việt Nam. Chuyến thăm Hoa Kỳ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và việc Tổng thống Barack Obama nhận lời thăm Việt Nam trong bối cảnh Hoa Kỳ thực hiện chính sách xoay trục về Châu Á, đã tạo cơ hội cho Việt Nam về điều gọi là tạo được thế cân bằng trong chính sách đi dây của mình. Trong câu chuyện với chúng tôi, TS Trần Công Trục đưa ra nhận định về hai chuyến thăm Việt Nam sắp tới của Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Barack Obama. Ông bày tỏ hy vọng những cuộc tiếp xúc đó tạo ra những cơ hội thuận lợi để các bên đưa được các thỏa thuận có thể làm giảm bớt tranh chấp phức tạp, gây bất ổn an ninh khu vực và có thể đưa thế giới vào những cuộc xung đột không cần thiết. TS Trần Công Trục tiếp lời: “Trước tất cả những hoạt động phi pháp của Trung Quốc, lúc đó chắc chắn Việt Nam muốn cùng với họ giải quyết một cách hòa bình, tạo ra được thỏa thuận như văn bản COC qui tắc ứng xử trên biển Đông chẳng hạn, để có thể kềm chế, kiểm soát tránh xung đột xảy ra. Tôi nghĩ Việt Nam sẽ nói rõ những chuyện đó. Người Việt Nam mong muốn và hy vọng như vậy, nhưng có làm được hay không lại là vấn đề khác. Bài học lịch sử theo kinh nghiệm người Việt nam là không bao giờ mất đi cảnh giác. Không bao giờ lơ là trước các hiểm họa rình rập hàng ngày đối với chủ quyền lãnh thổ Việt Nam, đặc biệt trên Biển Đông.” Tiến sĩ Trần Công Trục cho là cần theo dõi sát về việc Hoa kỳ có thể tiến hành tuần tra vùng biển quốc tế áp sát 7 đảo nhân tạo, nơi Trung Quốc thiết lập các pháo đài quân sự, đài radar kiểm soát không lưu và cả những phi đạo cho máy bay. Báo chí quốc tế cho rằng, thông tin về việc tàu chiến, máy bay Hoa Kỳ tuần tra trực diện các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng ở Trường Sa có thể là để thăm dò phản ứng Bắc Kinh. Nhưng nếu Hoa Kỳ không quyết tâm thể hiện khả năng bảo vệ tự do đường biển và đường không ở Trường Sa, thì chính sách xoay trục về Châu Á của họ sẽ bị mất rất nhiều ý nghĩa với các quốc gia trong khu vực, đặc biệt là Việt Nam.
Triết lý của dân ăn thịt chó rất nhất quán ở điểm: Thịt chó thì rất ngon, nhiều đạm, nó đòi hỏi phải có riềng, sả, lá mơ, mắm tôm và ớt cay. Đương nhiên nhậu thịt chó thì phải nhậu với rượu, rươụ càng ngon thì thịt chó càng có ý nghĩa. Và bạn nhậu phải hiểu nhau, phải giữ hòa khí trong bàn nhậu. Muốn hiểu nhau, trước khi vào bàn nhậu, tốt nhất phải là bạn bè, biết thân thế của nhau. Và muốn ăn ngon thì đừng sợ mình man rợ, không man rợ thì làm sao ăn thịt chó được! Đương nhiên là một khi đã có triết lý và nguyên tắc hẳn hoi, cũng sẽ có những sắp xếp hợp lý để ăn trọn vẹn một con chó. Ví dụ như trong một con chó, cái đầu chó, dù không ngon nhưng phải dành cho người có số có má bởi nó thể hiện quyền lực trong mâm. Thứ đến là những bộ phận khác. Đương nhiên cái đầu chỉ đóng vai trò tượng trưng thôi chứ đùi chó, dồi chó, chó xáo măng, chó nhựa mận, chó nướng, chó hấp, chó chiên mè, chó hầm đậu đen… kính thưa các loại chó đều có trong mâm của đàn anh. Cách sắp xếp như vậy thể hiện một trật tự có trên có dưới, có ngon có dở và ai cũng có phần. Ví dụ như hạng đàn anh dư dả, thừ mứa thì chỉ cần ngon, cần thể hiện quyền lực chứ không cần nhiều, bàn phải có cái đầu chó, rồi các món ngon, xắt đẹp, múc đẹp. Nó khác với bàn dưới một chút chỉ có các món cũng giống với đàn anh nhưng thiếu cái đầu chó và xắt, múc không đẹp bằng, miễn là ăn đủ no, rượu đủ say chứ không cần đẹp. Và bàn dưới nữa thì có thể không ngon so với các bàn trên nhưng lại nhiều, cũng không cần xắt đẹp, múc đẹp mà miễn sao bổ dưỡng, đầy bụng và rượu thịt ê hề là tốt. Có thể là dồi thật nhiều để lót bụng, sau đó là bầy nhầy bạn nhạn và gặm xương cũng tốt, miễn là no say. Chính nhờ vào sự sắp xếp theo kiểu vàng chơi với vàng, bạc chơi với bạc, đồng ngồi với đồng này mà những mâm thịt chó ngon, bổ, vui phải là những mâm không bị phô hay bị lạc điệu, ngưỡng nào chơi với ngưỡng đó. Và trên hết là phải biết lý lịch của nhau, bởi một khi biết nhau thì tránh tình trạng đang ngồi nhậu, lại nhớ đến chuyện thù hận từ thời ông bà, cha mẹ mà mang ra mắng nhiếc nhau, thậm chí đập nhau. Lý lịch, nghe đơn giản nhưng lại rất quan trọng trong triết lý thịt chó. Cái triết lý thịt chó nghe đơn giản đến vô cùng nhưng lại có tính phổ quát trong xã hội mà nó tồn tại. Nó đi từ mâm thịt chó sang chiếu chính trị, từ chỗ đầu đường xó chợ đến sảnh đường nhà nước và thậm chí từ chỗ xóm nghèo đến tận trời Tây khi mang chuông đi đánh xứ người. Cái triết lý thịt chó tuy đơn giản nhưng lại bền vững, nó bền vững vì nó là những qui tắc thịt chó, còn thịt chó thì nó còn tồn tại và nó còn tồn tại thì vấn đề lý lịch vẫn phải được đưa lên hàng đầu nếu như không muốn mâm thịt chó bị hất xuống đất, mắm tôm, lá mơ, riềng, sả, ớt, rượu, dồi, xương… văng tung tóe. Chính trị cũng vậy, đảng Cộng sản Việt Nam đã rất khôn khéo vận dụng triết lý thịt chó vào tư tưởng lãnh đạo của họ. Yếu tố lý lịch được xếp lên hàng đầu, sau đó là quyền lợi hưởng thụ và sau cùng mới là cống hiến cho xã hội. Điều này hoàn toàn khác so với các quốc gia tư bản dân chủ, lấy pháp trị làm nền tảng phát triển xã hội. Bởi nếu như không xét lý lịch mà xét trên sự cống hiến thì mâm thịt chó trong nội bộ đảng Cộng sản sẽ nhanh chóng bị hất văng xuống đất, thậm chí nguy cơ chống ăn thịt chó sẽ nhanh chóng phát triển, làm cho triết lý ăn thịt chó trở nên thừa thải và lạc hậu. Bởi một khi lấy sự cống hiến xã hội làm nền tảng phát triển tài năng và địa vị trong hệ thống chính trị thì khái niệm “thái tử đảng” sẽ bị triệt tiêu, người ta sẽ dựa trên năng lực và thành tựu đóng góp cho xã hội để bầu cử, đề cử hay ứng cử. Chuyện này quá xa lạ trong cơ chế độc tài. Chính vì vậy, yếu tố xét lý lịch và vẫn luôn là tiêu chí đầu tiên trong vấn đề thăng tiến, nắm quyền lực trong bộ máy nhà nước Cộng sản. Cho đến thời điểm hiện nay, các thái tử đảng vẫn chưa làm được một việc gì cho ra hồn, họ chưa mang lại bất kì sự thay đổi hoặc giả cũng có những đóng góp nhằm làm thay đổi xã hội, để xã hội tốt đẹp hơn nếu không muốn nói là họ lặp lại y vết xe đổ của cha anh họ, nghĩa là tiếp tục độc tài, độc đoán và chuyên quyền. Khi nắm quyền, việc đầu tiên của họ là củng cố địa vị, thế lực, tiếp theo là đe nẹt tôn giáo, bóp nghẹt và dập tắt mọi trào lưu tiến bộ trong xã hội để giữ thế độc tài cho đảng. Vì sao họ phải làm vậy? Vì lẽ, họ không muốn chia mối lợi lộc với bất kì thế lực nào, cho dù thế lực đó có tiến bộ hay không, họ không quan tâm. Thậm chí, thế lực đó nổi lên không phải là để hưởng lợi mà để làm thay đổi xã hội theo chiều hướng tốt hơn thì với đảng Cộng sản, đó vẫn là thế lực thù địch. Bởi lẽ, một khi tài nguyên, ngân sách quốc gia và quĩ đất quốc gia cũng như mọi thứ có được trên quê hương này đã được chuyển hóa thành mâm thịt chó của đảng, để từ đó đảng sẽ phân chia chỗ ngồi, mâm ngồi rồi thứ tự bàn từ trên xuống dưới… Vấn đề cần phải làm là làm sao để bữa thịt chó thật ngon miệng, vui vẻ và có ý nghĩa chứ không phải bàn luận có nên hay không nên ăn thịt chó trong lúc này. Nhưng, nếu ăn thịt chó mà chỉ toàn những người thích ăn ngon, thích thịt thì xương xẩu, dồi diết bỏ cho ai? Đương nhiên, muốn ăn hết một con chó và muốn trong lúc ăn thấy mình sang hơn người, thậm chí lỡ trong lúc ăn có kẻ đến phá rối thì cũng có đứa đứng ra mà chống đỡ thì cách tốt nhất là phải đông vui. Nghĩa là có thái thượng hoàng, có nhà vua, có thái tử, có lính lác và có cả lưu manh. Thái thượng hoàng ngồi chiếu trên cùng với mâm đầu chó và vài món ngon, đẹp, quí phái như ngọc cẩu thì nhà vua phải có đùi chó xắt mỏng và những món khác ngon hơn thái tử một chút. Đến các món còn lại nhưng dồi chó, xương chó, thịt bầy nhầy bạn nhạn lại dành cho đám lưu manh, lính lác bên dưới. Chung qui, ai cũng có được thịt chó để ăn, để say, khỏi phải thấy mình bị đối xử bất công, phần mình thì mình hưởng, đừng ai đụng đến quyền lợi của mình là được tất. Cái thứ triết lý này tuy đơn giản, man rợ nhưng lại rất hợp thời đối với Việt Nam Cộng sản xã hội chủ nghĩa. Đại hội đảng Cộng sản Việt Nam thứ 12 sắp diễn ra. Nói là đại hội nhưng trên thực tế, bản chất sâu xa của nó lại là một cuộc chia chác, phân chia quyền lực hay nói khác đi là chuẩn bị chia phần, chia mâm thịt chó cho ổn định và lâu dài. Mặc dù thịt chó bây giờ đã hiếm, người phản đối ăn thịt chó cũng nhiều, chuyện này tương ứng với tài nguyên cạn kiệt, ngân sách trống rỗng, nhân dân oán thán… Nhưng thịt chó thì vẫn phải ăn, quyền lực thì vẫn phải chia, thời loạn lạc, thế lực đối lập nổi lên quá nhiều mà phường lưu manh cũng nhiều vô kể. Cách tốt nhất là cho phường lưu manh được ngồi các chiếu dưới để cùng ăn thịt chó, có như vậy phường này mới đứng ra dẹp những ai phản đối ăn thịt chó. Cái triết lý nghe rất đơn giản về ăn thịt chó lại rất phù hợp với đại hội đảng sắp tới. Nếu không tin thì nhìn vào cách sắp xếp nhân sự từ trung ương đảng đến các tỉnh, các huyện thì sẽ rõ!
Một vài nhận xét về quá trình chuẩn bị đại hội XII của Đảng cộng sản Việt Nam
Sun, 10/18/2015 - 10:46 — nguyenvubinh
Đại hội toàn quốc của Đảng cộng sản Việt nam lần thứ XII sắp tới sẽ diễn ra vào quý I năm 2016. Quá trình chuẩn bị cho đại hội là thời kỳ mà đảng cộng sản được sự quan tâm nhiều nhất của truyền thông, dư luận và của quốc tế. Thông thường, đó cũng là dịp các cơ quan truyền thông của nhà nước ra sức tuyên truyền, đánh bóng những thành tích cũng như cổ động cho đường lối, chính sách trong dự thảo văn kiện trình đại hội.
Bối cảnh diễn ra đại hội XII lần này có nhiểu điều đặc biệt. Vấn đề quan trọng nhất, sau 30 năm đổi mới, những sai lệch và khác biệt về nguyên lý, cơ chế, cấu trúc cũng như các chính sách kinh tế của nền kinh tế Việt Nam so với nền kinh tế thị trường lành mạnh, bình thường đã bộc lộ toàn diện và đưa tới sự cạn kiệt, cùng cực của nền kinh tế. Để diễn đạt một cách ngắn gọn và dễ hiểu, tổng giá trị sản phẩm của nền kinh tế hiện nay làm ra không đủ cho chi tiêu của quốc gia trong cùng một thời gian (ví dụ một năm). Trong khi đó, số nợ (nợ nước ngoài và nợ dân) đang ở con số gấp đôi GDP, và hoàn toàn không có khả năng thanh toán. Các doanh nghiệp phá sản hàng loạt, số còn lại chỉ tồn tại ngắc ngoải. Điều quan trọng hơn, các chuyên gia kinh tế, những người có tìm hiểu và nghiên cứu đều thống nhất một nhận định: nền kinh tế phải cải tổ ở mức cao nhất, về thể chế. Tất cả những giải pháp chắp vá đều không thể giải quyết được vấn đề và không đưa được nền kinh tế ra khỏi đại khủng hoảng.
Về mặt xã hội và chính trị, những dồn nén cùng cực của người dân khắp mọi miền đất nước vì mất đất, vì oan khuất, vì sự chèn ép của các cơ quan và nhân viên công quyền đã và đang ở mức báo động. Quá trình đàn áp các tôn giáo không hề có dấu hiệu thuyên giảm...thanh niên, sinh viên ra trường không có công ăn việc làm, không có thu nhập...tất cả đều đang ở trạng thái tuyệt vọng và giận dữ. Trong khi đó, việc Trung quốc tiếp tục các hoạt động xâm lấn và xây dựng ở Hoàng Sa, Trường Sa cũng như dồn ép, tấn công ngư dân trên biển, ngư trường của Việt Nam càng làm cho người dân phẫn uất. Sự trở mặt của đồng minh Trung quốc cũng đã biến tranh chấp trên biển Đông thành tranh chấp địa chiến lược khu vực và toàn cầu. Một lần nữa, Việt Nam lại ở trọng tâm tranh chấp giữa các nước lớn, một vị thế đầy rủi ro và không nên có.
Trong bối cảnh đặc biệt như vậy, sự chuẩn bị của Đảng cộng sản Việt Nam là gì? trước hết, Đảng cộng sản Việt nam vẫn thống nhất tuyệt đối trong việc duy trì sự độc quyền lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, kiên quyết không nhượng bộ về nguyên tắc, trong khi có những nới lỏng về mặt truyền thông và xã hội dân sự. Những cam kết quốc tế nói chung, cũng như cam kết để tham gia TPP chỉ là những thủ đoạn qua cầu quen thuộc. Việc xử lý vấn đề xâm lấn của Trung Quốc bằng cách kéo các cường quốc làm đối trọng để đu dây vẫn tỏ ra có hiệu quả mặc dù vẫn có những vấn đề đối ngoại lệ thuộc Trung quốc khiến người dân bất bình.
Có hai vấn đề nổi bật trong quá trình chuẩn bị Đại hội XII của Đảng cộng sản Việt nam. Thứ nhất, xem nhẹ và bỏ qua những khuyết tật cấu trúc, thể chế của nền kinh tế. Như trên đã đề cập, nền kinh tế hiện nay đang trong quá trình khủng hoảng về nguyên lý, cơ chế và cấu trúc. Những cải cách nửa vời trước đây, chỉ có tác dụng cởi trói nhất định cho người dân đã hết hiệu nghiệm. Toàn bộ sự bế tắc, khủng hoảng của nền kinh tế đều do những lệch lạc về nguyên lý, về cơ chế và cấu trúc gây ra. Sự cải tổ nền kinh tế là không thể tránh được, và quan trọng hơn, cần thực hiện triệt để về nguyên lý, cơ chế và cấu trúc của nền kinh tế. Tức là cải tổ toàn diện thể chế kinh tế. Tuy nhiên, Đảng cộng sản lại một lần nữa bỏ qua cơ hội để cải tổ thực sự nền kinh tế. Có lẽ, việc vượt qua các thời điểm khủng hoảng trước đây cộng với ảo tưởng khi Việt Nam tham gia vào TPP khiến cho người ta thực sự bỏ qua vấn đề nghiêm trọng này. Việc xem nhẹ và bỏ qua cải cách thể chế kinh tế chính là nguyên nhân gốc rễ của quá trình sụp đổ chế độ trong tương lai gần.
Thứ hai, nét đậm trong sự chuẩn bị Đại hội XII Đảng cộng sản Việt Nam lần này chính là sự chuẩn bị về nhân sự, tức là đấu đá phe cánh. Phe cánh ở đây chỉ đơn thuần kết hợp bằng lợi ích, chứ không phải về quan điểm, lý tưởng. Quá trình đấu đá giữa một bên sử dụng các nguyên tắc tổ chức của Đảng và một bên sử dụng quyền lực hành pháp có lẽ sẽ đi tới một sự thỏa hiệp nào đó. Những hi vọng đột phá về chính trị rất khó xảy ra khi cả hai phía đều chuẩn bị những phương án tấn công ngay khi đối phương có dấu hiệu “chệch hướng” nào đó. Dường như họ vẫn ý thức được, mặc dù đang là đối thủ một mất một còn, nhưng cả hai bên đều đang trên cùng một con thuyền.
Những may mắn đã từng liên tiếp xuất hiện khiến cho niềm tin chung vào sự phục hồi về kinh tế, hoặc sự ổn vững của chế độ vẫn đang chi phối phần lớn những đánh giá hiện nay. Đặc điểm chung của sự sụp đổ hoặc thay đổi chế độ mà chúng ta chứng kiến gần đây là sự bất ngờ. Việc bỏ qua cải tổ triệt để thể chế kinh tế trong quá trình chuẩn bị Đại hội XII của Đảng cộng sản chính là thách thức lớn nhất cho sự tồn vong của chế độ trong tương lai gần./.
S.T.T.D Tưởng Năng Tiến Đất nước những năm thật buồn Nửa đêm ngồi dậy hút thuốc vặt Lần mò trên trang mạng tìm một tin lành Như kẻ khát nước qua sa mạc... Nguyễn Khoa Điềm Tuy không biết làm thơ nhưng tôi cũng có tật xấu (“Nửa đêm ngồi dậy hút thuốc vặt. Lần mò trên trang mạng tìm một tin lành”) y như cái ông thi sĩ vậy. Đất nước, chả may, lại chỉ toàn tin buồn và tin dữ. Tuổi Trẻ Online, số ra ngày 16 tháng 10 năm 2015, cho hay: “TAND tỉnh Quảng Trị tiếp tục thẩm vấn các bị cáo trong đường dây lừa đảo tìm hài cốt liệt sĩ do Nguyễn Văn Thúy (tức ‘cậu Thủy’) cầm đầu. Sau khi nghị án, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Trị đã công bố ... ‘cậu Thủy’ Nguyễn Văn Thúy phải chấp hành hình phạt chung là tù chung thân cho hai tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và xâm phạm mồ mả hài cốt. Mẫn Thị Duyên (vợ Thúy) 25 năm tù, Mẫn Đức Phương (em vợ Thúy) 18 năm tù, Nguyễn Anh Chiều 5 năm tù, Nguyễn Trường Sơn 15 năm tù cùng về hai tội lừa đảo và xâm phạm mồ mả hài cốt. Nguyễn Văn Hoành 23 năm tù về 3 tội lừa đảo, xâm phạm mồ mả hài cốt và trộm cắp tài sản.” Ở Việt Nam việc “xâm phạm mồ mả hài cốt” vẫn xẩy ra thường xuyên (ở khắp mọi nơi) nhưng chưa bao giờ bị coi là phạm pháp cả – theo như lời của một nhà văn: “Sáng hôm ấy, con gái và con trai, cuốc và xẻng, thuổng và bàn vét, ngổn ngang ồ ạt xông ra đồng. Hai cánh đồng Ruộng Quan và Cồn Rộng nhiều mồ nhất, phải mở hai mũi quân mạnh nhất xung phong vào hai cứ điểm này. Không biết từ bao giờ ông cha mình chọn nơi đây làm nghĩa địa cho người nghèo. Hầu hết những nhà giàu có, người ta táng vào thửa ruộng riêng, ngôi mộ to hơn và thế đất thịnh vượng hơn. Chỉ có nhà nghèo, hiếm ruộng hoặc không có ruộng, mới táng nhờ vào mảnh đất công này... Vốn lúc đầu đám thanh niên cũng còn giữ được lễ nghĩa: mỗi bộ hài cốt để riêng một nơi. Nhưng mộ nhiều quá, nếu cứ cẩn thận như vậy, tiến trình chiến dịch sẽ kéo dài, họ xô bồ đào xới và xô bồ bốc tất cả hài cốt vào một tấm ni lông. Hàng chục cái sọ dừa, hàng chục cái xương tay xương chân, hàng chục bộ răng đổ ào vào một đống. Mọi người thở dài, bó tay, đành chịu vậy. Thời buổi thế thì phải chịu thế, chứ biết làm sao.” (Võ Văn Trực. Chuyện Làng Ngày Ấy. California: Tạp Chí Văn Học, 2006). Đây không phải là “chuyện làng ngày ấy” của riêng địa phương nào mà là chính sách xuyên suốt, từ gần ¾ thế kỷ qua, của chính quyền cách mạng. Ông Nguyễn Văn Thúy và đồng sự (dám) là những người đầu tiên bị xử án tù, vì tội “xâm phạm hài cốt”, trong chế độ hiện hành. Trước khi tiếp chuyện “đường dây lừa đảo tìm hài cốt liệt sĩ,” tưởng cũng nên nói qua – đôi điều – về cách lường gạt (hay cưỡng ép) khiến hàng triệu lương dân “phải” trở thành liệt sĩ, ở miền Bắc Việt Nam. Họ bị tuyên truyền, nhồi nhét về những kẻ thù “mang đầu ác thú,” và một “cuộc chiến tranh xâm lược” nên không ít người đã hăng hái lên đường tòng quân (giải phóng quê hương) rồi trở thành ... liệt sĩ. Phần còn lại thì không có cách lựa chọn nào khác – theo như lời của một nhân vật trong cuộc, nhà báo Bùi Tín: “Tôi từng tham dự nhiều buổi tiễn đưa một số đơn vị vào Nam, khi qua binh trạm cuối ‘làng HO’ thuộc đất Vĩnh Linh là anh em vĩnh biệt miền Bắc trong cảnh tượng xé lòng mà vẫn phải làm ra vẻ bình thản. Ai nấy đều giống nhau, hiểu nhau, cùng nhau đóng kịch. Lúc ấy không còn đường rút lui. Cứ như qua cầu bắc ngang sông là cầu bị cắt. Đã có một số anh em mất tinh thần, liều mạng, muốn quay lui, vào tù cũng được, nhưng không sao lọt. Vì trách nhiệm của các chính ủy đoàn, các chính trị viên, của các chi bộ là ngăn chặn hiện tượng ‘B tụt’, ‘B tạt’, ‘B quay’, nghĩa là tìm cách lẩn vào rừng, tụt lại sau, tạt ra các bản người dân tộc, rồi tìm cách quay về nhà. Rất ít ai thoát được.” Ông Nguyễn Văn Thúy và những người đồng vụ sẽ không có cơ hội lường gạt bất cứ ai, nếu nhà nước V.N có quan tâm đôi chút đến những người đã bỏ mạng (nhưng không tìm được xác) trong cuộc chiến vừa qua. Tuy không phải là nhà ngoại cảm nhưng nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã tiên cảm (gần đúng) về sự vô tâm này: “Khi đất nuớc tôi không còn chiến tranh, mẹ già lên núi tìm xuơng con mình...’’
Sở dĩ nói là “gần đúng” thôi vì cuộc chiến kéo dài quá lâu nên đến khi tàn thì cũng không còn được bao nhiêu bà mẹ (sống sót) để “lên núi tìm xuơng con mình’’ nữa. Việc đào bới hài cốt (tuy thế) vẫn được tiếp tục bởi anh chị em, hay bạn đồng đội của những người đã khuất – như tuờng thuật của nhà báo Rajiv Chandrasekaran trên The Washington Post: “Vietnamese Families Seek Their MIAs; Few Resources Available In Search for Thousands.”
Bài báo mở đầu bằng một câu chuyện thương tâm. Ông Nguyễn Dinh Duy tử trận ngày 29 tháng 3 năm 1975. Suốt mấy muơi năm qua, chị của ông ta (bà Thắm) vẫn không ngừng đi tìm kiếm xác em trong... vô vọng. Ông Duy chỉ là một trong 300.000 lính Bắc Việt chết trận mất xác – và kể như là mất luôn (Duy is one of about 300,000 North Vietnamese soldiers killed in the war whose remains have not been located - and likely never will be). Tiếp theo là một câu chuyện cảm động về tình đồng đội: “Mỗi tuần một lần, ông Ban thức dậy lúc 5 giờ sáng, leo lên chiếc xe gắn máy màu xanh lá cây đã cũ, đi đến những nơi mà ông còn nhớ khi còn là một y tá trong quân đội. Trí nhớ của ông quả tốt; mười năm qua, ông tuyên bố, đã đào được 2.000 xác chết và đã nhận diện được một nửa trong số này...’’ Vẫn theo lời ông Ban: “Là kẻ sống sót, tôi tự thấy mình phải có bổn phận với những nguời đã chết (Being still alive, I feel responsible for the dead people). Quan niệm tử tế của ông Ban, tiếc thay, không được chia sẻ bởi những người hiện đang nắm quyền bính ở Việt Nam – dù họ đều là những kẻ sống sót, và được hưởng mọi thứ quyền lợi, sau cuộc chiến. Khi bị chất vấn về thái độ vô trách nhiệm này, một giới chức có thẩm quyền của Hà Nội, ông tướng Dang (nào đó) đã giải thích như sau: “...tìm kiếm những binh sĩ quá tốn kém mà tiền thì phải dùng vào việc chăm lo cho cho những kẻ còn sống sót.’’(Dang said the cost of searching for missing soldiers must be weighed against the need to care for the survivors of the war). Thực sự thì những kẻ sống sót chả được “chăm lo” gì ráo. Có chăng thì cũng chỉ là những loạt pháo hoa hào phóng (“rực sáng bầu trời”) vào những dịp kỷ niệm chiến thắng mà thôi. Sự vô tâm (hay vô ơn) của Nhà Nước VN đã tạo điều kiện để phát sinh ra ... những nhà ngoại cảm, và thái độ “đồng cảm” của mọi giới quan chức của đất nước – cùng những cơ quan truyền thông – đã biến xứ sở này trở thành một nơi lý tưởng để ...lên đồng:
Ngày 7 tháng 11 năm 2011, bà Nguyễn Thị Kim Ngân, Bộ Trưởng Bộ Thương Binh & Xã Hội, đã ký quyết định tặng bằng khen cho 38 nhà ngoại cảm “có nhiều đóng góp trong công tác tìm kiếm qui tập hài cốt liệt sỹ.”
Ngày 30 tháng 9 năm 2013, Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng ký Quyết Định (1237) phê duyệt “Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ từ nay đến năm 2020 và những năm tiếp theo...”
Ngày 4 tháng 11 năm 2013, tại Trụ sở Bộ Quốc phòng đã diễn ra Hội nghị Ban Chỉ đạo Quốc gia về tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Tới dự và chỉ đạo Hội nghị có đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQVN, Phó Thủ tướng Chính phủ, Trưởng ban Chỉ đạo Quốc gia tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.
Chiến đấu cơ Super Hornet F/A-18 của Hải quân Mỹ cất cánh từ tàu sân bay USS Nimitz trong một cuộc tuần tra ở Biển Đông, ngày 23 tháng 5, 2013.
Khẩu chiến Mỹ-Trung khuấy động Biển Đông sau khi Hoa Kỳ trong tháng này loan báo kế hoạch đưa tàu chiến vào phạm vi 12 hải lý quanh khu vực Trung Quốc nói thuộc lãnh hải của họ trong nỗ lực thực thi quyền tự do hàng hải, không công nhận tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc tại các đảo nhân tạo Bắc Kinh mới bồi đắp ở Trường Sa.
Trung Quốc đe dọa sẽ đáp trả ‘quyết liệt.’ Tờ Hoàn Cầu Thời báo của nhà nước Trung Quốc nói nếu Mỹ xâm phạm ‘các quyền lợi cốt lõi thì quân đội Trung Quốc sẽ phản ứng và dùng võ lực để ngăn lại’.
Trước tình thế căng thẳng, liệu Mỹ sẽ thực hiện kế hoạch đến cùng? Ai sẽ cùng tham gia với Mỹ trong hoạt động này? Và Trung Quốc sẽ đối phó thế nào?
VOA Việt ngữ đi tìm lời giải đáp qua cuộc thảo luận với ba chuyên gia am hiểu tình hình Biển Đông: Luật sư Lưu Tường Quang tại Úc, từng là một nhà ngoại giao của Việt Nam Cộng Hòa, cựu Tổng Giám đốc hệ thống truyền thanh đa ngữ SBS Radio của liên bang Úc; luật sư Vũ Đức Khanh từ Canada chuyên nghiên cứu về chính trị Việt Nam, quan hệ quốc tế và luật pháp quốc tế; và học giả Ngô Vĩnh Long ở Mỹ chuyên nghiên cứu lịch sử Đông Nam Á, Đông Á, quan hệ Châu Á – Hoa Kỳ, hiện là Giáo sư khoa lịch sử của đại học Maine, Hoa Kỳ.
Luật sư Khanh: Tôi thấy chính quyền của Tổng thống Obama tỏ ra rất yếu kém trong quan hệ với Trung Quốc, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc đang ngày càng tăng cường sức mạnh trong khu vực. Tuy nhiên, tôi nghĩ Mỹ cuối cùng cũng sẽ quyết định đưa tàu chiến vào khu vực 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo Trung Quốc xây vì về luật pháp quốc tế, các đảo này không có quyền 12 hải lý đó.
VOA: Nếu kế hoạch này Mỹ quyết tâm thực hiện tới cùng, liệu họ có thể đơn phương thực hiện hay cần đồng minh?
Giáo sư Long: Trước hết, Mỹ phải chứng minh không những cho Trung Quốc mà cho toàn thế giới rằng Mỹ có bổn phận phải bảo vệ an ninh trên biển. Cuối tháng 8 vừa qua, Lầu 5 Góc đưa ra tài liệu về chiến lược an ninh biển ở Châu Á-Thái Bình Dương. Trong đó nói nếu Trung Quốc sử dụng các căn cứ trên đảo nhân tạo để cản trở thông thương hàng hải hay tự do của các phi vụ trên không gây nguy hiểm cho lợi ích thế giới, Mỹ sẽ có những hành động cụ thể. Việc này, theo tôi, không phải là chuyện nói suông. Tuy nhiên, Mỹ đã chờ xem vận động Trung Quốc thế nào. Tôi nghĩ trong vài tuần tới, các chiến thuyền của Mỹ sẽ đi vào 12 hải lý của các đảo nhân tạo. Luật Biển không cho phép Trung Quốc đòi hỏi 12 hải lý xung quanh các đảo nhân tạo hay những hòn đá chìm mà Trung Quốc biến thành đảo.
Luật sư Quang: Ông Obama không phải là một Tổng thống mạnh, ông đã để lỡ rất nhiều cơ hội. Trong nhiệm kỳ đầu của ông với Ngoại trưởng Hillary Clinton, lập trường Mỹ rất rõ rệt. Bây giờ thì ông Obama nói rất nhiều nhưng không làm gì cả. Nếu Hoa Kỳ không chứng minh làm được những gì đã nói thì những cố gắng của Mỹ trong việc thu hút các nước nhỏ như Việt Nam, Philippines sẽ không đem lại kết quả như mong muốn.
Giáo sư Long: Tôi không phải bênh vực cho ông Obama, nhưng xin lý giải rằng Mỹ trong những năm qua gặp rất nhiều khó khăn khi xoay trục trở lại Thái Bình Dương, giải quyết vấn đề Trung Đông và những nơi khác.
Ngay ở Mỹ có rất nhiều tranh cãi trong nội bộ, khác với một Trung Quốc mà quyền lực thu gom vào Tập Cận Bình cùng phe nhóm của ông ta. Tại Mỹ, ông Obama phải vận động các cơ quan ngay trong chính quyền ủng hộ chính sách của ông, chứ đừng nói là quần chúng ở ngoài. Một trong những lý do Mỹ chần chờ là để cho quần chúng Mỹ và nhân dân thế giới thấy rằng càng uyển chuyển, nhẫn nại thì Trung Quốc càng thách thức và quá lố. Đến lúc này, Trung Quốc đã đẩy Mỹ tới chỗ không còn chọn lựa nào khác, phải đưa chiến thuyền đi vào các vùng dưới 12 hải lý mà Trung Quốc gọi là lãnh hải của họ. Mỹ không thể giúp Trung Quốc chứng minh rằng Mỹ là ‘hổ giấy’. Khi Mỹ có hành động cụ thể, nhiều nước trong khu vực sẽ ủng hộ.
Luật sư Khanh: Các đồng minh trong khu vực sẽ tham gia với Mỹ ở mức độ tối thiểu và cần thiết, đặc biệt là Nhật Bản.
VOA: Cho tới nay, dường như các cường quốc như Nhật và Ấn Độ chưa tỏ rõ ý định thế nào, nhưng Úc có dấu hiệu rằng ‘không’. Vì sao Úc không cân nhắc việc này?
Luật sư Quang: Bộ trưởng Thương mại Úc nói rằng không vì ông là người phụ trách việc thương thuyết Hiệp định Tự do Thương mại FTA với Trung Quốc. Cho nên, ông quan tâm nhiều về phương diện giữ cho quan hệ kinh tế Úc-Trung Quốc tốt đẹp. Ngày 20/10, Ngoại trưởng Úc, Julie Bishop trả lời rằng vấn đề này còn đang giả thuyết, chưa có quyết định nên Úc chưa có câu trả lời.
VOA: Vậy có thể dự kiến quyết định của Úc sẽ thiêng về phía thương mại sợ ảnh hưởng mậu dịch với Trung Quốc hay về phía các quyền lợi an ninh lớn hơn với Mỹ?
Luật sư Quang: Đây là vấn đề tế nhị cho Úc vì 1/3 hàng xuất cảng của Úc đi vào Trung Quốc. Trung Quốc rất quan trọng cho nền kinh tế Úc. Nhưng nếu phải chọn lựa giữa Mỹ với Trung Quốc, tôi nghĩ nước Úc và dân chúng Úc sẽ chọn Mỹ chứ không chọn Trung Quốc.
Luật sư Khanh: Úc có gần 100 tỷ đô la trao đổi thương mại với Trung Quốc. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng của Úc trong vấn đề này sẽ là vấn đề chính trị-an ninh của đất nước. Tôi nghĩ Úc cuối cùng cũng sẽ đứng trong liên minh của Mỹ mà thôi.
Luật sư Quang: Cựu Ngoại trưởng Úc rất có kinh nghiệm trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế, ông Gareth Evan, đã lên tiếng kêu gọi Úc hoặc phối hợp với Mỹ, hoặc một mình phải tuần tra đi vào vùng 12 hải lý Trung Quốc gọi là ‘lãnh hải của họ’ ở Biển Đông.
VOA: Ngoài Úc, Nhật, còn một cường quốc khác trong khu vực là Ấn. Liệu có thể trông chờ phản ứng-hành xử của Ấn thế nào đối với kế hoạch của Hoa Kỳ?
Giáo sư Long: Ấn nói nhiều, làm ít. Cho nên , Ấn sẽ đánh võ mồm. Quan trọng không phải Ấn mà là Nhật. Nhật ở gần Trung Quốc và bị Trung Quốc đe dọa. Bao nhiêu năm nay Nhật chưa phản ứng một phần để chờ xem thái độ Mỹ thế nào. Bây giờ thái độ Mỹ rõ ràng sẽ giúp cho Nhật có thái độ rõ ràng hơn.
Luật sư Quang: Nhật, Úc, Mỹ đều nói rất rõ là họ trung lập về vấn đề tranh chấp chủ quyền. Vấn đề họ tranh đấu là tự do lưu thông hàng hải-hàng không. Ông Obama còn hơn 1 năm nữa sẽ hết nhiệm kỳ, cho nên, tôi nghĩ ông sẽ thực hiện kế hoạch đó, để lại di sản.
Giáo sư Long: Việc này đối với ông Obama rất dễ vì hiện nay ông đã tạo được đồng thuận trong Quốc hội. Nếu Mỹ bị khinh thường, mất sức mạnh trên biển thì sức mạnh lâu dài và vị thế của Mỹ sẽ rất lung lay. Cho nên, lợi ích rất lớn của Mỹ trong thế kỷ tới là phải duy trì sức mạnh trên biển và được các nước khác ủng hộ.
VOA: Dự kiến sự ủng hộ của các nước trong khu vực và quốc tế đối với kế hoạch của Mỹ ở mức nào: khuyến khích ngoại giao hay cùng tham gia tuần tra trên thực tế, thách thức tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc tại đây?
Luật sư Khanh: Kế hoạch này có tầm quan trọng rất lớn với các nước trong khu vực. Việt Nam đã lên tiếng thông qua người đại diện trong Quốc hội về vấn đề an ninh. Các nước khác, chẳng hạn như Philippines, chắc chắn sẽ đồng ý. Nhưng trước mắt, tôi nghĩ Mỹ chỉ cần có sự ủng hộ của Nhật Bản. Mỹ và Nhật sẽ là hai nước đầu tiên đi tuần tra trong khu vực đó để chứng minh cho Trung Quốc thấy quyết tâm của lực lượng đồng minh tại khu vực.
VOA: Việt Nam nên tận dụng cơ hội này thế nào để vừa bảo vệ chủ quyền quốc gia vừa thoát được sự ảnh hưởng o ép của Trung Quốc lâu nay? Mời quý vị đón theo dõi phần tiếp theo của cuộc hội luận trong chương trình phát thanh tối mai.
Nguồn ảnh: Hải quân Mỹ, chụp bởi chuyên gia truyền thông Jay C. Pugh
Hoạt động tự do hàng hải của Mỹ có thể đưa mối quan hệ Mỹ – Trung tới chỗ không thể quay đầu trở lại.
Hoa Kỳ và Trung Quốc đang lao tới một cuộc đối đầu về tự do Hàng hải ở Biển Đông. Hải quân Mỹ đã sẵn sàng đi tuần sát gần 7 hòn đảo nhân tạo, do Trung Quốc xây dựng ở quần đảo Trường Sa trong vòng 2 năm qua, như là phương cách để thách thức bất kỳ tuyên bố chủ quyền quá mức hoặc bất hợp pháp nào của Trung Quốc ở đó. Trong khi đó tại Bắc Kinh, những tiếng nói phản đối Hoạt động Tự do Hàng hải của Mỹ (FONOPs) xung quanh các hòn đảo nhân tạo đang trở nên cứng rắn hơn, như được chứng tỏ qua lời đe dọa mà Tân Hoa Xã của nhà nước Trung Quốc đã đăng tải tuần trước:
“Những dự tính khiêu khích [của Mỹ] để xâm phạm chủ quyền Biển Đông của Trung Quốc đang phá hoại hòa bình và ổn định khu vực và quân sự hóa vùng biển… Trung Quốc sẽ không bao giờ chấp nhận bất cứ hành động khiêu khích quân sự hay xâm phạm chủ quyền nào của Hoa Kỳ hoặc bất kỳ quốc gia nào khác, cũng giống như Hoa Kỳ đã không chấp nhận 53 năm trước đây [trong cuộc Khủng hoảng Tên lửa Cuba]”.
Bài bình luận này gây rắc rối vì một số lý do. Đầu tiên, nó tiếp tục với xu hướng ngôn từ đối đầu và gia tăng cường độ. Vào tháng 5, Bắc Kinh mô tả FONOPS của Mỹ xung quanh các hòn đảo nhân tạo là “nguy hiểm và vô trách nhiệm”; bây giờ lên thành một sự khiêu khích không thể dung thứ và xâm phạm chủ quyền. Thứ hai, vì được viết bởi một cơ quan ngôn luận của nhà nước, bài viết có trọng lượng hơn so với những lời đe dọa thông thường có tính đả kích từ một vị tướng quân đội hồi hưu. Thứ ba, bài viết có nhiệm vụ lôi kéo các nhà lãnh đạo Trung Quốc quy về quan điểm cứng rắn hơn, ngăn cản không cho họ xuống thang và thỏa hiệp. Cuối cùng, bài viết cho thấy mức độ Mỹ và Trung Quốc đang tiến gần tới cuộc khủng hoảng mà đáng lẽ nên và có thể tránh.
Không phải cuộc so tài đầu tiên
Mặc dù đa phần bị lãng quên, đây không phải là lần đối mặt đầu tiên giữa Trung Quốc và chính quyền Obama và cũng không phải là lần đầu tiên mà chính quyền Obama giải quyết sai lệch vấn đề. Ngày 26 tháng 3 năm 2010, khi mới bước vào nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Obama, một tàu ngầm nhỏ của Bắc Triều Tiên đã chủ động một cuộc tấn công bất ngờ và vô cớ vào tàu hộ tống Cheonon của hải quân Nam Triều Tiên ở biển Hoàng Hải, đánh chìm chiếc tàu và giết chết 46 thủy thủ.
Trong khi Trung Quốc từ chối lên án cuộc tấn công, sau sự kiện Washington và Seoul công bố một loạt các cuộc tập trận hải quân để chứng tỏ quyết tâm trước sự xâm lấn của Bắc Triều Tiên. Ngày 1 tháng 6, tin tức báo chí loan báo Mỹ – Hàn sẽ tiến hành tập trận hải quân ở biển Hoàng Hải, dẫn đầu bởi hàng không mẫu hạm (HKMH) của Mỹ, George Washington.
HKMH George Washington đã đi qua vùng biển Hoàng Hải lần gần nhất là vào tháng 10 năm ngoái mà không có sự phản đối của Bắc Kinh, nhưng Trung Quốc phản ứng với thông báo bằng “kiên quyết phản đối” đi kèm với lời bình luận hiếu chiến của các tướng lãnh hồi hưu của Quân đội Trung Quốc. Một trò chơi ngoại giao đối đầu xảy ra sau đó. Khởi đầu, Obama đã cố gắng phân tách sự khác biệt, tổ chức các cuộc tập trận do HKMH George Washington dẫn đầu ở vùng Biển Nhật Bản ít tranh cãi. Tuy nhiên, hành động này được hiểu như là một dấu hiệu về sự yếu kém của Mỹ và sự mất mặt cho Nam Hàn, vốn đã công khai tuyên bố HKMH George Washington sẽ trụ với họ trong vùng biển Hoàng Hải.
Vào đầu tháng 8, Ngũ Giác Đài thông báo, “trong những tháng tới” George Washington sẽ thực sự tham gia cuộc tập trận trong vùng biển Hoàng Hải. Thứ trưởng Ngoại giao James Steinberg giải thích: “Trung Quốc đang phải chịu đựng sự sỉ nhục trước các cuộc tập trận gần bờ biển của họ, và cho dù không nhắm vào Trung Quốc, các cuộc tập trận là kết quả trực tiếp của sự hỗ trợ của Trung Quốc đối với Bắc Triều Tiên và sự không sẵn lòng tố cáo hành động xâm lược của họ”.
Tuy nhiên, vài tuần sau đó chính quyền Obama một lần nữa lại thay đổi hướng đi khi phát ngôn viên Ngũ Giác Đài tuyên bố George Washington sẽ không tham gia vào các cuộc tập trận sắp tới tại vùng biển Hoàng Hải. Tình trạng bế tắc được khai thông chỉ sau một hành động hiếu chiến khác của Bắc Triều Tiên trong tháng 11. Chỉ vài tháng sau cuộc tấn công vào Cheonon, Bắc Triều Tiên tung ra một loạt đạn pháo vô tội vạ lên đảo Yeonpyeong của Hàn Quốc, giết chết 4 người và làm bị thương 18 người. Vài ngày sau, George Washington được điều tới vùng biển Hoàng Hải để tập trận và kể từ đó hàng không mẫu hạm Mỹ đã tập trận nhiều đợt trong vùng biển Hoàng Hải mà không có sự phản đối lớn nào của Bắc Kinh.
Một thử nghiệmmớiởBiển Đông
Trong 2 năm qua, Trung Quốc đã bồi đắp gần 3.000 mẫu đất lên mặt của 7 thực thể và bãi đá chìm mà họ chiếm đóng trong vùng Biển Đông tranh chấp, tạo nên các “hòn đảo nhân tạo” mới, trên đó họ đã xây dựng phi đạo và các cơ sở với mục tiêu quân sự. Nhịp độ xây dựng nhanh đã gây bất ngờ cho chính phủ Hoa Kỳ và giới phân tích, gây sự chú ý cho dòng chính chỉ trong năm nay sau khi các viện nghiên cứu chiến lược của Mỹ như viện nghiên cứu Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Á châu bắt đầu đăng tải hình ảnh vệ tinh sinh động, chứng minh tầm mức và quy mô chưa từng có trong việc bồi đắp đảo của Trung Quốc.
(Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) không cấm khai hoang đất, nhưng Điều 60cấm các nước không được đòi hỏi chủ quyền mở rộng các đảo nhân tạo được xây dựng trên những gì mà trước đây chỉ là đá và thực thể chìm (Low-tide elevations). Thay vì vùng lãnh hải rộng 12 hải lý và vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) 200 hải lý dành cho các hòn đảo “thiên nhiên”, UNCLOS quy định rằng các đảo nhân tạo chỉ được hưởng quyền của các thực thể biển ban đầu trước khi được bồi đắp – một lãnh hải 12 hải lý cho những tảng đá nhô khỏi mặt nước khi thủy triều lên cao [tác giả ghi nhầm là “xuống thấp”], và một vùng an toàn 500 mét cho thực thể chỉ nhô khỏi mặt nước khi thủy triều thấp).
Lo sợ Trung Quốc có thể đòi hỏi chủ quyền mở rộng đối với các đảo nhân tạo mới, gần như ngay lập tức các nhà phân tích Mỹ khởi sự kêu gọi “Hoạt động Tự do Hàng hải” (FONOPS) xung quanh các đảo nhân tạo. Chương trình FONOP, được thi hành từ năm 1979, chỉ đơn giản bao gồm đi thuyền và bay máy bay ngang qua vùng biển và vùng trời để thách thức (và cho thấy rõ Mỹ không công nhận) những yêu sách lãnh thổ quá đáng hoặc bất hợp pháp.
Tháng 5 vừa qua, vấn đề FONOPS thu hút sự chú ý và tầm quan trọng hơn khi Tư lệnh Thái Bình dương Hoa Kỳ mời một đội phóng viên CNN lên một máy bay do thám hàng hải P-8 để tuần tra Biển Đông (nhưng không phải trong vòng 12 hải lý) gần các hòn đảo nhân tạo của Trung Quốc. Phát sóng trên CNN sau đó, đoàn phóng viên ghi lại một nhân viên kiểm lưu Trung Quốc tự nhận là “Hải quân Trung Quốc” yêu cầu máy bay P-8 – mà ông nói là xâm phạm “vùng cảnh báo quân sự” của Trung Quốc” – “phải rời khỏi ngay lập tức”.
Mặc dù Trung Quốc vẫn từ chối làm rõ những loại yêu sách mà họ tuyên bố cho các đảo nhân tạo, sự cảnh báo đó dấy lên lo ngại vì UNCLOS không thừa nhận một “khu vực cảnh báo quân sự” đối với bất kỳ thực thể biển nào với bất kỳ khoảng cách nào, chứ đừng nói đến xa hơn 12 hải lý. Sự kiện dấy lên những lời kêu gọi mới đối với chính quyền Obama để khởi động FONOPS trong vòng 12 hải lý của ít nhất các thực thể được biết đến là thực thể chìm (low tide elevations) trước khi được bồi đắp, cụ thể là Đá Vành Khăn (Mischief Reef) và Đá Subi (Subi Reef) (những cái khác có thể có tính hợp pháp cho một lãnh hải 12 hải lý, nhưng không phải một vùng Đặc quyền Kinh tế 200 hải lý).
Một thời gian ngắn sau sự kiện P-8, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter nhiều lần khẳng định (tôi đếm được ba lần trong một tuần) rằng quân đội Mỹ sẽ “bay, hải tuần, và hoạt động bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép”. Tuy nhiên, vẫn không có lệnh cho phép FONOPS trong khi các tuyên bố của Trung Quốc càng ngày càng có tính thách thức hơn. Vào ngày 25 tháng 5, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cảnh báo rằng FONOPS: “rất có khả năng gây ra tính toán sai lầm và tai nạn bất ngờ trên biển và vùng trời” và “vô cùng nguy hiểm và vô trách nhiệm”. Trong cùng ngày, báo Global Times bảo thủ hơn, lên tiếng: “Nếu điều kiện tiên quyết của Hoa Kỳ là Trung Quốc phải ngừng các hoạt động [bồi đắp đảo], thì một cuộc chiến tranh Mỹ – Trung sẽ không thể tránh khỏi ở Biển Đông”.
Với trái banh đang ở bên sân Mỹ, phản ứng của chính quyền Obama hời hợt đến ngạc nhiên. Vào ngày 18 tháng 6, Trợ lý Ngoại trưởng đặc trách Đông Á – Thái Bình Dương, Daniel Russel đưa ra một thông báo công khai, trong đó, ông nói: “Dù Biển Đông là quan trọng… về cơ bản nó không phải là một vấn đề giữa Mỹ và Trung Quốc”. Bị bối rối bởi lời tuyên bố này, người viết đã đáp trả bằng một bài viết trên tờ The Diplomat, “Hãy đối diện sự thật: biển Đông là vấn đề Mỹ-Trung“, lập luận rằng sự chậm trễ của chính quyền trong hoạt động FONOPS tiêu biểu cho một tính toán sai lầm chiến lược lớn. Bài viết khẩn cầu Obama “nhanh chóng và trực tiếp thách thức bất kỳ tuyên bố chủ quyền mở rộng đối với các đảo nhân tạo nào, bằng cách ra lệnh cho quân đội Mỹ bay và hải tuần trong giới hạn pháp lý theo Công ước UNCLOS”. Lập luận này rất đơn giản:
Hoa Kỳ càng trì hoãn đương đầu với bất kỳ tiền lệ mới nào, thì sự kiện càng chắc chắn hơn để trở thành một tiền lệ. Trì hoãn thêm nữa có thể làm gia tăng triển vọng xung đột và cung cấp cho Trung Quốc một cơ hội để đổ lỗi cho Washington đối với bất kỳ cuộc đối đầu nào trong tương lai do phá hoại những gì xuất hiện như một trạng thái hòa bình.
Đây không phải là một quan điểm đặc biệt gây tranh cãi. Vấn đề FONOPS cung cấp một trường hợp hiếm có trong chính sách đối ngoại, nơi mà “vùng xám” bị che phủ bởi sự phong phú của vùng đen và trắng; nơi có một lựa chọn chính sách rõ ràng và hiển nhiên mang tính chất chính trị, hợp pháp, chiến lược, và có đạo đức, và được hỗ trợ bởi Quốc hội, Bộ Quốc phòng, quân đội Mỹ, các đối tác khu vực của Mỹ, và phần lớn các học giả pháp lý quốc tế và các nhà phân tích khu vực.
Dưới sự tra hỏi của Ủy ban Quân vụ Thượng viện, ngày 17 tháng 9, ngay cả người đứng đầu Bộ Tư Lệnh Thái Bình Dương, Đô đốc Harry Harris, thừa nhận rằng ông ủng hộ FONOPs xung quanh các đảo nhân tạo của Trung Quốc. Tại cùng buổi điều trần, Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng đặc trách an ninh châu Á – Thái Bình Dương, ông David Shear tiết lộ rằng, các hoạt động vẫn còn chờ đợi đèn xanh từ Tòa Bạch Ốc, nơi vẫn chưa chấp thuận cho một FONOP trong vòng 12 hải lý của các thực thể biển của Trung Quốc từ năm 2012.
Trò chơi đối đầu nguy hiểm
Điều mà Tòa Bạch Ốc đã thất bại trong việc đánh giá đúng trong suốt kịch bản này là khi càng nói nhiều về FONOPS mà không có hành động thực tế thì càng làm cho tình hình trở nên nguy hiểm hơn và càng khuyến khích lãnh đạo Trung Quốc công khai bày tỏ phản đối một cách gay gắt và cứng rắn hơn. Những tuyên bố do Bắc Kinh đưa ra chỉ trong tháng qua đã vượt quá những gì được chứng kiến trong suốt vụ đối đầu ở biển Hoàng Hải. Hãy thử nhìn lại:
– Ngày 15 tháng 9, Phó Đô đốc Yuan Yubai, tư lệnh Hạm đội Bắc Hải của Hải quân Trung Quốc, nói tại một hội nghị quốc tế rằng “Biển Nam Trung Hoa, như tên cho thấy, là một vùng biển thuộc về Trung Quốc” và đã từng như thế kể từ thời nhà Hán vào năm 206 trước Công Nguyên.
– Ngày 16 tháng 9, Đại tá Quân đội TQ Li Jie bào chữa công trình xây dựng phi đạo cho mục tiêu quân sự trên các đảo nhân tạo: “Đây là sân sau của chúng tôi, chúng tôi có thể quyết định những loại rau hoặc hoa gì chúng tôi muốn trồng”.
– Ngày 2 tháng 10, báo New York Times đăng tải một cuộc phỏng vấn với đại tá Lưu Minh Phúc nổi tiếng quá khích, trong đó ông ta cảnh báo: “Lửa đang cháy trên khắp châu Á, và mỗi nơi có thể là một chiến trường trong tương lai.”
– Ngày 08 tháng 10, báo New York Times công bố thêm ý kiến của đại tá Lưu Minh Phúc, gồm: “[Hoa Kỳ và Nhật Bản] đã kích động các nước láng giềng để khiêu khích chúng tôi… chúng tôi đã sẵn sàng cho chiến tranh”; “Trung Quốc đã làm tất cả những gì có thể để ngăn chặn một cuộc chiến tranh như vậy, nhưng chúng tôi chắc chắn sẽ chuẩn bị”; “Mỹ đã đấm và đâm người khác bằng nắm đấm và dao” và; “Quan hệ Trung-Mỹ đã bước vào giai đoạn cuối cùng của cuộc chơi. Đây là giai đoạn nguy hiểm. Sẽ có một trận đấu cuối cùng giữa hai quốc gia”.
– Ngày 10 tháng 10 một “viên chức quân sự cao cấp Trung Quốc” nói với Newsweek: “Có 209 thực thể đất vẫn chưa được chiếm đóng ở Biển Đông và chúng tôi có thể chiếm tất cả”.
– Ngày 11 tháng 10, một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố: “Chúng tôi sẽ không bao giờ cho phép bất cứ nước nào xâm phạm lãnh hải và không phận của Trung Quốc tại quần đảo Trường Sa với danh nghĩa bảo vệ tự do hàng hải”.
– Ngày 15 tháng 10, Hoàn Cầu Thời báo có khuynh hướng dân tộc chủ nghĩa được dẫn lời nói rằng: Quân đội Trung Quốc “nên sẵn sàng để khởi động các biện pháp đáp trả dựa trên mức độ khiêu khích của Washington… nếu Mỹ sử dụng phương pháp tiếp cận hung hăng là họ phạm đến mức giới hạn của Trung Quốc và Trung Quốc sẽ không ngồi yên”.
– Ngày 15 tháng 10, Đô đốc Dương Nghị cảnh báo Quân đội Trung Quốc sẽ đáp trả “thẳng mặt” bất kỳ lực lượng nước ngoài nào “vi phạm” chủ quyền của Trung Quốc.
– Ngày 16 tháng 10, Tân Hoa Xã cảnh báo FONOPS “sẽ làm cho Trung Quốc không còn lựa chọn nào ngoài việc tăng cường khả năng phòng thủ”. FONOPS sẽ là một “sai lầm nghiêm trọng cho [Mỹ] khi sử dụng các phương tiện quân sự để thách thức Trung Quốc” và “có thể dẫn đến sự hiểu lầm nguy hiểm giữa quân đội hai nước”. Trung Quốc “sẽ đáp trả bất kỳ hành động khiêu khích nào một cách thích đáng và dứt khoát”.
Không chỉ là ngôn từ hiếu chiến mà Bắc Kinh sử dụng, ngày 4 tháng 9, lần đầu tiên, Trung Quốc đã phái tàu hải quân vào bên trong vùng 12 hải lý của quần đảo Aleutian ở Alaska. Điều đáng chú ý là sự hiện diện của họ trong vùng lãnh hải của Hoa Kỳ rơi vào thời điểm với một chuyến thăm cao cấp của ông Obama tới Alaska. (Hành vi tiêu chuẩn kép – cho tàu chiến đi qua lãnh hải của Hoa Kỳ trong khi đe dọa Hoa Kỳ không được làm điều tương tự với Trung Quốc – là điều Bắc Kinh ít quan tâm. Vào năm 2013, Hải quân Trung Quốc bắt đầu tuần tra bên trong vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) xung quanh Hawaii và Guam, nhưng họ chủ trương rằng tàu hải quân của Mỹ phải được Bắc Kinh chấp thuận để hoạt động trong vùng EEZ của Trung Quốc). Chưa đầy hai tuần sau sự kiện ở Alaska, một chiến đấu cơ Xian JH-7 của Trung Quốc đã bay “chặn” máy bay RC-135 của không quân Mỹ trong một “cuộc chạm trán không an toàn” trên vùng biển quốc tế ở biển Hoàng Hải, ngang qua đầu máy bay Mỹ trong khoảng cách 500 bộ (khoảng 152 mét).
Có lẽ Mỹ đã không bị tổn thất do ngập ngừng trong vụ biển Hoàng Hải năm 2010, và các hoạt động FONOPS xung quanh các đảo nhân tạo của Trung Quốc cũng có thể tiến hành trong những ngày tháng tới mà không có tai nạn. Tuy nhiên, Mỹ đang chơi một trò chơi đối đầu vô cùng nguy hiểm với một đối tượng ngày càng trở nên nguy hiểm. Đây không phải là Trung Quốc của năm 2010. Đây là một Trung Quốc có khả năng, tự tin, dân tộc chủ nghĩa và nguy hiểm hơn. Xác suất để tránh tai nạn đang nhỏ dần và bài học mà chính quyền hiện nay (và những chính quyền tiếp theo) phải rút ra từ chương này là: nếu có sự thách thức đối với tự do hàng hải, thì phải được giải quyết trong yên lặng và – quan trọng nhất – cấp thời.
Jeff M. Smith là Giám đốc Chương trình An ninh châu Á tại Hội đồng Chính sách đối ngoại của Mỹ ở Washington DC và là tác giả của sách Cold Peace: China-India Rivalry in the 21st Century (tạm dịch: Hòa bình lạnh: sự cạnh tranh Trung-Ấn trong thế kỷ 21)
Tư lệnh Hải quân Mỹ tại Thái Bình Dương cho biết việc đưa tàu tuần tra vào phạm vi 12 hải lý quanh những đảo mới xây của Trung Quốc ở Biển Đông tùy thuộc vào những nhà hoạch định chính sách ở Washington.
Trả lời phỏng vấn của hãng tin AP hôm thứ Năm, Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương Scott Swift nói rằng thủy thủ của ông có năng lực tiến vào những vùng biển này, nhưng ông nhấn mạnh các cuộc tuần tra sẽ củng cố luật pháp quốc tế và sẽ không nhắm vào một quốc gia cụ thể nào. "Chúng tôi đã sẵn sàng," ông Swift nói tại văn phòng của ông tại Trân Châu Cảng ở Hawaii. "Chúng tôi có những nguồn lực để hỗ trợ bất cứ quyết định chính sách nào và bất cứ điều gì mà các nhà hoạch định chính sách có thể yêu cầu chúng tôi làm để tỏ rõ quyết tâm của Mỹ liên quan đến những hoạt động mà chúng tôi tiến hành ở Biển Đông." Ông Swift cho biết theo luật pháp quốc tế, việc xây cất trên một hòn đảo chỉ phát lộ lúc thủy triều xuống thấp nhưng không lộ ra lúc thủy triều lên cao không củng cố tuyên bố chủ quyền đối với nơi đó.
Ông nhắc lại Mỹ không ủng hộ những nỗ lực bồi đắp cải tạo đất, bất kể ở quy mô nào.
Tuần trước Bộ trưởng Quốc phòng Ash Carter cho biết trong một cuộc họp báo ở thành phố Boston rằng Mỹ sẽ bay, đi tàu và hoạt động ở bất cứ nơi nào được luật pháp quốc tế cho phép, bao gồm ở Biển Đông.
Báo US Navy Times đầu tháng này loan tin Hải quân Mỹ có thể sớm nhận được sự chấp thuận cho một sứ mệnh đưa tàu đến gần một hòn đảo mà Trung Quốc xây cất ở quần đảo Trường Sa.
Ông Swift nói việc Trung Quốc xây cất những hòn đảo đã không làm thay đổi cách thức mà Hạm đội Thái Bình Dương hoạt động trong khu vực và sẽ không làm thay đổi cách thức hoạt động trong tương lai. (AP)
Từ giã Cali về thăm xứ lạ Lòng nghe như rộn rã một thâm tình Tưởng đâu đây xuân trào trên cánh lá Và nắng xuân hội tụ giữa bình minh
Ta cảm xúc bởi bao niềm rung động Xa cố hương người Việt vẫn xum vầy Vui họp mặt vang giữa trời lồng lộng Một mùa Thu Tao Ngộ nghĩa tình đầy…
Duyên văn nghệ kết nên tình bằng hữu Cõi văn chương tha thiết đến vô cùng Ðời phong ba thêm thác ghềnh mưa lũ Lưu lạc xứ người lòng vẫn thủy chung
Xin cảm tạ đến những người bạn quý Ðã chung lưng xây dựng đẹp tình người Mai tôi về sẽ thấy lòng phơi phới Nhớ những chân tình đã tới cùng tôi
Ta cạn chén mừng ngày vui tao ngộ Dòng sông Seine nước vẫn lặng lờ trôi Tháp Eiffel đèn rực trời thành phố Ôi Kinh Ðô Ánh Sáng đẹp tuyệt vời…
Mai ta về sẽ nhớ từng khuôn mặt Ghi sâu vào trong khối óc lưu vong Cho ngàn năm tình Việt Nam thắt chặt Trang sử xanh lưu dấu giống Lạc Hồng
Xin trang trọng tri ân qua bút mực Cảm tạ đời… đa tạ những tình thân Góc trời Âu, một chiều Thu Tao Ngộ Ðậm tình người.... làm tim mãi bâng khuâng …
nguyễn phan ngọc an - 2015
THU MỘNG MƠ
Cho đến muôn đời thu vẫn đẹp Lá vàng pha lá đỏ tươi xinh Bên đường lặng lẽ hàng cây đứng Những đóa hồng khoe sắc hữu tình
Phố Palo Alto êm đềm thơ mộng Một buổi chiều lữ khách ghé thăm Hoa lá reo vui theo gió lộng Làm say lòng bao gã thi nhân ...
Ta cũng say sưa phố lạ chiều Muôn trùng lá thắm đọng thương yêu Dọc theo con lộ dài hun hút Vàng, đỏ, nâu, hồng ... thoáng tịch liêu
Rừng lá mùa thu trải khắp miền Ðiểm tô thêm đẹp phố bình yên Ta ngơ ngẩn với ngàn hoa lá Hồn bướm mơ tiên ... chẳng lụy phiền
Ta thấy quanh ta xác lá vàng Quyện tròn trong gió buổi thu sang Tưởng như ai đó đang vương vấn Cho mộng thêm dài ... lạnh gối chăn !
Cảnh đẹp cho hồn ta ngất ngây Tình thơ lai láng giữa trời mây Nhìn thu ta bỗng lòng say đắm Giấc mộng Hằng Nga ... giữa cõi này ...
nguyễn phan ngọc an - 2015
RỪNG THU XƯA VẪN NHỚ Khi tôi về, rừng thu xưa chưa rụng lá Vàng thu treo trong nắng buổi về chiều Vùng kỷ niệm một thời ôm ước vọng Ðọng trong hồn nỗi hoang vắng tịch liêu
Người đi thuở ấy trong giông bão Không nói mà sao nhớ thiết tha Chưa dám cầm tay rưng nước mắt Ngày vui tao ngộ phải chia xa
Sóng tình chưa gợn trong dòng mực Nét bút chưa quen để tỏ nhiều Thoảng nhẹ hương thơm hoa nhớ bướm Bâng khuâng vừa gợn chút tin yêu
Người đi biền biệt không quay lại Hằn dấu tim đau những sớm chiều Từ ấy hồn thu thêm nặng trĩu Rừng thu in dấu những đìu hiu
Tôi về đánh thức mùa thu cũ Gởi gió rừng xưa tuổi xế chiều Chiếc bóng đơn côi ôm kỷ niệm Người ơi … hoa vẫn mãi cô liêu …
nguyễn phan ngọc an - 2015
MÙA THU VÀ THI NHÂN
Xác lá chiều thu tơi tả bay Bên trời gió nhẹ thổi heo may Thi nhân ngắm cảnh buồn chi lạ Xót kiếp con tằm tựa khói mây
Ðời sinh ta trót làm thi sĩ Nghiệp dĩ mang vào có ích chi Sống mãi trong mơ ôm hệ lụy Mấy ai hiểu được chút tình si
Cũng muốn vá trời thêm lấp biển Lên cung trăng hát với Hằng Nga Vượt trùng dương về thăm quê Mẹ Ôm bóng hoàng hôn giữa nắng tà
Ở hải ngoại, sau món Phở, phải nói món bánh mì kẹp thịt của Việt Nam đã trở thành nổi tiếng nhờ ngon, bổ và rẻ. Tuy nhiên, ổ bánh mì thịt Việt Nam tại mỗi quốc gia vẫn có những hương vị khác nhau. Tại Pháp, quê hương của những ổ baguette nổi tiếng, người dân thưởng thức món ăn bình dân này ra sao?
Một món ăn đường phố quen thuộc
Sau khi món Phở vượt đại dương ra hải ngoại và trở thành món ăn quen thuộc trong các nhà hàng Việt Nam thì kế đó phải kể đến món bánh mì kẹp thịt, một món ăn đường phố đã trở thành quen thuộc trên khắp các quốc gia có bước chân người Việt. Cũng như chữ Phở đã trở thành danh từ riêng, chữ “Bánh mì” đơn điệu cũng được dùng để ám chỉ món bánh mì kẹp thịt của Việt Nam và hai chữ “Bánh mì” đã bước chân vào tự điển Oxfort ngày 24 tháng 3 năm 2011. Những chiếc bánh mì dòn thon thả, gói tròn bên trong là những miếng thịt đỏ tươi béo, những miếng chả lụa thơm tho, xen lẫn với những lát dưa leo, cà-rốt, thẹn thò ló ra bên ngoài vài cọng ngò thật bắt mắt. Mùi tiêu,mùi bơ, chút ớt dủ cay làm dậy khẩu vị một buổi trưa hè ở Bangkok hoặc một buồi chiều lành lạnh ở Paris. Thật vậy, những ổ bánh mì xinh xắn đã có mặt khắp nơi, từ những con hẻm nhỏ ở Singapore, Malaysia cho tới những cửa hàng ăn nhanh ở Boston, Cali, Luân Đôn, Paris…
Đặc biệt của tụi em ở đây là có gà, có chả, có thịt, nhưng cái ngon nhất của em là gà chà bông, gà ruốc của em làm rất đặc biệt. Em chỉ có 3 thứ thịt thôi: thịt heo, gà ruốc và chả lụa. Tổng cộng ba cái lại người ta gọi là bánh mì đặc biệt. Bữa nào em hết gà là người ta hơi thất vọng. -Cô chủ tiệm Khai Trí
Paris, quê hương của những chiếc baguette nổi tiếng dòn và thơm, mang ra khỏi tiệm là đã muốn cắn một miếng trước khi kịp về đến nhà. Có lẽ không đâu nướng được ổ bánh mì dòn vừa phải, thơm lừng như ở Paris. Chiếc bánh mì căng lên khi được nướng đúng độ, ít ruột, nhiều da. Khi được cho vào những miếng thịt ba chỉ lát mỏng, một ít đồ chua, thêm chút ớt, tiêu, ngò để tăng hương vị là một kết hợp hài hoà giữ Âu và Á, là món ăn nhanh quyến rũ nhất cho những buổi trưa giữa hai giờ làm việc. Hai khu có nhiều người Á Châu nhất là quận 20 và quận 13 của Paris dĩ nhiên không thể thiếu món ăn bình dân và thông dụng này. Khu Á Châu sầm uất nhất của Paris toạ lạc tại quận 13. Nơi đây có rất nhiều tiệm bánh mì Á Châu, nhìn vào những ổ bánh mì Pháp dài ngoằng được cắt làm 3 chất cao trong tủ kính, người ta cũng đoán được số lượng khách mua không phải ít. Nhiều người Việt từ các nước khác đến Paris không quên ghé quận 13 mua hàng chục ổ bánh mì thịt mang về làm quà. Tuy nhiên, đa số cửa tiệm bánh mì ở quận 13 do người Tàu hoặc người Miên, Lào lai Tàu làm chủ. Tại đây, chỉ có một tiệm duy nhất do người Việt làm chủ. Đó là tiệm Khai Trí. Cái tên gợi nhớ đến một tiệm sách nổi tiếng ngày xưa ở đường Nguyễn Huệ, Sài Gòn dù không cùng chủ. Đây là cửa tiệm đầu tiên bán bánh mì ở quận 13 từ năm 1984. Lúc đầu tiệm Khai Trí bán bánh mì và bán… sách! nhưng dần dần món ăn vật chất đã lấn áp món ăn tinh thần nên thu nhập chính của tiệm bây giờ là bánh mì và các thức ăn phụ khác như chè, xôi, bò bía… Những quyến sách vẫn còn đó, nằm dọc bên tường như để nhắc nhở khách mua bánh mì rằng nền văn hoá ẩm thực cũng từ sách vở bước ra. Cô chủ tiệm Khai Trí cho biết bí quyết câu khách của tiệm ngoài bánh mì được đặt riêng từ một tiệm bánh mì Pháp, nhân thịt ngon và tươi mỗi ngày cũng là những yếu tố làm ổ bánh mì trở nên hấp dẫn với khách hàng: “Mình không làm theo lối kỹ nghệ, hàng ngày mình làm nên đồ nó tươi! Một ngày mình nghĩ bán bao nhiêu thì làm bấy nhiêu thôi. Mình muốn làm cho khách hàng ăn rồi trở lại chứ không phải ăn rồi đi luôn. Có nhiều nơi họ mua bánh mì industrielle (kỹ nghệ) thì rất rẻ. Em đặt bánh mì đặc biệt thành ra ổ bánh mì lúc nào cũng ngon. Đặc biệt của tụi em ở đây là có gà, có chả, có thịt, nhưng cái ngon nhất của em là gà chà bông, gà ruốc của em làm rất đặc biệt. Em chỉ có 3 thứ thịt thôi: thịt heo, gà ruốc và chả lụa. Tổng cộng ba cái lại người ta gọi là bánh mì đặc biệt. Bữa nào em hết gà là người ta hơi thất vọng.” Một khu Á Châu khác của Paris cũng không kém phần nhộn nhịp nằm ở quận 20, còn gọi là khu Belleville. Nơi đây có đến 3 tiệm bánh mì thịt do người Việt làm chủ. Chị Huỳnh mở tiệm bánh mì Hoà Hưng đã 21 năm nay. Khách hàng đến tiệm chị thì ưa chuộng món bánh mì với nhân gà nướng ướp sả. Đặc biệt bánh mì của chị được sản xuất tại chỗ. Về những ổ bánh mì tự nướng của mình, chị Huỳnh nói: “Bánh mì tự nướng để nó ngon, nó nóng. Thịt đùi, chả lụa với gà chà bông. Đó là bánh mì đặc biệt, bánh mì gà thì gà ướp sả, vệ sinh hơn mà ở ngoài thì cũng không có bán.”
Chiếm trọn tình yêu của người bản xứ
Tiệm Bánh mì thịt Việt Nam Khai Trí tại Paris, Pháp. RFA PHOTO/Tường An.
Cách đó không xa, tiệm bánh mì Sài Gòn tuy mới mở được 5 năm rưỡi, tuy nhiên khách ra vào tấp nập, tiệm chỉ với một diện tích khoảng 12 mét vuông, nhưng 5 người làm việc luôn tay, bên trong hai người chuẩn bị nhân bánh mì trong khi 3 người bên ngoài tiếp khách, cho nhân vào bánh mì và thu tiền. Mùa lạnh, một chiếc bình trà nóng sẵn sàng phục vụ khách trong khi chờ đợi nhận chiếc bánh mì nóng, thơm từ tay cô chủ niềm nở và nhiệt tình. Tiệm nhỏ, không có lò nướng, phải đặt bánh mì từ tiệm Pháp. Cô chủ tiệm Sài Gòn nói: “Tại tiệm tụi em nhỏ nên tụi em đặt, cứ nửa tiếng là ra bánh mì nóng. Thịt thì em phải chuẩn bị trước 1 ngày thì nó mới thấm, mới ngon hơn. Sốt mayonnaise thì mỗi sáng tới mỗi đánh để làm trong ngày. Cà-rốt thì tụi em làm bằng tay, các tiệm khác làm bằng máy nên khi ngâm nước bị mềm chứ không dòn như của tụi em. Tụi em thì cực hơn, tốn thì giờ nhiều hơn. Nhưng tụi em thích như vậy…” Bí quyết của tiệm Sài Gòn cũng là những món tươi làm mỗi ngày: “Tiệm tụi em nhỏ nên không có chỗ chứa! Nhiều khi tới 2 giờ 30 có khi em hết món này, hết món kia… nhưng mà trung bình thì em bán khoảng 200 ổ/ngày. Còm măng thì em không lấy, phải đặt trước 2 ngày vì nhân thịt em chỉ làm cho mỗi ngày thôi! Thành ra khách đặt 50-60 ổ thì em không lấy, em giới thiệu qua tiệm kế bên. Phải đặt trước 2 ngày em mới có thì giờ làm chứ em không có chỗ chứa, còn khác tiệm khác người ta làm sẵn, muốn đặt 100 ổ cũng có nữa mà tiệm em thì nhỏ, em thích… nó tươi hơn… (cười !)” Và cô chủ tiệm Sài Gòn hãnh diện khoe: “Tiệm tụi em nhỏ nên tụi em thích làm cái gì cũng tươi. Tụi em thích bán chất lượng hơn là số lượng. Tiệm tụi em cũng được đài truyền hình M6. Nó giới thiệu và phỏng vấn trên truyền hình phát cho tất cả mọi người coi. Rồi em cũng có một cái thư của Mairie (Tòa thị chính) của quận 20 này gửi tới khen tụi em. Rồi em cũng có những tờ báo nổi tiếng như Figaro, Le Monde cũng có tới chụp hình. Tụi em muốn giữ như vậy, không phải tụi em không muốn làm giàu, nhưng muốn làm theo khả năng!” Mặc dù nằm giữa khu Á Châu, nhưng khách hàng đông nhất của tiệm không phải là người Á Châu, mà là người Pháp. Có thể nói món ăn bình dân này đã chiếm trọn tình yêu của người bản xứ. Cô chủ tiệm Sài Gòn cho biết: “Buổi sáng hay có khách Việt Nam mình đi chợ sớm thì có khách Việt Nam. Nhưng giờ trưa, từ 12 giờ 30 đến 14 giờ 30 thì khách Tây.” Trường đại học kiến trúc gần đó cũng là một lợi thế để tiệm buổi trưa nhiều sinh viên ghé mua một ổ bánh mì đầy chất lượng mà lại vừa túi tiền. Một sinh viên Pháp chia sẻ: “Tôi rất thích bánh mì Việt Nam. Trường học tôi ở gần đây nên tôi thường đến đây mua 1 ngày mỗi tuần, trong mùa nghĩ hè thì tôi mua mỗi ngày. Nó không đắt, tiện để ăn, nhanh chóng và làm rất ngon, nóng, rất tốt!” Ngoài lý do tiện lợi của bánh mì cho một buổi ăn nhanh, giá cả cũng là một nguyên nhân hấp dẫn để chọn một ổ bánh mì thay cho buổi ăn trưa trong nhà hàng. Được hỏi tại sao thích bánh mì Việt Nam, một khách hàng người Pháp đang đợi mua bánh mì nói: “Tại sao? Tại vì trong đó có tất cả: thịt, rau… được coi như một buổi ăn đầy đủ. Lúc thì tôi chọn thịt heo, lúc thì tôi chọn thịt gà, thay đổi… Và, hơn nữa, nó không đắt tiền!” So sánh bánh mì nhân thịt Việt Nam và bánh mì kẹp thịt theo kiểu Pháp. Ông Jan Pierre nhận xét:
Bánh mì của người Việt mình ở Pháp làm thì ngon nhưng vẫn không bằng trước năm 75 của mình vì nó nhiều mỡ quá. Đó là cái thứ nhất. Cái thứ nhì là không biết tại sao khúc bánh mì của Việt Nam mình ở Pháp không biết tại sao mà nó dai. -Anh Hải Phong
“Sự khác nhau? Đó là món Á Châu, nó đầy đủ hơn, nóng. Tôi ở khu này không lâu lắm, món bánh mì ngon, và làm thay đổi khẩu vị… Món bánh mì nào của Pháp ngon nhất đối với tôi? Tôi không biết! Có lẽ là món bánh mì Vendôme với paté, rất, rất ngon! Nhưng không ngon như bánh mì (Việt Nam). Với bánh mì, chúng tôi khám phá thêm được một món ăn Việt Nam, rất ngon!” Một khách hàng Việt Nam thường xuyên khác của tiệm Sài Gòn thì không tiếc lời khen: “Thì tại vì bánh mì người ta làm khéo rồi, còn tất cả phụ tùng như thịt, đều được làm khéo, cho nên nó ngon. Tôi thường lại đây ăn, chẳng có chỗ nào ngon bằng chỗ này, tôi dám danh dự vậy! Không có ở đâu ngon hơn cái Sài Gòn sanwich này, ngon hơn ở Việt Nam. Ở đây ngon hơn ở Việt Nam.” Nhưng không phải ai cũng nghĩ vậy. Anh Hải Phong, mặc dù mỗi ngày thưởng thức hầu hết cá món ăn ngon ở quân 13 vẫn hoài niệm về những xe bánh mì ở góc phố với những ổ bánh mì thịt, paté, xíu mại nóng dòn của một Sài Gòn hơn 40 năm về trước: “Bánh mì của người Việt mình ở Pháp làm thì ngon nhưng vẫn không bằng trước năm 75 của mình vì nó nhiều mỡ quá. Đó là cái thứ nhất. Cái thứ nhì là không biết tại sao khúc bánh mì của Việt Nam mình ở Pháp không biết tại sao mà nó dai. Cái quan trọng là nóng, dòn. Ngon hay không là do cái ổ bánh mì, còn thịt thì em thấy ở đâu cũng giống nhau hết. Ở Việt Nam người ta có cái lò than để nướng nên ổ bánh mì lúc nào cũng nóng mà dòn. Rất là ngon. Còn ở bên Pháp, bánh mì baguette của Tây thì nổi tiếng rất ngon, nhưng phải nóng mới ngon, còn nếu nó nguội rồi thì nó dai, nó mềm. Còn đồ chua trước 75 thì rất là dòn, ăn rất là ngon.” “Ngon, bổ và rẻ” là 3 nguyên nhân chính để món ăn bình dân này được mang theo trong các cuộc đi dã ngoại, tiện lợi lúc họp hành hay cũng là món quà không thể thiếu cho khách phương xa. Anh Hải Phong nói” “Bánh mì bán rất đắt trong quận 13 này là ở con đường d’Ivry, Khai Trí… Họ bán đắt là vì người Việt mình ở xa về đây muốn ăn một khúc bánh mì thịt Việt Nam, cái goût (mùi vị) Việt Nam. Thứ bảy, chúa nhật hay các ngày lễ, người Việt ở các nước khác của Âu Châu tới thì rất là đắt, thích ăn bánh mì Việt Nam.” Tuy trong quyển tiểu thuyết “Chuyến métro đi từ Belleville” của cố văn thi sĩ Mai Thảo không có hình bóng ổ bánh mì Việt Nam, nhưng nơi đó lại là khởi đầu của “một cuộc gặp gỡ tình cờ và tuyệt diệu” có thể ví như cuộc gặp gỡ tuyệt vời giữa ổ bánh mì Pháp và nhân thịt Việt Nam. Có người dí dỏm so sánh ổ bánh mì dòn nóng như người nam đang vòng tay khép trọn người nữ là những thịt, những rau nằm gọn bên trong. Cũng như nhận xét của một khách hàng trung thành người Pháp về “cặp tình nhân” của món ăn đường phố này: “Bánh mì Pháp là một cuộc gặp gỡ tuyệt vời giữa hai nền văn hoá Pháp-Việt về khẩu vị và mùi vị. Đó là một cuộc hôn nhân hoàn hảo!”
Người Việt có nhiều loại bánh như: bánh ít, bánh ú, bánh xèo, bánh bèo, bánh giò, bánh cóng, bánh tét, bánh chưng, bánh tầm, bánh dẻo, bánh bò, bánh quy, bánh cốm, bánh khoái và nhiều thứ bánh khác nữa…
Bên cạnh đó có một món bánh khá phổ biến nữa đã theo chân người Việt đi đến nhiều nơi trên thế giới, đó là bánh mì, hay có người còn gọi là “cơm tay cầm”, với ý đây là món ăn phổ thông như cơm hằng ngày của người Việt vậy.
Bánh mì cũng có nhiều loại khác nhau, tuy nhiên một ổ bánh mì thông thường có chiều dài chừng một gang tay, vòng tròn bằng lon đồ hộp. Bên trong có từng lớp thịt heo hay gà, xíu mại, thịt xá xíu, chả lụa, chà bông, hay cá hộp… Thêm vào đó còn có hành ngò, dưa chua, ớt, chút xì dầu, nước sốt béo màu vàng trông rất hấp dẫn.
Người Việt Nam cũng phổ biến bánh mì lắm anh, mà bánh mì thì cũng vừa túi tiền. Giới lao động thì ăn bánh mì bình dân, còn mấy nhà giàu thì ăn bánh mì sang một chút. Chị Nhàn
Bánh do thợ nướng từ các lò đặc dụng riêng, lớp vỏ ngoài nóng dòn, trong khi ruột mềm trắng xốp. Nói chung việc chế biến cũng không kém phần công phu; tuy nhiên giá cả lại không đắt so với nhiều món ăn khác.
Chị Nhàn, sinh sống bằng nghề bán bánh mì trên vỉa hè Saigon giới thiệu về món ăn hạp túi tiền cho mọi người:
“Người Việt Nam cũng phổ biến bánh mì lắm anh, mà bánh mì thì cũng vừa túi tiền. Giới lao động thì ăn bánh mì bình dân, còn mấy nhà giàu thì ăn bánh mì sang một chút. Ổ bánh mì tám ngàn - mười ngàn anh, cũng có thịt, có ba-tê đàng hoàng anh, nhưng có điều nó không được ngon bằng bánh mì kia - bánh mì mười mấy hai chục ngàn thì nó ngon hơn, chỗ cao sang hơn, thí dụ ngoài khu Sài Gòn vậy đó.”
Chị cũng cho biết vài điều cần thiết để được khách chiếu cố:
“Thứ nhất là bán sạch sẽ, với thịt thà nó ngon và mua ở chỗ có kiểm dịch. Chỗ này heo gà người ta cũng hơi sợ đó nên mua chỗ nào có kiểm dịch về làm thì người ta ăn an toàn người ta mua nhiều. Với lại làm cho nó ngon.”
Một xe bán bánh mì thịt tại Sài Gòn. Photo courtesy of oishiieatsblog.
Đi khắp hang cùng ngõ hẻm của Việt Nam, đâu đâu cũng có những xe bánh mì như của chị Nhàn vừa nói. Không chỉ gói trọn tại Việt Nam, mà món ăn này đã cùng người Việt đi đến mọi nơi mà họ sinh sống.
Có thể nói bánh mì có xuất xứ từ Pháp, có tên gọi là pain francais hay baguette, được người Việt chế biến thành một món ăn khoái khẩu, do sự kết hợp giữa Đông và Tây.
Chị Linh, cư dân Paris, kể lại với đài chúng tôi:
“Thường mấy người nào mà biết đồ ăn Việt Nam mình ở bên Việt Nam mình thì họ cũng thích ăn bánh mì của mình gần giá với bánh mì Tây đó. Người biết ăn thì thích ăn bánh mì Á Châu, còn mấy người lớn lên bên này thì thích ăn bánh mì Tây hơn.”
Tuy nhiên, không phải người Việt nào sinh sống bên Tây cũng thích bánh mì Việt Nam, ông Thạnh, thương gia ở thành phố cảng Marseilles (Miền Nam Nước Pháp) nói lên sở thích của mình, hạp với thức ăn xứ người hơn:
“Bánh mì baguette đó Việt Nam mình làm dở lắm, Tây làm ngon hơn nhiều chớ! Bánh mì baguette đó tại vì nó giòn, bởi vì từ nhỏ đến lớn mình ăn rồi, nó giòn, cái ruột nó ít, cái vỏ nó giòn nữa. Nó nhét vô jambon, rồi cho mayonnaise, đó nó cũng ngon lắm.”
Sạch sẽ, tiện lợi
Tôi thích ăn bánh mì Việt Nam bởi vì đây là thức ăn vừa ngon lại vừa nhanh, đặc biệt là rau có rất nhiều vitamin, tốt cho sức khỏe. Chị Sottana
Sang đến xứ láng giềng của Pháp là Vương Quốc Bỉ, chị Phương, một công chức ở thủ đô Bruxelles cho biết thêm về ổ bánh mì Việt Nam nơi đó:
“Oui! Bánh mì ở đây, ở tại Bỉ bánh mì Việt Nam, bánh mì chả lụa hay bánh mì thịt khoảng từ 2 euro rưỡi tới 3 euro, mà người Việt Nam mình người ta cũng thích. Même những người sinh viên Bỉ trưa nó cũng ra nó mua.”
Đỗ Hiếu: Bánh mì ăn nó có ngon và nó có bảo đảm hợp vệ sinh, tinh khiết không, theo như người Việt mình nghĩ đó?
Chị Phương: “Em nghĩ chắc cũng được. Ngon giống như kiểu bên Việt Nam thì họ cũng để mayonnaise, họ cũng để đồ chua vậy. Hổng có vấn đề gì hết!”
Sang đến đất Mỹ, bà Lan - chủ nhân một tiệm bánh mì trong khu thương mại sầm uất của người Việt giải thích về sản phẩm do bà làm ra, từng được nhiều tờ báo Mỹ có bài viết, kèm hình ảnh, khen ngon và cho đó là hấp dẫn:
“Theo tôi thì cái chuyện bánh mì muốn có nhiều khách lui tới thường xuyên thì bánh mì thứ nhất phải rất ngon, thứ hai nữa là giá cả phải chăng, thứ ba nữa là quán phải sạch sẽ. Theo tôi, những yếu tố đó là những yếu tố căn bản nhất. Tiệm của tôi thì có khoảng 8 loại bánh mì khác nhau: số 1 là thịt nguội, số 2 là gà, số 3 là xíu mại, số 4 là ba-tê chả, số 5 là bì, số 6 là thịt đỏ, số 7 là nem, số 8 là cá. Những loại bánh mì tôi mới ra thịt đỏ thì tôi bán đắt lắm. Nếu mà mua một ổ là 3 đồng 50, nếu mua 5 ổ thì được tặng thêm một ổ với giá là 17 đồng 50.”
Một người nước ngoài ăn bánh mì tại Sài Gòn. Photo courtesy of oishiieatsblog.
Một nhân viên phục vụ quán bánh mì khác ở Mỹ được khách hàng đặc biệt ủng hộ, chị Thư cho biết làm cách nào để người mua bánh mì hài lòng:
“Khu này thì cũng nhiều tiệm bánh mì lắm thành ra mình phải cố gắng để tìm hiểu coi cái khẩu vị của khách hàng như thế nào để mình phục vụ cho nó vừa miệng khách hàng. Cái thứ nhứt là về cái khâu vệ sinh là mình phải làm cho nó sạch sẽ, rồi kế đến là cái khâu bánh mì mình phải nướng, từ cái khâu nướng bánh mì cho đến vật liệu như là dưa chua hay là rau đều tươi, sạch. Kế nữa là khi khách hàng đến thì mình phải vui vẻ tiếp đón để khách hàng có thể đến một lần rồi thì sẽ đến nhiều lần nữa. Như vậy là mình sẽ có được sự đông khách đến tiệm của mình.”
Một người Mỹ rất thích ăn bánh mì Việt Nam là anh Carter, một chuyên viên điện toán từng qua Việt Nam công tác, có tên tiếng Việt là Long, cho biết ý kiến của anh khi dùng bánh mì thịt nguội do người Việt làm ra. Anh nói là khi đến Sài Gòn anh ăn bánh mì thịt thì thấy không ngon bằng bánh mì Việt Nam bán bên Mỹ:
“Em rất thích bánh mì Việt Nam. Em thích mua bánh mì tại vì ngon nhất. Có nhiều loại, đặc biệt bánh mì thịt heo, có nhiều loại ngon lắm. Kỳ Long đi Việt Nam ăn bánh mì thấy không ngon hơn ở đây.”
Sang nước láng giềng Canada, ông Cảnh, một người Việt sinh sống tại Toronto từ hơn 30 năm nay, kể lại là bánh mì Việt Nam rất được ưa chuộng tại quê hương mới này:
“Nó như thế này, ở ngoài Toronto đó thì có nhiều tiệm kêu rằng bánh mì Cali, bánh mì này kia, nhưng mà chính người Việt Nam làm chủ. Họ bán thì rất đắt khách, nhưng mà cần nhất là bánh mì mình làm ra ăn nó có vừa miệng họ không. Họ là một, thứ hai là những thứ mình phụ vô nó có độc đáo không thì cái đó nó mới là quan trọng, chớ còn người Canada với người di dân ở đây họ thích ăn bánh mì lắm, nhưng mà nếu bánh mì mình ngon là mình bán rất chạy. Thấy họ làm có nhiều khi đi mua bánh mì baguette này kia mà tui ăn thấy hổng mấy gì hứng thú.”
Theo tôi thì cái chuyện bánh mì muốn có nhiều khách lui tới thường xuyên thì bánh mì thứ nhất phải rất ngon, thứ hai nữa là giá cả phải chăng, thứ ba nữa là quán phải sạch sẽ.
Bà Lan
Vậy người dân Xứ Chùa Tháp là nước láng giềng của Việt Nam, họ có thích ăn bánh mì của người Việt chế biến hay không? Xin mời quý vị theo dõi chia sẻ của chị Sottana:
“Tôi thích ăn bánh mì Việt Nam bởi vì đây là thức ăn vừa ngon lại vừa nhanh, đặc biệt là rau có rất nhiều vitamin, tốt cho sức khỏe. Bánh mì Việt Nam có rất nhiều loại thịt và rau khác nhau để có thể lựa chọn, thêm vào đó bánh mì Việt Nam hợp túi tiền mọi người, nhất là trong hoàn cảnh khó khăn kinh tế hiện giờ, ai nấy đều phải cân nhắc về tiền bạc.”
Không làm sao quên được
Cũng nói về ổ bánh mì Việt Nam, nhà báo Mỹ Walter Nicholls của tờ Washington Post phát hành trên đất nước Hoa Kỳ, sau khi thưởng thức ổ bánh mì ngon trong khu thương mại Eden, ở tiểu bang Virginia, đã viết như sau trên tờ báo đó:
Tiệm bánh mì Như Lan trong trung tâm Eden ở Virginia, Hoa Kỳ. Photo courtesy of Eden Center.
“Sau khi vừa dùng xong ổ bánh mì patê, gan heo, jambon, dưa leo xanh và dưa cải chua, ông nhắm mắt lại, thấy lởn vởn trong đầu một hình ảnh mờ ảo, như cảnh ông đang đi dạo trên dòng sông Mêkông, vào một sáng tinh mơ trên chiếc thuyền dài. Khi ấy, đúng vào giờ ăn sáng, cô hướng dẫn viên du lịch đưa cho ông một món ăn lạ mắt, đó là ổ bánh mì với nhiều thành phần kết hợp đặc sắc, hấp dẫn, mà cho đến bây giờ, ông cũng không làm sao quên được.”
Mặt khác, theo tờ Forbes thì món ăn bình dân, ngon rẻ, được bày bán mọi nơi, trong quán ăn, ngoài đường phố đã vươn ra khỏi cộng đồng người Việt định cư ở hải ngoại, tiến sâu dần vào các thành phố lớn, nổi tiếng, trung tâm du lịch phồn thịnh từ Âu sang Á. Báo này nói là không chỉ ở Mỹ, Pháp, Canada, Australia, mà hầu như nơi nào có người Việt sinh sống, lập nghiệp, định cư thì chỗ ấy có ổ bánh mì Việt Nam quen thuộc, ăn khách và vừa miệng.
Nói đến bánh mì, báo chí trong nước có nhắc đến thuở cơ hàn của “Ông Vua Bánh Mì” là ông Cao Siêu Lực, người Việt gốc Hoa, từ Campuchia đến Việt Nam lập nghiệp từ năm 1979 với hai bàn tay trắng. Lúc ấy ông không biết tiếng Việt, không người quen, không vốn liếng, có lúc ông chán đời, tuyệt vọng. Ngày thì làm phu xe, tối ngủ lề đường. Hoàn cảnh đưa đẩy ông vào nghề thu gom, giao bột mì, rồi mới nẩy ra ý định làm bánh mì từ năm 1982.
Lắm lúc suy sụp, sức khỏe kém cỏi, tinh thần sa sút, nhưng ông nhờ may mắn lạ thường đã nhanh chóng tạo dựng thương hiệu “Doanh nghiệp tư nhân bán bánh mì kẹp Á Châu” có 15 cửa hàng bánh mì tại Sài Gòn và 2 tiệm nữa bên Campuchia.
Về bí quyết dẫn tới thành công, ông Cao Siêu Lực khẳng định là bánh mì phải có chất lượng và chữ Tâm trong đó, chỉ cần có hai thứ đó là có thể chinh phục được tất cả mọi người. Ông luôn kỳ vọng là bánh mì Việt Nam sẽ được cả thế giới biết đến ngày càng nhiều hơn.
Còn ông Huỳnh Tín Bửu, nghệ nhân làm bánh mì từng đoạt giải nhất trong vòng loại tại Miền Bắc California (Hoa Kỳ) đầu năm nay và có hy vọng được chọn tham dự vòng loại Châu Á tại Quảng Châu (Trung Quốc) vào cuối năm tới, thì giải thích thêm, người làm bánh mì cần sự sáng tạo, nhưng cũng cần chăm chỉ và cẩn thận.
Tạp chí câu chuyện hàng tuần kỳ này xin tạm chấm dứt ở đây. Cám ơn quý vị đã theo dõi. Xin tạm biệt quý vị và hẹn gặp lại quý vị vào tuần tới.
Poster quảng cáo Đại nhạc hội Tri Ân Thương Phế Binh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa tại thành phố Sydney, Australia.
Courtesy photo
Cộng Đồng Người Việt tại thành phố Sydney của Australia chuẩn bị chào đón đại nhạc hội có chủ đề Tri Ân Thương Phế Binh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, lần đầu tiên được tổ chức một cách qui mô với sự đóng góp của những đoàn thể cựu quân nhân bên cạnh truyền thông báo chí Việt ngữ địa phương.
Gây quĩ giúp đỡ Thương phế binh VNCH
Nói một cách chính xác thì đây là buổi gây quĩ dưới hình thức một đại nhạc hội mà chủ để Tri Ân Thương Phế Binh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa tự nó đã có sức cuốn hút mãnh liệt và sâu lắng trong lòng mọi người Úc gốc Việt sinh sống tại Australia nói chung và thành phố Sydney của tiểu bang New Sourh Wales nói riêng. Đây cũng là lần đầu tiên một buổi gây quĩ cho thương phế binh được tổ chức qui mô qua hình thức ca nhạc, diễn ra trong hai ngày thứ Sáu 18 và thứ Bảy 19 tháng Mười Hai năm 2015 này. Hơn lúc nào hết cựu quân nhân miền Nam Việt Nam tại New South Wales cần chứng tỏ tinh thần đoàn kết cùng chiến hữu của mình để buổi tri ân đặc biệt và ý nghĩa này được thành công, là khẳng định của ông Lâm Xuân, chủ tịch Hội Cựu Quân Nhân Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa tại Sydney,New South Wales:
Có thể nói lần đầu tiên tiểu bang New South Wales có chương trình gây quĩ mang tầm vóc khá lớn lao như vậy và có sự hợp tác trước hết của Hội Cựu Quân Nhân Việt Nam Cộng Hòa tại tiểu bang này. -Ông Nguyễn Văn Sỹ
"Trước đây, thường kỳ khoảng hai tháng một lần chúng tôi hỗ trợ cho bên Hội Cựu Sinh Viên Sĩ Quan Trừ Bị Thủ Đức để chung góp gởi về cho anh em thương phế binh ở bên nhà . Nhưng mà đây là lần đầu tiên Hội Cựu Quân Nhân cũng như 13 gia đình quân đội cùng với Hội Thương Phế Binh đứng ra để tổ chức tri ân thương phế binh quân lực Việt Nam Cộng Hòa, thấy rằng anh em cũng quá già mà bịnh hoạn này kia, thời gian cuối còn ngắn lắm nên chúng tôi đừng ra để làm đại nhạc hội cho kiếm được khá tiền để gởi về cho anh em. Rất vui là tại vì vé phân phối gần hết, ai cũng hỏi và cũng hưởng ứng, họ rất ủng hộ chương trình này.” Góp mặt sinh hoạt với cộng đồng người Việt ở Sydney hơn 8 năm qua, Hội Thương Phế binh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa là một trong ba đoàn thể chính đừng ra tổ chức đại nhạc hội tri ân thương phế binh miền Nam tháng Mười Hai tới đây. Chủ tịch hội, ông Nguyễn Văn Sỹ: “Cá nhân tôi là một thương binh. Tôi bị thương khoảng một tháng trước khi cộng sản chiếm miền Nam. Tôi mất cái chân phải, nhưng rất là nhiều anh em tôi bị thương nhiều hơn tôi. Vô cùng thương cho số phận chiến hữu. Chính vì vậy, mặc dù còn có một chân tôi cũng cố gắng tối đa hầu có thể giúp được anh em cái gì thì tôi rất là mừng.”
Ngày Tri ân Thương phế binh quân lực VNCH tại DCCT Sài Gòn hôm 28/4/2014. Citizen photo.
Theo lời chia sẻ của ông Nguyễn Văn Sỹ, dựa trên giấy tờ sổ sách cũng như qua kiểm chứng của Hội Thương Phế binh Việt Nam Cộng Hòa ở Sydney thì đa số thương binh miền Nam đang sống trong cảnh nghèo khổ, khó khăn và đáng được giúp đỡ: “Hội chúng tôi đang có hồ sơ 1.679 anh em đang sống cuộc đời khó khăn, khổ sở, đó là 1.679 thương phế binh quân lực Việt Nam Cộng Hòa. Có thể nói lần đầu tiên tiểu bang New South Wales có chương trình gây quĩ mang tầm vóc khá lớn lao như vậy và có sự hợp tác trước hết của Hội Cựu Quân Nhân Việt Nam Cộng Hòa tại tiểu bang này, rồi được sự giúp đỡ cố vấn tối đa, có thể nói là hầu hết các ông chủ tịch cộng đồng liên bang tiểu bang của Úc Châu, với giàn luật sư , nhân sĩ. Đặc biệt là có một nhóm cố vấn về kế toán, họ giúp đỡ chúng tôi trong vấn đề giấy tờ, sổ sách và tiền bạc. Nguyên tắc giúp đỡ anh em bên Việt Nam thì chúng tôi phải tìm đủ mọi cách xác nhận lý lịch, đơn vị, số quân, ngày sinh tháng đẻ, điều kiện sinh sống của người thương phế binh đó. Dựa vào những dữ kiện đó chúng tôi cập nhật và chúng tôi tin rằng chuyện giúp đỡ của chúng tôi là chính xác. Một khi ở trong Việt Nam mà nhận được những đồng bạc này, thưa thật cũng không giải quyết được toàn bộ khó khăn, nhưng ít nhất những món quà tri ân đến từ đồng hương hải ngoại, đặc biệt đến từ những cựu quân nhân quân lực Việt Nam Cộng Hòa thì người ta có cái an ủi tinh thần vô cùng quan trọng.”
Chịu sự kiểm toán chi thu của chính phủ Australia
Một trong những người hỗ trợ và điều hợp cho hai ngày Tri Ân Thương Phế Binh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa ở Sydney, luật sư Nguyễn Văn Thân chia sẻ:
Đồng hương vào thì không chỉ đi coi văn nghệ mà co thể tham dự cả một cái lễ hội. Sẽ có một số gian hàng trưng bày hình ảnh sinh hoạt của Hội Thương Phế Binh cũng như kêu gọi đồng hương nếu không mua vé coi văn nghệ thì cũng có thể đóng góp bên ngoài được. -LS Nguyễn Văn Thân
“Vai trò của tôi là phụ giúp lo hết về vấn đề hành chánh, xin phép, phụ giúp ban tổ chức, làm việc với Hội Đồng Thành Phố, liên lạc với một số cơ quan truyền thông để quảng bá buổi gây quĩ. Trong tiến trình quảng bá cho buổi sinh hoạt cuối năm nay thì Hội Thương Phế Binh muốn tổ chức những buổi xuống đường ở địa phương, cụ thể là ở thủ phủ Cabramatta và ở Bankstown là nơi có đông người Việt cư ngụ. Chúng tôi xin phép Hội Đồng Thành Phố Bankstown và đã có giấy phép.” Vẫn theo lời luật sư Nguyễn Văn Thân, hai ngày để vận động cũng như quảng bá cho đại nhạc hội Tri Ân Người Thương Phế Binh Việt Nam Cộng Hòa là thứ Bảy 31 tháng Mười ở Bankstown và thứ Bảy 7 tháng Mười Một ở Cabramatta. Đại nhạc hội Tri Ân Người Thương Phế Binh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa sẽ diễn ra tại Whitlan Center ở Sydney: “Trung tâm có một sân khấu, có sức chứa trên 2.000 người. Mình phải xin họ cho chỗ bên ngoài để đặt những gian hàng. Đồng hương vào thì không chỉ đi coi văn nghệ mà co thể tham dự cả một cái lễ hội. Sẽ có một số gian hàng trưng bày hình ảnh sinh hoạt của Hội Thương Phế Binh cũng như kêu gọi đồng hương nếu không mua vé coi văn nghệ thì cũng có thể đóng góp bên ngoài được.” Số tiền kiếm được từ buổi đại nhạc hội gây quĩ sẽ được chuyển về tài khoản của Hội Thương Phế Binh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa ở New South Wales. Hội này sẽ đảm trách việc phân phối và chứng từ để gởi quà về tận tay anh em thương phế binh bên Việt Nam.
Vì đã được chính phủ Australia cấp Charity Number tức chứng chỉ từ thiện theo luật sở tại, Hội Thương Phế Binh Việt Nam Cộng Hòa ở New South Wales phải chịu sự kiểm soát và kiểm toán chi thu của chính phủ Australia. Điều này có nghĩa tiền gây quĩ từ đại nhạc hội Tri Ân Thương Phế Binh Việt Nam Cộng Hòa sắp tới, hoặc bất kỳ buổi gây quĩ nào khác, đều phải được sử dụng đúng qui định pháp luật.
Một tiệm phở ở Hà Nội, ảnh minh họa chụp trước đây.
AFP
Nói về phở, người ta nghĩ ngay đến Hà Nội ba mươi sáu phố phường với những người Tràng An thanh lịch, phố xá phồn thịnh, sầm uất, liễu rũ mặt hồ và mái ngói rêu phong, xô nghiêng… Nhưng, đó là câu chuyện của phở ngày trước, nói về phở Hà Nội bây giờ, người ta hay nghĩ đến phở mắng, cháo chửi, nói về một đời sống Hà Nội mới mẽ và xô bồ, một chút gì đó luyến tiếc thời quá vãng. Phở Hà Nội trôi dạt vào Nam kể từ sau 30 tháng Tư năm 1975, và, đâu đó, phở Hà Nội vẫn giữ được nét đẹp ẩm thực Tràng An của mình, một phong cách trầm tĩnh, sâu lắng và đậm chất đời. Câu chuyện bát phở Hà Nội ở Thanh Hóa là ví dụ đẹp về nét ẩm thực này!
Nghề và nghiệp
Một quán phở nhỏ, có những chiếc bàn nhỏ, một chiếc ti vi nhỏ, một chiếc điếu cày nhỏ và bộ ấm tách uống chè xanh nho nhỏ cùng với giá thành cũng khá nhỏ. Đó là quán phở của người đàn ông tên Lời, gốc Hà Nội, xuôi về Thanh Hóa bán phở được hai mươi năm nay. Theo như ông Lời chia sẻ, cả tỉnh Thanh Hóa có sáu người bán phở gốc Hà Nội giống như ông, họ cũng bán giá mềm, cố giữ một chút gì đó của Tràng An thanh lịch xa xưa. Với người Hà Nội bây giờ, bán phở nghĩa là đang kinh doanh để kiếm lãi, bằng mọi giá sinh lãi để làm giàu, thậm chí bất chấp.
Với người Hà Nội xưa, làm một quán phở, ngoài ý nghĩa kinh doanh, còn mang ý nghĩa để sống, họ gọi là “nghiệp phở”. Nó khác với “nghề phở” ở chỗ nếu như nghề phở là một hoạt đồng kinh doanh thuần túy, người kinh doanh chỉ cần nắm công thức nấu phở, tìm mặt bằng để bán phở kiếm lãi thì nghiệp phở lại không nằm ở đó, người trót mang “nghiệp phở” như ông Lời sẽ bị hương vị bát phở bốc khói mỗi sáng, mùi rau hành ngò và tiếng húp phở xì xụp cũng như lời tán thán khen thưởng của thực khách ám ảnh, đeo đẳng, một lúc nào đó có mệt mỏi, muốn bỏ nghề cũng không xong, như có tiếng gọi thôi thúc từ đâu đó trong vô thức níu họ đến với thùng nước phở, bếp than và những sợi phở, ấm chè xanh. Người trót mang “nghiệp phở” thường không bị lợi nhuận chi phối bằng tiếng gọi đời sống.
Một tiệm Phở Hà Nội ở Ngã Ba Voi, Thanh Hóa. RFA PHOTO / Uyên Nguyên.
Ông Hùng, bạn ông Lời, bán phở ở ngã ba Voi, Thanh Hóa, cho chúng tôi biết thêm rằng người dân trong khu vực ông bán phở còn nghèo khổ, thiếu đói trầm trọng, mỗi ngày ông chỉ bán được chưa tới 50 bát phở tái và nạm bò, số phở khác như phở gàu, phở gân, phở tạp pí lù thì bán được khá hơn, nhưng phải bán ghi sổ. Vì giá phở tái và nạm bò có giá 15 ngàn đồng mỗi bát, loại phở này chỉ dành cho những nhà có tiền, dân buôn bán và giáo viên, công chức. Nông dân chỉ dám ăn bát phở gàu, phở gân hoặc tạp pí lù có giá từ bảy ngàn đồng đến mười ngàn đồng mỗi bát. Nhưng, họ cũng không có điều kiện để ăn thường xuyên, thường ăn vào cuối tuần hoặc đôi khi cả tháng trời mới dắt díu cả nhà đi ăn phở, ăn xong ghi sổ, đến cuối mùa trả tiền hoặc trả lúa. Đương nhiên là ông Hùng không bao giờ lấy tiền lãi trong những bát phở này.
Ông Hùng cho biết thêm, có nhiều gia đình dân tộc thiểu số, cứ hai tháng một lần, họ đi bộ gần ba chục cây số từ Ngọc Lặc xuống chỗ ông để ăn một bát phở gọi là bồi bổ cơ thể, ăn xong, lại rón rén ghi sổ và hẹn cuối mùa trả khoai. Đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số các huyện miền núi Thanh Hóa còn rất khốn khó, cái đói, sự thèm ăn luôn là nỗi ám ảnh thường trực đối với họ. Chuyện đi ăn một bát phở đối với họ còn ý nghĩa và quan trọng hơn cả người nông dân đi ăn ở nhà hàng năm sao…
Giữ nét cổ xưa
Với người bán phở Hà Nội bây giờ, giữ nét cổ xưa của một Hà Nội sâu lắng, lãng mạn là một chuyện hết sức khó, nhất là việc mang nét cổ xưa này đến những vùng miền khác. Ông Hứa, một người bán phở Hà Nội ở Quảng Xương, Thanh Hóa tâm sự rằng nếu như muốn tìm phở Hà Nội đúng điệu này xưa, có thể sang quận Cam ở Mỹ để ăn bát phở với đầy đủ hương vị từ sa tế, hành, nước luộc gà cho đến lát thịt gà thái mỏng hoặc bát phở gàu bò, tái nạm bò với vị nước ngọt thanh… rất dễ dàng. Thường, những người đi xa mang theo bí quyết ẩm thực và xem đó là bửu bối, là bản sắc của dân tộc, quê hương mình nên họ luôn giữ gìn, sợ mất gốc. Ngược lại, ngay trên quê hương của phở như Hà Nội, tìm một bát phở có hương vị gốc quả thật là khó.
Nhất là trong thời thị trường phì đại, nhu cầu của khách cũng khác thường, người bán chỉ nghĩ đến việc chế biến, gia giảm hương vị làm sao để hút khách, hoặc giả, đi vào một vùng mới làm ăn, lại chế biến món phở có hương vị gần giống với đặc sản của nơi đó. Ví dụ như người Hà Nội vào Huế, lại dùng nước nhưn na ná hương vị bún bò Huế để chan phở, vào Sài Gòn, hương vị nước phở hơi giống hủ tiếu Nam Vang, vào Đà Nẵng, nước phở hơi giống vị nước nhưn bún chả cá… Cứ như thế, dần dà, phở mất hẳn hương vị gốc, đến một lúc nào đó, có ai hỏi đâu là bát phở Hà Nội đích thực thì chẳng tìm đâu ra nữa!
Với thu nhập mỗi ngày từ một trăm năm mươi ngàn đồng đến hai trăm ngàn đồng, những người bán phở Hà Nội ở Thanh Hóa chẳng thể giàu lên được nhờ vào “nghiệp phở” của họ. Nhưng, đảm bảo mỗi ngày có tiền đi chợ, để dành cho con ăn học và chia sẻ với đồng bào thiểu số khó khăn hơn mình, mỗi sáng nghe tiếng điếu cày rít tắc tắc trong quán, khói thuốc và hơi sương mang mang, nghe tiếng cười nói và thỉnh thoảng, nghe ai đó nói rằng ở Hà Nội bây giờ, có những bát phở có giá đến sáu, bảy trăm ngàn đồng, lại lắc đầu, chậc lưỡi và nghĩ rằng chẳng biết bao giờ mình bán được cho những đồng bào thiểu số đói ăn thiếu mặc quanh mình một bát phở như thế. Âu đó cũng là thú vui của những người bán phở ở nơi dân mở mắt ra đã thấy nghèo, đôi vai trĩu nặng vì thuế và mưu sinh này!
Hồi xưa, khi vừa biết chữ võng (Hán tự) có nghĩa là cái lưới, tôi liền hoan hỉ thấy công việc tầm nguyên chữ nghĩa xem ra thoải mái quá. Cái võng do cái lưới mà ra: Đích rồi. Mặt võng khác gì mặt lưới? Giằng ra bắt chim bắt thú, gọi là lưới; còn treo nó lên để nằm đu đưa thì gọi là võng. Cũng nó thôi. Thừa thắng xông lên, tôi phăng ngay ra quê quán của chiếc võng. Lại gốc từ phương bắc nữa đây. Tiếp xúc với văn minh Trung Quốc có nhiều cái lợi; ít nhất là cái lợi cho thuở bé nằm bú sữa mẹ, và khi lớn lên thỉnh thoảng được nằm toòng teng về nhà ngoại. Tôi hài lòng về sự học hỏi của mình, và xếp vấn đề qua một bên, cái bên những chuyện đã được giải quyết thoả đáng. Đến khi gặp bài thơ ‘Tức sự’ của Cao Bá Quát liền nhận ra sự lố lăng của mình. Cao Bá Quát mở đầu: Nhãn khan cao điểu độc phàn lung Tự ỷ thằng sàng bất ngữ trung Hoá ra cái võng nó không hề là cái lưới bao giờ cả; nó là ‘thằng sàng’, là cái giường dây!\
Giường dây là cái quái quỉ gì lạ vậy? Văn thơ của Siêu của Quát, nó “vô Tiền Hán” có phải do chỗ này chăng? Trong vô vàn thơ phú từ đời Hán đời Đường đời Tống để lại, đâu có thơ nào có ‘thằng sàng’? Thua họ Cao là cái chắc. Thậm chí đi ngược lên tới thời cổ đại xa xưa, lục soát các câu hò câu hát của dân gian do cụ Khổng sưu tầm, e cũng không tìm ra cái giường dây. Các cụ ta xưa kia vung tay viết lách, hễ cái gì Tàu nói thì ta nói, Tàu không nói thì ta cho qua luôn. Tuyết, liễu, con chim oanh, con phượng hoàng, cây phong, lầu hồng, gác tía v.v… đầy dẫy trong thơ ta. Còn cái võng, cái áo tứ thân, tiếng sáo diều v.v… thì không thấy trong văn thơ cổ điển của ta bao giờ, mặc dù hằng ngày chúng sờ sờ ngay bên mình. Ông Cao đưa luôn cái võng vào câu thơ: ông tả chân, ông cách mạng, ông táo bạo quá.
Trước ông Cao, Hải Thượng Lãn Ông lên kinh bốc thuốc, trông thấy cái võng trong phủ chúa, có kể lại. Nhưng đó chẳng qua là ký sự, là ghi chép sự việc thôi, không cốt ở văn chương. Tôi không biết trong nguyên bản Hán văn Lãn Ông dùng tiếng gì để gọi cái võng. Ngày nay, trong sách báo Trung Hoa, có nơi người ta gọi nó là điếu sàng, có nơi là bố sàng. Giường dây, giường treo, giường vải là… giường cả. Ối, võng là một thứ giường! Công việc loay hoay tìm đặt một cái tên cho loại giường kỳ cục nọ, nhọc nhằn thay, vất vả thay.
Như vậy rõ ràng là ở Tàu võng không có tên, không có mặt. Người Tàu khi cần nói đến nó, phải tìm cách phiên dịch tiếng nước ngoài. Thế là cái võng mất quê quán ở phương bắc. Không sao. Sách Tây mách: Quê nó ở Nam Mỹ. Ngay chuyến đi tân thế giới đầu tiên, trông thấy cái võng, nằm thử, ông Kha Luân Bố lấy làm khoái, rước ngay nó về Âu châu. Cây hamack cung cấp chất liệu làm ra nó, Tây và Mỹ gọi nó là hamac, là hammock, là hamaca… Claude Lévi-Strauss nói gọn: Dân Indian ở Nam Mỹ phát minh ra cái võng (1). Đã có công ‘phát minh’, tất họ xài kỹ. Mọi giống Indian vùng nhiệt đới Mỹ châu đều nằm võng, ngoại trừ giống Nambikwara. Nhóm dân này toàn loã lồ nằm lăn ngay ra đất mà ngủ, sát cạnh bếp lửa cho được ấm; sáng ra mình mẩy lấm lem. Như thế thật tồi tệ, thật thảm hại. Nambikwara, có nhóm dân khác gọi họ là tụi ‘ngủ đất’ (uaikoakoré). Ngủ đất là biểu hiện cái nghèo khổ đến chỗ tuyệt mức, là một trình độ sinh sống đáng chê.
Xài cái võng từ buổi sơ khai, người Nam Mỹ tiếp tục mang chiếc võng theo, qua các giai đoạn văn minh. Hơn nửa thế kỷ trước đây, ông Claude Lévi-Strauss đi khảo sát, đêm đến có những khách sạn ở Ba Tây cho khách tự do lựa chọn hoặc ngủ võng hoặc ngủ giường. Không biết ngày nay ở Nam Mỹ có còn tục lệ thú vị ấy nữa chăng? Nửa thế kỷ có là bao? Giá mà họ cố gắng vài ba năm nữa, chịu khó dìu chiếc võng sang luôn những khách sạn chọc trời của thế kỷ 21 thì vui biết mấy. Bảo người da đỏ Nam Mỹ phát minh ra võng, theo cái nghĩa da đỏ là thầy dạy võng cho dân Bắc Mỹ với dân Âu châu, bảo thế thì không sao, thì có lý lắm. Nhưng nếu muốn ngầm ý cho rằng da đỏ Nam Mỹ là thầy dạy võng toàn cầu, thì nhà nghiên cứu không nghiêm chỉnh đâu. Mà ý ấy, có vẻ là ý ngầm của ông. E tôi phải chê ông Claude Lévi-Strauss quá. Eo ôi! Châu Mỹ, nó chỉ là ‘tân thế giới’ đối với ông Kha Luân Bố và lớp người Âu châu sau Kha Luân Bố. Trước đó, Âu châu chưa biết tới nó; phải chờ tới thế kỷ 15 nó mới được ‘khám phá’ ra. Kỳ thực châu Mỹ không mới đến thế. Trong khoảng hai chục nghìn năm tách lìa với Âu châu, nó vẫn liên hệ mật thiết với Á châu. Claude Lévi-Strauss nói văn vẻ rằng trong khi Đại Tây Dương vắng lặng thì hai bên bờ Thái Bình Dương lại tấp nập xôn xao như bầy ong. Ông minh định là cái liên hệ rộn ràng này diễn ra ở Đông Nam Á châu chứ không phải ở Bắc Á. Trung Hoa bấy giờ không dính líu gì vào bầy ong này.
Trong hoàn cảnh giao lưu rộn rịp ấy, cả hai bờ Thái Bình Dương đều có tiếng võng đưa kẽo kẹt. Võng anh đu qua võng nàng đưa lại, suốt hai chục thiên niên kỷ. Bỗng có kẻ chỉ tay riêng về một phía, kêu đích danh: Đây là phía ‘phát minh’. Như vậy phía bên kia là gì? Là phía ‘đạo võng’ (cũng như đạo văn) à? Không phát minh ra, cũng không mượn tạm, làm sao có võng mà đu đưa? Còn như mượn mà bóc đi cái nhãn hiệu sản xuất, mà không nêu lên danh hiệu của chủ nhân, thì… chả hoá ra là gian lận, là trộm cắp à? Nhà nghiên cứu nọ không nói toạc, nhưng quả có ý ngầm. Thế mới là lỗi lớn.
Dân ta không có truyền thống đạo tặc. Mượn của ai cái gì, nói ngay cái ấy: dừa xiêm, táo tàu, váy đầm, giày tây, cái đi-văng, món lẩu, đĩa bíp-tếch v.v… Lớn như ông hoàng đế, nhỏ như đứa cu-li, chức phận nào mang nguyên tên gốc nấy, nhãn hiệu xuất xứ còn giữ rành rành, nhất nhất đều minh bạch. Sá gì một cái võng. Nếu vay mượn, tại sao nó không mang tên là cái ha-mã, cái hàn-mặc, cái hàm-mô? Tại sao sừng sững một cái tên lạ hoắc? Không Tàu, không Tây, không Mỹ; nó trương cờ độc lập một cõi, thấy không? Hung hăng như thế xong, nghĩ lại thấy không ổn. Bên này Thái Bình Dương đâu phải chỉ riêng dân ta nằm võng?
Xem nào. Thái Lan có võng. Mở tự điển, không đọc được thứ chữ loằng ngoằng, nhờ mấy người bạn Thái Lan phiên âm giúp: kẻ bảo là pay yuan, người gọi play yuan. Phi Luật Tân cũng có võng. Tiếng Tagalog gọi là duyan. Một bạn Phi cùng sở, người Ilocano, gần Manila, bảo tiếng địa phương cô ta làindayon. Tôi cũng có thử tìm hỏi thêm về tiếng gọi của mấy giống dân khác, nhưng có lẽ không nên làm rườm tai người nghe. Mỗi tiếng nói có lắm cách nghe cách ghi: kẻ nghe ra Phnom Penh người lại nghe thành Nam Vang; kẻ viết ra Swar Tonnh, người lại nghe thành xà-tón, người khác ghi là Tri Tôn! Rắc rối quá lắm. Vả lại mình biết phận mình: có nghiên có khảo gì tới nơi tới chốn được đâu? Chẳng qua nhón lấy vài sự kiện trong tầm tay, nêu lên để gợi ý các bậc cao minh vậy thôi.
Trong mấy tiếng Thái Lan, Phi Luật Tân vừa kể, bỏ qua những pay với play, những du với inda, tôi chú ý đến một âm cuối cùng thì thấy hoặc yuan hoặc yan, hoặc yon, đọc lên nghe vẫn gần với cái tên Việt Nam của ‘nó’ lắm. Từ nam Trung phần vào đến khắp Nam phần, chúng ta không có phụ âm ‘v’. ‘Đi về’, người dân quê ở Bình Định, Phú Yên bảo ‘đi dìa’ hay ‘đi gỳa’. ‘Mắn và rau’, giọng Nam đọc ‘mắm già rau’. Cho nên cái võng, từ Trung vào Nam, nó mang tên cái giõng. Cái giõng ấy, cùng với những cái yon, cái yan, cái yuan, coi bộ gần gũi đa. Tại sao chúng nó không thể cùng nhau lập nên một nhóm, đối lập với nhóm hamac, hammock, hamaca?
Như thế là không dám có quyết ý cho rằng chúng ta đã ‘phát minh’ ra cái gì. Chẳng qua chỉ mong cái vinh dự nọ được san sẻ cho cả hai bờ Thái Bình Dương. Được chăng? Ở hai bờ, cái võng có hai địa vị khác nhau. Bên phía Nam Mỹ, cái võng là cái để nằm thiệt; bên phía Nam Á, cái võng là cái để nằm chơi.
Võng Nam Mỹ xuất thân từ các bếp lửa của những bộ lạc thiểu sổ ở trình độ văn minh thấp nhất; nó là cái phương tiện căn bản để cứu con người khỏi cảnh lăn thân xuống đất lẫn lộn với tro bụi. Các bộ lạc sơ khai Nam Á, cũng như tổ tiên chúng ta thời xưa, thì không cần đến võng vẫn khỏi ngủ đất: chúng ta ở nhà sàn, nằm ngủ trên ‘chồ’ cao ráo, sạch sẽ. Võng không là phương tiện tối thiểu phải có của dân cùng; mà là tiện nghi để nghỉ ngơi lấy khoái ở những cuộc sống đã thảnh thơi. Cái võng Nam Á, nó ‘xuất thân’ ra sao? Không biết. Chỉ biết đến thời lẫy lừng, trong khoảng đôi ba trăm năm trở lại đây, nó đã được vinh thăng vào tận phủ chúa, vào khắp dinh thự các quan, khắp các chỗ quyền cao chức trọng.
Trong tuồng Hộ sinh đàn của cụ thượng thư Đào Tấn, có chỗ tên Tiết Nghĩa cao giọng phách lối đối với Tiết Cương: “A! cái thằng mới dại chớ, lại còn xưng rằng tiện hữu mới gớm chớ. Bạn tao là võng điều ngán ngà, quạt lông, khăn chữ nhất, chớ tao làm bạn chi với cái thằng chân không, áo hạn, mà cũng xưng là bạn?” Cựu tổng đốc Phạm Phú Tiết giải thích rằng ngày xưa các quan to thì dùng võng giá nhuộm điều với cặp ngán bằng ngà voi, quan nhỏ thì võng xanh với cặp ngán bằng gỗ.
Kẻ viết tuồng cùng người chú giải tuồng đều là quan lớn cả. Đều rành rẽ về phép tắc nhà quan cả. Duy cụ thượng Đào đã đem phép quan ta gán cho quan Tàu: Quan Tàu nào lại có thứ quan đi võng, dù võng đỏ hay võng xanh. Chuyện võng với cáng, với ngán nọ ngán kia, ông Đào đều xài tiếng Việt trong câu nói lối, tuyệt nhiên không đả động tới những món ấy bằng Hán văn trong các câu hát khách. Trong Hán ngữ làm gì có tiếng gọi cái võng và nhất là cái… ngán! Vả lại ông Đào thỉnh thoảng vẫn có lời đùa nghịch: trong tuồng Trầm hương các có sâm banh, với sữa bò ở chỗ cung điện Trụ vương cùng Đắc Kỷ, thì trong Hộ sinh đàn quan Tàu có lỡ ngồi lầm vào võng ngán ngà cũng dễ hiểu thôi. Nhưng đùa nghịch ấy chỉ xảy ra ở những câu nói lối. Còn ở các câu hát nam hát khách, ở các bài từ, thì nghiêm chỉnh, không có thế bao giờ. Cao sang như vua chúa, quan quyền, thì… chơi võng. Ông nghè mới đậu xong, lắm khi cảnh nhà hãy còn thiếu thốn, bà nghè đang cấy đang gặt ngoài đồng cũng vội rửa tay chải tóc, chỉnh đốn y trang, mà nằm võng một chuyến theo sau ngựa chàng cho vẻ vang. Con nhà thường dân, nếu cố gắng chơi nổi, khi đưa dâu về nhà chồng cũng chơi một chuyến đi võng cho sang.
Ngoài ra, trong cuộc sống thường nhật, hoặc mẹ nằm võng ru con ngủ, hoặc bà nằm võng kể chuyện xưa tích cũ cho cháu nghe, hoặc ông Nhất Linh nằm võng bên suối Đa Mê mà viết văn, thổi sáo v.v…, đều không phải cốt đáp ứng một nhu cầu căn bản, thiết yếu nào cả. Chẳng qua là nằm chơi, nằm lấy thích lấy thú cả. Là cái nằm ở một xã hội đã có trình độ văn minh tương đối cao. Võng như thế là môi trường của câu hát, điệu ru, môi trường của cuộc sống tình cảm, cuộc sống tinh thần, của những cảm xúc tinh tế. Như thế e cái võng Nam Á, tuổi của nó không mấy cao chăng? Đáp ứng nhu cầu căn bản mới là xưa, chứ đáp ứng nhu cầu tinh thần thì xưa sao được?
– Hầy, đã bảo chưa biết về cái xuất thân của nó. Ai mà dám chắc nó già trẻ đến đâu. Gác chuyện đó lại đi. Cái gì chưa có chứng cớ đích xác thì khoan nói. Nói qua chuyện khác, vui hơn. Bắt đầu, ông Cao Bá Quát có một câu thơ võng. Chẳng bao lâu sau, ông Bàng Bá Lân liền có cả một tập thơ võng: Tiếng võng đưa. Không phải ông Bàng là chuyên gia về võng. Chẳng qua khi văn thơ Việt Nam nó thoát ra khỏi vòng Hán ngữ thì nó dễ dàng đề cập tới cuộc sống dân tộc hơn. Ông Bàng có ba thi phẩm về tiếng nọ tiếng kia: Tiếng thông reo (1934), Tiếng sáo diều (1939), Tiếng võng đưa (1957). Trừ tiếng thông reo ra, hai tiếng sau đặc biệt thân thuộc với lỗ tai Việt Nam.
Trong bài ‘Tiếng võng đưa’ có câu: …Tiếng võng nhà ai ru trẻ Nặng nề chậm chạp đong đưa… Nặng nề chậm chạp đong đưa… Cót ca cót két nhịp thơ muôn đời. Lại có câu: Dân tộc Việt Nam Lớn trong tiếng võng Trong bài ‘Quê tôi’ có câu: Đêm dài, nhịp tiếng võng đưa Lời ru ời ợi ngàn xưa vọng về…
Kẻ đề tựa cho tập Tiếng võng đưa là ông Lê Văn Siêu, một học giả từng có những công trình nghiên cứu về văn hoá, về văn minh, của nước Việt Nam văn hiến. Trong bài tựa có lời rằng: “Tiếng võng đưa kẽo kẹt ấy, vẫn là tiếng ngân dài của năm nghìn năm lịch sử trong lòng người con dân đất Việt.” ‘Muôn đời’, ‘ngàn xưa’, rồi ‘năm ngàn năm’, rồi lại dân tộc ‘lớn trong tiếng võng’. Nghe ra vẫn chưa mấy đích xác. Chỉ biết võng là cái cố cựu, là mật thiết với dân tộc. Còn cái đích xác thì hãy chờ thôi
Image copyright AFP 
Image copyright Getty 
Báo chí Việt Nam trong những ngày qua cũng đưa tin Việt Nam chuẩn bị đón tiếp hai quốc khách là Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama. Thời điểm các cuộc viếng thăm chính thức của hai nhân vật này chưa được công bố, nhưng có khả năng diễn ra trong 2 tháng cuối năm.
Tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương Scott Swift.
http://www.voatiengviet.com/content/do-doc-my-tuan-tra-o-bien-dong-tuy-thuoc-vao-gioi-lanh-dao-washington/3020547.html
AFP
AFP 
